ԿԱ­ԼԱՆ­ՔԻ ՏԱԿ Է ՄԱՅՐ ՀԱՅ­ՐԵ­ՆԻ­ՔԸ

105 տա­րի ա­ռաջ մեկ­նար­կել էր Սար­դա­րա­պա­տի ճա­կա­տա­մար­տը: Իսկ հի­մա, 105 տա­րի անց, եզ­րա­փա­կիչ փուլ է մտնում Հա­յոց պե­տա­կա­նու­թյու­նը գե­րեզ­մա­նե­լու գոր­ծըն­թա­ցը: Ա­մե­նայն ցի­նիզ­մով, բա­ցե­ի­բաց, ի ցույց բո­լո­րի: Եվ զար­մա­նա­լի­ո­րեն Ե­րև­ա­նի փո­ղոց­նե­րը դեռ ո­ղող­ված չեն ցա­սում­նա­լից զանգ­ված­նե­րով: Կար­ծես լե­թար­գիկ քնի մեջ լի­նի հան­րու­թյու­նը... Մինչ­դեռ, ինչ­պես ի­րա­վա­ցի­ո­րեն նկա­տել է Ար­մեն Ա­շո­տյա­նը. «Հա­յաս­տա­նի ու Ար­ցա­խի հա­մար փոր­վող գե­րեզ­մա­նում պետք է թա­ղել հե՛նց գե­րեզ­մա­նա­փո­րին»: Ա­վաղ, այ­սօր հա­յոց մայ­րա­քա­ղա­քում հա­յե­րով կար­ծես փոք­րա­մաս­նու­թյուն ենք: Բայց չէ՞ որ 105 ա­ռաջ, եր­բեք Ա­րամ Մա­նու­կյա­նի զո­րա­շար­ժի են­թար­կեց Ե­րև­ա­նը, զուտ ազ­գա­յի պատ­կա­նե­լու­թյան ցու­ցա­նի­շով է­լի փոք­րա­մաս­նու­թյուն է­ինք: Եվ ինչ­պես 105 տա­րի ա­ռաջ, լի­նել-չլի­նե­լու խնդի­րը պետք է լուծ­վի փոք­րա­մաս­նու­թյան ու­ժե­րով:

ՍԱՐ­ԴԱ­ՐԱ­ՊԱ­ՏԻՑ 105 ՏԱ­ՐԻ ԱՆՑ

105 տա­րի ա­ռաջ Հա­յաս­տա­նի Ա­ռա­ջին Հան­րա­պե­տու­թյան ա­ռա­ջին վար­չա­պետ Հով­հան­նես Քա­ջազ­նու­նին գրում էր կնո­ջը. «Մի բան մի­այն գի­տեմ հաս­տա­տա­պես և ու­զում եմ, որ դու ևս գի­տե­նաս, ո­րով­հե­տև դրա մեջ մեծ մխի­թա­րու­թյուն կա.

ե­թե Ա­շո­տը սպան­ված է, ու­րեմն սպան­ված է Ղա­րա­քի­լի­սա­յում, պա­տե­րազ­մի դաշ­տում, կռվի ժա­մա­նակ, իր զին­վո­րա­կան, քա­ղա­քա­ցի­ա­կան ու հայ­րե­նա­սի­րա­կան բարձր պարտ­քը կա­տա­րե­լիս, սպան­ված է հե­րո­սա­բար, զեն­քը ձեռ­քին, մի այն­պի­սի փա­ռա­վոր կռվի մեջ, ո­րի մա­սին ի­րենք« տա­ճիկ­նե­րը, խո­սում են հի­աց­մուն­քով ու պատ­կա­ռան­քով:

Մեր փոք­րա­թիվ զոր­քե­րը չորս օր ա­նընդ­հատ կռվել են ա­ռյուծ­նե­րի պես՝ ի­րեն­ցից շատ գե­րա­զանց ու­ժե­րի դեմ և նա­հան­ջել են մի­այն վեր­ջին փամ­փուշ­տը այ­րե­լուց հե­տո:

Ո՞ղջ է դուրս ե­կել Ա­շո­տը այդ կռվից, թե՞ սպան­վել է, - եր­կու դեպ­քում էլ նա վաս­տա­կել է Հայ­րե­նի­քի սե­րը, հար­գան­քը ու ե­րախ­տա­գի­տու­թյու­նը: Նա կռվել է մին­չև վերջ և գու­ցե իր մա­տաղ կյան­քի գնով բարձր է պա­հել զին­վո­րա­կան պա­տի­վը»:

Քա­ջազ­նու­նու չորս որ­դի­նե­րից եր­կուսն ըն­կել է­ին հե­րո­սի մա­հով, այդ թվում` նա­մա­կում հի­շա­տակ­ված Ա­շո­տը: Իսկ այ­սօր մեկ այլ Ա­շոտ` Փա­շի­նյան, իր վար­չԱ­ՂԵՏ հոր թե­թև ձեռ­քով դար­ձել է մատ­նու­թյան, ստո­րու­թյան, տղա­մար­դուն ան­վա­յել պահ­ված­քի խորհր­դա­նիշ: Դա­վա­ճան հայ­րիկն էլ հա­զա­րա­վոր ոս­տի­կան­նե­րով շրջա­պատ­ված «խա­ղա­ղու­թյու­նից» էր բար­բա­ջում. «Ադրբե­ջա­նի հետ խա­ղա­ղու­թյան եւ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի հաս­տատ­ման պայ­մա­նագ­րի շուրջ ին­տեն­սիվ բա­նակ­ցու­թյուն­ներ են ըն­թա­նում, եւ մենք հույս ու­նենք հնա­րա­վո­րինս ա­րագ հա­մա­ձայ­նու­թյան հաս­նել տեքս­տի շուրջ եւ ստո­րագ­րել այն: Մի­ջազ­գա­յին հան­րու­թյան ըն­կա­լու­մը ա­վե­լի ու ա­վե­լի շատ է հակ­վում այն բա­նա­ձե­ւին, որ Հա­յաս­տանն ու Ադր­բե­ջա­նը ա­ռանց վե­րա­պա­հում­նե­րի պետք է ճա­նա­չեն մի­մյանց հա­մա­պա­տաս­խա­նա­բար 29.800 քա­ռա­կու­սի կմ եւ 86.600 քա­ռա­կու­սի կմ տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նու­թյու­նը եւ ԼՂ հա­յու­թյան ի­րա­վունք­նե­րի ու անվ­տան­գու­թյան ա­պա­հով­ման շուրջ Բաք­վի եւ Ստե­փա­նա­կեր­տի մի­ջեւ պետք է տե­ղի ու­նե­նա երկ­խո­սու­թյուն:

Մենք հա­մա­ձայն ենք այս տրա­մա­բա­նու­թյա­նը եւ բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րը վա­րում ենք այս տրա­մա­բա­նու­թյամբ՝ ընդգ­ծե­լով, որ Ստե­փա­նա­կերտ-Բա­քու երկ­խո­սու­թյան ե­րաշ­խա­վոր­ման մի­ջազ­գա­յին մե­խա­նիզմ­նե­րը չա­փա­զանց կա­րե­ւոր են: Մի­ա­ժա­մա­նակ հա­մոզ­ված եմ, որ ՀՀ անվ­տան­գու­թյան ա­պա­հով­ման ռազ­մա­վա­րա­կան ե­րաշ­խի­քը խա­ղա­ղու­թյունն է, ո­րը հնա­րա­վոր է բո­լոր հա­րե­ւան­նե­րի հետ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը կար­գա­վո­րե­լու մի­ջո­ցով: Սա ա­մե­նե­ւին էլ հեշտ գոր­ծըն­թաց չէ, բայց կար­ծում եմ՝ այն է, ինչ ու­զում եւ ակն­կա­լում է մեր ժո­ղո­վուր­դը:

Տնտե­սա­կան եւ բյու­ջե­տա­յին ցու­ցա­նիշ­նե­րը, կար­ծում եմ՝ հան­րու­թյան եւ տնտե­սու­թյան ար­ձա­գանքն են մեր կա­ռա­վա­րու­թյան որ­դեգ­րած խա­ղա­ղու­թյան օ­րա­կար­գին»:

Ընդ ո­րում` կա­պի­տու­լյանտ վիժ­վածքն ու­ղիղ տեքս­տով ա­սաց, որ Ադր­բե­ջա­նի 86.600-ի մեջ մտնում են և՛ Ար­ցա­խը, և՛ ՀՀ տա­րած­քի այս­պես կոչ­ված անկ­լավ­նե­րը: Այ­սինքն` որ բո­լո­րիս գե­րու­թյան է հանձ­նում թուր­քին: Ընդ ո­րում` վկա­յա­կո­չում է «աշխար­հա­քա­ղա­քա­կան ի­րո­ղու­թյուն­ներ»: Ե­թե այս­պես շա­րու­նակ­վի, մի ու­րիշ ա­սու­լի­սի էլ ար­դեն կա­սի, որ «աշխար­հա­քա­ղա­քա­կան ի­րո­ղու­թյուն­նե­րի» բե­րու­մով դեռ տհաս ենք պե­տու­թյուն ու­նե­նա­լու հա­մար, և մի 50 տա­րի պի­տի ապ­րենք Թուր­քի­ա­յի կազ­մում: Ինչ­պես փաս­տում է ՀՀԿ ԳՄ ան­դամ Ար­տակ Զա­քա­րյա­նը. «Հա­զա­րա­վոր ոս­տի­կան­նե­րով պաշտ­պան­ված կա­պի­տու­լյան­տը բռնա­բա­րում է մի ողջ ժո­ղովր­դի անվ­տան­գու­թյունն ու խա­ղաղ ա­պա­գան:

Ին­քը հի­մա լի­ո­վին պաշտ­պան­ված է, իսկ հայ ժո­ղո­վուր­դը` ան­պաշտ­պան:

Ոս­տի­կան­նե­րը բա­րեխղ­ճո­րեն պաշտ­պա­նում են մի ա­սու­լիս, որ­տեղ ա­սու­լիս տվողն ա­սում է, որ նույն ոս­տի­կա­նի ըն­տա­նի­քի ան­դամ­նե­րը վա­ղը լի­նե­լու են ան­պաշտ­պան ու ան­հայ­րե­նիք:

16%-ոց կաս­կա­ծե­լի վար­կա­նիշ ու­նե­ցո­ղը հան­գիստ խո­սում է իր «ղե­կա­վա­րած» երկ­րի տա­րածք­նե­րը հանձ­նե­լու պատ­րաս­տա­կա­մու­թյան մա­սին: Սա չլսված պատ­մու­թյուն է, մղձա­վանջ:

Լավ, ա­սենք թե մյուս կու­սակ­ցու­թյուն­նե­րի վար­կա­նի­շը ցածր է, բա հայ­րե­նի­քի նկատ­մամբ ան­տար­բե­րու­թյան մա­կար­դակն ին­չո՞ւ է այս­քան բարձր»:

ԱՆ­ՏԱՐ­ԲԵ­ՐՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ` ՄԵ­ԾԱ­ԳՈՒՅՆ Ո­ՃԻՐ

Նի­կո­լը հայ­տա­րա­րում է ի լուր աշ­խար­հի, որ որ­դե­կո­րույս մայ­րը ցան­կա­ցել է ա­վար­տին հասց­նել այն, ին­չը ա­վար­տին չի հասց­րել ադր­բե­ջա­նա­կան բե­կո­րը: Փաս­տո­րեն սա բա­ցա­հայտ հայ­տա­րա­րում է, որ որ­դե­կո­րույս մայ­րը ցան­կա­ցել է սպա­նել Ա­շո­տի­կին: Հի­մա թող ի­րա­վա­բան­ներն ա­սեն, սա ի՞նչ է, կեղծ մատ­նու­թյուն, զրպար­տու­թյու՞ն, թե ինչ: Հա, ստա­խո­սու­թյան չեմ­պի­ոն պետք է լի­նել նա­և ե­րև­ա­կա­յե­լու հա­մար, որ «բե­կոր» կար Ան­նա Հա­կո­բյա­նի փե­շի տակ:

Ան­նա Հա­կո­բյա­նին էլ «հե­րո­սա­ծին մոր» դե­րում հան­րու­թյա­նը ներ­կա­յաց­նելն էլ մի ա­ռանձ­նա­հա­տուկ պղծու­թյուն է` բուն­կեր­նե­րում «բա­րո­յա­կան ա­ջակ­ցու­թյուն» ցու­ցա­բե­րող հե­րո­սաս­պան Է­րա­տո­յին նույն հար­թու­թյան վրա ներ­կա­յաց­նել զոհ­ված հե­րո­սի մոր հետ: Դժո­խա­յին խո­րհրդա­նիշ­ներ ստեղ­ծե­լու հար­ցում էլ Նի­կո­լը ե­զա­կի է` հե­րոս Ժո­րա­յի մայ­րի­կին կա­լա­նա­վո­րե­լը հանձ­նա­րա­րել նրա հա­սա­կա­կից, բա­նա­կում չծա­ռա­յած դա­տա­վոր Ժո­րա­յին: «Ադեկ­վադ» մի­ա­բա­նու­թյան հիմ­նա­դիր­նե­րից Կոնս­տան­տին Տեր-Նա­կա­լյանն էլ տե­ղին հար­ցադ­րում է ա­նում. «Մի բան մութ մնաց. հի­մա Ա­շո­տի­կի ջո­կա­տը ո՞րն էր՝ Է­ռա­տո՞ն, թե՞ Ա­Ա­Ծի ախ­ռա­նան, որ ի­րեն ու­ղեկ­ցել է պա­տե­րազ­մի ըն­թաց­քում Ար­ցա­խում ե­ղած ողջ ժա­մա­նակ: Իսկ էն ին­կա­սա­ցի­ոն մե­քե­նա­յի վա­րոր­դը, ո­րով Ա­շո­տի­կին փախց­րին Հա­րա­վում ճեղք­ման ժա­մա­նակ, ինք­նե՞լ ա էդ ջո­կա­տից: Իսկ Ի­ջև­ա­նի գնդի մի ամ­բողջ գու­մար­տակ, որ կեղծ գրո­հի ու­ղար­կե­ցին ու ամ­բողջ կազ­մով մա­տաղ ա­րե­ցին, որ հրե­տա­նին ի­րենց վրա աշ­խա­տի, ին­կա­սա­ցի­ա­յի մե­քե­նան էդ ա­րան­քում Ա­շո­տի­կին փախց­նի, ի­րենք ո՞ր ջո­կա­տից է­ին»:

Իր հրա­վի­րած ա­սու­լի­սին Նի­կոլն ան­բա­րո­յա­կա­նու­թյան նոր ռե­կորդ է սահ­մա­նել: Մաս­նա­վո­րա­պես՝ կա­ռա­վա­րու­թան շեն­քի դի­մաց բո­ղո­քի ակ­ցի­ա ի­րա­կա­նաց­նող ծնող­նե­րից մե­կի հար­ցին՝ ե­թե Ար­ցախն Ադր­բե­ջան էր, ին­չո՞ւ մեր որ­դի­նե­րին տա­րաք և սպա­նե­ցիք Ադ­րբե­ջա­նում, Նի­կո­լը պա­տաս­խա­նել է. «Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թյան զին­ված ու­ժե­րի և Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի վե­րա­բե­րյալ ես ոչ մի ո­րո­շում՝ այլ ո­րո­շում չեմ կա­յաց­րել. բո­լոր ո­րո­շում­նե­րը կա­յաց­ված են ե­ղել շա՛տ ա­վե­լի վա­ղուց: Իմ որ­դին որ­պես կա­մա­վոր ծա­ռա­յել է նա­և Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղում»: Ինչ­պես ի­րա­վա­ցի­ո­րեն հար­ցադ­րում է Armenian info բլո­գը` «Հաս­կա­նանք մի հատ, է­լի, ի՞նչ է նշա­նա­կում բո­լոր ո­րո­շում­նե­րը կա­յաց­ված են ե­ղել շա՛տ ա­վե­լի վա­ղուց: Ե՞րբ կոնկ­րետ, մ.թ.ա. 6-րդ հա­զա­րա­մյա­կո՞ւմ, թե՞ ա­սենք ՀՀՇ-ի օ­րում: Հի­մա նույն տրա­մա­բա­նու­թյամբ ցան­կա­ցած իշ­խա­նու­թյուն կա­մա­յա­կան երկ­րում կա­րող է հայ­տա­րա­րել, թե ոչ մի վա­տի հա­մար ին­քը պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն չի կրում. այդ ի­րե­նից ա­ռաջ են ո­րո­շում­ներ ըն­դու­նել: Օ­րի­նակ՝ Զե­լենս­կին կա­րո՞ղ է հայ­տա­րա­րել, որ պա­տե­րազ­մի մե­ղա­վորն ա­սենք Կուչ­ման է կամ Յա­նու­կո­վի­չը, կամ՝ Հիտ­լե­րը, ե­թե կեն­դա­նի լի­ներ, որ Հո­լո­քոս­տի մա­սին ո­րո­շումն ին­քը չի կա­յաց­րել, այլ՝ա­սենք Վիլ­հելմ 2-րդը: Պատ­կե­րաց­նում եք, չէ՞, այս­պես մին­չև ուր կար­ե­լի է հաս­նել: Իսկ ե՞րբ հատ­կա­պես գլխի ըն­կավ Նի­կո­լը, որ ա­մեն ինչ ո­րո­շել են նախ­կին­ներն ու ի­րեն գցել կրա­կը: 2020-ի նո­յեմ­բե­րի 10-ի՞ն,երբ հանձ­նեց Ար­ցա­խը»:

Իսկ հե­րո­սա­ծին մո­րը ցու­ցադ­րա­բար կա­լա­նա­վո­րե­լը ոչն­չով չի տար­բեր­վում Մայր Հայ­րե­նի­քի կա­լա­նա­վո­րու­մից: Ա­մեն ինչ ակն­հայ­տից ակն­հայտ է: «Կամ հայ­կա­կան Ար­ցա­խի, կամ Ար­ցա­խը հանձ­նող Նի­կո­լի հետ ես: Եր­րորդ ու­ղի չկա: Ռու­բի­կո­նի ջրբա­ժա­նը դրված է հստակ: Վա­ղը Աստ­ծո ա­ռաջ դրախտ ու դժոխք գնա­լու ջրբա­ժանն Ար­ցա­խով է անց­նե­լու: Ար­ցա­խը հայ­կա­կան հա­մա­րող­ներն օրհն­վե­լու են սե­րունդ­նե­րով, իսկ Նի­կո­լի նման Ար­ցախն Ադր­բե­ջա­նի մաս ճա­նա­չող­նե­րը՝ դժոխ­քի ճամ­փան են բռնե­լու: Ա­մեն ինչ մեր ձեռ­քե­րում է ու մեր ընտ­րու­թյու­նից է կախ­ված: Ես ընտ­րել ու ընտ­րում եմ հայ­կա­կան Ար­ցա­խը, Նի­կո­լը՝ Ադր­բե­ջա­նը: Ընտ­րու­թյու­նը մերն է, հայ ժո­ղո­վուրդ: Հե­տո ու­րիշ­նե­րին չմե­ղադ­րեք»,- ար­ձա­նագ­րում է Է­դո­ւարդ Շար­մա­զա­նո­վը:

Ա­յո՛, ջրբա­ժա­նը կա: Կա հա­յը և գե­նա­պիղծ տա­կան­քը: Եվ օրհն­վի էն սհա­թը, երբ կկա­տար­վի մեծն Ա­վե­տիք Ի­սա­հա­կյա­նի մար­գա­րե­ու­թյու­նը:

ՀՈՎ­ՀԱՆ­ՆԵՍ ԳԱ­ԼԱ­ՋՅԱՆ