Բարի գալուստ դժոխք կամ՝ «Սեւան» ՔԿՀ պետ «не в законе?»

ՀՀ արդարադատության նախարարության «Սեւան» քրեակատարողական հիմնարկում արշալույսները կրկին խաղաղ չեն: Պարզվում է՝ երկար տարիներ ՀՀ ոստիկանության Կոտայքի բաժնում աշխատած ՀՀ ԱՆ «Սեւան» ՔԿՀ նորանշանակ պետ ԱՐՍԵՆ ԱՐԶՈՒՄԱՆՅԱՆՆ այդպես էլ օպերլիազորից ՔԿՀ պետ չդարձավ: Եթե որպես ՀՀ ԱՆ «Վանաձոր» ՔԿՀ պետ` նա աշխատեց ընդամենը երեք ամիս եւ հասցրեց անաղմուկ հեռանալ պաշտոնից, ապա նախորդից մեկ ամիս էլ ավել նա «Սեւան» ՔԿՀ-ի պետ է աշխատում, ու այս ընթացքում քրեակատարողական հիմնարկից միայն բողոքներ են հասնում:

Այսպիսով՝ քրեակատարողական օրենսգրքի (ՔԿՕ) 83-րդ հոդվածի առաջին կետի համաձայն, դատապարտյալին քրեակատարողական հիմնարկի պետի սահմանած ժամանակացույցով տրամադրվում է հեռախոսակապից եւ տեսազանգից օգտվելու հնարավորություն՝ պետական միջոցների հաշվին: Հեռախոսակապից եւ տեսազանգից դատապարտյալը լրացուցիչ օգտվում է սեփական միջոցների հաշվին: Հեռախոսակապից կամ տեսազանգից օգտվելու տեւողությունը յուրաքանչյուր դեպքում չի կարող գերազանցել 20 րոպեն, բացառիկ դեպքերում՝ այն կարող է երկարաձգվել եւս 10 րոպեով: Մինչդեռ «Իրավունքին» հասած տեղեկությունների համաձայն` նոր պետի օրոք թույլատրվում է դատապարտյալներին զանգահարել ընդամենը մեկ անգամ եւ ոչ ավելին, քան 15 րոպեով: Ընդ որում՝ հեռախոսն ընդամենը մեկ հատ է՝ մոտ 200 դատապարտյալի համար, իսկ անվճար զանգերի մասին խոսք անգամ չկա: Արդյունքում իր ողջ բարոյական հետեւանքներով հանդերձ՝ հերթեր են գոյանում զանգահարելու համար, մանավանդ, որ հեռախոսազանգերի տրամադրումը կատարվում է մինչեւ աշխատանքային օրվա ավարտը:

Հաջորդ խնդիրը կապված է դատապարտյալներին հանձնուքներ եւ ծանրոցներ ուղարկելու հետ: Ըստ ՔԿՕ 81-րդ հոդվածի առաջին կետի` դատապարտյալը կարող է շաբաթվա ընթացքում ստանալ մինչեւ 20 կիլոգրամ (ներառյալ հեղուկ) հանձնուք եւ ծանրոց: Սակայն սահմանափակում դրված չէ, թե մեկ հոգին քանի դատապարտյալի կարող է հանձնուք փոխանցել, ընդամենը պետք է լինի դատապարտյալի գրավոր համաձայնությունը, որը նախատեսված է օրենքով: Բայց, ըստ մեզ հասած տեղեկությունների, ՔԿՀ պետ Արսեն Արզումանյանը որոշել է, որ մեկ հոգին հանձնուք կարող է փոխանցել միայն մեկ դատապարտյալի: Խնդիրն այն է, որ, օրինակ, մեկ անձը կարող է ունենալ մի քանի բարեկամ դատապարտված կամ, ուղղակի, մեկի հարազատը մյուսի հարազատին խնդրի, որ եթե գնում է ՔԿՀ, իր դատապարտյալին էլ հանձնուք փոխանցի, ինչը դարձել է անհնար: Այստեղ ՔԿՀ պետը քրեական ենթամշակույթի տարրեր է տեսնում, իսկ դատապարտյալների հարազատները բացատրում են, որ չեն ասում, թե 200 դատապարտյալի համար հանձնուք են տանելու, բայց գոնե թիվ սահմանեն՝ երկու-երեք հոգու համար, հատկապես, երբ մեկ այլ մարզից մեկ այլ մարզ են գալիս՝ «Սեւան» ՔԿՀ հասնելու համար: Ընդ որում՝ ընդունարան հասնելու համար էլ պետք է դեռ երկար ճանապարհ անցնել՝ ոտքով ու ծանր բեռով, քանի որ հիմնարկի տարածք մեքենայով մուտքն արգելվում է:

ՔԿՕ 79-րդ հոդվածի հետ էլ, կարծես թե, հաշտ չեն «Սեւան» քրեակատարողական հիմնարկում: Ըստ սույն հոդվածի 5-րդ կետի` դատապարտյալն իր միջոցներով կարող է ամսվա ընթացքում ձեռք բերել սահմանված նվազագույն աշխատավարձի չափով սննդամթերք եւ առաջին անհրաժեշտության առարկաներ, ինչպես նաեւ գրենական պիտույքներ, գրքեր, թերթեր, ամսագրեր եւ այլ գրականություն: Բայց ինչպե՞ս, երբ գնումների համար չկա համապատասխան ծառայություն:

Իսկ այն, ինչ կատարվում է կարանտինային բաժանմունքում, մի ուրիշ սարսափ ֆիլմ է հիշեցնում: ՔԿՕ հոդված 92-ը նախատեսում է դատապարտյալին քրեակատարողական հիմնարկում գտնվելու ժամանակահատվածում պատշաճ եւ համարժեք բժշկական օգնություն ու սպասարկում տրամադրելը: Սակայն, մինչեւ 14 օր այս բաժանմունքում մնացող դատապարտյալները զրկված են սանիտարահիգիենիկ պայմաններից: Չկան լոգանքի հնարավորություններ, սանհանգույցը հաճախակի խցանված է, խմելու ջրի խնդիր կա: Իհարկե, վերանորոգման մասին խոսակցություններ մշտապես կան, սական իրականությունը հուսադրող չէ:

Ոչ պակաս խնդիր է նաեւ կացարանների հարցը: ՔԿՕ հոդված 95-ը նախատեսում է, որ դատապարտյալը պահվում է առավելագույնը 8-10 դատապարտյալի համար նախատեսված բնակելի կացարանում: Մինչդեռ իրականում կացարաններում բնակվում են 20-ից ավելի դատապարտյալներ: Դրա հետեւանքով, մեղմ ասած, դժվարանում է համատեղ սանհանգույցի օգտագործումը, սանիտարահիգիենիկ խնդիրների լուծումը, ու սա այն պայմաններում, երբ չկա մշտական ջուր: Դեռ այլ խնդիրների մասին լռում ենք…

Ի վերջո, ինչու է նորանշանակ պետը առանձնահատուկ բացասական տրամադրված դատապարտյալների հանդեպ, վարկածը մեկն է՝ դատապարտյալներից որոշներին Արզումանյանը հիշում է դեռ իր ոստիկանությունում եղած տարիներից եւ հիմա էլ չի կարողանում ձերբազատվել ոստիկանի իր կերպարից: Ի դեպ, ժամանակին Ներքին գործերի նախարարությունից առանձնացվեցին քրեակատարողական հիմնարկները եւ միացվեցին Արդարադատության նախարարությանը՝ հենց այս հանգամանքը հաշվի առնելով, որովհետեւ ոստիկանությունն ու արդարադատությունն այս դեպքում անհամատեղելի են:

ՀՐԱՆՏ ՍԱՐԱՖՅԱՆ