«Ինչ անել» չիմանալու ճգնաժամ է... Ուժեղ հարված ենք տալու իշխանությանը. Չախալյան

«Իրավունք TV»-ի տաղավարում հյուրընկալել ենք «Կամք» հասարակական նախաձեռնության հիմնադիր, «Զարթոնք» կուսակցության ԳՄ անդամ ՎԱՀԱԳՆ ՉԱԽԱԼՅԱՆԻՆ:

«ՍՐԱՆՔ ԱՎԵԼԻ ՎՏԱՆԳԱՎՈՐ ԵՆ ՈՒ ՈՉ ՄԻ ԲԱՆԻ ԱՌԱՋ ԿԱՆԳ ՉԵՆ ԱՌՆԵԼՈՒ»

— ՀՀ անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանը Հանրայինի եթերում հայտարարեց, որ ապաշրջափակման դեպքում` Հայաստանի տարածքում  սահմանային վերահսկողությունն ամբողջությամբ իրականացնելու են միայն հայկական ծառայությունները: Սա ակնա՞րկ էր, որ եթե հաջողացնեն մինչեւ տարեվերջ ստորագրել, այսպես կոչված, «խաղաղության պայմանագիրը», հաջորդիվ հեռացնելու են Գյումրիի 102-րդ ռուսական ռազմաբազան:

— Սա ակնարկ չէր, մարդիկ ծրագիր են իրականացնում: 2018 թվականին իրենց բերել են, որպեսզի այն իրականացնեն: Երբ 2018-ին եկա Հայաստան ու սկսեցի այս ռեժիմի դեմ պայքարել, այդ օրվանից բարձրաձայնում եմ, որ այս մարդկանց խնդիրը Հայաստանը հակառուսականության դաշտ տանելն է: Այս մարդկանց բերել են իշխանության արտաքին ուժերը եւ ներքին խաղացողները, որպեսզի ուղղակի եւ անուղղակի ձեւով օգնելով` հասցնեն իրենց նպատակին: Իսկ նպատակը Արցախի հանձնումը չէ: Արցախի հանձնումն ընդամենն այս մեծ ծրագրի բաղադրիչներից մեկն է, որովհետեւ առանց  Արցախի հանձնման, իրենք չեն կարողանալու Հայաստանում հակառուսականության մեծ ալիք ձեւավորել եւ ռուսներին տարածաշրջանից հանել: 2020 թվականին էին իրենք ուզում այս ամենն ավարտեին, բայց հուրախություն մեզ եւ, ցավոք սրտի, իրենց, ամեն դեպքում, մեր ռազմավարական դաշնակիցները, ճիշտ է, ուշացած, սակայն հասկացան` ինչ է տեղի ունենում  եւ Արցախի գոնե վերջին կտորները կարողացան փրկել: Այդպիսով` 2020 թվականին այդ ծրագրի իրականացումը չհաջողվեց, բայց իրենք այնպես չէ, որ նահանջել են կամ հրաժարվում են իրենց ծրագրերից: Հիմա էլ նպատակաուղղված գնում են այդ ծրագրով եւ Արցախի հանձնումն էլ գցելու են ՌԴ-ի վրա: Մարդիկ կան, ասում են՝ անհնար է այդպիսի բան լինի, հիշեցնեմ Միխայել Սահակաշվիլու օրինակը, որը կարողացել է նմանատիպ ծրագիր իրականացնել Վրաստանում եւ հաջողել է: Իսկ սրանք ավելի վտանգավոր են ու ոչ մի բանի առաջ կանգ չեն առնելու, իրենց նպատակին հասնելու համար ամեն քայլի դիմելու են: Այնպես որ, այս դեպքում ակնարկ ասելը շատ մեղմ է, այլ բան է, որ մեր քաղաքական, մասնավորապես` ընդդիմադիր դաշտը կա՛մ չի ուզում տեսնել, կա՛մ էլ մեծամասնությունը հենց այդ նույն խաղի մեջ են: Ոչ ոք հարց չի տալիս` ինչո՞ւ Նիկոլի ձեռքից չբռնեցին` Արցախը հանձնելու ժամանակ:

— Բայց չէ՞ որ արեցին, ինչ կարող էին, եղան ե՛ւ բողոքի ակցիաներ, հանրահավաքներ…

— Ռուսի ասած` после обеда горчицы не надо: 2020 թվականի հոկտեմբերի 6-ին կարող էին Նիկոլին կանգնեցնել, երբ Հայրենիքի հանձնում էր տեղի ունենում: Թշնամին հարձակվել, կոտորում է, ի՞նչ միտինգներ, միտինգներով հարցերը չեն լուծվում: Օրինակ, «Կամքը» շատ միտինգներ է կազմակերպել, ինչո՞ւ ոչ մեկը հարց չի տալիս, թե ինչու պատերազմից հետո նախաձեռնող հանդես չի գալիս, այլ միայն մասնակցում է: Որովհետեւ խաղաղ պայմաններում են միտինգներով հարց լուծում, մինչդեռ  Հայաստանը 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ից հետո՝ պատերազմական իրավիճակի մեջ է: Պատերազմը չի ավարտվել, այսօր ինչ տեղի է ունենում, պատերազմի կանոններով է: 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին ստորագրված փաստաթուղթը ո՛չ Փաշինյանը, ո՛չ Ալիեւը չեն հարգում, իրենք իրենց խաղն են առաջ տանում:

«ԹՈՒՐՔԻԱՆ ԵՎ ԱԴՐԲԵՋԱՆԸ ԵՐԱԽՆԵՐԸ ԲԱՑ ԿԱՆԳՆԱԾ ԵՆ, ՈՐ «ՀԱՄՓ» ԱՆԵՆ»

— Ամեն դեպքում, Նիկոլ Փաշինյանն ասում է, որ եթե  այն, ինչ-որ ուզում են անել, ստացվի, մենք պատմության մեջ առաջին անգամ կստանանք կադաստրի վկայական: Ի՞նչ կասեք այս մասին:

— Իրենք կարող են տարբեր նպատակներ  հայտարարել, բայց ծրագիրը մեկն է՝ էլի եմ ասում` Հայաստանը տանել հակառուսականության դաշտ եւ այդպիսով վերացնել հայկական պետությունը աշխարհի քարտեզից: Ցանկացած գիտակից մարդ հասկանում է, որ ՀՀ-ն եթե  հանկարծ մտավ հակառուսականության դաշտ, ինչպես Ուկրաինան, գոյատեւելու ոչ մի շանս չունի: Ընդ որում` եթե անգամ հարեւան պետությունները մեզ կուլ տալու ցանկություն չունենային: Մինչդեռ Թուրքիան եւ Ադրբեջանը երախները բաց կանգնած են, որ «համփ» անեն ու անպաշտպան թողնեն Հայաստանին: Չի կարելի գառան մորթի հագած գայլի խոստումներին հավատալ եւ գնալ ընկնել երախը: Ի դեպ, Արցախի հանձնումն ավարտելուց հետո` հաջորդ փուլում մեկ միլիոնից ավել ադրբեջանցի բերելու են բնակեցնեն ՀՀ-ում, այնուհետեւ թուրքերն են գալու այստեղ ապրեն: Մեր «յուղոտ» օլիգարխներն էլ, որոնք հիմա էշի ականջում քնած են, մենակ փող են աշխատում,  իրենց բիզնեսները,  հանքերը ծախելու են նրանց ու հայտնվելու ենք Պաղեստինի վիճակում:

— Արցախի հետ կապված` ՔՊ-ական պատգամավոր Գուրգեն Արսենյանը համեմատություն էր արել Ջավախքի հետ, թե` այո, Արցախում ապրում են հայեր, բայց հայեր ապրում են նաեւ Ջավախքում, Գլենդելում, Ավստրալիայում…

— Արցախը համեմատելը Ջավախքի հետ, առնվազն անգրագիտություն է: Սա հանցավոր համեմատություն է, եւ իրենք գիտակցաբար են անում, բայց այն ոչ մի  աղերս չունի իրականության հետ: Ջավախքի խնդիրը բոլորովին այլ է, իսկ արցախահայությանը՝ լրիվ այլ: Վրաստանը եւ վրաց ժողովուրդը երբեք ջավախահայությանը ցեղասպանելու, նպատակ չի ունեցել` լինի կրոնական, թե այլ միտումով: Այո՛, հայ-վրացական լարումներ եղել են, բայց այն, այսպես ասած, ավելի կենցաղային է եղել, բայց ոչ երբեք ցեղասպանվելու վտանգ: Իսկ արցախահայությունը միշտ ցեղասպանվելու վտանգի առաջ է եղել: Ինչո՞ւ 88-ին սկսվեց շարժումը, առաջացավ ինքնորոշման հարցը,որովհետեւ մինչեւ այսօր Արցախը ցեղասպանվելու վտանգի առաջ է: Ինչպե՞ս կարելի է այդ երկու հարցը մի հարթության վրա դնել: Արցախում զենքը ձեռքին մարդիկ պայքարել են, պետական ինստիտուտներ են ստեղծել, որպեսզի չցեղասպանվեն:

«ԱԽՐ ՄԵՆՔ ՄԻՇՏ ՈՒՇԱՑԱԾ ԵՆՔ. ԱՅՆ, ԻՆՉ ՊԵՏՔ Է ԱՐՎԵՐ 2018-ԻՆ, ՀԻՄԱ Է ԱՐՎՈՒՄ»

— Դուք նշեցիք, որ պատերազմական պայմաններում միտինգներով հարց չի լուծվում: Այդ դեպքում` ինչպե՞ս պետք է դուրս գալ ստեղծված իրավիճակից:

— Կոպիտ եմ ասում, բայց այս իրավիճակից իրապես դուրս գալ ցանկացող մարդկանց շատ քիչ եմ հանդիպել Հայաստանում: Դրա մասին խոսողներ շատ կան, Ֆեյսբուքում գրառումներ անողներ` եւս: Հիմա տասնյակներով շարժումներ են ստեղծվում, սնկի պես աճում են, եթե դրանք 2018-ին ստեղծվեին, էլի կարելի էր ընկալել` այն ժամանակվա մարտահրավերների համատեքստում: Ախր մենք միշտ ուշացած ենք. այն, ինչ պետք է արվեր 2018-ին, հիմա է արվում: Երեւի 2028 թվին էլ կարվի այն, ինչ պետք է հիմա արվեր: Բոլորին բարի երթ եմ մաղթում, բայց նաեւ ուզում եմ շեշտել, որ անունները փոխելուց` ամանումը չի փոխվում: Եթե դու էությամբ վախկոտ ես, ո՛չ կամքի ուժ ունես, ո՛չ  Հայաստանն ես սիրում, ի՞նչ անուն ուզում ես դիր շարժմանդ ճակատին, դրանից ոչինչ չի փոխվում: Եթե դու վճռականություն չունես արմատական քայլ անելու, ինչ ուզում ես գրի: Սա Արեւմուտքի ձեռագրերից է, իրենք մեր արժեքները վերցնում են եւ վարկաբեկում, ինչպես, օրինակ` «Սասնա ծռեր» անունը:

— Հիմա կարկառուն սորոսականներ կան, որոնք ավելի բարձր են ազգային արժեքներից խոսում: Որքանո՞վ եք հավատում, որ այս մարդիկ փոխվել են:

— Ես չեմ հավատում: Անկեղծ ասած, երբ Հայաստան եկա շատ էին այդ հարցադրումները տալիս, թե ինչպես կարող է մարդ առանց փողի ու շահի, հայրենիքը սիրի: Միշտ զարմանում էի, թե ի՞նչ են խոսում: Հիմա 4-5 տարի ապրելով Հայաստանում` հասկանում եմ, թե սովորական մարդկանց մեջ ինչու է առկա այս հարցադրումը: Այդ հարցադրումը լեգիտիմ է եղել, ուղղակի, ինձ համար է օտար եղել, թե ինչպես կարող է նման հարցադրում լինել: Նույն լիբերալություն քարոզողներն առնչություն չունեին ազատական գաղափարների հետ, իրենք, ուղղակի, իրենց դեր էր տված, որը խաղում էին: Հիմա էլ այդ մարդկանց դեր են տվել, որ հայրենասեր խաղան, խաղում են: Մի զարմացեք, որ վաղն էլ Նիկոլը սկսի հայրենասեր խաղալ: Կարող է մի օր արթնանա եւ ասի` վերջ, Նախիջեւանն էլ եմ պահանջում: Սցենարով ամեն մեկն իր խաղը խաղում է: Պարզապես, վատն այն է, որ երկիր ենք կորցնում` Արցախն են հանձնում, Երեւանն է վտանգի տակ: Ինչքան էլ շատերին թվա սա վերացական, բայց եթե մի քանի տասնամյակի կտրվածքով նայենք` Երեւանը հարվածի տակ է: Եվ ընդհանրապես` այս տարածաշրջանում մնալ-չմնալու խնդիր ունենք: Այսօր «ի՞նչ անել» չիմանալու ճգնաժամ է: Տարբեր քաղաքական հարթակներ են ստեղծվում, որոնք բոլորն իրար նման են նրանով, որ ոչ ոք պատկերացում չունի` ի՞նչ են անելու, ի՞նչ պետք է անել: Այն սպառնալիքները, որոնք մեր առջեւ ծառացած են, անգամ դա լավ չեն պատկերացնում, ուր մնաց պատկերացնեն, թե ինչպես պետք է հաղթահարենք այդ սպառնալիքները:

— Ասում են, որ չեն բացահայտում իրենց մարտավարությունը, նախ Նիկոլ Փաշինյանին պետք է հեռացնել, հետո` կասեն, թե ինչ է պետք անել:

— Ինչի՞ մասին է խոսքը: Նիկոլ Փաշինյանին կարելի է հեռացնել` ընդհանրապես այդ մասին չխոսելով եւ հակառակը` կարելի է անվերջ իշխանության պահել` անվերջ նրա հեռացման մասին խոսելով: Մենք երեք տարի է` ականատեսն ենք երկրորդ տարբերակին, որ անվերջ Նիկոլ Փաշինյանի հեռացման մասին խոսելով` պահում ենք իշխանության: Մինչդեռ կարող էինք հասնել նրան, որ մի օր առավոտ արթնանայինք, եւ նա այլեւս իշխանությունում չլիներ: Անկեղծ ասած, ես մեծամասնությանն այլեւս չեմ հավատում, ովքեր ասում են` Նիկոլ Փաշինյանին ուզում ենք հեռացնել: Նիկոլ Փաշինյանին ուզենային հեռացնեին, արդեն վաղուց հեռացրած կլինեին: 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին նա արդեն հեռացել էր, խնդրելով-աղաչելով բերեցին հետ, մի՛ խոսացրեք:

ՀՐԱՆՏ ՍԱՐԱՖՅԱՆ

Հարցազրույցն ամբողջությամբ դիտե՛ք տեսանյութում.