«Բազարի» է դրված Հայաստանի կենսական շահերը

Տ­պա­վո­րութ­յունն այն է, որ Նի­կոլն ու Ա­րոն Ն­յու Յոր­քում ում բռնում են, խո­սում են ցան­կա­ցած պա­հի «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նա­գիր» ստո­րագ­րե­լու պատ­րաս­տա­կա­մութ­յու­նից: Միայն թե այն տար­բե­րա­կով, ո­րը վերջին շա­բաթ­նե­րին հա­մա­ռո­րեն քա­րո­զում են՝ ստո­րագ­րել ե­ղա­ծը, չլուծ­ված հար­ցերն էլ թող­նել ա­պա­գա­յին:

ԲԱՔՈՒՆ ՆՈՐԻՑ ՄԵՐԺԵՑ ՆԻԿՈԼԻ ԱՌԱՋԱՐԿԸ

Այն, որ Նի­կո­լի այս հեր­թա­կան «հան­ճա­րե­ղութ­յու­նը», թե ստո­րագ­րենք հա­մա­ձայ­նեց­ված 80 տո­կո­սը, մնա­ցա­ծը թող­նենք ա­պա­գա­յին, հենց ա­ռա­ջար­կե­լու պա­հին էր ձա­խող­ված: Նաեւ կար­ծում ենք, որ Նի­կոլն ու Ա­րոն էլ էին հենց սկզբնա­կան պա­հին դա քաջ գի­տակ­ցում: Թե­կուզ ել­նե­լով նրա­նից, որ ա­ռա­ջար­կը, ո­րը հա­կա­սում է դի­վա­նա­գի­տութ­յան տար­րա­կան կա­նոն­նե­րին, կա­րող է ա­պա­գա ու­նե­նալ, ե­թե դա չա­փա­զանց շատ է ձեռն­տու դի­մա­ցի կող­մին: Իսկ երբ խոս­քը ճա­կա­տագ­րա­կան բա­նակ­ցութ­յուն­նե­րի մա­սին է, որ­տեղ ա­մե­նա­բարդ հար­ցե­րը մնում են ա­մե­նա­վեր­ջում, ընդ ո­րում, դի­մա­ցի կողմն ի­րեն զգում է դրութ­յան տե­րը, այդ բարդ հար­ցե­րը մի կողմ նե­տե­լու տար­բե­րա­կը բա­ցառ­վում է, որ ըն­դուն­վի: Կարճ ա­սած, գոր­ծում է հայտ­նի սկզբուն­քը՝ ո­չինչ հա­մա­ձայ­նեց­ված չէ, քա­նի դեռ մին­չեւ վեր­ջին տա­ռի շուրջ հա­մա­ձայ­նութ­յուն չկա:

­Սա տար­րա­կան տրա­մա­բա­նութ­յուն է, կրկնում ենք՝ բա­ցառ­վում է, որ Նի­կոլն ու Ա­րոն դա չհաս­կա­նա­յին: Ա­ռա­վել եւս, որ Բայ­րա­մովն էն գլխից հրա­պա­րա­կավ մեր­ժեց նման տար­բե­րա­կը, թե ոչ մի փաս­տա­թուղթ էլ չի ստո­րագր­վի, քա­նի դեռ բոլոր հար­ցե­րի շուրջ վերջ­նա­կան պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն չկա: Եվ երբ ան­գամ այդ միան­շա­նակ ար­ձա­գան­քից հե­տո Նի­կոլն ու Ա­րոն հա­մա­ռո­րեն «կի­սատ պայ­մա­նա­գիր» ստո­րագ­րե­լու ա­ռա­ջար­կը դեմ են տա­լիս ում պա­տա­հի ու հիմ­նա­կա­նում ինչ-որ «պա­տա­հա­կան» ան­ձանց, ով­քեր ոչ մի դեպ­քում հարց լու­ծող չեն, հի­մա էլ ՄԱԿ-ի գա­գա­թա­ժո­ղո­վի շրջա­նակ­նե­րում են սկսել անց­նող-դար­ձո­ղի հետ այդ մա­սին խո­սել, ա­պա դա առն­վազն տա­րօ­րի­նակ տեսք ու­նի, ե­թե ոչ՝ դի­տա­վո­րութ­յան: Օ­րի­նակ, կա­րո՞ղ է մե­կը բա­ցատ­րել, թե ին­չու է Ա­րոն այդ հար­ցը «քննար­կում», ա­սենք, Մալ­թա­յի ար­տա­քին ու եվ­րո­պա­կան հար­ցե­րի եւ­ առեւտ­րի նա­խա­րար Իեն Բոր­ջի հետ, ինչ­քան էլ որ նա այս պա­հին հա­մար­վում է ԵԱՀԿ գոր­ծող նա­խա­գահ: Ո­րե­ւէ մե­կը գո­նե լսած կա՞ Իեն Բոր­ջի ա­նու­նը, այդ սո­վո­րա­կան եվ­րա­չի­նով­նի­կը, ե­թե ան­գամ շատ ու­զե­նա, կա­րո՞ղ է գո­նե մա­զա­չափ նպաս­տել, որ «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նա­գիր» կոչ­վա­ծը «սեղմ ժամ­կե­տում» ստո­րագր­վի: Այն դեպ­քում, երբ ան­գամ ա­մե­րիկ­յան եւ եվ­րո­պա­կան ա­մե­նա­բարձ­րաս­տի­ճան պաշ­տոն­յա­նե­րը ար­դեն մեկ տա­րի չեն կա­րո­ղա­նում այդ հար­ցը տե­ղից շար­ժել: Ե­թե սույն Բոր­ջը այդ հար­ցում լիո­վին ան­կա­րող է, ին­չո՞ւ է Ա­րոն նրա հետ այն «քննար­կում». բան ու գո՞րծ չու­նի, թե՞ ա­վե­լի կոմ­պե­տենտ մե­կի հետ խո­սա­լու հնա­րա­վո­րութ­յուն չկա:

­Սա դեռ խնդրի «ան­մեղ» կողմն է: Շատ ա­վե­լի լուրջ մտո­րում­նե­րի տե­ղիք է տա­լիս այն, որ հրա­պա­րա­կա­յին հայ­տա­րա­րութ­յուն­նե­րից, հրա­պա­րա­կավ մերժ­վե­լուց հե­տո, Նի­կոլն ու Ա­րոն նաեւ պաշ­տո­նա­պես են «կի­սատ պայ­մա­նա­գիր ստո­րագ­րե­լու» գա­ղա­փա­րը փո­խան­ցել Բաք­վին: Հա­մե­նայն­դեպս, դա էր պնդում Հեյ­դա­րո­վի­չը՝ իր նո­րա­թուխ խորհր­դա­րա­նի ե­րեկ­վա ա­ռա­ջին նիս­տում: Ընդ ո­րում, միան­գա­մայն վտան­գա­վոր ե­րանգ­նե­րով:

Այս­պես, ըստ Ա­լիե­ւի՝ ար­դեն հա­մա­ձայ­նեց­ված հոդ­ված­նե­րի տես­քով «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նա­գիր» ստո­րագ­րե­լու Ե­րե­ւա­նի ա­ռա­ջար­կը «պար­զու­նակ» է եւ «ան­հա­մար­ժեք»: Ա­վե­լին, նրա խոս­քով. «Հա­յաս­տան մեր ա­ռա­ջին նա­խագ­ծի ու­ղարկ­ման պա­հից առ այ­սօր տե­ղի են ու­նե­ցել մեկ­նա­բա­նութ­յուն­նե­րի տասն­յակ փո­խա­նա­կում­ներ։ Մի քա­նի ա­միս անց մենք, բնա­կա­նա­բար, սպա­սում էինք, որ Հա­յաս­տանն ա­վե­լի օ­պե­րա­տիվ եւ ա­րագ կներ­կա­յաց­նի մեզ իր մեկ­նա­բա­նութ­յուն­նե­րը։ Բայց մենք տես­նում ենք, որ ա­մեն բան հա­կա­ռակն է։ Մենք ստի­պած էինք սպա­սել 70 օր, մինչ կստա­նա­յինք նրան­ցից վեր­ջին տար­բե­րա­կը։ Բո­լոր չհա­մա­ձայ­նեց­ված դրույթ­նե­րը բա­ցառ­վել են նրանց խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նագ­րի տար­բե­րա­կից։ Այ­սինքն՝ այդ­քան պար­զու­նակ եւ ան­հա­մար­ժեք քայ­լը, ան­կեղծ ա­սած, անս­պա­սե­լի էր»: Արդ­յուն­քում, Ա­լիե­ւը հրա­պա­րա­կավ պնդում է, թե այդկերպ Նի­կոլն ըն­դա­մե­նը «ցան­կա­նում է ժա­մա­նակ ձգել», եւ հենց դրա­նից էլ այս պատ­մութ­յու­նը սկսում է այլ ե­րանգ ստա­նալ:

ՀԵՐԹԱԿԱՆ ԱՎԱՆՏՅՈ՞ՒՐԱՆ

Այ­սինքն, ի՞նչ է հնա­րա­վոր Ա­լիե­ւի նման գնա­հա­տա­կան­նե­րից հե­տո: Ն­վա­զա­գույ­նը, Բա­քուն հետ կվե­րա­դարձ­նի Նի­կո­լի ու­ղար­կած փաս­տա­թուղ­թը՝ ա­վե­լաց­նե­լով դրա­նից դուրս մնա­ցած կե­տե­րը: Խոս­քը, դա­տե­լով փաս­տա­թղթի 80 տո­կո­սից ա­վե­լի հա­մա­ձայ­նեց­ված լի­նե­լու մա­սին երկ­կողմ հայ­տա­րա­րութ­յուն­նե­րի, եր­կու-ե­րեք կե­տի մա­սին է: Են­թադ­րա­բար՝ կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րի գոր­ծարկ­ման եւ Սահ­մա­նադ­րութ­յան փո­փո­խութ­յան մա­սին: Ա­սենք, Սահ­մա­նադ­րութ­յան թե­ման եւս հա­մե­մա­տա­բար հեշտ լու­ծե­լի հարց է, ե­թե հստա­կութ­յուն լի­նի կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րի խնդրի հետ կապ­ված:

Ա­սենք, ի սկզբա­նե էլ հենց կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րի հարցն է, որ մնա­ցել է ան­լու­ծե­լի: Լուծ­վեր այն 2021թ.-ին՝ նո­յեմ­բե­րի 9-ի պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րի հա­մա­ձայն, ին­չի տակ իր ստո­րագ­րութ­յունն է դրել Նի­կո­լը, շատ մեծ հա­վա­նա­կա­նութ­յամբ չէր լի­նի նաեւ Ար­ցա­խի հա­յա­թա­փու­մը: Այ­սօր էլ չի լուծ­վում այդ հար­ցը, գործ­նա­կա­նում միան­շա­նակ է, որ չի լի­նի նաեւ «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նա­գիր» կոչ­վա­ծը: Եվ այն, որ Նի­կո­լը հա­մա­ռո­րեն ա­ռաջ է տա­նում այդ հարցն օ­րա­կար­գից հա­նե­լու թե­ման, գա­լիս է եւս մեկ ան­գամ հաս­տա­տե­լու, որ ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րի դրած ար­գելք­նե­րը մինչ այս պահն էլ գոր­ծում են:

Այս­պի­սով, ե­թե հի­մա Բա­քուն այդ կե­տե­րը մտցնե­լով պայ­մա­նագ­րի նա­խա­գիծ, դրանք հետ վե­րա­դարձ­նի, ա­պա ա­վե­լի հա­վա­նա­կան է մնում տար­բե­րա­կը, որ Նի­կո­լը շա­րու­նա­կե­լու է տար­բեր պատ­ճա­ռա­բա­նութ­յուն­նե­րով հին խաղն ա­ռաջ տա­նել: Ա­մեն դեպ­քում, երբ Ա­լիե­ւը սկսում է Նի­կո­լին ու­ղիղ կեր­պով մե­ղադ­րել «ժա­մա­նակ ձգե­լու» ցան­կութ­յան մեջ, դա ար­դեն ա­վե­լի նման է ակ­նար­կի, որ դի­վա­նա­գի­տա­կան ուղ­ղութ­յամբ լու­ծում ստա­նա­լու հույ­սը Բա­քուն սկսում է կորց­նել: Իսկ դրա տակ կա­րե­լի է ա­վե­լի խո­րը ակ­նարկ տես­նել՝ խնդիրն ու­ժա­յին տար­բե­րա­կով լու­ծե­լու սպառ­նա­լի­քի տես­քով:

Ընդ ո­րում, կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րի հետ կապ­ված այն թե­զը, ո­րը վեր­ջին ժա­մա­նակ­ներս սկսե­ցին ա­ռաջ տա­նել հա­յաս­տան­յան իշ­խա­նութ­յու­նն­երը, էլ ա­վե­լի է խո­րաց­նում Ա­լիե­ւի՝ ռազ­մա­կան տար­բե­րա­կին վե­րա­դառ­նա­լու սպառ­նա­լի­քից բխող ռիս­կը, հաշ­վի առ­նե­լով, որ իր այդ թե­զով Նի­կո­լը դեմ է գնում նաեւ ռուս­նե­րին եւ Ի­րա­նին: Խոս­քը Մեղ­րիի գիծն ինչ-որ մաս­նա­վոր կա­ռույ­ցի հանձ­նե­լու գա­ղա­փա­րի մա­սին է, ո­րի են­թա­տեքս­տը դժվար չէ կռա­հել: Այ­սինքն, որ այդ կա­ռույ­ցը կա­րող է եւ լի­նել ա­սենք ա­մե­րիկ­յան ինչ-որ մաս­նա­վոր ռազ­մա­կան կազ­մա­կեր­պութ­յան տես­քով: Իսկ դա, ըստ էութ­յան, նույն ա­մե­րիկ­յան բա­նակն է, ո­րին տրվում է մաս­նա­վոր կա­ռույ­ցի տեսք՝ տա­րաբ­նույթ ա­վանտ­յու­րա­նե­րը պաշ­տո­նա­պես ա­մե­րիկ­յան բա­նա­կի ա­նու­նից չա­նե­լու հա­մար: Բայց ե­թե հան­կարծ նման կա­ռույց հայտն­վի Մեղ­րիի հատ­վա­ծում, այն է՝ Ի­րա­նի սահ­մա­նին, ա­պա ԱՄՆ-ն, որ­պես Հա­յաս­տա­նի հետ պայ­մա­նագ­րա­յին հի­մունք­նե­րով հա­մա­գոր­ծակ­ցող կա­ռույ­ցի, այն միան­գա­մից կվերց­նի իր պաշ­տո­նա­կան հո­վա­նու տակ:

Արդ­յուն­քում Ի­րա­նը, որ սպառ­նում է, թե ցան­կա­ցած այլ, ա­ռա­վել եւս ար­տա­տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին ու­ժի՝ Հա­յաս­տա­նի սահ­մա­նին հայտն­վե­լու դեպ­քում ընդ­հուպ՝ ռազ­մա­կան տար­բե­րա­կով կմի­ջամ­տի, մեծ հարց է, թե գործ­նա­կա­նում կկա­րո­ղա­նա՞ դա ա­նել: Հաշ­վի առ­նե­լով, որ այդ դեպ­քում պետք է գործ ու­նե­նա, կրկնենք, պայ­մա­նագ­րով այդ­տեղ գտնվող ԱՄՆ քա­ղա­քա­ցի­նե­րի հետ, ո­րոնք ա­մե­րիկ­յան պե­տութ­յան պաշտ­պա­նութ­յան տակ են, եւ ո­րոնց հար­վա­ծե­լը կհա­մար­վի, որ­պես հենց ԱՄՆ-ին հասց­ված հար­ված: Մ­յուս կող­մից, իսկ ի՞նչ են այդ դեպ­քում ա­նե­լու ռուս­նե­րը, ե­թե այդ հնա­րա­վոր նոր ի­րա­վի­ճա­կից ել­նե­լով, Հա­յաս­տա­նը խնդրի ՌԴ-ից՝ զոր­քե­րը հա­նել Ի­րա­նի սահ­մա­նից: Այ­սինքն, այն պա­հին, երբ այդ մաս­նա­վոր ռազ­մա­կան կազ­մա­կեր­պութ­յուն կոչ­վա­ծը ժա­մա­նի Հա­յաս­տան, Ի­րա­նի եւ Ռու­սաս­տա­նի հա­մար ձեռն­տու չի՞ լի­նի, որ ա­մե­րիկ­յան զին­վո­րա­կան­նե­րի փո­խա­րեն ա­զե­րի­ներն ա­ռաջ ընկ­նեն ու կանգ­նեն Ի­րա­նի սահ­մա­նին: Այն հաշ­վար­կով, որ դա ի­րենց կող­մից ա­վե­լի վե­րահս­կե­լի գոր­ծըն­թաց կլի­նի, քան ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րի առ­կա­յութ­յու­նը:

Ն­ման սցե­նա­րը, հաս­կա­նա­լի է, այս պա­հին ըն­դա­մե­նը վար­կա­ծի տեսք ու­նի: Բայց ել­նե­լով փաս­տից, որ Հա­յաս­տա­նում Նի­կոլ կա, ով հա­նուն սե­փա­կան մաշ­կի պատ­րաստ է ա­մեն ին­չի, ան­գամ նման ծայ­րա­հեղ վար­կածն է դառ­նում հա­վա­նա­կան: Եվ այն, որ Ա­լիե­ւը Նի­կո­լին մե­ղադ­րե­լով «ժա­մա­նա­կի վրա խա­ղա­լու» մեջ, փաս­տա­ցի իր հնա­րա­վոր ագ­րե­սիան հիմ­նա­վո­րե­լու քայ­լեր է կա­տա­րում, դա կա­րե­լի է նկա­տել:

ՈՐՊԵՍ ՎԵՐՋԱԲԱՆ

Ա­մեն դեպ­քում, խա­ղը դեռ ա­վարտ­ված չէ: Այ­սինքն, ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րը ի­րա­կա­նում կա­րո՞ղ են կամ կցան­կա­նա՞ն ի­րենց ներ­քին խա­ռը ի­րա­վի­ճա­կում «դե­սանտ» ի­ջեց­նել Ս­յու­նի­քում, ո­րը զրկված լի­նե­լով լո­գիս­տի­կա­նե­րից, կկա­րո­ղա­նա է­ֆեկ­տիվ գոր­ծել եր­կա­րա­ժամ­կետ կտրված­քով: Հա­ջոր­դը, Նի­կո­լը կա­րո՞ղ է ռուս­նե­րին նաեւ Ի­րա­նի սահ­մա­նից դուրս գա­լու պա­հանջ ներ­կա­յաց­նել, ո­րը ամ­նի­ջա­պես էլ ստիպ­ված է լի­նե­լու հա­մալ­րել ՀԱՊԿ-ից դուրս գա­լու եւ ռու­սա­կան բա­զան հա­նե­լու թե­մա­նե­րով: Այն դեպ­քում, երբ մաս­նա­վո­րա­պես ռու­սա­կան բա­զան Հա­յաս­տա­նում է միան­գա­մայն կոնկ­րետ պայ­մա­նագ­րով եւ պայ­ման­նե­րով: Կամ ե­թե Ա­լիեւն ի­րոք ո­րո­շի մտնել Ս­յու­նիք, կա­րո՞ղ է Ի­րա­նին բա­վա­րար ե­րաշ­խիք­ներ տալ, որ հենց ին­քը չի դառ­նա­լու հա­կաի­րա­նա­կան հիմ­նա­կան բա­զան՝ ի հա­շիվ Իս­րա­յե­լի հետ հայտ­նի կա­պե­րի: Եվ այս­պես շա­րու­նակ:

Ա­մեն դեպ­քում, Նի­կո­լի հա­մար պատ­կե­րը սա է: Ինչ­պես քա­նիցս ենք նշել, ե­կել է վերջ­նա­ժամ­կե­տը, նա ստիպ­ված է վերջ­նա­կան ո­րոշ­ման գնալ: Նա օ­րերս հաս­տա­տեց, որ ու­նի գա­լիք ա­միս Ռու­սաս­տան մեկ­նե­լու հրա­վեր, եւ գնալ կամ չգնա­լը կդառ­նա շատ հստակ ցու­ցիչ:

Իսկ ա­մե­նատ­խուր փաստն այն է, որ գոր­ծող իշ­խա­նութ­յու­նն­րը որ­քան էլ սի­րում են ներ­կա ի­րո­ղութ­յուն­նե­րը փա­թե­թա­վո­րել Հա­յաս­տա­նի ան­կա­խութ­յան եւ ինք­նիշ­խա­նութ­յան գե­ղե­ցիկ ճա­ռե­րի տակ, սա­կայն ի­րա­կա­նում բա­ռա­ցիո­րեն «բա­զա­րի» է հան­ված Հա­յաս­տա­նի կեն­սա­կան շա­հե­րը, եւ այդ գոր­ծըն­թա­ցին ան­գամ ռեալ մաս­նակ­ցել չենք կա­րո­ղա­նում: