Հայաստանի շուրջ ամերիկյան խաղը լիովին բացահայտված է

Ար­դեն ո­րե­րորդ ան­գամն է, որ Ա­րեւ­մուտ­քը ­տա­ռա­ցիո­րեն բա­ցատ­րում է, թե կոնկ­րետ ինչ շահ է հե­տաքրք­րում մեր տա­րա­ծաշր­ջա­նում, ինչ է ու­զում Հա­յաս­տա­նից: Այ­սինքն, որ այդ շա­հե­րի մեջ ա­մե­նե­ւին էլ Հա­յաս­տա­նի լավ լի­նե­լը չի մտնում: Ու չնա­յած դրան, էլ չա­սած  փա­րիզ­յան վեր­ջին սա­տա­նիս­տութ­յան, մեր տե­ղի ա­րեւմտ­յան հու­դա­նե­րը հա­մա­ռո­րեն շա­րու­նա­կում են Հա­յաս­տա­նը Ա­րեւ­մուտք քարշ տա­լու փոր­ձե­րը:

ԻՆՉ Է ՈՒԶՈՒՄ ԱՄՆ-Ն

­Դեռ միայն վեր­ջերս էր, որ Քար­նեն­գիի հայտ­նի ուլտ­րա­լի­բե­րաս­տա­կան հիմ­նադ­րա­մը ներ­կա­յաց­նող, իր հեր­թին ոչ ան­հայտ Թո­մաս դը Վաա­լը շատ պարզ բա­ցատ­րեց, որ Ա­րեւ­մուտ­քի հա­մար Հա­յաս­տա­նի հիմ­նա­կան ֆունկ­ցիան Ռու­սաս­տա­նի եւ Ի­րա­նի մի­ջեւ բա­ժա­նա­րար գիծ դառ­նալն է, այդ թվում՝ կո­մու­նի­կա­ցիոն մի­ջանցք դառ­նա­լու տես­քով՝ դրա­նից բխող բո­լոր կոր­ծա­նա­րար հե­տե­ւանք­նե­րով հան­դերձ: Եվ ա­հա նա­խօ­րեին բա­ռա­ցիո­րեն նույն միտքն ա­ռաջ տա­րավ պետ­քար­տու­ղա­րի Եվ­րո­պա­յի եւ Եվ­րա­սիա­յի հար­ցե­րով օգ­նա­կան Ջեյմս Օ՛Բ­րա­յե­նը, ով, չմո­ռա­նանք, հայ-ադր­բե­ջա­նա­կան «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նագ­րի» հար­ցով ա­մե­րիկ­յան ա­ռանց­քա­յին ֆի­գու­րանտ­նե­րից է:

Այս­պես, Օ՛Բ­րա­յե­նը, այն էլ՝ Սե­նա­տի ար­տա­քին հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի հանձ­նա­ժո­ղո­վում բաց տեքս­տով հայ­տա­րա­րեց, որ ԱՄՆ-ը դի­տար­կում է Կենտ­րո­նա­կան Ա­սիա­յի երկր­նե­րից դե­պի հա­մաշ­խար­հա­յին շու­կա­ներ Հա­յաս­տա­նի եւ Ադր­բե­ջա­նի տա­րածք­նե­րով նոր ցա­մա­քա­յին ճա­նա­պարհ ստեղ­ծե­լու հնա­րա­վո­րութ­յու­նը՝ շրջան­ցե­լով Ռու­սաս­տա­նը եւ Չի­նաս­տա­նը: «Կենտ­րո­նա­կան Ա­սիա­յի երկր­նե­րը ա­ներ­եւա­կա­յե­լի հա­րուստ են, եւ­ այժմ հա­մաշ­խար­հա­յին շու­կա­ներ մուտք գոր­ծե­լու նրանց միակ տար­բե­րա­կը Ռու­սաս­տա­նի կամ Չի­նաս­տա­նի մի­ջո­ցով է: Ե­թե ​​մենք կա­րո­ղա­նանք ճա­նա­պարհ բա­ցել, որն անց­նում է Հա­յաս­տա­նով կամ Ադր­բե­ջա­նով, ա­պա նրանք ելք կու­նե­նան դե­պի հա­մաշ­խար­հա­յին շու­կա­ներ եւ շատ ա­վե­լի քիչ կախ­ված կլի­նեն Ռու­սաս­տա­նից եւ Չի­նաս­տա­նից»:

­Նախ նկա­տենք, որ, ի­հար­կե, ԱՄՆ-ի դարդ ու ցավն ա­մե­նե­ւին էլ «Կենտ­րո­նա­կան Ա­սիա­յի ա­ներ­եւա­կա­յե­լի հա­րուստ երկր­նե­րին» ի­րենց այդ պո­տենց­իա­լը հա­նուն ի­րենց իսկ ժո­ղովր­դի շա­հե­րի ծա­ռա­յեց­նե­լու հա­մար մի­ջոց­ներ ստեղ­ծե­լը չէ: Ինչ­պես ա­մե­նուր, այդ դեպ­քում եւս ԱՄՆ-ին պետք է այդ հարս­տութ­յուն­նե­րը կո­պեկ­նե­րով ի­րե­նով ա­նել: Սա ա­մե­րիկ­յան հին ծրա­գիր է, դեռ տխրահռ­չակ Բ­ժե­ժինս­կուց ե­կող, ու Օ՛Բ­րա­յե­նը պար­զա­պես ի ցույց դրեց, որ ծրա­գիրն այ­սօր էլ ԱՄՆ-ում կամ նրա է­լի­տա­յի ո­րո­շա­կի շեր­տե­րի մոտ օ­րա­կար­գա­յին է:

Եր­կրորդ նյո­ւան­սը, որ ի ցույց դրեց Օ՛Բ­րա­յե­նը, հե­տեւ­յալն է: Նախ ֆիք­սենք, նրա խոս­քը վե­րա­բե­րում է, այս­պես ա­սած, «Մի­ջին մի­ջանց­քին», ո­րը մե­կը մե­կին հա­մընկ­նում է «Թ­յուր­քա­կան մի­ջանց­քի» հետ՝ դրա «Զան­գե­զու­րի մի­ջանցք» են­թա­մաս­նի­կով հան­դերձ: Մեկ տար­բե­րութ­յամբ. «Թ­յուր­քա­կան մի­ջանց­քի» ան­վան տակ պետք է տես­նել է­լի ԱՄՆ-ի հո­վա­նու տակ հիմ­նա­կա­նում Թուր­քիա­յի վե­րահս­կո­ղութ­յու­նը ողջ ծրագ­րի նկատ­մամբ, «Մի­ջին մի­ջանց­քի» դեպ­քում հիմ­նա­կան վե­րահս­կո­ղութ­յունն ԱՄՆ-ինն է, մի­գու­ցե ինչ-որ այլ վե­րա­կա­ցո­ւի, ա­սենք՝ Ֆ­րան­սիա­յի մի­ջո­ցով, իսկ Թուր­քիան մնում է երկ­րորդ պլա­նում: Ընդ ո­րում, ա­ռա­ջին տար­բե­րա­կին Ա­լիե­ւը կա­րող է հա­մա­ձայն­ել, երկ­րոր­դին՝ ոչ:

Եվ ա­հա, «Մի­ջին մի­ջանց­քի» հետ կապ­ված, ինչ­պես ներ­հա­յաս­տան­յան հար­թա­կում, այն­պես էլ դրսից փոր­ձում են այն տպա­վո­րութ­յու­նը ստեղ­ծել, թե դա Չի­նաս­տա­նից Եվ­րո­պա տա­նող կո­մու­նի­կա­ցիա է, այն է՝ չի­նա­կան «Մե­տաք­սի ու­ղու» մաս­նիկ: Այ­սինքն, որ սա ար­վում է Պե­կի­նի հետ հա­մա­տեղ, լի­նե­լու է չի­նա­կան հա­մա­պա­տաս­խան վե­րահս­կո­ղութ­յուն: Բայց ա­հա Օ՛Բ­րա­յե­նը շատ հստակ բա­ցատ­րեց՝ ԱՄՆ-ին պետք է, որ այս մի­ջանց­քը «շատ ա­վե­լի քիչ կախ­ված» լինի ոչ միայն Ռու­սաս­տա­նից, այլ նաեւ` Չի­նաս­տա­նից: Այն, ին­չի մա­սին քա­նիցս գրե­լու ա­ռիթ ու­նե­ցել ենք: Ա­վե­լին, այս տար­բե­րա­կով «Մի­ջին մի­ջանցք» կոչ­վա­ծը դառ­նում է ինչ­պես Ռու­սաս­տան-Ի­րա­նի, այլ նաեւ Չի­նաս­տա­նի հա­մար թշնա­մա­կան հա­մա­կարգ. այն, Ռու­սաս­տա­նի եւ Ի­րա­նի մի­ջեւ պատ­նեշ դառ­նա­լուց զատ, միա­ժա­մա­նակ գործ­նա­կա­նում հաս­նում է մին­չեւ Չի­նաս­տա­նի ա­րեւմտ­յան՝ թյուր­քա­կան ույ­ղուր­նե­րի շրջան­նե­րը: Այ­սինքն, պետք ե­ղած դեպ­քում այն կդառ­նա ույ­ղուր­նե­րի հա­մար մա­տա­կա­րա­րում­նե­րի ու­ղի, ե­թե նրանք հեր­թա­կան ան­գամ հա­կա­չի­նա­կան «բուն­տեր» սկսեն: Եվ կոնկ­րետ այս հար­ցում ԱՄՆ-ի եւ Թուր­քիա­յի շա­հե­րը միան­գա­մայն հա­մընկ­նում են:

Այս­պի­սով, պետ­քար­տու­ղա­րութ­յան ներ­կա­յա­ցու­ցի­չը միան­գա­մայն հստակ բա­ցատ­րեց, թե այդ մեծ ծրագ­րի հա­մար չբա­վա­րա­րող օ­ղա­կը՝ Հա­յաս­տա­նը, ի­րենց ին­չին է պետք: Եվ որ­պես­զի ա­վե­լորդ պատ­րանք­ներ չմնան, եւս մեկ ան­գամ ընդգ­ծեց. «ԱՄՆ-ը ցան­կա­նում է Հա­յաս­տա­նի հա­մար հնա­րա­վոր դարձ­նել խի­զախ քայ­լե­րի դի­մե­լը, դե­պի ո­րոնց ա­ռաջ­նոր­դում է վար­չա­պետ Նի­կոլ Փա­շին­յա­նը. խոս­քը ՌԴ-ի հետ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի խզման մա­սին է: Մենք պայ­ման­ներ ենք ստեղ­ծում, որ Հա­յաս­տա­նը հե­ռա­նա Ռու­սաս­տա­նից»,– հայ­տա­րա­րել է Օ'Բ­րա­յե­նը։

Ե­րե­ւի այս դեպ­քում մեկ­նա­բա­նելն ան­գամ ա­վե­լորդ է. Հա­յաս­տա­նը մեկ բա­նի հա­մար է պետք՝ մա­տա­ղա­ցու ոչ­խա­րի դե­րի, հաշ­վի առ­նե­լով այս ծրագ­րի մեջ նե­րառ­վե­լու ոչ թե նույ­նիսկ հնա­րա­վոր, այլ՝ միան­գա­մայն ռեալ հե­տե­ւանք­նե­րը: Ն­ման ծրագ­րի մեջ մտնե­լով` Հա­յաս­տա­նը միան­գա­մից վե­րած­վում է թշնա­մու ինչ­պես Ռու­սաս­տան-Ի­րա­նի, այն­պես էլ՝ Չի­նաս­տա­նի հա­մար: Թե­րեւս, պետք է գու­մա­րել նաեւ Հնդ­կաս­տա­նին, ո­րը ակտիվո­րեն զար­գաց­նում է Հ­յու­սիս-­Հա­րավ մի­ջանց­քը, եւ ո­րի հա­մար իս­կա­կան պատ­նեշ է դառ­նա­լու ԱՄՆ-ի կող­մից ա­ռաջ տար­վող այդ «Մի­ջին մի­ջանց­քը»:

ԻՆՉ Է ՈՒԶՈՒՄ ԱՄՆ-Ի ՀԱԿԱԴԻՐ ԹԵՎԸ

Այս­պի­սով, նի­կոլ­յան ռե­ժի­մի, այս­պես ա­սած, ա­րեւմտ­յան վեկ­տո­րը Հա­յաս­տա­նում տա­նում է մի դաշտ, որ­տեղ սուր, թշնա­մա­կան հա­կա­սութ­յու­նը Ռու­սաս­տան-­Չի­նաս­տան-Ի­րան ա­ռանց­քի հետ միան­շա­նակ է: Ա­վե­լին, մի հար­ցով, որն այդ զո­րեղ ու­ժե­րի հա­մար անվ­տան­գա­յին, ան­գամ լի­նել-չլի­նե­լու հար­ցեր են լուծ­վում: Իսկ դա նշա­նա­կում է, որ ան­կախ նրա­նից, թե ինչ վե­րա­բեր­մունք կա նրանց մոտ Հա­յաս­տա­նի կամ հայ ժո­ղովր­դի հան­դեպ, այս­պես ա­սած, «նայ­նիմ-նայ­նիմ» չեն ա­նե­լու. կլու­ծեն ի­րենց հար­ցը ցան­կա­ցած մե­թո­դով: Ի վեր­ջո, աչ­քի ա­ռաջ է ա­մե­նա­պարզ օ­րի­նա­կը. Ուկ­րաի­նա­յի բա­ցար­ձակ մե­ծա­մաս­նութ­յունն ինչ­քան էլ որ մա­քուր ռու­սա­կան ծագ­ման է, բայց այն­տեղ եւս Ռու­սաս­տա­նը լի­նել-չլի­նե­լու խնդիր է լու­ծում, եւ հե­տե­ւան­քը տես­նում ենք:

Այս ի­րո­ղութ­յու­նը շատ պարզ հաս­կա­նում է Ա­լիե­ւը՝ հրա­ժար­վե­լով ա­րեւմտ­յան հար­թա­կում Հա­յաս­տա­նի հար­ցով ա­մեն մի բա­նակ­ցութ­յու­նից: Այս ի­րա­վի­ճա­կը սկսեց պարզ տես­նել Թ­բի­լի­սին, որ ԱՄՆ-ն նույն­պի­սի մի մա­տա­ղա­ցու ոչ­խա­րի դեր էլ ի­րենց հա­մար է պատ­րաս­տել, ու փոր­ձում է ա­մեն կերպ դի­մադ­րել:

Ա­սել, թե այս ի­րա­վի­ճա­կը չի հաս­կա­նում Նի­կո­լը, ի­հար­կե, սխալ կլի­ներ: Թե­կուզ հաշ­վի առ­նե­լով, որ նրան հաս­տատ քա­նիցս, այն էլ՝ շատ ա­վե­լի ման­րա­մաս­նո­րեն ընդ­հա­նուր պատ­կե­րը բա­ցատր­վել է: Այդ թվում, կար­ծում ենք, Ի­րան կա­տարծ վեր­ջին այ­ցի ժա­մա­նակ: Ա­մեն դեպ­քում, ե­թե նի­կոլ­յան լրատ­վութ­յու­նը այդ այ­ցի ժա­մա­նակ քննարկ­ված հար­ցե­րին բա­վա­կա­նին մա­կե­րե­սա­յին է մո­տե­նում, ա­պա ի­րա­նա­կան աղբ­յուր­նե­րից դա­տե­լով՝ հենց կո­մու­նի­կա­ցիոն թե­մա­ներն են ե­ղել հիմ­նա­կան ա­ռանց­քը: Դա տե­սա­նե­լի դար­ձավ նախ Ի­րա­նի հոգ­եւոր ա­ռաջ­նորդ ա­յա­թոլ­լա Ա­լի Խա­մե­նեիի  հայ­տա­րա­րութ­յու­նից, թե. «Ի­րանն այս­պես կոչ­ված «Զան­գե­զու­րի մի­ջանց­քը» վնա­սա­բեր է հա­մա­րում Հա­յաս­տա­նի հա­մար։ Օ­տար­նե­րը չպետք է սահ­մա­նա­փա­կում­ներ ստեղ­ծեն հար­եւան­նե­րի հետ երկր­նե­րի հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րում»: Նա­խա­գահ Մա­սուդ Փե­զեշ­քիանն էլ իր հեր­թին, IRNA գոր­ծա­կա­լութ­յան փո­խանց­մամբ, խո­սել է «Հ­յու­սիս- հա­րավ» մի­ջազ­գա­յին մի­ջանց­քի կար­եւո­րա­գույն նշա­նա­կութ­յան մա­սին: Նաեւ, որ այն կլի­նի իր կա­ռա­վա­րութ­յան ա­ռաջ­նա­հեր­թութ­յուն­նե­րի շար­քում:

ՈՐՊԵՍ ՎԵՐՋԱԲԱՆ

Ի­րա­նա­կան կող­մի այս բո­լոր հայ­տա­րա­րութ­յուն­նե­րը գործ­նա­կա­նում նույն­քան պարզ եւ թա­փան­ցիկ են, ինչ­պես Օ'Բ­րա­յե­նի ա­սած­նե­րը: Կարճ ա­սած, կող­մե­րը միան­գա­մայն պարզ ի ցույց են դնում, թե ի­րա­կա­նում ին­չի շուրջ է ըն­թա­նում պայ­քա­րը, այդ թվում՝ հա­յաս­տան­յան հար­թա­կում, այս­պես ա­սենք՝ «Մի­ջին մի­ջանց­քի» (դրա բո­լոր տա­րա­տե­սակ­նե­րով հան­դերձ» եւ «Հ­յու­սիս-­Հա­րա­վի»: Եվ հենց այս ուղ­ղութ­յուն­նե­րի մեջ է, որ Նի­կո­լը պետք է վերջ­նա­կան կողմ­նո­րոշ­ման հաս­նի, այն էլ՝ ար­դեն ա­մե­նա­մոտ ժա­մա­նակ­նե­րում, թե­րեւս ար­դեն մին­չեւ աշ­նան կե­սե­րը: Ընդ ո­րում, հաշ­վի առ­նե­լով նաեւ Ադր­բե­ջա­նի հետ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի թե­ման, ընդ­հա­նուր տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին ի­րո­ղութ­յուն­նե­րը, Մեր­ձա­վոր Ա­րե­ւել­քի ներ­կա զար­գա­ցում­նե­րը, ուկ­րաի­նա­կան պա­տե­րազ­մը եւ, վեր­ջա­պես, ա­մե­րիկ­յան ներ­քին ի­րա­վի­ճա­կը: Նաեւ մեկ էա­կան դե­տալ. ներ­քին բարդ ի­րա­վի­ճա­կից զատ, ԱՄՆ-ն տա­րա­ծաշր­ջա­նում ու­նի՞ այն ռեալ հար­վա­ծա­յին ու­ժը, ո­րով կա­րող է ճա­նա­պարհ հար­թել Օ'Բ­րա­յե­նի քա­րո­զած մի­ջանց­քի հա­մար: Հաշ­վի առ­նե­լով, որ այս տես­լա­կա­նին թվարկ­ված հա­կա­ռա­կորդ կող­մերն այդ ռեալ ու­ժն ու­նեն եւ ան­մի­ջա­պես տե­ղում: