ԻՐԱՆԸ ՄԻՋՈՒԿԱՅԻՆ ԶԵ՞ՆՔ Է ՓՈՐՁԱՐԿԵԼ

Ի­հար­կե` այն, որ Հա­յաս­տա­նի շուրջ հնա­րա­վոր զար­գա­ցում­նե­րը (Տե´ս նաեւ https://iravunk.com/?p=294695&l=am) մե­ծա­պես մնում են կախ­ված Ի­րա­նում տի­րող ի­րա­վի­ճա­կից, մնում է ան­հեր­քե­լի: Ն­կա­տի ու­նենք այն, թե մեր հա­րա­վա­յին հա­րե­ւա­նը կներ­քաշ­վի՞ մեծ պա­տե­րազ­մի մեջ, ո­րի պա­րա­գա­յում Հա­յաս­տա­նը, որ­պես պլաց­դարմ Ի­րա­նի դեմ կամ Ի­րա­նի օգ­տին, դառ­նում է էա­պես կա­րե­ւո­ր:

Ն­ման է, որ Ի­րա­նի շուրջ մթնո­լոր­տը շա­րու­նա­կում է միայն թե­ժա­նալ: Իս­րա­յե­լը շա­րու­նա­կում է խո­սել պա­տաս­խան հար­վա­ծից՝ ակ­նար­կե­լով, որ ան­կախ Վա­շինգ­տո­նի ե­լույթ­նե­րից, կա­րող է հար­վա­ծել նաեւ Ի­րա­նի նավ­թա­յին ու մի­ջու­կա­յին օբ­յեկտ­նե­րին: Ի­րանն իր հեր­թին է ցույց տա­լիս, որ պատ­րաստ է նման հար­վա­ծի եւ ան­մի­ջա­պես էլ կպա­տաս­խա­նի: Այդ թվում, զոր­քե­րը թիվ 1 պատ­րաս­տութ­յան վի­ճա­կում են, ստոր­գետն­յա հր­թիռ­նե­րը պատ­րաստ են ա­մեն պա­հի ար­ձակ­ման, հա­կաօ­դա­յին պաշտ­պա­նութ­յու­նը լրաց­վել է ռու­սա­կան C-400 հա­մա­կար­գե­րով, նա­վա­տոր­մը դուրս է բեր­վել նա­վա­հան­գիստ­նե­րից եւ այդ­պես շա­րու­նակ:

Եվ ա­հա այս ֆո­նին նկատ­վեց մեկ ի­րա­դար­ձութ­յուն, ո­րը կա­րող է շատ բան փո­խել: Այս­պես, Ի­րա­նի Հե­ղա­փո­խութ­յան պա­հա­պան­ների կոր­պու­սին մոտ կանգ­նած աղբ­յու­րը մե­սի­ջի նման­վող ու­շագ­րավ տե­ղե­կութ­յուն է հա­ղոր­դել. «Չ­հաս­տատ­ված լու­րե­րը վկա­յում են այն մա­սին, որ Ի­րա­նը ե­րեկ մի­ջու­կա­յին փոր­ձար­կում է ի­րա­կա­նաց­րել, ո­րի արդ­յուն­քում գրանց­վել է 4,6 մագ­նի­տուդ ուժգ­նութ­յամբ երկ­րա­շարժ: Արեւմտ­յան հե­տա­խու­զա­կան ծա­ռա­յութ­յուն­նե­րը ներ­կա­յումս հե­տաքն­նում են՝ երկ­րա­շար­ժը բնա­կան է, թե ստոր­գետն­յա մի­ջու­կա­յին փոր­ձարկ­ման արդ­յունք»:

Են­թադ­րութ­յուն­ներ, որ Ի­րա­նում մի­ջու­կա­յին զենք կա (սե­փա­կան ար­տադ­րութ­յան, թե՝ դրսից բեր­ված, նույն­պես շատ կա­րե­ւոր հարց է): Կային նաեւ տա­րաբ­նույթ խո­սակ­ցութ­յուն­ներ, որ իս­րա­յել­յան եւ ա­մե­րիկ­յան հա­տուկ ծա­ռա­յութ­յուն­նե­րը «կաշ­վից դուրս են գա­լիս»՝ այդ լու­րե­րը հաս­տա­տե­լու կամ հեր­քե­լու հա­մար, ո­րից էլ շատ բա­նով կախ­ված է հար­ցը, թե Իս­րա­յե­լը մին­չեւ ինչ սահ­ման­նե­րում կա­րող է Ի­րա­նին հար­վա­ծել: Եվ ա­հա Ի­րա­նը, Իս­րա­յե­լի սպաս­վող հար­ձակ­ման ֆո­նին ոչ պաշ­տո­նա­կան, բայց նաեւ լսե­լի ակ­նարկ է հղում, որ մի­ջու­կա­յին զենք ու­նի: Կա­րե­ւո­րը՝ կար­ծես թե «երկ­րա­շար­ժի» մի­ջո­ցով հնա­րա­վո­րութ­յուն է տա­լիս ա­րեւմտ­յան հե­տա­խու­զա­կան ծա­ռա­յութ­յուն­նե­րին՝ ստու­գել ու հա­մոզ­վել: Հա­կա­ռակ դեպ­քում, ե­թե խոսքն ի­րա­կա­նում էլ սո­վո­րա­կան երկ­րա­շար­ժի մա­սին լի­ներ, Ի­րանն ի­րեն չէր կա­րող թույլ տալ «բլե­ֆի» գնալ. սո­վո­րա­կան երկ­րա­շար­ժը ստոր­գետն­յա մի­ջու­կա­յին պայթ­յու­նից տար­բե­րա­կե­լը ոչ մի խնդիր չի ա­ռա­ջաց­նում, եւ ծի­ծա­ղե­լի վի­ճա­կում կհայտն­վի նա, ով կփոր­ձի մե­կը մյու­սի տեղ մա­տու­ցել:

Ի­հար­կե, ա­ռաջ վա­զել պետք չէ: Բայց ե­թե են­թադ­րենք, որ Ի­րա­նի մի­ջու­կա­յին զենքն ի­րա­կա­նութ­յուն է, ա­պա այս պա­հին իս­րա­յե­լա-ա­մե­րիկ­յան հե­տա­խու­զութ­յուն­ներն այդ փաս­տին հար­յուր տո­կո­սով տի­րա­պե­տում են, եւ դա չի կա­րող չանդ­րա­դառ­նալ նաեւ Ի­րա­նի` հար­վա­ծել-չհար­վա­ծե­լու կամ ինչ­պես հար­վա­ծե­լու հար­ցե­րի վրա: Բանն այն է, որ Իս­րա­յե­լի հա­մար վեր­ջին հաղ­թա­թուղթ էր հենց մի­ջու­կա­յին զենք ու­նե­նա­լու փաս­տը, ընդ ո­րում, տա­րա­ծաշր­ջա­նում մո­նո­պո­լիս­տի դիր­քով: Դա նրան տա­լիս էր Ի­րա­նը հիմ­նո­վին ոչն­չաց­նե­լու հնա­րա­վո­րութ­յուն, իսկ Ա­րեւ­մուտքն ան­մի­ջա­պես կսկսեր ար­դա­րաց­նել ան­գամ նման հար­վա­ծը, թե դա Իս­րա­յե­լի պաշտ­պան­վե­լու ի­րա­վունքն էր: Ու հան­կարծ կա­րող է պարզ­վել, որ այդ մո­նո­պո­լի­ան չկա, կա­րող է լի­նել հա­մար­ժեք պա­տաս­խան: Ընդ ո­րում, ա­վե­լորդ է ան­գամ հար­ցը, թե Ի­րա­նը, ե­թե ու­նի մի­ջու­կա­յին մար­տագլ­խիկ­ներ, քա­նիսն են դրանք ու ինչ հզո­րութ­յան: Այն ի­մաս­տով, որ նախ՝ Ի­րանն ա­պա­ցու­ցեց, որ այդ լից­քե­րը Իս­րա­յել հասց­նե­լու բա­վա­րար մի­ջոց­նե­րի տի­րա­պե­տում է: Երկ­րորդ, Իս­րա­յելն այն փոքր եր­կիրն է, ո­րի հա­մար ան­գամ եր­կու-ե­րեք հար­վա­ծը կա­րող է բա­վա­րար լի­նել:

Չ­նա­յած, շրջա­նառ­վում է նաեւ այն վար­կա­ծը, որ այս պատ­մութ­յու­նը կա­րող է նաեւ քա­րոզ­չա­կան խաղ լի­նել՝ ընդ­դեմ Ի­րա­նի: Օ­րի­նակ, «Al Jazeera»-ն մեկ­նա­բա­նում է. «Ի­րա­նի են­թադր­յալ ա­ռա­ջին մի­ջու­կա­յին փոր­ձարկ­ման մա­սին ար­տա­սահ­ման­յան լրատ­վա­մի­ջոց­նե­րի տա­րա­ծած կաս­կա­ծե­լի լու­րե­րը լիո­վին սուտ են եւ հա­կա­սում են Ի­րա­նի մի­ջու­կա­յին եւ պաշտ­պա­նա­կան դոկտ­րի­նին։ Այս գոր­ծո­ղութ­յուն­ներն ուղղ­ված են Իս­րա­յե­լի եւ ԱՄՆ-ի կող­մից քա­րոզ­վող «ի­րա­նա­կան սպառ­նա­լի­քի» ռազ­մա­վա­րութ­յան ամ­րապնդ­մա­նը»: Սա­կայն այս­տեղ էլ ոչ հստակ պա­հեր կան: Նախ, կրկնենք, լու­րը տա­րա­ծել են նաեւ ի­րա­նա­կան աղբ­յուր­նե­րը՝ ան­գամ չակ­նար­կե­լով, որ դա իս­րա­յել­յան քա­րոզ­չա­կան տրյուկ է: Հա­ջոր­դը, օ­րերս Ի­րա­նը սկսեց խո­սել իր մի­ջու­կա­յին դոկտ­րի­նը փո­խե­լու մա­սին՝ ել­նե­լով Իս­րա­յե­լի մի­ջու­կա­յին սպառ­նա­լի­քից:

Ա­մեն դեպ­քում, սպա­սենք այս պատ­մութ­յան զար­գա­ցում­նե­րին, հաշ­վի առ­նե­լով, որ դա կա­րող է էա­պես փո­խել տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին ռազ­մա­կան բա­լան­սը՝ դրա­նից բխող հաս­կա­նա­լի հե­տե­ւանք­նե­րով հան­դերձ: