«Գժանոցից եկել, թագի է արժանացել ու մեր  տունն  է քանդում». ԱՇՈՒՂ ԱԼՄԱՍՏ

«Ի­րա­վուն­քը» զրու­ցել է «Ալ­մաստ» մշա­կու­թա­յին կենտ­րո­նի տնօ­րեն, ա­զա­տա­մար­տիկ, ԱՇՈՒՂ ԱԼՄԱՍՏԻ հետ:

- ­Տի­կին Ալ­մաստ, այս պա­հին ի՞նչ  ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան պրո­ցես­նե­րի մեջ եք:

- Բ­նա­կա­նա­բար, այս պա­հին գրում եմ հայ­րե­նի­քին նվիր­ված, այ­սօր­վա ի­րա­վի­ճա­կը մի քիչ քննա­դա­տող և ­մի քիչ էլ ուղ­ղիչ բա­նաս­տեղ­ծութ­յուն­ներ:

-­Դուք մաս­նակ­ցել եք պա­տե­րազմ­նե­րին, հի­մա ­Տա­վու­շի մար­զի չորս գյու­ղերն են վտանգ­ված: Արդ­յո՞ք չկա որ­ևէ ելք:

– Այն մար­դը ով սահ­մա­նում չի ե­ղել ու հայ­րե­նիք չի պաշտ­պա­նել, ով ըն­կեր չի կորց­րել և ­զո­հեր չի տվել, ով հայ­րե­նի­քի զա­վակ­նե­րին իր ձեռ­քով հո­ղին չի հանձ­նել, նա ի­րա­վունք չու­նի հող հանձ­նե­լու և  հո­ղի մա­սին խո­սե­լու:

- Երբ այ­ցե­լում եք Ե­ռաբ­լուր  և դ­րա հետ մեկ­տեղ վեր­լու­ծում ներ­կա ի­րա­վի­ճա­կը, այդ պա­հին Ձեր հո­գու ձայնն ի՞նչ է ա­սում:

-Ուղ­ղա­կի պատ­կե­րաց­նում եմ, որ այդ հե­րոս տղա­նե­րը, որ հի­մա ողջ լի­նեին, ինչ էր լի­նե­լու: Այդ հզոր աս­պետ­նե­րը, ո­րոնք ի­րենց կյան­քը զո­հե­ցին հա­նուն հայ­րե­նի­քի, հա­նուն մեր խա­ղա­ղութ­յան և ­հա­նուն մեր սահ­մանն ու հո­ղը պաշտ­պա­նե­լու, ե­րա­նի այ­սօր լի­նեին և ­տես­նեին ի­րենց ար­յու­նով պաշտ­պա­նած եր­կիրն ին­չի առջև են կանգ­նեց­րել:

-­Նախ­կի­նում աս­վում էր`Ար­ցա­խը տանք, պա­տե­րազմ չի լի­նի,  հի­մա էլ ­Տա­վու­շի 4 գյու­ղե­րը  տանք, որ ­պա­տե­րազմ չլի­նի: Այդ վա­խի մթնո­լոր­տը մի՞­թե ի­րե­նից վտանգ չի ներ­կա­յաց­նում:

-Ես հա­մա­ձայն չեմ այն ա­սույ­թին, որ ա­սում են` այս հո­ղը տանք, պա­տե­րազմ չլի­նի, այն հո­ղը տանք պա­տե­րազմ չլի­նի: ­Դա խաբ­կանք է, ժո­ղովր­դին խա­բե­լու մի մի­ջոց է, որ իբր ե­րե­խա­նե­րը չգնան, չզոհ­վեն: ­Բայց դա չի կա­րող լի­նել: ­Զո­հը հենց ա­ռա­ջին հեր­թին ի­րենք են բե­րում մեր տուն, քա­նի որ ե­թե մենք այ­սօր չենք պաշտ­պա­նում ­Տա­վու­շը, մեր սահ­ման­նե­րը, մեր հողն ու ջու­րը, միև­նույնն է, այդ մա­հը մեր տունն է լի­նե­լու:

­Տա­վու­շի մար­զի չորս գյու­ղե­րից  հե­տո չե՞ք կար­ծում, որ այս ան­գամ էլ Ս­յու­նի­քը վտան­գի առջև կկանգ­նի:

-Կվ­տանգ­վի ոչ միայն Ս­յու­նիքը, այլ նաև ամ­բողջ  ­Հա­յաս­տանը: Ս­յու­նի­քը` մեր դար­պասն է: Ս­յու­նիքն էլ որ հանձն­վեց, մենք բլո­կա­դա­յի կեն­թարկ­վենք:

­Ժո­ղո­վուրդն այն ժա­մա­նակ դուրս էր գա­լիս, պայ­քա­րում էր: Ս­րանք ժո­ղովր­դի մեջ հա­վա­տը սպա­նե­ցին:

- ­Հա­վա­տը, ա­սում եք` սպա­նե­ցին, բայց մի՞­թե չեն տես­նում ան­հայ­րե­նիք մնա­լու վտան­գը:

- Վ­տանգ­ված է, բայց այն­պես չէ, որ իս­կա­կան կռվող տղա­նե­րը, իս­կա­կան հայ­րե­նա­սեր­նե­րը կա­րող են այս­պես թող­նել: Ինձ թվում է, ինչ-որ բան կա, որ մենք չենք կա­րո­ղա­նում հաս­կա­նալ: ­Մի մեծ պայ­թյուն է լի­նե­լու և, ­կար­ծում եմ, շատ վտան­գա­վոր կլի­նի: Ես ինձ հույս եմ տա­լիս, որ հան­կարծ քա­ղա­քա­ցիա­կան պա­տե­րազմ չսկսվի մեր երկ­րում, ո­րով­հետև թշնա­մին դրսից է մեզ ար­դեն պարս­պա­պա­տել, իսկ մենք էլ, որ ներ­սից ի­րար ու­տենք, սա կլի­նի սար­սա­փե­լի:

- Այ­սօր մեր երկ­րում ոչ միայն 4 գյու­ղե­րը հանձ­նե­լու խնդրի առջև ենք կանգ­նած, այլ նաև մշա­կու­թա­յին ար­ժեք ու­նե­ցող բու­հա­կան շեն­քերն են դա­տար­կում, և ­բու­հե­րը ու­զում են նոր կա­ռուց­վող  «Ա­կա­դե­միա­կան քա­ղաք» տե­ղա­փո­խել: Ի­մաս­տը ո՞րն է, ար­դեն ե­ղած շեն­քե­րը դա­տար­կելու և­ ու­սա­նող­նե­րի հա­մար նոր շենք կա­ռու­ցե­լու:

-­Կար­ծում եմ, բան­վորն ան­գամ, որ քրտնա­ջան աշ­խա­տում է, փոս է փո­րում, հող է թա­փում, որ­պես­զի մի կտոր հա­ցի փող վաս­տա­կի, նա էլ է շատ լավ հաս­կա­նում, որ սա ա­ռու­ծախ է: Մեր եր­կի­րը ա­ռու­ծա­խի ա­ռար­կա են դարձ­րել: Այս­տե­ղից, որ տա­նեն այն­տեղ, այն­տե­ղից բե­րեն այս­տեղ, ի՞նչն է փոխ­վե­լու: Ա­յո, պետք է տա­նեն, որ­պես­զի մեր ի­մա­ցա­կան աշ­խար­հը քնաց­նեն, որ ի­րենք կա­րո­ղա­նան շատ հան­գիստ տա­րածք­նե­րը տալ: ­Մա­նա­վանդ` այդ չորս գյու­ղե­րը շատ հան­գիստ կա­րող են տալ:

- Ի նկա­տի ու­նեք, բու­հա­կան աղ­մուկ ա­ռա­ջաց­նե­լով, ու­զում են խլաց­նե՞լ հո­ղե­րի հանձն­ման  լու­րը:

-Ա­յո, բու­հա­կան աղ­մուկ են ստեղ­ծում, որ ի­րենք կա­րո­ղա­նան հան­գիստ աշ­խա­տել, խան­գա­րող չու­նե­նալ: ­Մենք ազ­գո­վի պետք է դուրս գանք նախ սրան հե­ռաց­նե­լու, հե­տո մեր սահ­ման­նե­րը պա­հե­լու: ­Նախ ներ­քին թշնա­մուն պետք է հե­ռաց­նենք, նոր ար­տա­քին թշնա­մուն, որ­պես­զի կա­րո­ղա­նանք մեր  հաղ­թա­նա­կը տա­նել: Այն ժա­մա­նակ էլ ենք այդ­պես ա­րել, դրա­ հա­մար կա­րո­ղա­ցանք հաղ­թա­նակ տա­նել:

Ուղ­ղա­կի ես զար­մա­ցած և ­միև­նույն ժա­մա­նակ զայ­րա­ցած եմ, թե մեր ժո­ղո­վուր­դը` մա­նա­վանդ մեր պայ­քա­րող մա­սսան, ին­չո՞ւ է քնախ­տի մեջ մնա­ցել: ­Սա է ինձ շատ ան­հանգս­տաց­նո­ղը: ­Բո­լո­րը ոնց որ քնած լի­նեն:

-­ Մենք այ­սօր ու­նե՞նք ընդ­դի­մու­թյուն:

-­Ժո­ղո­վուր­դը քնախ­տի մեջ է ընդ­դի­մութ­յունն էլ ժո­ղովր­դի հետ միա­սին: Ես չեմ հաս­կա­նում ընդ­դի­մութ­յունն ին­չո՞ւ է այս­քան լռում: Ի՞նչ է ու­զում: Այսօր մտա­ծում էի` դուրս չգա՞մ ժո­ղովր­դին հա­վա­քեմ ու մի հատ սրանց դաս տամ:

- Արդ­յո՞ք կհա­վաք­վի ժո­ղո­վուր­դը, թե՞ կհա­մա­րեն ­Ձեր պայ­քարն ա­նի­րա­կան:

-­Հայ­րե­նա­սեր մար­դը, ե­թե հայ­րե­նի­քի, երկ­րի, հո­ղի ու իր տան հա­մար է գնում պայ­քա­րե­լու, ով էլ լի­նի ա­ռաջ­նոր­դը, նրա հետ­ևից կգնա, որ­պես­զի իր ե­ղա­ծը, իր ե­րե­խա­յին կա­րո­ղա­նա պաշտ­պա­նել:

-Այս­քա­նից հե­տո հա­վա­տո՞ւմ եք լու­սա­վոր ա­պա­գա­յին:

-Ես հա­վա­տում եմ: ­Մենք եր­բեք ի­րա­վունք չու­նենք մեր հա­վա­տը կորց­նե­լու: Ե­թե մենք մեր հա­վա­տը կորց­նենք, ու­րեմն կնշա­նա­կի, որ այևս չկանք: ­Մենք պետք  հա­վա­տանք և ­մեր հա­վա­տան­քի այդ շրջա­նակ­նե­րում պայ­քա­րենք, որ­պես­զի կա­րո­ղա­նանք մեր հա­վա­տին հաս­նենք:

- ­Մեր երկ­րում ո­րոշ մար­դիկ ի­րենց ­Հի­սու­սի հետ են հա­մե­մա­տում:

- ժա­մա­նա­կին, որ այդ ո­րոշ մար­դուն ըն­դու­նում էին, ընտ­րում էին, գո­ռում էին, փրկիչ էին ան­վա­նում, ես ծի­ծա­ղում էի: Ա­սում էի` վեր­ջում կտես­նեք` փրկվում եք, թե՞ կոր­ծան­վում եք: Ես ճիշտ էի: Կ­յան­քը դա ցույց տվեց:  Մենք չփկրվե­ցինք, մենք կոր­ծան­վում ենք: Այն ժա­մա­նակ էլ էի ա­սում` սա խենթ է, սա խե­լա­գար է: ­Հո­գե­բու­ժա­րա­նում բուժ­ված մար­դուն դուք ո՞նց եք բե­րում երկ­րի գլխին ղե­կա­վար դնում: Երկ­րի ղե­կա­վա­րը պետք է լի­նի խե­լա­ցի, գի­տակ մարդ: Հայ­րե­նի­քի սե­րը նրա հո­գու մեջ պետք է ա­ռաջ­նա­յին լի­նի: Ինձ ա­սա­ցին`ա­շուղ, դու ես խե­լա­գա­րը: ­Բայց հի­մա այդ նույն մար­դիկ ա­սում են` կնե­րես, ա­շուղ ջան դու, ճիշտ էիր, մենք ո՞նց սխալ­վե­ցինք: Ն­րանք չսխալ­վե­ցին, այլ խաբ­վե­ցին: ­Բայց կու­զե­նա­յի ես սխալ­ված լի­նեի, այ­սօր­վա ղե­կա­վա­րը կա­րո­ղա­նար եր­կի­րը լավ պա­հեր, ու ես  գնա­յի նե­րո­ղութ­յուն խնդրեի իմ ընդ­դի­մութ­յան հա­մար:

-­ Մեր երկ­րին ինչ­պի­սի՞ ղե­կա­վար եք դուք պատ­կե­րաց­նում:

- Ե­թե այ­սօր ի­մա­ցա­կան, խե­լա­ցի կին ա­ռաջ­նորդ լի­նի, նստի ու եր­կի­րը ղե­կա­վա­րի այն­պես, ինչ­պես ղե­կա­վա­րում է ինքն իր տու­նը, դա կլի­նի ­Հա­յաս­տա­նում ե­զա­կի դեպք: Եր­կի­րը`մեր տունն է: Երկ­րի ղե­կա­վա­րը, ե­թե կա­րո­ղա­նում է ղե­կա­վա­րել իր տու­նը, ա­պա նրա օ­ջա­խը  միշտ հա­րուստ է լի­նում: Իսկ ե­թե չի կա­րո­ղա­նում, նա ա­մե­նա­վեր­ջին աղ­քատն է լի­նում, և չորս կող­մից էլ գան­գին խփում են: Ե­թե ինքն էլ մի քիչ հի­մար է լի­նում, ե­ղա­ծը վա­ճա­ռում է, որ իր գան­գին չխփեն: ­Մենք այ­սօր այդ ի­րա­վի­ճա­կում ենք հայտն­վել: ­Մեր ժո­ղո­վուրդն էլ ա­ռաջ­վա կո­րո­վը չու­նի, որ դուրս գա, ա­սի` այս ի՞նչ ես ա­նում,  ո՞ւր ես տա­նում, ին­չո՞ւ ես քան­դում: ­Դու ո՞վ ես, վեր կաց ու ռադ ե­ղիր, քո տե­ղը գժա­նո­ցում է: Գ­ժա­նո­ցից ե­կել, այս ինչ թա­գի ես ար­ժա­նա­ցել ու մեր տունն ես քան­դում: Ախր այս­պի­սի բան չի կա­րող լի­նել: ­Ժող­ովուրդն այ­սօր ին­չո՞ւ է քնել: ­Ժո­ղովր­դին այ­սօր ա­ռաջ­նորդ է պետք, որ­պես­զի դուրս գա ղե­կա­վա­րի, ու սա ռա­դը քա­շի, գնա: Ինչ­քան շուտ սրա­նից ա­զատ­վենք, այն­քան ե­րկի­րը ուշ կկորց­նենք: ­Մենք այ­սօր կորստ­յան շե­մին ենք: Այ­սօր ե­րի­տա­սարդ­ներն են փախ­նում երկ­րից ոչ թե պա­տե­րազ­մի ա­հից, այլ այս խեն­թի խե­լա­գար կեց­ված­քից: Այդ նույն տղա­նե­րը, որ մաս­նակ­ցել են պա­տե­րազ­մին, սրա կեց­ված­քից են երկ­րից փախ­նում: Ա­սում են` մենք եր­կիր ենք ա­զա­տագ­րել, բայց  այ­սօր ստրկա­կան ի­րա­վի­ճա­կի մեջ ենք հայտն­վել: Այս­պի­սի բան ո՞նց կա­րող  է լի­նել:  Անընդ­հատ­ ինձ զան­գում ու ասում են, թե ա­շուղ ջան,  բա ոնց ա­նենք, այս հողն էլ է տա­լիս, մենք ո՞նց ենք ա­նե­լու: Ո­րո­շել էի այս ըն­թաց­քում դուրս գա­լ, ժո­ղովր­դին հա­վա­քել ու ա­սել` ժողո­վուրդ ջան, այս է վի­ճա­կը, կամ մահ կամ ա­զա­տութ­յուն: ­Կամ սրան ա­սում ենք` ռադ ե­ղիր, կամ էլ բո­լորս գնում ենք սահ­մա­նը պա­հե­լու, որ­պես­զի թուր­քե­րը չմտնեն, ու 1915 թվա­կա­նի Ե­ղեռ­նը չկրկնվի: ­Մեր ժո­ղո­վուր­դը պետք է վա­խե­նա 1915 թվա­կա­նի կրկնվե­լուց: Այ­սօր ­Հա­յաս­տա­նի գա­հը թուր­քի ձեռքին է: ­Մենք այդ գա­հը պետք է փրկենք, որ­պես­զի կա­րո­ղա­նանք մենք մեզ փրկենք:

ՆՈՒՆԵ ԶԱՔԱՐՅԱՆ

Այս թեմայով Ամեն մարդ իրավունք չունի գրիչը ձեռքը վերցնել եվ մեր պատմությունը խեղաթյուրել. ԱՇՈՒՂ ԱԼՄԱՍՏ Հայրենիքի մասին աթոռին նստած չեն խոսում, այլ լինում են սահմանին. ԱՇՈՒՂ ԱԼՄԱՍՏ Քաղաքացի դատավո՛ր, ի՞նչ է՝ թուրքի կրակի վրա բենզի՞ն եք լցնելու. աշուղ Ալմաստ «Հասել է պահը Արագա՞ծը տալու».ԱՇՈՒՂ ԱԼՄԱՍՏ Հասել է պահը Արագա՞ծը տալու. ԱՇՈՒՂ ԱԼՄԱՍՏ