Ալիեւը չի կարող անտեսել Իրանի ռազմական պեոտենցյալը

Ա­լիե­ւի հա­մար, թե­րեւս, կտրուկ քայ­լե­րի չգնա­լու հար­ցում (Տե´ս նաեւ https://iravunk.com/?p=292930&l=am) ազ­դակ է նաեւ այն ի­րա­վի­ճա­կը, որն այս պա­հին կա Ի­րա­նի շուրջ: Թեհ­րա­նը, ճիշտ է, նոր նա­խա­գա­հի օ­րոք հայ­տա­րա­րում է, որ պատ­րաստ է Ա­րեւ­մուտ­քի հետ բա­նակ­ցութ­յուն­նե­րի, սա­կայն նա­խօ­րեին տե­ղի ու­նե­ցած մեկ ի­րա­դար­ձութ­յուն այդ կա­պակ­ցութ­յան ո­րոշ բա­ներ հու­շում է:

Այս­պես, նա­խօ­րեին հայտ­նի դար­ձավ, որ Ե­մե­նի հու­սիթ­նե­րը հրթի­ռա­յին հա­ջող հար­ված են հասց­րել Թել Ա­վի­վին: Դա մեկ բան է նշա­նա­կում՝ իս­րա­յել­յան գո­վերգ­ված «Եր­կա­թե գմբեթն» ան­զոր է ե­ղել ան­գամ այդ միակ հրթի­ռը որ­սա­լու հա­մար: Պատ­կերն ա­վե­լի լրջա­ցավ, երբ հայտ­նի դար­ձավ, որ այդ հար­վա­ծը կան­խե­լու հա­մար Իս­րա­յե­լը կան­խար­գե­լող 20 հա­կահր­թիռ է ար­ձա­կել, բայց ա­պարդ­յուն: Ա­մեն ինչ հաս­կա­նա­լի դար­ձավ, երբ հու­սիթ­նե­րը տա­րա­ծե­ցին տե­ղե­կութ­յուն, որ հար­վա­ծել են հի­պեր­ձայ­նա­յին հրթի­ռով:

Այն, որ իս­րա­յել­յան «Եր­կա­թե գմբե­թի» հա­մար հի­պեր­ձայ­նա­յին հրթիռ­ներն ան­խո­ցե­լի են, հաս­կա­նալ կա­րե­լի է: Ամ­բողջ հարցն այս­տեղ այն է, թե հու­սիթ­նե­րին այդ որ­տե­ղի՞ց հի­պեր­ձայ­նա­յին թե­ւա­վոր հրթիռ, ո­րից չու­նի ոչ միայն Իս­րա­յե­լը, այլ նաեւ` ԱՄՆ-ն: Չ­նա­յած, կա­րե­լի է կռա­հել` ե­րե­ւի Ի­րա­նից: Իսկ Ի­րա­նի՞ն որ­տե­ղից նման տեխ­նո­լո­գիա…

Ա­սենք, կա­րե­լի է կռա­հել նաեւ, թե Ի­րա­նին նման տեխ­նո­լո­գիա­ներ որ­տե­ղից: Ա­ռա­վել եւս, երբ Bloomberg-ը տա­րա­ծեց նման տե­ղե­կատ­վութ­յուն՝ ԱՄՆ-ը եւ Մեծ Բ­րի­տա­նիան լրջո­րեն մտա­հոգ­ված են, որ Ռու­սաս­տանն Ի­րա­նին տրա­մադ­րում է գաղտ­նի տե­ղե­կատ­վութ­յուն եւ տեխ­նո­լո­գիա, որն ա­վե­լի է մո­տեց­նում մի­ջու­կա­յին զենք ստեղ­ծե­լուն:

Այս ի­րա­վի­ճակն ի­րոք բա­վա­կա­նին լուրջ փա­կու­ղի­ներ է ստեղ­ծում Վա­շինգ­տո­նի հա­մար, ան­կախ նրա­նից , թե սպաս­վող ընտ­րութ­յուն­նե­րից հե­տո ով կլի­նի Ս­պի­տակ տա­նը: Այ­սինքն, ե­թե ԱՄՆ-ն տե­ւա­կան ժա­մա­նակ էա­կան ջան­քեր էր գոր­ծադ­րում Ուկ­րաի­նան զի­նե­լու, այդ թվում՝ ժա­մա­նա­կա­կից զեն­քով եւ հա­կա­ռու­սա­կան պլաց­դարմ դարձ­նե­լու հա­մար, ա­պա հի­մա Մոսկ­վան պարզ ցույց տվեց, որ նույն մո­տե­ցու­մը կա­րող է նաեւ ին­քը օգ­տա­գոր­ծել, եւ այն, որ Վա­շինգ­տոնն օվ­կիա­նո­սից այն կողմ է, դա քիչ նշա­նա­կութ­յուն ու­նի: Այ­սինքն, կոնկ­րետ դեպ­քում թի­րա­խում է Թել Ա­վի­վը, ինչն ա­մե­րիկ­յան ցան­կա­ցած վար­չա­կազմ ստիպ­ված կլի­նի ըն­կա­լել` որ­պես հենց Վա­շինգ­տո­նի թի­րա­խա­վո­րում: Ա­վե­լին, որ այդ թի­րա­խա­վո­րումն ի­րա­կա­նաց­վում է այն­պի­սի զի­նա­տե­սակ­նե­րով՝ հի­պեր­ձայ­նա­յին հրթիռ­նե­րով, ո­րոնք, կրկնենք, ան­գամ ԱՄՆ-ն չու­նի: Նաեւ, դեռ հարց է, թե ու­րիշ ո՞վ կա­րող է հի­պեր­ձայ­նա­յին հրթիռ­նե­րով հար­վա­ծել Իս­րա­յե­լին, օ­րի­նակ, կա­րո՞ղ է այդ հնա­րա­վո­րութ­յու­նը նաեւ Հզ­բո­լլահն ու­նի: Կամ կա­րո՞ղ է այն տա­րած­վել Մեր­ձա­վոր Ա­րե­ւել­քից դուրս: Օ­րի­նակ, պարզ­վի, որ հի­պեր­ձայ­նա­յին հրթիռ­ներ կա­րող են ար­ձա­կել նաեւ աֆ­րիկ­յան մի շարք երկր­ներ, ո­րոնք ջերմ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի մեջ են Մոսկ­վա­յի հետ: Իսկ ի՞նչ կլի­նի, ե­թե նման տեխ­նո­լո­գիա­ներ հայտն­վեն այն­պի­սի վայ­րե­րում, որ­տե­ղից, օ­րի­նակ, հնա­րա­վոր է Կար­միր ծո­վի օ­րի­նա­կով փա­կել նաեւ Մի­ջերկ­րա­կան ծո­վից երկ­րորդ ել­քը՝ Ջիբ­լար­թա­րը, ո­րը Լոն­դո­նը հա­մա­րում է պա­պե­նա­կան սե­փա­կա­նութ­յան պես մի բան:

­Վեր­ջա­պես, ե­թե մինչ այս Իս­րա­յե­լը նման ռիս­կի դեմ ու­ներ մի­ջու­կա­յին զենք, ընդ ո­րում, տա­րա­ծաշր­ջա­նում ու­նե­նա­լով մո­նո­պո­լիս­տա­կան դիր­քեր, հի­մա ար­դեն Վա­շինգ­տոնն ու Լոն­դո­նը պետք է մտա­ծեն՝ այդ մո­նո­պո­լիան գո­յութ­յուն ու­նի՞, թե՞ ար­դեն իսկ Ի­րանն ու­նակ է մի­ջու­կա­յին սպառ­նա­լի­քին հա­մար­ժեք պա­տաս­խան տալ:

Այս­պի­սով, մեկ բան հաս­տատ է. աշ­խար­հի այն ռազ­մա­կան տես­քը, ո­րը գո­յութ­յուն ու­ներ դեռ 2022թ.-ին, շատ ա­րագ եւ հե­տե­ւո­ղա­կա­նո­րեն փոխ­վում է: Իսկ դրա օ­րի­նակ­նե­րից կա­րե­լի է նույն հու­սիթ­նե­րին հա­մա­րել. պատ­կե­րաց­նո՞ւմ եք, ա­մե­րիկ­յան մի քա­նի ա­վիա­կի­րա­յին խմբեր այդ­պես էլ չկա­րո­ղա­ցան ճնշել հու­սիթ­նե­րին եւ բա­ցել այդ­քան կա­րե­ւոր Կար­միր ծո­վով ա­զատ նա­վար­կութ­յու­նը:

Այս ի­րա­վի­ճա­կը, ի­հար­կե, լուրջ խնդիր է դառ­նում նաեւ Թուր­քիա­յի հա­մար: Օ­րի­նակ, օ­րերս թուր­քա­կան հե­ռուս­տա­տե­սութ­յու­նը լուրջ ան­հանգս­տութ­յամբ էր խո­սում Ի­րա­նի ներ­կա ռազ­մա­կան մա­կար­դա­կի եւ, ա­ռա­ջին հեր­թին՝ ա­նօ­դա­չու­նե­րի եւ հրթի­ռա­յին հա­մա­կար­գե­րի մա­սին՝ դրանք գնա­հա­տե­լով, որ­պես աշ­խար­հում լա­վա­գույն­նե­րից, եւ ո­րոնց ֆո­նին այդ­քան գո­վերգ­ված «Բայ­րաք­թար»-նե­րը զրո­յա­կան է­ֆեկ­տի­վութ­յուն ու­նեն: Դա, ըստ էութ­յան, խոս­տո­վա­նութ­յուն է, որ ռազ­մա­կան պո­տեն­ցիա­լի ա­ռու­մով Թուր­քիան սկսել է էա­պես հետ մնալ Ի­րա­նից, եւ ան­գամ ՆԱՏՕ-ի թիվ 2 պե­տութ­յուն ներ­կա­յա­նա­լը դրա վրա մեծ հաշ­վով չի ազ­դում: Իսկ ի՞նչ կլի­նի, ե­թե պարզ­վի, որ Ի­րա­նը նաեւ սե­փա­կան մի­ջու­կա­յին զենքն ու­նի: Արդ­յուն­քում, Ան­կա­րա­յի հա­մար կա´մ մ­նում է ՆԱՏՕ-ի, այն է՝ ԱՄՆ-ի վա­սա­լա­յին կար­գա­վի­ճա­կը պա­հե­լը, ո­րը զրո­յաց­նում է Էր­դո­ղա­նի տա­րի­նե­րի ջան­քե­րը: Կա´մ պետք է մտա­ծի սե­փա­կան ռազ­մա­կան պո­տենց­իա­լի կտրուկ ար­դիա­կա­նաց­ման մա­սին, ո­րի հա­մար մեծ փո­ղեր եւ հա­մա­պա­տաս­խան տեխ­նո­լո­գիա­ներ են պետք: Վեր­ջա­պես, կա­րող է գնալ նաեւ Ի­րա­նի հետ պայ­մա­նա­վոր­ված ստա­տուս-քվո սահ­մա­նե­լու ուղ­ղութ­յամբ, եւ այս դեպ­քում պետք է հաշ­վարկ­նե­րը կա­պի ռու­սա­կան ուղ­ղութ­յան հետ:

Այս ի­րա­վի­ճա­կը, ի­հար­կե, Ա­լիե­ւը նույն­պես չի կա­րող շրջան­ցել: Ե­թե հաշ­ված տա­րի­ներ ա­ռաջ կա­րող էլ փոր­ձել Ի­րա­նի հետ խո­սել հա­վա­սա­րի ձայ­նով՝ հույ­սը դրած Թուր­քիա­յի եւ Իս­րա­յե­լի վրա, հի­մա ար­դեն ի­րո­ղութ­յուն­նե­րը միան­գա­մայն ու­րիշ են: Դե ու­րեմն, կգնա՞ Ա­լիե­ւը կտրուկ քայ­լե­րի, ո­րոնք Ի­րա­նը ցու­ցադ­րա­բար եւս մեկ ան­գամ հռչա­կեց «կար­միր գիծ»…