Նիկոլը ստիպված կլինի Ալիեվի հետեվից շրջվել դեպի Մոսկվա

­Ռու­սա­կան տե­ղե­կատ­վա­կան աղբ­յուր­նե­րը հե­տաքր­քիր լուր հայտ­նե­ցին, ո­րը խո­սում է ռուս-ադր­բե­ջա­նա­կան հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րում սկսված կտրուկ տե­ղա­շար­ժե­րի մա­սին՝ նախ­կին թշնա­մա­կա­նից դե­պի ակ­տիվ հա­մա­գոր­ծակ­ցութ­յուն: Չ­նա­յած, օ­րերս կա­յա­ցած Պու­տի­նի եւ Ա­լիե­ւի հան­դի­պու­մից հե­տո նման տե­ղա­շար­ժը սպա­սե­լի էր: Բայց դրա ա­րա­գութ­յու­նը նշա­նա­կում է, որ նախ՝ ե­ղել են հա­մա­կող­մա­նի պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­ներ, երկ­րոր­դը՝ կող­մե­րը հնա­րա­վո­րինս ակ­տի­վաց­նում են ըն­թաց­քը:

ԻՆՉ ԵՆ ՀՈՒՇՈՒՄ ԿՈՄՈՒՆԻԿԱՑԻԱՆԵՐԸ

Այս­պես, ըստ ռու­սա­կան աղբ­յուր­նե­րի, ար­դեն այս շա­բաթ «Ի­րա­նը, Ռու­սաս­տա­նը եւ Ադր­բե­ջա­նը Բաք­վում կանց­կաց­նեն բարձր մա­կար­դա­կի ե­ռա­կողմ հան­դի­պում՝ Հ­յու­սիս-­Հա­րավ մի­ջանց­քի եր­կայն­քով հա­մա­գոր­ծակ­ցութ­յու­նը զար­գաց­նե­լու հա­մար։ Նիս­տին կմաս­նակ­ցեն Ռու­սաս­տա­նի եւ Ադր­բե­ջա­նի փոխ­վար­չա­պե­տնե­րը, ինչ­պես նաեւ Ի­րա­նի ճա­նա­պարհ­նե­րի եւ քա­ղա­քա­շի­նութ­յան նա­խա­րա­րը»։ Դա­տե­լով տե­ղե­կատ­վութ­յու­նից` կող­մերն ակ­տի­վաց­նե­լու են Ռեշտ-Աս­տա­րա եր­կա­թու­ղու շուրջ աշ­խա­տանք­նե­րը` ծրագ­րե­լով հնա­րա­վո­րինս շուտ անց­նել գոր­ծարկ­ման փուլ:

Իսկ այս դեպ­քում պարզ հարց է ա­ռա­ջա­նում՝ իսկ ի՞նչ է լի­նե­լու «Թ­րամ­փի ու­ղի» կոչ­ված նա­խագ­ծի հետ, ե­թե հա­րավ­կով­կաս­յան տի­րույ­թում նո­րից դո­մի­նանտ է դառ­նում հյու­սի­սից  հա­րավ տա­նող ուղ­ղութ­յու­նը:

«Թ­րամ­փի ու­ղուն» դեռ կվե­րա­դառ­նանք: Մինչ այդ, մեր տա­րա­ծաշր­ջա­նի հետ ներ­կա պա­հին եւ մոտ ա­պա­գա­յում առնչ­վող գլո­բալ կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րի հետ կապ­ված, մեկ նո­րությ­ուն եւս հի­շա­տա­կենք, որն օ­րերս մեծ ո­գե­ւո­րութ­յամբ ներ­կա­յաց­րին ի­րա­նա­կան աղբ­յուր­նե­րը: Այն է՝ «Datvan ըն­կե­րութ­յու­նը հայ­տա­րա­րել է Ի­րա­նը, Աֆ­ղանս­տա­նը եւ Չի­նաս­տա­նը կա­պող նոր եր­կա­թու­ղա­յին եր­թու­ղու բաց­ման մա­սին։ «Այս եր­թու­ղին զգա­լի դեր կխա­ղա ար­տա­հան­ման, ներ­մուծ­ման եւ տա­րանց­ման, ինչ­պես նաեւ տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին առեւտ­րում Ի­րա­նի դիր­քի ամ­րապնդ­ման գոր­ծում»,- աս­վում է տե­ղե­կատ­վութ­յան մեջ»: Հենց այս եր­թու­ղով էլ նա­խա­տես­վում է, մաս­նա­վո­րա­պես, դե­պի Չի­նաս­տան տա­րան­ցել ի­րա­նա­կան նավ­թը, եւ հա­կա­ռակ ուղ­ղութ­յամբ կհո­սեն չի­նա­կան ապ­րանք­նե­րը:

­Սա­կայն սա դեռ նախ­նա­կան փուլն է: Եր­թու­ղին թեեւ հա­մար­վում է « Ի­րա­նը, Աֆ­ղանս­տա­նը եւ Չի­նաս­տա­նը կա­պող», սա­կայն Աֆ­ղանս­տա­նից մին­չեւ Չի­նաս­տան ու­ղին անց­նում է Կենտ­րո­նա­կան Ա­սիա­յի երկր­նե­րով: Բայց, ե­թե սկսում է գոր­ծել Ի­րա­նից Աֆ­ղանս­տան ակ­տիվ կա­պը, ա­պա դա ար­դեն նո­րից օ­րա­կարգ է բե­րել աֆ­ղա­նա­կան Վա­խան­յան մի­ջանց­քում (Աֆ­ղանս­տա­նը Չի­նաս­տա­նին կա­պող նեղ­լիկ հատ­վա­ծը՝ քար­տե­զում) կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րի, այդ թվում՝ եր­կա­թու­ղու կա­ռուց­ման թե­ման: Հայ ըն­թեր­ցո­ղին քիչ բան ա­սող Վա­խան­յան մի­ջան­ցքը այն բա­ցա­ռիկ գո­տի­նե­րից է, ո­րը կա­րող է աշ­խար­հի մասշ­տաբ­նե­րով փո­փո­խութ­յու­ններ ա­ռա­ջաց­նել: Կոնկ­րետ դեպ­քում՝ Վա­խան­յան մի­ջան­ցքով լո­գիս­տիկ ու­ղի­նե­րի առ­կա­յութ­յան դեպ­քում Աֆ­ղանս­տան-Ի­րան ու­ղին դառ­նում է Չի­նաս­տա­նը Եվ­րո­պա­յին, Ա­րեւմտ­յան Ա­սիա­յին եւ Աֆ­րի­կա­յին կա­պող հիմ­նա­կան ուղ­ղութ­յու­նը, որն ի զո­րու է երկ­րոր­դա­կան դիր­քեր մղել մյուս բո­լոր լո­գիս­տի­կա­նե­րը: Պե­կի­նի հա­մար դա աֆ­ղա­նա­կան հան­քա­հում­քա­յին գեր­հա­րուստ սեկ­տո­րում հիմ­նա­կան գոր­ծո­նի դեր դառ­նա­լու ռեալ հե­ռան­կար է, Աֆ­ղանս­տա­նի հա­մար՝ ներ­կա վի­ճա­կը կտրուկ փո­խե­լու ռեալ տար­բե­րակ՝ հա­մաշ­խար­հա­յին հիմ­նա­կան լո­գիս­տիկ եւ հում­քա­յին ուղ­ղութ­յուն­նե­րից մե­կը դառ­նա­լու հե­ռան­կա­րով:

Այս հար­ցում, ի­հար­կե, կան ո­րո­շա­կի խնդիր­ներ: Այդ թվում՝ Վա­խան­յան մի­ջանցքի հետ կապ­ված ներ­կա ակ­տի­վութ­յան տակ կա­րե­լի է տես­նել Թ­րամ­փի կող­մից ա­մեն կերպ Աֆ­ղանս­տան վե­րա­դառ­նա­լու ջան­քե­րը, Պա­կիս­տա­նի ներ­կա սադ­րանք­նե­րը եւ այլն: Բայց, կրկնենք, փաս­տը, որ Ի­րա­նը սկսել է գործ­նա­կան տեսք տալ Աֆ­ղանս­տան-­Չի­նաս­տան ուղ­ղութ­յամբ եր­կա­թու­ղա­յին ակ­տիվ հա­ղոր­դակ­ցութ­յա­նը, ի­հար­կե, ա­ռանց Չի­նաս­տա­նի մաս­նակ­ցութ­յան չէր լի­նի: Եվ, ի­հար­կե, ա­ռանց Չի­նաս­տա­նի չի կա­րող նաեւ օ­րա­կար­գում հայտն­վել Աֆ­ղանս­տա­նի հետ ու­ղիղ գծով կա­պի թե­ման՝ Վա­խան­յան մի­ջան­ցքով:

ԱԼԻԵՎԻՆ «ԹՐԱՄՓԻ ՈՒՂԻՆ» ՈՉԻՆՉ ՉԻ ՏԱԼՒՍ

Ա­հա Աֆ­ղանս­տա­նի շուրջ նկատ­վող այս բո­լոր զար­գա­ցում­նե­րի ֆո­նին, երբ նո­րից ակ­տի­վա­նում է Ռու­սաս­տա­նից Ի­րան (ա­պա՝ Հնդ­կաս­տան) մի­ջանց­քի թե­ման, բնա­կան է, որ այս ա­մե­նի մեջ պար­զա­պես չի կա­րող չլի­նել խոր­քա­յին կապ: Հաշ­վի առ­նե­լով նաեւ այն հե­տաքր­քիր զար­գա­ցում­նե­րը, ո­րոնք տե­ղի ու­նե­ցան վար­չա­պետ Մո­դիի՝ Չի­նաս­տան այ­ցով եւ նա­խա­գահ Սիի հետ հան­դի­պու­մով: Այ­սինքն, ակն­հայ­տո­րեն գործ ու­նենք Ռու­սաս­տան-Հնդ­կաս­տան-­Չի­նաս­տան լո­գիս­տիկ մե­գած­րագ­րի հետ (որ­տեղ Ի­րա­նը, ի­հար­կե, ու­նի իր ա­ռանձ­նա­հա­տուկ դե­րը), ո­րի մեջ չներգ­րավ­վե­լու տար­բե­րակ Ա­լիե­ւը, ի­հար­կե, չու­նի:

Ա­ռա­վել եւս, որ Ա­րեւ­մուտ­քից Բաք­վին ա­ռա­ջարկ­ված այ­լընտ­րան­քա­յին տար­բե­րա­կը «Թ­րա­մ­փի ու­ղին» էր: Այն է՝ առն­վազն 99 տար­վա ա­մե­րիկ­յան վե­րահս­կո­ղութ­յուն հենց Ադր­բե­ջա­նի «քթի տակ», ո­րը նաեւ տնտե­սա­կան՝ լո­գիս­տիկ ա­ռու­մով է խոս­տա­նում ըն­դա­մե­նը «կույր ա­ղիքի» ճա­կա­տա­գիր: Այ­սինքն, մտնում ես «Թ­րամ­փի ու­ղի» ո­րը, ե­թե ան­գամ «Թ­յուր­քա­կան մի­ջանցք» կոչ­վա­ծի մասն է, սա­կայն ի­րա­կան մի­ջանցք ստեղ­ծե­լու հա­մար կա ռուս-ի­րա­նա­կան ռազ­մա­կան հսկո­ղութ­յան տակ գտնվող Կաս­պից ծո­վի գերխն­դի­րը: Ե­թե ան­գամ դա չլի­նի, է­լի ան­հաս­կա­նա­լի է, թե այդ մի­ջանց­քով ինչ է տե­ղա­փոխ­վե­լու: Կենտ­րո­նա­կան Ա­սիա­յի է­ներ­գա­ռե­սուրս­ներն ար­դեն իսկ ի­րենց ճա­նա­պարհ­ներն ու­նեն՝ Ռու­սաս­տա­նով դե­պի Եվ­րո­պա կամ՝ դե­պի Չի­նաս­տան: Ապ­րանք­նե­րի ինչ-որ ար­տա­ռոց ծա­վալ­ներ էլ, ո­րոնք գո­նե չնչին չա­փով կհա­մադր­վեն չի­նա­կան «Մե­տաք­սի ու­ղուց» կամ՝ «Հ­յու­սիս-­Հա­րա­վից» սպա­սե­լիք­նե­րի հետ, պար­զա­պես չկան: Այ­սինքն, ե­թե Ա­լիե­ւը ցան­կա­նում է լո­գիս­տիկ կա­րե­ւոր ուղ­ղութ­յուն դառ­նալ, ա­պա այս­տեղ հիմ­նա­կան հե­ռան­կար­նե­րը հենց Ռու­սաս­տան-­Չի­նաս­տան-Հնդ­կաս­տան ուղ­ղութ­յամբ են, ո­րոնց հա­մար հիմ­նա­կան հա­բի դերն ակն­հայ­տո­րեն տրված է Ի­րա­նին:

Ի­հար­կե, այս ընդ­հա­նուր, այս­պես ա­սած, «կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րի պայ­քա­րում» Ա­լիե­ւի ընտ­րութ­յու­նը կախ­ված է նաեւ այն սպա­սե­լիք­նե­րից, թե ում է տես­նում ա­պա­գա հաղ­թո­ղի դե­րում: Խոս­քը հիմ­նա­կան պայ­քա­րի մա­սին է, որն ըն­թա­նում է Չի­նաս­տա­նի եւ ԱՄՆ-ի մի­ջեւ, եւ ո­րը ներ­կա պա­հին ակ­տի­վո­րեն թափ է հա­վա­քում: Բայց այս­տեղ էլ ընտ­րե­լու բան պար­զա­պես չկա: ԱՄՆ-ի հաղ­թա­նակ­ի դեպ­քում պար­զա­պես չի­նա­կան ապ­րանք­նե­րի հոս­քեր ցա­մա­քով տե­ղի չեն ու­նե­նա՝ մնա­լով ծո­վա­յին ուղ­ի­նե­րի վրա: Փո­խա­րե­նը ռուս­նե­րը, ըստ ա­մե­նայ­նի, կպա­հեն «Հ­յու­սիս-­Հա­րավ» ուղղ­վա­ծութ­յամբ դիր­քե­րը: Եվ այն, որ Հեյ­դա­րո­վիչն ա­մեն բան ա­րեց Պու­տի­նի հետ «հաշտ­վե­լու» հա­մար, ըստ ա­մե­նայ­նի, հենց այդ գլո­բալ տրա­մա­բա­նութ­յան հե­տե­ւանքն էր:

«ԽԱՂԱՂՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱՁԱՅՆԱԳԻՐԸ» ԷԼԻ ՄՆԱՑ «ՕԴԻՑ ԿԱԽՎԱԾ»

Այլ բան, որ դեռ «Թ­րամ­փի ու­ղի» ե­րա­զող Նի­կո­լի հա­մար նույն հար­ցադ­րում­նե­րը մնում են: Լավ, են­թադ­րենք Հա­յաս­տա­նի մի հատ­վա­ծը տվե­ցին ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րի կա­ռա­վար­մա­նը 99 տա­րով: Հե­տո՞, ի՞նչ են դրա­նից սպա­սում: Այն հսկա­յա­կան բեռ­նա­փո­խադ­րում­նե­րը, ո­րոնց մա­սին այդ­քան ե­րա­զում են, «Թ­րամ­փի ու­ղի» տար­բե­րա­կի դեպ­քում պար­զա­պես չեն լի­նե­լու: Իսկ քա­ղա­քա­կան, ա­վե­լի կոնկ­րետ՝ «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նա­գիր» կոչ­վա­ծի ի­մաս­տով, ինչ­պես դեռ վա­շինգ­տոն­յան ստո­րագ­րութ­յուն­նե­րի ժա­մա­նակ էինք են­թադ­րում, այդ տար­բե­րա­կով ա­ռաջ­խա­ղա­ցու­մը գրե­թե հա­վա­նա­կա­նութ­յուն չու­նի: Ա­մեն դեպ­քում, հաս­տատ պա­տա­հա­կան չէր, որ հա­զիվ Վա­շինգ­տո­նի փաս­տաթղ­թե­րը ստո­րագ­րած, Ա­լիեւն ան­մի­ջա­պես ան­ցավ Սահ­մա­նադ­րութ­յուն փո­խե­լու մա­սին իր սի­րե­լի թե­մա­յին, որն ա­մեն ան­գամ մեյ­դան է բե­րում, երբ փոր­ձում է ցույց տալ, որ ոչ մի վերջ­նա­կան փաս­տա­թուղթ էլ չի ստո­րագ­րե­լու: Շատ պարզ պատ­ճա­ռով. Թ­րամ­փի հո­վա­նու ներ­քո ստո­րագ­րի, որ ան­մի­ջա­պես էլ «քթի տակ» ա­մե­րի­կա­ցի­նե՞­րը հայտն­վեն: Ի­հար­կե, այն պա­րա­գա­յում, երբ Իս­րա­յե­լը Բաք­վին ի­րա­նա­կան հո­ղեր էր խոս­տա­նում, մի­գու­ցե հա­նուն դրանց պատ­րաստ լի­ներ ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րին հան­դուր­ժել: Բայց ներ­կա ի­րա­վի­ճա­կը էա­պես նվա­զեց­րել է հա­վա­նա­կա­նութ­յու­նը, որ կկա­րո­ղա­նա Ի­րա­նի մի մասն ի­րե­նով ա­նել: Իսկ դե­պի Մոսկ­վա շրջա­դար­ձը ե­կավ հու­շե­լու, որ վերջ­նա­կա­նա­պես է այդ հույ­սե­րից ձեռք քա­շել:

Այս ի­րա­վի­ճա­կը, ի­հար­կե, Նի­կո­լի հա­մար նշա­նա­կում է վե­րա­դարձ այն փու­լին, երբ թրամփ­յան ԱՄՆ-ն Հա­րա­վա­յին Կով­կա­սի նկատ­մամբ ու­ներ զրո հե­տաքրք­րութ­յուն, եւ միակ տար­բե­րակ էր մնա­ցել ռու­սա­կան միջ­նոր­դութ­յամբ «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նագ­րի» հաս­նե­լը՝ ել­նե­լով նո­յեմ­բե­րի 9-ի ե­ռա­կողմ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յան սկզբունք­նե­րից:  Ընդ ո­րում, ե­թե մինչ այս Հա­յաս­տա­նին եւ Ադր­բե­ջա­նին «հաշ­տեց­նե­լու» հար­ցում Թ­րամ­փը գո­նե Նո­բել­յան մրցա­նա­կի հետ կապ­ված շա­հագրգռ­վա­ծութ­յուն ու­ներ, հի­մա ան­գամ դա չկա:

Ի­հար­կե, ինչ-որ տեղ նաեւ զա­վեշ­տի նման­վեց, երբ Դու­շան­բեի վեր­ջին գա­գա­թա­ժո­ղո­վում փոր­ձում էր հա­մո­զել, թե «Թ­րամ­փի ու­ղին»՝ «Կն­պաս­տի ԱՊՀ շրջա­նակ­նե­րում տնտե­սա­կան կա­պե­րի ամ­րապնդ­մա­նը եւ կազ­մա­կեր­պութ­յան արդ­յու­նա­վե­տութ­յան բարձ­րաց­մա­նը»: Այ­սինքն, ԱՊՀ-ի հիմ­նա­կան մա­սը ԵԱՏՄ երկր­ներ են, Հա­յաս­տա­նը՝ նույն­պես, եւ հի­մա ԵԱՏՄ երկր­նե­րը ի­րենց իսկ կազ­մա­կեր­պութ­յան տա­րած­քում պետք է ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րի վե­րահս­կո­ղութ­յան ճա­նա­պար­հո՞վ գնան-գան. Նի­կո­լի ա­ռա­ջար­կը հենց դա էր: Չ­նա­յած, դրա հա­մար նախ պետք է Ա­լիե­ւի հետ «խա­ղա­ղութ­յան հա­մա­ձայ­նա­գիր» կնքել, հե­տո «Թ­րամ­փի ու­ղի» սար­քել, ո­րի հա­վա­նա­կա­նութ­յու­նը, կրկնում ենք, էա­պես նվա­զեց այն բա­նից հե­տո, երբ Ա­լիե­ւը նո­րից դար­ձավ Մոսկ­վա­յի «լավ ըն­կե­րը» ու սկսել է ա­րա­գո­րեն «Հ­յու­սիս-­Հա­րավ» կա­ռու­ցել: Արդ­յուն­քում, գա­լիք ընտ­րութ­յու­նն­երին Նի­կո­լը կկա­րո­ղա­նա՞ խոս­տա­ցած «խա­ղա­ղութ­յան հա­մա­ձայ­նա­գի­րը» ներ­կա­յաց­նել հա­յաս­տան­յան ընտ­րող­նե­րըն. իր հեր­թին է դառ­նում ծայ­րա­հեղ մշու­շոտ:

­Հի­մա էլ Նի­կո­լը գնա­ցել է Ե­գիպ­տոս. Թ­րամփն է ինչ-որ մի­ջո­ցառ­ում կազ­մա­կեր­պել: Ե­թե հնա­րա­վոր լի­նի, մի­գու­ցե նաեւ կբո­ղո­քի, թե՝ Ա­լիե­ւը տե­ղից չի շարժ­վում: Բայց ան­գամ այդ դեպ­քում Թ­րամ­փը եւս մեկ ան­գամ Նի­կո­լին ու Ա­լիե­ւին կկան­չի՞ Վա­շինգ­տո­նը. հա­զիվ թե:

Արդ­յուն­քում, որ Նի­կո­լին այլ տար­բե­րակ չի մնա­ցել, քան ռու­սա­կան միջ­նոր­դութ­յա­նը վե­րա­դառ­նա­լը, կա­րե­լի էր հաս­կա­նալ նաեւ Դու­շան­բեում Լու­կա­շեն­կո­յի ակ­նար­կից:

Չ­նա­յած տես­նենք, աշ­խար­հում ա­մեն բան շատ ա­րագ է փոխ­վում, եւ ով ի­մա­նա, եւս մեկ ի­րա­վի­ճա­կա­յին փո­փո­խութ­յուն չի՞ լի­նե­լու:

Հետևեք մեզ նաև տելեգրամում՝

Ներբեռնեք Iravunk հավելվածը և եղեք միշտ տեղեկացված՝