Ալիեւն ու Նիկոլը ժամանակ են ձգում, մինչեւ ԱՄՆ-ում հստակություն կլինի

­Հա­յաս­տա­նի մաս­նակ­ցութ­յու­նը ՆԱՏՕ-ի վա­շինգ­տոն­յան գա­գաթ­ա­ժո­ղո­վին, ինչ­պես եւ սպա­սե­լի էր, Մոսկ­վա­յում լուրջ զայ­րույթ է ա­ռաջ բե­րել: Եվ դա հաս­կա­նա­լի է. ան­կախ առ­կա հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րից, Հա­յաս­տա­նը մնում է ՀԱՊԿ-ի եւ ԵԱՏՄ-ի ան­դամ: Այդ պա­րա­գա­յում, քա­նի դեռ տվյալ կա­ռույց­նե­րից դուրս չես ե­կել, մաս­նակ­ցել մի այլ դա­շին­քի գա­գա­թա­ժո­ղո­վի, ո­րը քո պաշ­տո­նա­կան դաշ­նա­կից­նե­րին թշնա­մի է հա­մա­րում, մեղմ ա­սած, տգեղ է՝ ինչ­պես էլ փոր­ձես մեկ­նա­բա­նել:

ՄՈՍԿՎԱՆ ԿԱՍԿԱԾՈՒՄ Է ՆԻԿՈԼԻՆ

Ա­մեն դեպ­քում, ի­րո­ղութ­յունն այն է, որ Հա­յաս­տա­նից դե­պի Մոսկ­վա այս օ­րե­րին միան­գա­մայն հա­կա­սա­կան մե­սիջ­ներ են գնում: Մի կող­մից, Նի­կո­լը դես­պան Վա­ղո­յին ու­ղար­կում է Բել­գո­րոդ եւ Կուրսկ, ին­չը Մոսկ­վան կա­րող է գնա­հա­տել` որ­պես իր ուղ­ղութ­յամբ բա­րիդ­րա­ցիա­կան ժեստ: Ու գրե­թե ան­մի­ջա­պես էլ մեկ­նում են ՆԱՏՕ-ի նիս­տին, ու դա ար­դեն կա­րող է գնա­հատ­վել թշնա­մութ­յուն: Վեր­ջի­նի հետ կապ­ված` ՌԴ փո­խարտ­գործ­նա­խա­րար Մի­խա­յիլ Գա­լու­զի­նի ռեակ­ցիան, հաս­կա­նա­լի է, սպա­սե­լի էր: ՌԴ ԱԳՆ-ի գնա­հա­տու­մը սա է. «Անդ­րա­դառ­նա­լով անվ­տան­գութ­յան ո­լոր­տին՝ ու­զում եմ ընդգ­ծել, որ Հա­յաս­տա­նը մնում է ՀԱՊԿ ան­դամ եւ հան­դի­սա­նում է բազ­մա­թիվ երկ­կողմ պայ­մա­նագ­րե­րի կողմ՝ ռազ­մա­կան եւ ռազ­մա­տեխ­նի­կա­կան ո­լորտ­նե­րում… Եր­եւա­նի մտա­հո­գութ­յուն­նե­րը քննար­կե­լու կա­ռու­ցո­ղա­կան մո­տեց­ման փո­խա­րեն, ցա­վոք, նրանք այլ ու­ղի ընտ­րե­ցին»:

Այ­սինքն, Մոսկ­վան սրա­նով ցույց է տա­լիս, որ հա­մա­րում է, թե Հա­յաս­տանն ընտ­րութ­յուն է կա­տա­րել՝ «այլ ու­ղի ընտ­րե­ցին»: Իսկ դա են­թադ­րում է հե­տե­ւանք­ներ: Գա­լու­զի­նի խոս­քով, հե­տե­ւանք­նե­րը կա­րող են ու­նե­նալ այս տես­քը՝ «Այդ­պի­սի տեմ­պե­րով հա­մա­գոր­ծակ­ցութ­յու­նը խո­րաց­նե­լով նրանց հետ, ում նպա­տա­կը Ռու­սաս­տա­նի ռազ­մա­վա­րա­կան պար­տութ­յունն է, Եր­եւանն իր ձեռ­քով վտան­գում է լրջո­րեն ա­պա­կա­յու­նաց­նել ի­րա­վի­ճա­կը Հա­րա­վա­յին Կով­կա­սում՝ ի վնաս սե­փա­կան անվ­տան­գութ­յան… Կար­ծում եմ՝ Հա­յաս­տա­նի բա­նի­մաց մաս­նա­գետ­ներն ու քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչ­նե­րը հաս­կա­նում են նման ան­խո­հեմ քայ­լե­րի հնա­րա­վոր վնաս­նե­րը»:

­Բայց հար­ցին նա­յենք այս կող­մից՝ ինչ­պե՞ս հաս­կա­նալ Հա­յաս­տա­նի նման եր­կա­կի դիր­քո­րո­շու­մը: Այս­տեղ կա­րող են ա­մե­նա­տար­բեր բա­ցատ­րութ­յուն­նե­րը լի­նել՝ սկսած նրա­նից, որ Նի­կո­լը նման խա­ղով թոզ է փչում կա´մ Ա­րեւ­մուտ­քի, կա´մ՝ Մոսկ­վա­յի աչ­քե­րին, եւ վերջ­ում պարզ կլի­նի, թե ի­րա­կա­նում որ կող­մի օգ­տին է խա­ղում: Վեր­ջաց­րած, որ Նի­կո­լը պար­զա­պես չի վե­րահս­կում իր չի­նով­նի­կութ­յա­նը. Վա­ղո­յին ու­ղար­կում է Ռու­սաս­տա­նի ուղ­ղութ­յամբ բա­րիդ­րա­ցիա­կան ժես­տեր ի ցույց դնե­լու, իսկ Միր­զո­յան Ա­րոն, ա­ռանց Նի­կո­լին ան­գամ հարց­նե­լու, մեկ­նում է ՆԱՏՕ: Այս բո­լոր վար­կած­ներն էլ դեմ կամ կողմ գրե­թե հա­վա­սա­րա­զոր փաս­տարկ­ներ ու­նեն, ի­մաստ չու­նի կենտ­րո­նա­նալ: Չ­նա­յած, սրանց թվում կա նաեւ վար­կած, որն ա­վե­լի հա­վա­նա­կան տեսք ու­նի: Այն է՝ Նի­կո­լին միշտ էլ յու­րա­հա­տուկ է ե­ղել պար­բե­րա­բար այս կող­մից այն կողմ թռնե­լը, ու շատ ա­վե­լի նման է, որ սա հեր­թա­կան նման խաղն է: Ընդ ո­րում, դա­տե­լով Գա­լու­զի­նի հի­շա­տակ­ված հայ­տա­րա­րութ­յու­նից, Մոսկ­վա­յում եւս ա­վե­լի շուտ այս վար­կա­ծի օգ­տին են հակ­ված. «Իմ կար­ծի­քով, «եր­կու ա­թո­ռի վրա նստե­լու» փոր­ձե­րի ա­նի­րա­կա­նութ­յու­նը, թե­կուզ մեկ այլ՝ տնտե­սա­կան ո­լոր­տում, շատ հստակ ար­տա­հայտ­վեց Ռու­սաս­տա­նի փոխ­վար­չա­պետ Ա­լեք­սեյ Օ­վեր­չու­կի կող­մից՝ Մոսկ­վա­յում «Պ­րի­մա­կով­յան ըն­թեր­ցում­ներ» ֆո­րու­մում ու­նե­ցած ե­լույ­թում, որ­տեղ նա խո­սել է Եր­եւա­նի եվ­րո­պա­կան նկրտում­նե­րի մա­սին՝ կապ­ված ԵԱՏՄ-ում ստանձ­նած պար­տա­վո­րութ­յուն­նե­րի հետ»:

Ու դժվար չէ նկա­տել, որ Նի­կո­լի ա­րարք­նե­րը, ե­թե ան­գամ «եր­կու ա­թո­ռի վրա նստե­լու» փոր­ձեր են, մեկ է՝ Մոսկ­վա­յի պա­հանջն ար­դեն միան­շա­նակ է՝ այ­լեւս ան­թույ­լատ­րե­լի է նման կուր­սը, պետք է վերջ­նա­կա­նա­պես կողմ­նո­րոշ­վել:

ՎԱՇԻՆԳՏՈՆԸ ԿԱՍԿԱԾՈՒՄ Է ՆԻԿՈԼԻՆ

Այն տպա­վո­րութ­յունն է, որ Վա­շինգ­տո­նը Նի­կո­լի գոր­ծո­ղութ­յուն­նե­րը հա­մա­րում է տա­տա­նո­ղա­կան եւ փոր­ձում է ա­մեն կերպ նրան վերջ­նա­կա­նա­պես ամ­րագ­րել սե­փա­կան կի­սա­դաշ­տում: Ա­մեն դեպ­քում, ա­մե­րիկ­յան բարձ­րաս­տի­ճան պաշ­տոն­յա­նե­րի այս­քան հա­ճա­խա­կիա­ցած այ­ցե­րը Հա­յաս­տան հենց այդկերպ է հնա­րա­վոր բա­ցատ­րել. վեր­ջերս ԱՄՆ պետ­քար­տու­ղա­րի Եվ­րո­պա­յի եւ Եվ­րա­սիա­յի հար­ցե­րով օգ­նա­կան Ջեյմս Օ՛Բ­րա­յենն էր Հա­յաս­տա­նում, հա­ջոր­դեց USAID ղե­կա­վար Սա­ման­թա Փաո­ւե­րի այ­ցը, գրե­թե ան­մի­ջա­պես Թ­բի­լի­սի եւ Եր­եւան է ժա­մա­նում պետ­քար­տու­ղա­րի քա­ղա­քա­ցիա­կան անվ­տան­գութ­յան, ժո­ղովր­դա­վա­րութ­յան եւ մար­դու ի­րա­վունք­նե­րի հար­ցե­րով տե­ղա­կալ Ուզ­րա Զե­յան: Իսկ հա­մե­մա­տա­բար այլ մանր ա­րեւմտ­յան պաշ­տոն­յա­նե­րի այ­ցե­րի թիվ ու հա­շիվ ար­դեն չկա: Մինչ­դեռ Վա­շինգ­տոնն ա­մեն կերպ ի ցույց է դնում, թե իր հիմ­նա­կան խնդիրն այս պա­հին հայ-ադր­բե­ջա­նա­կան «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նա­գիրն» է: Բայց այդ դեպ­քում նման հա­ճա­խա­կիութ­յամբ տա­րաբ­նույթ պաշ­տոն­յա­ներ Հա­յաս­տան ու­ղար­կե­լու խնդիր պար­զա­պես չկա: Այ­սինքն, նի­կոլ­յան թի­մի պատ­կան չի­նով­նիկ­նե­րը քա­նիցս են հայ­տա­րա­րել, որ պատ­րաստ են հենց այ­սօր էլ պայ­մա­նա­գիր ստո­րագ­րել: Գոր­ծըն­թա­ցը Բաք­վում է լռվել-մնա­ցել, եւ ե­թե Վա­շինգ­տո­նը լու­ծում է ու­զում, պետք է Բա­քու, այլ ոչ թե Ե­րե­ւան «օ­րը մեջ» պաշ­տոն­յա­նե­րի գոր­ծու­ղեր:

Ա­ռա­վել եւս, երբ Բ­լին­քե­նին հա­ջող­վեց Բայ­րա­մով-­Միր­զո­յան հան­դի­պում կազ­մա­կեր­պել Վա­շինգ­տո­նում եւ այդ ֆո­նին հայ­տա­րա­րեց, թե. «Հիմն­վե­լով այդ թվում վեր­ջին շա­բաթ­նե­րի ըն­թաց­քում մեր բո­լոր շփում­նե­րի վրա, կար­ծում եմ, որ եր­կու երկր­ներն էլ վերջ­նա­կան հա­մա­ձայ­նութ­յան հաս­նե­լուն շատ մոտ են»: Ե­թե մոտ են, այ­սինքն՝ Բ­լին­քենն այդ­քան վստահ է, որ կկա­րո­ղա­նա Հա­յաս­տա­նին եւ Ադր­բե­ջա­նին ի­րեն ցան­կա­լի «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նա­գիր» ստո­րագ­րել տալ եւ դրա­նով ռուս­նե­րին պար­տութ­յան մատ­նել այս հար­թա­կում, էլ ին­չո՞ւ է նման հա­ճա­խա­կա­նութ­յամբ ա­մե­րիկ­յան պաշ­տոն­յա­ներ գոր­ծու­ղում Հա­յաս­տան, ա­ռա­վել եւս՝ ԱՄՆ-ի հա­մար ներ­կա բարդ փու­լում: Բայց կա­րե­լի է նաեւ այս­պես մտա­ծել. ե­թե ու­ղար­կում է, ու­րեմն շատ լու­ծե­լու հար­ցեր կան, ո­րոնք, սա­կայն, կապ չու­նեն «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նագ­րի» հետ: Նաեւ հաշ­վի առ­նե­լով, որ ե­թե Նի­կո­լը Վա­ղո­յին ու­ղար­կում է Բել­գո­րոդ եւ Կո­ւիսկ, դա, թե­րեւս, չի կա­րող Վա­շինգ­տո­նում կաս­կա­ծամ­տութ­յուն ա­ռաջ չբե­րել:

Ու­րեմն, ի՞նչ են ա­նում ա­մե­րիկ­յան պաշ­տոն­յա­նե­րը Հա­յաս­տա­նում: Օ՛Բ­րա­յե­նը, շատ է խոս­վել, փոր­ձում էր Նի­կո­լին հա­մո­զել-վստա­հեց­նել, թե ուր որ է՝ Ա­լիե­ւին բեր­ման կեն­թար­կեն «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նա­գիր» ստո­րագ­րե­լու: Տի­կին Սա­ման­տան տա­րաբ­նույթ հան­դի­պում­նե­րի մեջ է: Ար­ցախ­ցի­նե­րի հետ ժեն­գյա­լով հաց է թխում՝ թե­րեւս փոր­ձե­լով Ա­լիե­ւին վա­խեց­նել: Հան­դի­պում է «քաղ­հա­սա­րա­կութ­յան», ա­րեւմ­տա­մոլ լրատ­վա­մի­ջոց­նե­րի եւ տար­բեր գոր­ծիչ­նե­րի հետ, ինչ-որ փո­ղե­րից խո­սում, որն էլ նման­վում է «հե­ղա­փո­խա­կան զանգ­ված­նե­րին» կազ­մը պատ­րաստ վի­ճա­կի բե­րե­լու քայ­լե­րի հետ: Իսկ դրա­նից, ըստ ա­մե­նայ­նի, Նի­կո­լը պետք է մտա­հոգ­վի: Ինչ վե­րա­բե­րվում է մյուս տիկ­նո­ջը՝ Ուզ­րա­յին, ա­պա փաս­տը, որ նա նաեւ «ապս­տամ­բած» Վ­րաս­տան է մեկ­նում եւ բա­վա­կա­նին եր­կար ժա­մա­նա­կով, ա­վե­լի շատ «պատ­ժիչ ար­շա­վի» տպա­վո­րութ­յուն է թող­նում, ու դա եւս Նի­կո­լը կա­րող է ա­հա­զանգ հա­մա­րել: Ա­ռա­վել եւս, որ տի­կին Ուզ­րան, ըստ տա­րած­ված լու­րե­րի, կհան­դի­պի նաեւ «կրո­նա­կան փոք­րա­մաս­նութ­յուն­նե­րի», այն է՝ ա­ղան­դա­վո­րա­կան կա­ռույց­նե­րի հետ, ո­րոնք, գաղտ­նիք չէ, որ ա­րեւմտ­յան «գրո­հա­յին ջո­կատ­նե­րի» կազ­մում են:

­Հան­րա­գու­մա­րում, այն ընդ­հան­րա­կան տպա­վո­րութ­յունն է, որ, կրկնենք, Վա­շինգ­տո­նը, այս­պես ա­սենք, մին­չեւ վերջ վստահ չէ, որ Նի­կո­լը չի «թռնի», եւ փոր­ձում են ի­րա­վի­ճա­կի վե­րահս­կո­ղութ­յու­նը ձեռ­քից բաց չթող­նել: Միայն թե այս­տեղ ե­ղել եւ մնում է հին եւ ա­մե­նա­կա­րե­ւոր հար­ցը. թեեւ կա­րո­ղա­ցան Բայ­րա­մո­վին եւ Միր­զո­յա­նին նո­րից բա­նակ­ցա­յին սե­ղա­նի մոտ նստեց­նել, բայց վստա՞հ են, որ ի­րոք «եր­կու երկր­ներն էլ վերջ­նա­կան հա­մա­ձայ­նութ­յան հաս­նե­լուն շատ մոտ են»:

ՍՊԱՍԵԼԻՔՆԵՐԸ` ԲԱՅՐԱՄՈՎ-ՄԻՐԶՈՅԱՆ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄԻՑ

Ու­րեմն, ի՞նչ պետք է սպա­սել Բայ­րա­մով-­Միր­զո­յան այս վա­շինգ­տոն­յան հայ­տա­րա­րութ­յու­նից: Պաշ­տո­նա­պես, ի­հար­կե, փոր­ձում են լա­վա­տե­սութ­յուն ի ցույց դնել, թե՝ «վերջ­նա­կան հա­մա­ձայ­նութ­յան հաս­նե­լուն շատ մոտ են»: Ի­րա­կա­նում այդ­պե՞ս է:

Ե­թե քիչ թե շատ լուրջ ա­ռաջ­խա­ղա­ցում լի­ներ, միան­շա­նակ է, որ Բ­լին­քենն ա­ռի­թը բաց չէր թող­նի այն մաք­սի­մալ ճո­խութ­յամբ ներ­կա­յաց­նե­լու հա­մար, այդ թվում՝ որ­պես ԱՄՆ գոր­ծող վար­չա­կազ­մի մե­ծա­գույն ձեռք­բե­րում. Բայ­դե­նի նա­խընտ­րա­կան վի­ճա­կը հայտ­նի է, եւ հա­զիվ թե ա­ռի­թը բաց թող­նեին՝ նրա օգ­տին լուրջ հաղ­թա­նակ ի ցույց­  դնելու հա­մար: Բայց ա­հա այն, որ հան­դիպ­ման արդ­յու­նա­վե­տութ­յան մա­սին ճոխ հայ­տա­րա­րութ­յուն­ներ չե­ղան, գա­լիս է հու­շե­լու, որ այս ան­գամ էլ «վերջ­նա­կան հա­մա­ձայ­նութ­յան հաս­նե­լուն շատ մոտ են», ինչ­պես որ «մոտ էին» վեր­ջին առն­վազն եր­կու տա­րի­նե­րին: Այ­սինքն, մոտ են, բայց դեռ լու­ծե­լու հար­ցեր կան: Ա­մեն դեպ­քում, այդ մա­սին է վկա­յում Ա­րո­յի «կան­տո­րա­յի» այն միտ­քը, թե. «Կող­մե­րը հա­մա­ձայ­նել են շա­րու­նա­կել աշ­խա­տանք­նե­րը»: Ե­թե շա­րու­նա­կել, ու­րեմն շա­րու­նա­կե­լու բան կա: Թե ինչ, թե­րեւս այս­տեղ էլ նոր բան չկա. կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րի ա­մե­նագլ­խա­վոր թե­մա­յից այդ­պես էլ ձայն ու ծպտուն չկա:

Ա­մեն դեպ­քում, այդ հան­դիպ­մա­նը զու­գա­հեռ նո­րից ի հայտ ե­կավ մեկ էա­կան դե­տալ, որն ար­դեն իսկ ջար­դուփ­շուր է ա­նում Բ­լին­քե­նի գո­վեր­գած «վերջ­նա­կան հա­մա­ձայ­նութ­յան հաս­նե­լուն շատ մոտ են» թե­զը: Բայ­րա­մո­վը շա­րու­նա­կում է ա­ռաջ մղել Հա­յաս­տա­նի Սահ­մա­նադ­րութ­յու­նը փո­խե­լու պնդու­մը, որն ար­դեն իսկ նշա­նա­կում է, որ մոտ ժա­մա­նակ­ներս ոչ մի «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նա­գիր» էլ չի լի­նի: Այ­սինքն, ե­թե ան­գամ Նի­կոլն ըն­դու­նի այդ պայ­մա­նը, հան­րաք­վե կազ­մա­կեր­պի, կա­րո­ղա­նա ի­րա­կա­նաց­նել, Ա­լիեւի այդ պա­հան­ջը կյան­քի կո­չել, է­լի մի քա­նի ա­միս պետք է: Իսկ ի­րա­կա­նում, թե­րեւս, Բաք­վում շատ լավ են հաս­կա­նում, որ նման հան­րաք­վե կազ­մա­կեր­պե­լը Նի­կո­լի հա­մար մի­գու­ցե նույ­նիսկ ան­լու­ծե­լի խնդիր է, էլ չա­սած դրա­կան արդ­յուն­քի հաս­նե­լու մա­սին:

­Կարճ ա­սած, այս ըն­թաց­քի պա­րա­գա­յում մի կես տա­րի հաս­տատ ոչ մի «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նա­գիր» չի լի­նի: Ու այս­տեղ այլ հարց է ա­ռաջ­ա­նում՝ իսկ ե­րեքուկես ա­մ­սից (մո­տա­վո­րա­պես այդ­քան է մնում մին­չեւ ա­մե­րիկ­յան ընտ­րութ­յուն­նե­րը) Բ­լին­քենն իր ա­թո­ռին կլի­նի՞, որ կա­րո­ղա­նա այս գոր­ծըն­թացն ա­ռաջ տա­նել: Կմ­նա՞ Բայ­դե­նը, թե՞ կգա Թ­րամ­փը՝ բո­լո­րո­վին այլ թի­մով եւ մո­տե­ցում­նե­րով, այս պա­հին միայն են­թադ­րութ­յուն­ներ են: Արդ­յուն­քում, այս ընդ­հան­րա­կան պատ­կե­րը շատ ա­վե­լի նման է նրան, որ Ա­լիեւն ու Նի­կո­լը պար­զա­պես շա­րու­նա­կում են ժա­մա­նակ ձգել, մին­չեւ ԱՄՆ-ում հստա­կութ­յուն կլի­նի, ինչ­քան էլ որ Վա­շինգ­տո­նը փոր­ձում է «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նա­գի­րը» Բայ­դե­նի օգ­տին քա­րոզ­չա­կան դե­տալ սար­քել: Ու միայն դրա­նից հե­տո կգա կոնկ­րետ ո­րո­շում­նե­րի ժա­մա­նա­կը՝ կախ­ված այդ պա­հին ստեղծ­ված փաս­տա­ցի ի­րո­ղութ­յուն­նե­րից: