Ռուսաստանն ու Իրանն ընդլայնում են «Հյուսիս-Հարավը»

­Հա­յաս­տա­նի շուրջ ծա­վալ­վող ներ­կա ի­րո­ղութ­յուն­նե­րի ֆո­նին (Տե´ս նաեւ https://iravunk.com/?p=293191&l=am) ո­րո­շա­կի ու­շագ­րավ զար­գա­ցող դրվագ­ներ եւս նկատ­վե­ցին: Այս­պես, թեեւ այդ մա­սին գրե­թե չխոս­վեց, սա­կայն Շոյ­գո­ւից ան­մի­ջա­պես հե­տո Ի­րան մեկ­նեց Պու­տի­նի եւս մեկ պատ­վի­րակ: Խոս­քը եր­բեմ­նի տրանս­պոր­տի նա­խա­րար Լե­ւի­տի­նի մա­սին է, ով հի­մա հիմ­նա­կա­նում գլո­բալ կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րի հար­ցում ՌԴ նա­խա­գա­հի օգ­նա­կանն է:

Ի­րա­նա­կան աղբ­յուր­նե­րի փո­խանց­մամբ, Ի­րա­նի Ազ­գա­յին անվ­տան­գութ­յան բարձ­րա­գույն խորհր­դի քար­տու­ղար Ա­լի Աք­բար Ահ­մա­դիա­նի եւ Լե­ւի­տի­նի հան­դիպ­ման ա­ռանց­քը հան­դի­սա­ցել է՝ «Եր­կու երկր­նե­րի միջեւ հա­մա­տեղ տրանս­պոր­տա­յին նա­խագ­ծե­րի եւ մի­ջանցք­նե­րի ի­րա­կա­նաց­ման հար­ցը: Ահ­մադ­իանն ընդգ­ծեց այդ մի­ջանցք­նե­րի թո­ղու­նա­կութ­յան ա­վե­լաց­ման եւ փո­խա­դարձ շա­հե­րի հա­մար դրանց ա­ռա­վե­լա­գույն օգ­տա­գործ­ման կար­եւո­րութ­յու­նը »: Այդ թվում, Ադր­բե­ջա­նով ՌԴ-ից Ի­րան տա­նող եր­կա­թու­ղու կա­ռու­ցումն ա­վար­տե­լու եւ ընդ­հա­նուր թո­ղու­նա­կութ­յան բարձ­րաց­ման հար­ցե­րը: Թ­վա­բա­նությու­նը սա է. այդ եր­կա­թու­ղու հաշ­վար­կա­յին տա­րե­կան թո­ղու­նա­կութ­յու­նը 15 մի­լիոն տոն­նա է, սա­կայն նախ­նա­կան փու­լում պա­հանջ­վում է գո­նե 30-50 մի­լիոն տոն­նա: Իսկ ա­ռա­ջի­կա տա­րի­նե­րին, ե­թե հա­մա­լիր ծրագ­րե­րը գոր­ծեն, ան­գամ այդ թիվն է ան­գամ­նե­րով բազ­մա­պատկ­վե­լու:

Տ­րա­մա­բա­նութ­յու­նը կար­ծես թե տա­նում է այն բա­նին, որ ա­մե­նա­սուր կեր­պով դրված է հա­րավ­կով­կաս­յան տա­րա­ծաշր­ջա­նի ողջ կո­մու­նի­կա­ցիոն հա­մա­կար­գի գոր­ծարկ­ման խնդի­րը: Իսկ դա են­թադ­րում է ոչ միայն ադր­բե­ջա­նա­կան, այլ նաեւ՝ վրա­ցա­կան եւ հա­յաս­տան­յան հա­ղոր­դակ­ցութ­յան ու­ղի­ների ներգ­րա­վում:

Այս­տեղ նախ նկա­տենք, որ «Հ­յու­սիս-­Հա­րա­վի» ընդ­լայն­ման թե­ման դրված էր նաեւ Պու­տի­նի՝ Բա­քու կա­տա­րած վեր­ջին այ­ցի ա­ռանց­քում: Դեռ այդ ժա­մա­նակ հայ­տա­րար­վեց պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րի մա­սին: Եվ այն, որ այդ հար­ցը Պու­տի­նի ներ­կա­յա­ցու­ցի­չը քննար­կում է նաեւ Ի­րա­նում, այն էլ՝ գոր­ծըն­թացն ակ­տի­վաց­նե­լու տես­քով, իր հեր­թին է հիմ­նա­վո­րում, որ Ա­լիե­ւի հետ հստակ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­ներ կան: Այ­սինքն, բա­ցի քա­ղա­քա­կան գոր­ծոն­նե­րից, Ալիե­ւը ՌԴ-ի եւ Ի­րա­նի հետ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի հար­ցում էա­կան շա­հագրգռ­վա­ծութ­յուն­ներ ու­նի նաեւ չա­փա­զանց ծան­րակ­շիռ տնտե­սա­կան հե­ռան­կար­նե­րով, ո­րը, թե­րեւս, էլ ա­վե­լի հա­մո­զիչ է դարձ­նում, որ Հեյ­դա­րո­վի­չը ո­րե­ւէ կերպ չի գնա­լու Ա­րեւ­մուտ­քի ա­ռա­ջար­կած «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նագ­րի» սցե­նա­րով:

Մ­յուս կող­մից, Վ­րաս­տա­նը եւս ակ­տի­վո­րեն շա­րու­նա­կում է մե­կը մյու­սի հե­տե­ւից Ա­րեւ­մուտ­քի, մեղմ ա­սած, դու­րը չե­կող օ­րենք­ներ ըն­դու­նել: «Օ­տա­րերկ­րյա գոր­ծա­կալ­նե­րի» օ­րեն­քին հա­ջոր­դե­լու ե­կավ ԼԳԲՏ-նե­րին ար­գե­լա­կող օ­րեն­քը, ո­րը իս­կա­կան նոր հիս­տե­րիա ա­ռա­ջաց­րեց Ա­րեւ­մուտ­քում: Ընդ ո­րում, մո­տա­կա օ­րա­կար­գում նման օ­րենք­նե­րի պա­կաս, թե­րեւս, չկա: Գու­մա­րած, Վ­րաս­տա­նում հան­կարծ սպա­նե­ցին այդ երկ­րի թիվ 1 տրանս­գեն­դեր Կե­սա­րիա­յին, եւ ինչ­քան էլ որ դրա տակ փոր­ձում են կեն­ցա­ղա­յին, ա­ռօ­րեա­կան ֆոն ի ցույց դնել, սա ակն­հայ­տո­րեն խո­սում է ընդ­հան­րա­կան վե­րա­բեր­մուն­քի մա­սին: Եվ, ի­հար­կե, դա վրա­ցա­կան ԼԳԲՏ-նե­րի մոտ լուրջ սար­սափ է ա­ռա­ջաց­նե­լու, ին­չը, ի­հար­կե, Արեւ­մուտ­քում հեր­թա­կան հա­կավ­րա­ցա­կան հիս­տե­րիա­յի տե­ղիք է տա­լիս:

Ու մյուս կող­մից այն, որ Վ­րաս­տա­նը խո­սում է օ­սեթ­նե­րից նե­րո­ղութ­յուն խնդրե­լու մա­սին, այն տպա­վո­րութ­յունն է ա­ռաջ բե­րում, որ վրա­ցա­կան հիմ­նա­կան կա­պու­ղի­նե­րից մե­կը՝ աբ­խա­զա­կան եր­կա­թու­ղին հա­զիվ թե եր­կար ժա­մա­նակ փակ մնա, ե­թե միայն նոր հե­ղաշր­ջու­մը ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րը չկա­րո­ղա­նան ի­րա­կա­նաց­նել:

Արդ­յուն­քում, կա­րե­լի է ար­դեն իսկ պարզ տես­նել, որ բա­ցա­ռութ­յամբ հայ­կա­կա­նի, այս պա­հին տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին ողջ եր­կա­թու­ղա­յին-կո­մու­նի­կա­ցիոն հա­մա­կար­գը սկսում է աս­տի­ճա­նա­բար դա­սա­վոր­վել Հ­յու­սիս-­Հա­րավ տրա­մա­բա­նութ­յամբ: Դա, ի­հար­կե, չի նշա­նա­կում, որ ա­րեւմտ­յան ուղ­ղութ­յու­նը վերջ­նա­կա­նա­պես փակ­վում է: Ընդ­հա­կա­ռա­կը, Հ­յու­սիս-Հա­րավ հա­մա­կար­գը ի­րա­կա­նում դե­պի Եվ­րո­պա տա­նող կա­պի մի­ջոց է՝ անգ­լո­սաք­սո­նա­կան վե­րահս­կո­ղութ­յան ծո­վա­յին հա­մա­կար­գը շրջան­ցե­լով: Բայց ա­մեն դեպ­քում այն ռուս-ի­րա­նա­կան նա­խա­գիծ է` դրա­նից բխող հե­ռան­կար-հե­տե­ւանք­նե­րով հան­դերձ:

Ա­հա, նաեւ տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին այս ի­րո­ղութ­յու­նն­երից եւ սպա­սե­լիք­նե­րից ել­նե­լով է, որ Նի­կո­լը ստիպ­ված է իր քայ­լե­րը ծրագ­րել: Հ­ռե­տո­րա­կան ի­մաս­տով ա­սած՝ ե­թե այդ­քան շատ է ու­զում ՀԱՊԿ-ից դուրս գալ, բա ին­չո՞ւ դուրս չի գա­լիս…