Ինչ են հուշում Իրանի նոր նախագահի առաջին ելույթները

Ի դեպ, այս օ­րե­րին ար­ձա­նագր­վեց եւս մեկ ի­րո­ղութ­յուն, որն իր հեր­թին է խո­սում ինչ­պես Ա­լիե­ւի, այն­պես էլ շատ ա­վե­լի մեծ չա­փով Նի­կո­լի կող­մից տար­վող տա­տա­նո­ղա­կան խա­ղի մա­սին (Տե´ս նաեւ https://iravunk.com/?p=288051&l=am): Ն­կա­տի ու­նենք այն ա­ռա­ջին պաշ­տո­նա­կան կա­պը, ո­րը գրե­թե միա­ժա­մա­նակ ու­նե­ցան Ա­լիեւն ու Նի­կո­լը Ի­րա­նի նո­րըն­տիր նա­խա­գահ Մա­սուդ Փե­զեշ­կիա­նի հետ:

Ինչ­պես եւ սպաս­վում էր, Ա­լիե­ւի եւ Փե­զեշ­կիա­նի ա­ռա­ջին պաշ­տո­նա­կան հե­ռա­խո­սազ­րույ­ցը միան­գա­մայն ջերմ էր: Ըստ ի­րա­նա­կան աղբ­յու­րի. «Այս զրույ­ցի ըն­թաց­քում Փե­զեշ­կիանն ու Ա­լի­եւը միմ­յանց հրա­վի­րել են այ­ցե­լել Բա­քու եւ Թեհ­րան, ին­չը եր­կու կող­մից ըն­դուն­վել է ոգ­եւո­րութ­յամբ։ Եր­կուս­տեք ընդգծ­վել է, որ եր­կու երկր­նե­րի հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րը զար­գա­նում են ընդ­հա­նուր կրո­նա­կան ու մշա­կու­թա­յին ար­մատ­նե­րի, ինչ­պես նաեւ բա­րե­կա­մութ­յան ու եղ­բայ­րութ­յան հի­ման վրա եւ կընդ­լայն­վեն տար­բեր ո­լորտ­նե­րում»: Այ­սինքն, ինչ­պես եւ սպաս­վում էր, հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի տե­ղա­շար­ժեր այս­տեղ չեն սպաս­վում: Մի­գու­ցե միայն զար­գաց­ման ուղ­ղութ­յամբ, հաշ­վի առ­նե­լով Փե­զեշ­կիա­նին վե­րագր­վող թյուր­քա­մե­տութ­յու­նը:

Չ­նա­յած, դա­տե­լով Նի­կո­լի հետ հե­ռա­խո­սազ­րույ­ցից, հա­յաս­տան­յան ուղ­ղութ­յամբ եւս տե­ղա­շար­ժե­րը քիչ սպա­սե­լի են: Փե­զեշ­կիա­նը վե­րա­հաս­տա­տել է, որ. «Չ­նա­յած Հա­յաս­տա­նի հետ Ի­րա­նի սահ­մա­նը կարճ է, սա­կայն այն հույ­սի եւ խա­ղաղ կյան­քի սահ­մանն է, եւ մեր սկզբուն­քա­յին քա­ղա­քա­կա­նութ­յու­նը ձեր հան­դեպ ան­ձեռնմ­խե­լի է»: Պայ­մա­նա­վոր­վել են հար­մար ժա­մա­նակ հան­դի­պել, նաեւ, որ նախ­կին բո­լոր ծրագ­րե­րը մնում են ան­փո­փոխ:

Իսկ ընդ­հան­րա­կան ի­մաս­տով, ան­փո­փոխ են մնում ռուս-ի­րա­նա­կան հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րը, որ­տե­ղից էլ բխում են մաս­նա­վո­րա­պես հա­րավ­կով­կաս­յան հար­թա­կում եր­կու երկր­նե­րի մո­տե­ցում­նե­րը: Ի­րա­նա­կան աղբ­յու­րը հայտ­նում է. «Ի­րա­նի նոր նա­խա­գա­հը հայ­տա­րա­րել է Ռու­սաս­տա­նի Դաշ­նութ­յան հետ հա­մա­պար­փակ հա­մա­գոր­ծակ­ցութ­յան մա­սին հա­մա­ձայ­նա­գիր ստո­րագ­րե­լու պատ­րաս­տա­կա­մութ­յան մա­սին ԲՐԻԿՍ-ի ա­ռա­ջի­կա գա­գաթ­ա­ժո­ղո­վում, ո­րը կանց­կաց­վի Կա­զա­նում»: Այդ գա­գա­թա­ժո­ղովն էլ սա­րե­րի հե­տե­ւում չէ՝ կա­յա­նա­լու է այս տար­վա հոկ­տեմ­բե­րի 22-24-ին: Ընդ ո­րում, Փե­զեշ­կիա­նը միայն օ­գոս­տո­սի 7-ին է ստանձ­նե­լու նա­խա­գա­հի պար­տա­կա­նութ­յուն­նե­րը, այ­սինքն՝ գրե­թե ան­մի­ջա­պես էլ կստո­րագ­րի գործ­նա­կա­նում պատ­րաստ «Հա­մա­պար­փակ հա­մա­գոր­ծակ­ցութ­յան մա­սին» հա­մա­ձայ­նա­գի­րը, ո­րը, ըստ փոր­ձա­գի­տա­կան գնա­հա­տում­նե­րի, ռուս-ի­րա­նա­կան հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րը տե­ղա­փո­խում են հա­մա­գոր­ծակ­ցութ­յան գեր­բարձր մա­կար­դակ՝ մեր տա­րա­ծաշր­ջա­նի եւ ողջ Մեր­ձա­վոր Ա­րե­ւել­քի հա­մար բխող հե­տե­ւանք­նե­րով հան­դերձ:

Այս­պի­սով, ըստ ա­մե­նայ­նի, մեր տա­րա­ծաշր­ջա­նում պահ­պան­վում է այն մթնո­լոր­տը, ո­րի պա­րա­գա­յում ռուս-ի­րա­նա­կան տան­դե­մը պատ­րաս­տա­կամ է կան­խել ինչ­պես թուրք-ա­զե­րիա­կան վե­րահս­կո­ղա­կան նկրտում­նե­րը, այն­պես էլ Ա­րեւ­մուտ­քի՝ Հա­յաս­տա­նում ամ­րապնդ­վե­լու եւ տա­րա­ծաշր­ջա­նը վե­րահս­կո­ղութ­յան տակ վերց­նե­լու ծրագ­րե­րը: Ընդ ո­րում, կան­խել բո­լոր մի­ջոց­նե­րով, ին­չի մա­սին բա­վա­կա­նին թա­փան­ցիկ ակ­նար­կում է հի­շա­տակ­ված ռուս-ի­րա­նա­կան «Հա­մա­պար­փակ հա­մա­գոր­ծակ­ցութ­յան մա­սին» հա­մա­ձայ­նա­գի­րը, ա­վե­լի ճիշտ այն դե­տալ­նե­րը, ո­րոնք շո­շափ­վել են հրա­պա­րա­կա­յին դաշ­տում: Իսկ ամ­բող­ջա­կան պայ­մա­նա­գի­րը, ինչ­պես ակ­նար­կում են դրան քիչ թե շատ ծա­նոթ աղբ­յուր­նե­րը, շատ ա­վե­լի խոր­քա­յին եւ ան­զի­ջում է, քան այն, ո­րը ցույց է տա­լիս դրա հայտ­նի բա­ղադ­րիչ­նե­րը:

Մ­յուս կող­մից, ի­հար­կե, մեծ տա­րա­ծաշր­ջա­նում դեռ գլո­բալ փո­փո­խութ­յուն­նե­րը պետք չէ բա­ցա­ռել: ՆԱՏՕ-ի վա­շինգ­տոն­յան գա­գա­թա­ժո­ղո­վի ամ­փո­փիչ հայ­տա­րա­րութ­յան մեջ խոս­վում է Մեր­ձա­վոր Ա­րե­ւել­քում ՆԱՏՕ-ի դիր­քերն ամ­րաց­նե­լու, Չի­նաս­տա­նի հետ հռե­տո­րա­բա­նութ­յու­նն էլ ա­վե­լի կոշ­տաց­նե­լու մա­սին: Բ­նա­կա­նա­բար, ուկ­րաի­նա­կան ուղ­ղութ­յամբ ա­մեն ինչ կփոր­ձեն նույն սրութ­յամբ շա­րու­նա­կել: Մ­յուս կող­մից, ինչ­պես հա­ղոր­դեց Ալ-Ա­րա­բիան՝ Իս­րա­յե­լի բա­նա­կը պատ­րաստ է ցա­մա­քա­յին գոր­ծո­ղութ­յուն­նե­րի Լի­բա­նա­նի հա­րա­վում մի քա­նի ճա­կատ­նե­րով. «Լի­բա­նա­նում եւ Սի­րիա­յում պա­տե­րազ­մի ծանր օ­րեր են սպա­սում մեզ»: Այ­սինքն, Մեր­ձա­վոր Ա­րե­ւել­քում մեծ պայթ­յու­նի հա­վա­նա­կա­նութ­յու­նը այս ա­մե­նով միայն ա­վե­լա­նում է:

­Միայն թե՝ Բ­րի­տա­նիա­յում պաշ­տո­նա­պես խո­սում են դա­տարկ զի­նա­նոց­նե­րից, մայր­ցա­մա­քա­յին Եվ­րո­պա­յում նույն պատ­կերն է, գու­մա­րած ա­ճող քա­ղա­քա­կան գերճգ­նա­ժա­մը, որն ար­տա­հայտ­վեց  Ֆ­րան­սիա­յում եւ կա­րող է ցան­կա­ցած պա­հի ար­տա­հայտ­վել մյուս եվ­րո­պա­կան երկ­րնե­րում: Գու­մա­րած փաս­տը, որ չի­նա­ցի զին­վո­րա­կան­նե­րը ար­դեն հայտն­վել են ԵՄ սահ­մա­նին՝ Բե­լա­ռու­սում անց­կաց­վող հա­մա­տեղ զո­րա­վար­ժանք­նե­րի տես­քով, բայց «դուզ խոսքն է­շին են ա­սում»: ԱՄՆ-ում վի­ճա­կը հա­սել է Կոնգ­րե­սի մա­կար­դա­կով Բայ­դե­նի ա­ռող­ջութ­յան մա­սին պաշ­տո­նա­կան տե­ղե­կանք ներ­կա­յաց­նե­լու պա­հան­ջին, եւ ա­մեն մի նոր օ­րը եւս մեկ ցնցու­մա­յին ի­րա­դար­ձութ­յուն է ի հայտ բե­րում: Այս ի­րա­վի­ճա­կում կա­րո՞ղ է ՆԱՏՕ-ն­ եւ, ա­ռա­ջին հեր­թին, ԱՄՆ իշ­խող վեր­նա­խա­վը մար­սել Մեր­ձա­վոր Ա­րե­ւել­քի մեծ պայթ­յու­նը, էա­կան հար­ցադ­րում է:

ՔԵՐՈԲ ՍԱՐԳՍՅԱՆ