ԱՐՑԱԽՅԱՆ ՆԱՀԱՆՋ` «ԵՎՐԱՏՐՆԳԻՈՎ»

Ֆրան­սի­ա­յի Ազ­գա­յին ժո­ղո­վի նա­խա­գահ Յա­ել Բրա­ուն-Պի­վեն ակն­հայ­տո­րեն հի­աս­թա­փեց­րեց Փա­րի­զից «փրկչա­կան» ա­ռա­քե­լու­թյուն սպա­սող­նե­րին: Խո­շոր հաշ­վով, այդ ֆրան­սու­հու այ­ցից ֆան­տաս­տիկ ակն­կա­լիք­նե­րի մա­սին խո­սում էր մի­այն տխրահռ­չակ Ա­լեն Սի­մո­նյա­նը, մեկ էլ հրաշք­նե­րի էր սպա­սում «ժեխ­նյու­զե­րի» տե­ղե­կատ­վա­կան աղ­բով սնվող նի­կո­լա­զոմ­բի­ներ զանգ­վա­ծը, ո­րը վա­ղուց հա­վա­տում է, որ Մակ­րո­նի զոր­քե­րը կա­զա­տագ­րեն ոչ մի­այն Ար­ցա­խը, այ­լև Ա­րևմ­տյան Հա­յաս­տա­նը:

ՇՆՈՐՀԱ­ԿԱ­ԼՈՒ­ԹՅՈՒՆ ՃՇՄԱՐ­ՏՈՒ­ԹՅԱՆ ՀԱ­ՄԱՐ

Հա­յաս­տա­նում ա­ռա­ջին դի­տոր­դա­կան խում­բը կա­րո­ղա­ցավ սահ­մա­նի եր­կայն­քով տե­ղա­կայ­վել, եւ մենք հու­սով ենք, որ կկա­րո­ղա­նանք եւս մեկ ան­գամ դի­մել Եվ­րո­պա­յին՝ եւս մեկ ա­ռա­քե­լու­թյուն տե­ղա­կա­յել հայ-ադրբե­ջա­նա­կան սահ­մա­նին, Ե­րե­ւա­նում Ա­լեն Սի­մո­նյա­նի հետ հա­մա­տեղ ա­սու­լի­սում ա­սաց Ֆրան­սի­ա­յի Ազ­գա­յին ժո­ղո­վի նա­խա­գա­հը: «Սա այն դիր­քո­րո­շումն է, ո­րը պաշտ­պա­նում է Ֆրան­սի­ան, բայց անհ­րա­ժեշտ է, որ յու­րա­քան­չյուր ան­դամ-պե­տու­թյուն հա­մա­ձայն լի­նի այդ դիր­քո­րոշ­ման հետ: Ինչ վե­րա­բե­րում է փաս­տա­հա­վաք ա­ռա­քե­լու­թյա­նը, ես չգի­տեմ՝ ար­դյոք ՀՀ իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի կող­մից նման դի­մում ե­ղել է: Ֆրան­սի­ան, երբ ե­ղան դի­մում­ներ Ուկ­րա­ի­նա­յի կող­մից, պա­տաս­խա­նեց այդ դի­մում­նե­րին՝ ու­ղար­կե­լով մի շարք փոր­ձա­գետ­նե­րի: Չգի­տեմ՝ ար­դյոք Հա­յաս­տա­նը նման դի­մում ուղ­ղել է Եվ­րո­պա­յին կամ Ֆրան­սի­ա­յին, ուս­տի չեմ կա­րող պա­տաս­խա­նել»,- ա­սաց նա:

Դի­տարկ­մա­նը, թե խոս­քը ոչ թե հայ-ադրբե­ջա­նա­կան սահ­մա­նին փաս­տա­հա­վաք խումբ ու­ղար­կե­լու մա­սին է, այլ՝ Ար­ցախ՝ Լա­չի­նի մի­ջանցք, այս հար­ցին պա­տաս­խա­նեց Ա­լեն Սի­մո­նյա­նը. «Եթե չեմ սխալ­վում, դրա հա­մար պետք է նա­և Ադր­բե­ջա­նի հա­մա­ձայ­նու­թյու­նը, պետք է բո­լոր կող­մե­րի հա­մա­ձայ­նու­թյու­նը»:

Եվ շա­րու­նա­կու­թյու­նը` նույն ո­գով: Ֆրան­սի­ան Ար­ցա­խի ան­կա­խու­թյու­նը չի ճա­նա­չում, Բաք­վի դեմ պատ­ժա­մի­ջոց­ներ չեն լի­նե­լու, և ընդ­հան­րա­պես` չա­փա­զանց­ված հույ­սեր չտա­ծեք: Պետք է շնոր­հա­կալ լի­նել այդ ֆրան­սու­հուն, որ ճշմար­տու­թյունն ա­սաց հու­սա­վառ դյու­րա­հա­վատ­նե­րին, մի­գու­ցե գլուխ­նե­րը մտնի: Իսկ «ռե­ալ­պո­լի­տի­կին» ծա­նոթ մարդ­կանց դա վա­ղուց է հայտ­նի: Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի հետ հան­դի­պու­մից հե­տո Twitter-ի իր է­ջում նման գրա­ռում է ա­րել Ֆրան­սի­ա­յի ԱԺ նա­խա­գա­հը: «Հար­գանք Հա­յաս­տա­նի ինք­նիշ­խա­նու­թյան նկատ­մամբ, Լա­չի­նի շրջա­փակ­ման վե­րա­ցում, երկ­խո­սու­թյան շա­րու­նա­կու­թյուն հա­նուն խա­ղա­ղու­թյան: Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նին ևս մեկ ան­գամ վե­րա­հաս­տա­տե­ցի Ֆրան­սի­ա­յի ա­ջակ­ցու­թյան մա­սին: Մենք կլի­նենք Հա­յաս­տա­նի ձայ­նը, ո­րը կշա­րու­նա­կի զգու­շաց­նել մի­ջազ­գա­յին հան­րու­թյա­նը ո­րո­շում կա­յաց­նե­լու հրա­տա­պու­թյան մա­սին»,- գրել է Բրա­ուն-Պի­վեն: Կարճ ա­սած` սի­րում եմ Նի­կո­լին և Նի­կոլ ընտ­րած զանգ­վա­ծին, բայց բա­ցի խոս­քե­րից, ոչն­չով չեմ օգ­նի:

Սա քաղց­րա­ձայն «եվրատր­գին» էր, ո­րին հա­ջոր­դե­ցին տագ­նա­պա­լի լու­րե­րը Ար­ցա­խից, որ պետ­նա­խա­րար Ռու­բեն Վար­դա­նյա­նը պաշ­տո­նանկ է ար­վե­լու, հրա­ժա­րա­կան է տա­լու Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյու­նյա­նը, լի­նե­լու են ար­տա­հերթ նա­խա­գա­հա­կան և խորհր­դա­րա­նա­կան ընտ­րու­թյուն­ներ: Իսկ դա նշա­նա­կե­լու էր իշ­խա­նու­թյան վա­կո­ւում Ստե­փա­նա­կեր­տում, իսկ Բաք­վի հա­մար` ա­նար­գել ներ­խու­ժում և Ար­ցա­խի ոչն­չա­ցում:

Բա­րե­բախ­տա­բար, դրան հե­տև­եց Ռու­բեն Վար­դա­նյա­նի հայ­տա­րա­րու­թյու­նը, որ թշնա­մու օ­րա­կարգ չեն սպա­սար­կե­լու. «Ես չեմ պատ­րաստ­վում հրա­ժա­րա­կան տալ, ա­ռա­վել ևս՝ ստեղծ­ված ի­րա­վի­ճա­կում: Մի­և­նույն ժա­մա­նակ, ա­նըն­դու­նե­լի է երկ­րի նա­խա­գա­հի, հե­տև­ա­բար՝ նա­և խորհր­դա­րա­նի հնա­րա­վոր հրա­ժա­րա­կա­նը:

Բո­լո­րիս ջան­քե­րը պետք է բազ­մա­պատ­կել՝ հաղ­թա­հա­րե­լու Ար­ցա­խի ա­ռաջ ծա­ռա­ցած մար­տահ­րա­վեր­նե­րը:

Այս ի­րա­վի­ճա­կում մենք թշնա­մու օ­րա­կար­գը սպա­սար­կե­լու և հանձն­վե­լու ի­րա­վունք չու­նենք:

Մենք հի­մա Ար­ցա­խը հայ­կա­կան պա­հե­լու ի­րա­կան հնա­րա­վո­րու­թյուն ու­նենք:

Բո­լո­րին քա­ղա­քա­կան ող­ջա­խո­հու­թյան և հա­մե­րաշ­խու­թյան կոչ եմ ա­նում»:

Կոր­ծա­նա­րար թա­փա­նի­վը կանգ ա­ռավ: Ըստ ո­րոշ լու­րե­րի` ներ­սում ի­րա­վի­ճա­կի հան­դար­տեց­մա­նը ի­րենց ա­վան­դը բե­րե­ցին ՔՊ-ի «աչքի գրող­նե­րը»` Ար­ցա­խի նախ­կին նա­խա­գահ­նե­րը: Սա­կայն ո՛չ Ա­լի­և­ը, ո՛չ Նի­կո­լը կանգ չեն առ­նե­լու: Ին­չո՞ւ պետք է թուր­քը ձեռ­քից բաց թող­նի Հա­յաս­տա­նի խա­մա­ճիկ վար­չախմ­բի ձեռ­քով իր նպա­տակ­նե­րը ա­ռաջ տա­նե­լու ե­զա­կի հնա­րա­վո­րու­թյու­նը:

ԴԱ­ՎԱԴ­ՐՈՒ­ԹՅԱՆ ՄԵ­ԽԱ­ՆԻ­ԿԱՆ

 Մի ա­ռի­թով Սերժ Սարգ­սյանն ա­սել էր. «Ալի­և­ին թվում է թե Նի­կո­լը Հա­յաս­տա­նում հա­վերժ է, բայց դա մի­այն նրան թվում է»: Իսկ ընդ­հան­րա­պես, ինչ­պես ի­րա­վա­ցի­ո­րեն նկա­տել է ռազ­մա­կան փոր­ձա­գետ Կա­րեն Վրթա­նե­սյա­նը, Բեր­ձո­ր­ի բա­ցու­մը կա­րող է սկսվել մի­այն ու մի­այն Նի­կո­լի հե­ռա­ցու­մով:

Ինչ վե­րա­բե­րում է «ֆրան­սի­ա­կան տրնգի­ից» հե­տո հանգս­տյան օ­րով Ստե­փա­նա­կեր­տում կա­տար­վա­ծին, ա­պա դրա հա­մա­ռոտ վեր­լու­ծու­թյու­նը ներ­կա­յաց­րել է Ար­մեն Ա­շո­տյա­նը. «Հան­դի­պե­լով ար­ցա­խա­հա­յու­թյան հա­վա­քա­կան դի­մադ­րու­թյա­նը՝ ար­տա­քին թշնա­մուն սպա­սար­կող նի­կո­լա-արա­յի­կա­կան շրջա­նակ­նե­րը գոր­ծի են դրել ի­րենց պլան Բ-ն՝ պա­ռակ­տել Ար­ցա­խի հա­սա­րա­կու­թյա­նը, վե­րաց­նել ազ­գա­դավ ծրագ­րին դեմ գնա­ցող ընդ­դի­մա­խոս­նե­րին, շե­ղել ու­շադ­րու­թյունն օր­հա­սա­կան խնդիր­նե­րից:

Հե­ռու մնա­լով Նի­կո­լի ծրագ­րե­րը այս փու­լում խո­չըն­դո­տող կոնկ­րետ ան­ձե­րից՝ ինձ հա­մար ակն­հայտ է այս սրի­կա­յու­թյան ողջ ող­բեր­գու­թյու­նը.

1. Բա­վա­րար­վում են Ա­լի­ե­ւի պա­հանջ­նե­րը:

2. Ադր­բե­ջա­նը որ­պես «խրա­խու­սանք» բա­ցում է Լա­չի­նի մի­ջանց­քը:

3. Նի­կոլն ու Ա­րա­յի­կը մե­դի­ա­գոր­ծիք­նե­րով ներ­կա­յաց­վում են «փրկիչ­ներ»:

4. Ար­ցա­խին մտցնում են Նի­կո­լի բա­նակց­ված փա­թե­թով Բաք­վի տակ:

5. Ռու­սաս­տա­նը էլ ա­վե­լի ցա­վոտ ռե­պու­տա­ցի­ոն հար­ված է ստա­նում:

6. Ար­ցա­խը հա­յա­թափ­վում է ու պրծնում…

Հա­տուկ ո­րոշ շրջա­նակ­նե­րի հա­մար.

Չէ, Ռու­բեն Վար­դա­նյանն ինք­նին փրկու­թյուն չէ. Փրկու­թյու­նը ԴԻ­ՄԱԴ­ՐՈՒ­ԹՅՈՒՆՆ է Ա­լի­եւ-Նի­կոլ-Արա­յիկ ե­ռաս­տի­ճան հա­կա­հայ դա­վադ­րու­թյա­նը:

Իսկ Ար­ցա­խում այդ դի­մադ­րու­թյան կազ­մա­կեր­պումն ու բյու­րե­ղա­ցու­մը լուրջ թափ ստա­ցավ հենց Ռու­բե­նով:

Թշնա­մին կրկին գոր­ծի է դրել հար­ված թի­կուն­քից ռազ­մա­վա­րու­թյու­նը:

Ի՞նչ ենք հա­կադ­րե­լու ազ­գա­յին դա­վա­ճա­նու­թյան այս նոր ա­րա­րին մենք»:

Ա­յո, ի՞նչ ենք հա­կադ­րե­լու: Կլա­սիկ գրպա­նա­յին Էդ­մոն Մա­րու­քյա­նը փոր­ձում է մեր աչ­քերն ու ա­կանջ­նե­րը փա­կել հեր­թա­կան սին եվ­րո­պա­կան հույ­սե­րով: Թե բա Մար­դու ի­րա­վունք­նե­րի եվ­րո­պա­կան դա­տա­րա­նը հրա­տապ ծա­նու­ցում է ու­ղար­կել Եվ­րո­պա­յի խորհր­դի Նա­խա­րար­նե­րի կո­մի­տե­ին Լա­չի­նի մի­ջանց­քը ա­պաշր­ջա­փա­կե­լու մա­սին իր՝ 2022 թվա­կա­նի դեկ­տեմ­բե­րի 21-ի ո­րոշ­ման կա­տա­րու­մը Ադր­բե­ջա­նի կող­մից վե­րահս­կե­լու նպա­տա­կով: Եվ Եվ­րո­պա­կան դա­տա­րա­նը, հաշ­վի առ­նե­լով կող­մե­րի ներ­կա­յաց­րած փաս­տարկ­նե­րը, այ­սօր մեր­ժել է Ադր­բե­ջա­նի պա­հանջ­ներն ամ­բող­ջու­թյամբ՝ 2022 թվա­կա­նի դեկ­տեմ­բե­րի 21-ի ո­րո­շու­մը թո­ղե­լով ու­ժի մեջ: Եվ­րո­պա­կան դա­տա­րա­նը մեր­ժել է նա­և Հա­յաս­տա­նի դեմ մի­ջան­կյալ մի­ջոց կի­րա­ռե­լու մա­սին Ադր­բե­ջա­նի պա­հան­ջը:

Տո դու էլ, քո Եվ­րա­դա­տա­րանն էլ... Մա­նա­վանդ` Նի­կո­լի խուն­տա­յի կող­մից ի­րա­կա­նաց­նող հա­մա­կար­գա­յին դա­վա­դիր գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րը կան և ռեպ­րե­սի­ա­նե­րի ուժգ­նաց­ման փորձ` ՀՅԴ-ի ան­դամ­նե­րի և ի­րա­վա­պաշտ­պան Կա­րա­պետ Պո­ղո­սյա­նի ձեր­բա­կա­լու­թյուն, կեղծ սադ­րիչ մե­ղադ­րանք պատ­գա­մա­վոր Ան­նա Մկրտչյա­նի դեմ, հեր­թա­կան «մուկն ու կա­տուն» «Հա­յաս­տան» խմբակ­ցու­թյան 22 պատ­գա­մա­վոր­նե­րին ման­դատ­նե­րից զրկել-չզրկե­լու շուրջ, քա­րոզ­չա­կան գրոհ­նե­րի ուժգ­նա­ցում...

Ի դեպ, քա­ղա­քա­գետ Էդ­գար Էլ­բա­կյա­նը պարզ ներ­կա­յաց­րեց նա­և, թե ին­չու էր Նի­կո­լը տե­սա­կա­վո­րում հայ­րե­նա­սի­րու­թյու­նը. «Հա­յու­թյան մեջ 2 են­թա­խումբ կա, ա­ռանց ո­րոնց պայ­քա­րի Հա­յաս­տան չէր լի­նի՝ ՍԱ­ՍՈՒՆ­ՑԻ­ՆԵ­ՐԸ և ԱՐ­ՑԱԽ­ՑԻ­ՆԵ­ՐԸ:

Սա է պատ­ճա­ռը, որ խորհր­դա­յին շրջա­նի հայ­կա­կան պատ­մա­կան հի­շո­ղու­թյունն ու ազ­գայ­նա­կա­նու­թյու­նը կա­ռուց­վում է­ին Սա­սու­նի շուրջ: Մար­դա­բա­նու­թյան մեջ դա կոչ­վում է հայ­կա­կան մշա­կույ­թի «սա­սու­նի­զա­ցի­ա»: Ի դեպ, հենց այս տե­սակ խորհր­դա­հայ հաղ­թա­կան ինք­նու­թյունն է թուր­քե­րի աչ­քի գրո­ղը, ո­րի մա­սին վեր­ջերս բար­բա­ջեց կա­պի­տու­լյան­տը: Հենց այս ինք­նու­թյու­նը հաղ­թեց Ար­ցա­խյան ա­ռա­ջին պա­տե­րազ­մը:

Հաս­կա­նա­լով, որ եր­րորդ հան­րա­պե­տու­թյան հիմ­քե­րը բնա­կա­նից կա­րող են գցվել «արցա­խի­զա­ցի­ա­յի» վրա՝ ներ­քին թուր­քերն ա­մեն ինչ ա­րե­ցին Ար­ցա­խի հան­դեպ նե­րազ­գա­յին ռա­սիզմ սեր­մա­նե­լու հա­մար: Հիմ­նա­դիր կա­պի­տու­լյանտն օ­րի­նակ Ար­ցա­խի հար­ցը միշտ կո­չում էր «ղա­րա­բա­ղյան կնճիռ (sic!)», Ար­ցա­խի հա­յե­րին՝ «թա­թար-մոն­ղոլ», իսկ ե­րիտ­կա­պի­տու­լյանտն էլ մար­տի 1-ին քա­ղաքն «ազա­տագ­րում էր ղա­րա­բաղ­ցի տա­կանք­նե­րից»:

Այս խնդիր­նե­րի մա­սին պետք է ա­նընդ­հատ գրել՝ ա­վե­լի լայն շրջա­նակ­նե­րին հաս­կա­նա­լի դարձ­նե­լու հա­մար, որ 1991-1998 թթ. և 2018 թ.-ից Հա­յաս­տա­նում բարձ­րա­գույն իշ­խա­նու­թյու­նը քա­ղա­քա­կան թուր­քե­րի ձեռ­քին է»:

Կա­պի­տու­լյանտ­նե­րի վար­չա­խում­բը բաղ­կա­ցած է «յան» ազ­գա­նու­նով քա­ղա­քա­կան թուր­քե­րից: Իսկ քա­ղա­քա­կան թուր­քե­րի հե­նա­րա­նը թրքա­ցած ժեխն է, ո­րին հնա­րա­վոր չէ բան բա­ցատ­րել: Դրան կա­րե­լի է մի­այն չե­զո­քաց­նել: Իսկ պայ­քա­րի զանգ­վա­ծա­յին հե­նա­րանն ըն­դար­ձա­կե­լու մի­ակ ռե­սուր­սը թե­րևս հու­սա­խաբ ե­ղած­ներն են ու «քա­ղա­քա­կա­նու­թյամբ չզբաղ­վող­նե­րը»: Դժվար խնդիր է, բայց ի­րա­գոր­ծե­լի: Պար­զա­պես ու­րիշ ճար չկա:

ՀՈՎ­ՀԱՆ­ՆԵՍ ԳԱ­ԼԱ­ՋՅԱՆ