ՎՐԱՍՏԱՆԻ ՀԱՐՑՈՎ ԱՄԵՆ ԻՆՉ ՊԱՐԶ Է. ՎԱՇԻՆԳՏՈՆՆ ԱՅՆ ՀԱՆՁՆՈ՞ՒՄ Է ՄՈՍԿՎԱՅԻՆ

Այս­պի­սով, նա­խօ­րեին Թ­բի­լի­սիում մեկ­նար­կե­ցին այդ­քան գո­վազդ­ված բո­ղո­քի ցույ­ցե­րը: Խոս­տա­ցել էին նաեւ, որ դրանք կլի­նեն շուր­ջօր­յա ռե­ժի­մով, եւ այն, որ նույ­նիսկ մի քա­նի մանր-մունր բա­խում չե­ղավ, եւ վեր­ջում ժո­ղովր­դին ու­ղար­կե­ցին տուն, ար­դեն իսկ ո­րո­շա­կի եզ­րա­կա­ցութ­յուն­նե­րի տե­ղիք տա­լիս է:

«ՀԵՂԱՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆԸ» ԴԵՌ ԱՌԱՋ ՉԻ ԳՆՈՒՄ

­Դա­տե­լով վրա­ցա­կան ընդ­դի­մութ­յան դան­դաղ տեմ­պե­րից, այն տպա­վո­րութ­յունն է, որ նրանք ի­րենք էլ դեռ վստահ չեն հա­ջո­ղութ­յան հար­ցում։ Շատ ա­վե­լի լավ կլի­ներ ընդ­դի­մութ­յան հա­մար բո­ղո­քի ակ­ցիա­նե­րը սկսել կի­րա­կի` ընտ­րութ­յուն­նե­րի հենց հա­ջորդ օ­րը։ Բայց չէ, մե­կօր­յա պաու­զա, եւ կի­րա­կի օ­րը միայն մի քա­նի տասն­յակ ուկ­րաի­նա­ցի ակ­տի­վիստ­ներ դուրս ե­կան «մայ­դա­նի»: Իսկ դա ար­դեն իսկ խո­սում է, որ նախ­նա­կան մշակ­ված հստակ ռազ­մա­վա­րութ­յու­նը առն­վազն հու­սադ­րող չէ, իսկ կու­լո­ւար­նե­րում ըն­թա­նում են ակ­տիվ բա­նակ­ցութ­յուն­ներ:

Այ­սինքն, ե­թե ընդ­դի­մութ­յան հիմ­նա­կան ու­ժը նրա միաս­նա­կա­նութ­յան մեջ է, ա­պա այս պա­հին այդ միաս­նութ­յան հար­ցում կաս­կած­ներ կան։ Այն­պես, ինչ­պես միաս­նա­կա­նութ­յուն չե­ղավ ընտ­րա­կան փու­լում, ին­չի հատ կապ­ված ան­գամ BBC-ն­ է քննար­կում վրա­ցա­կան ընդ­դի­մութ­յա­նը, թե պետք էր մեկ ընդ­հա­նուր ճա­կա­տով կռվի մեջ մտնել: Թե ին­չու չմիա­վոր­վե­ցին, բա­ցատ­րութ­յուն­ներ ե­ղել են: Ընդ­դի­մա­դիր եր­կու ու­ժե­րից յու­րա­քանչ­յուրն ի­րեն էր տես­նում լի­դե­րի դե­րում, դրան­ցից մե­կը փոր­ձում էր ա­ռաջ մղել Սա­հա­կաշ­վի­լուն, ո­րը երկ­րոր­դի հա­մար միան­գա­մայն ա­նըն­դու­նե­լի էր, թե՝ նախ­կին նա­խա­գահն ըն­դա­մե­նը բա­լաստ է, ո­րը ա­մեն ինչ կտա­նի խոր­տակ­ման: Խոր­քա­յին ի­մաստ էլ կա. «Օ­տա­րերկր­յա գոր­ծա­կալ­նե­րի մա­սին» օ­րեն­քից հե­տո Վ­րաս­տա­նում ա­րեւմտ­յան ֆի­նան­սա­վոր­ման մուտ­քե­րի հետ կապ­ված լուրջ խնդիր­ներ կան, եւ հի­մա ե­ղած փո­ղի հա­մար ընդ­դի­մութ­յան շար­քե­րում շատ լուրջ կռիվ է սկսվել: Դա խան­գա­րեց նա­խընտ­րա­կան միա­վոր­մա­նը, խան­գա­րում է նաեւ հե­տընտ­րա­կան փու­լում:

Այ­նո­ւա­մե­նայ­նիվ, միա­վոր­ված, թե՝ ոչ, այս փու­լում վրա­ցա­կան ընդ­դի­մութ­յու­նը դեռ մեկ հիմ­նա­կան խա­ղա­թուղթ ու­նի, դա այս պա­հին նոր խորհր­դա­րա­նի աշ­խա­տան­քի մեկ­նար­կը ար­գե­լա­փա­կե­լու կա­րո­ղութ­յունն է։ Իշ­խող «Վ­րա­ցա­կան ե­րա­զան­քը» ստա­ցել է 150 ման­դատ­նե­րից 89-ը, մինչ­դեռ նոր խորհր­դա­րա­նի աշ­խա­տան­քը սկսե­լու հա­մար անհ­րա­ժեշտ է 2/3-ի քվո­րում (ով­քեր պետք է գրանց­վեն ա­ռա­ջին նիս­տին): Այ­սինքն՝ 100 հո­գի։ Չորս «ընդ­դի­մա­դիր» կու­սակ­ցութ­յուն­նե­րը ստա­ցել են հա­մա­պա­տաս­խա­նա­բար 18, 17, 14 եւ 12 ման­դատ, ո­րը իշ­խա­նութ­յա­նը թույլ չի տա­լիս ա­ռա­ջին նիստ գու­մա­րել։

­Բայց այդ «մա­հա­կը» եր­կու ծայր ու­նի. իշ­խա­նութ­յան հա­մար, ե­թե հնա­րա­վոր լի­նի չորս ու­ժե­րից գո­նե մե­կին հա­մո­զել՝ չհրա­ժար­վել ման­դա­տից, ա­պա խորհր­դա­րա­նը կու­նե­նա քվո­րում, եւ բոյ­կո­տի ողջ սխե­ման, այն է` խորհր­դա­րա­նի ստեղ­ծու­մը տոր­պե­դա­հա­րե­լու հիմ­նա­կան խա­ղա­թուղ­թը կփլուզ­վի: Այս դեպ­քում ընդ­դի­մութ­յա­նը կմնա գնալ բռնի իշ­խա­նա­փո­խութ­յան շատ վտան­գա­վոր եւ այս դիր­քե­րից քիչ ի­րա­տե­սա­կան ճա­նա­պար­հով:

­Բայց ա­հա, գո­նե ե­րեկ­վա դրութ­յամբ ընդ­դի­մա­դիր չորս կու­սակ­ցութ­յուն­նե­րից միայն ե­րեքն են հայ­տա­րա­րել ման­դատ­նե­րը չվերց­նե­լու մա­սին։ Այ­սինքն, քա­նի դեռ վեր­ջի­նից՝ հետ­նա­պահ «Գ­ա­խա­րիան հա­նուն Վ­րաս­տա­նի» կու­սակ­ցութ­յու­նից հայ­տա­րա­րութ­յուն չկա (գո­նե ե­րեկ ա­ռա­ջին կե­սին նման հայ­տա­րա­րութ­յուն դեռ ներ­կա­յաց­ված չէր), նշա­նա­կում է, որ այն կա­րող է մտնել խորհր­դա­րան` ա­պա­հո­վե­լով քվո­րում: Ու այս ուղ­ղութ­յամբ «Վ­րա­ցա­կան ե­րա­զան­քը», դա­տե­լով տար­բեր մաս­նա­գի­տա­կան խո­սակ­ցութ­յուն­նե­րից, ակ­տի­վո­րեն աշ­խա­տում է:

Իսկ այն, որ հետ­նա­պահ ու­ժին խորհր­դա­րան բե­րե­լու այդ ռազ­մա­վա­րութ­յու­նը ռեալ է, հու­շում է նաեւ այս ա­ռա­ջին օ­րե­րի կի­սատ-պռատ հան­րա­հա­վա­քա­յին պայ­քա­րը: Հենց ա­ռա­ջին հան­րա­հա­վա­քը, թեեւ ընդ­հա­նուր բազ­մա­մար­դութ­յան, մեկ է՝ «հե­ղա­փո­խա­կան կրիտի­կա­կան զանգ­ված» չու­ներ, եւ դա խոս­տո­վա­նեց ան­գամ ընդ­դի­մութ­յու­նը՝ վեր­ջում մաս­նա­կից­նե­րին տուն ճամ­փե­լով: Մի քա­նի տասն­յակ հա­զար մարդ, ո­րը Վ­րաս­տա­նի հա­մար շատ մեծ թիվ չէ: Ա­ռա­վել եւս, որ հարց է, թե դրանց որ մասն են վրա­ցի­նե­րը եւ որ մա­սը` դրսից ե­կած­նե­րը: Ընդ ո­րում, մաս­նա­կից­նե­րի մի զգա­լի մասն էլ շատ ա­րագ հե­ռա­ցավ, ին­չը եւս ընդ­դի­մութ­յա­նը հնա­րա­վո­րութ­յուն չտվեց հենց ա­ռա­ջին հա­վա­քի օ­րը հա­վա­քը վե­րա­ծել հա­կաիշ­խա­նա­կան պայթ­յու­նի։

Այս ի­րա­վի­ճա­կը, բնա­կան է, բո­լո­րից էլ լավ տես­նում եւ գնա­հա­տում  է ընդ­դի­մութ­յան հետ­նա­պա­հը, եւ պետք է որ ա­ռաջ գա պարզ հարց՝ «ե­թե հե­ղա­փո­խութ­յուն չկա, ին­չո՞ւ պետք է դեն նե­տեմ ման­դատ­նե­րը»: Ա­ռա­վել եւս, որ հետ­նա­պահ ու­ժե­րի մոտ ա­րեւմտ­յան պա­կա­սած կե­րա­մա­նից օգտ­վե­լու հար­ցում հնա­րա­վո­րութ­յուն­նե­րը շատ ա­վե­լի սա­կավ են, եւ իշ­խա­նութ­յու­նից հար­մար ա­ռա­ջարկ ստա­նա­լու դեպ­քում հա­զիվ թե դրան ան­տար­բեր վե­րա­բեր­վեն: Հաշ­վի առ­նե­լով, որ բոյ­կոտն էլ եր­կար չես շա­րու­նա­կի. ե­թե նոր խորհր­դա­րան չկա, վրա­ցա­կան օ­րենսդ­րութ­յան հա­մա­ձայն հի­նը շա­րու­նա­կում է աշ­խա­տել:

Այս­պի­սով, ե­թե ընդ­դի­մութ­յա­նը չհա­ջող­վի այ­սօր-վա­ղը շատ մեծ մաս­սա­նե­րի ներգ­րա­վել եւ անց­նել կտրուկ գոր­ծո­ղութ­յուն­նե­րի, պար­տութ­յու­նը դառ­նում է ան­խու­սա­փե­լի: Կ­կա­րո­ղա­նա՞ն, դժվար է ա­սել, սա­կայն այս պա­հին նման ռե­զերվ­ներ տե­սա­նե­լի չեն: Ա­մեն դեպ­քում, ման­դատ­նե­րից հրա­ժար­վե­լու մա­սին թեեւ բո­լորն են հայ­տա­րա­րել, սա­կայն օ­րեն­քին հա­մա­պա­տաս­խան ըն­թա­ցա­կարգ դեռ չկա: Այ­սինքն, բո­լորն էլ կա­րող են ման­դատ վերց­նել:

ԱՐԵՎՄՈՒՏՔԸ ԵՐԵՎԻ ՉԿԱՐՈՂԱՆԱ ՕԳՆԵԼ

­Մեկ այլ էա­կան խնդիր, որն ու­նի վրա­ցա­կան ընդ­դի­մութ­յու­նը, դա ա­րեւմտ­յան, մեղմ ա­սած, դեռ հա­մե­մա­տա­բար թույլ ա­ջակ­ցութ­յունն է: Ու այս­տեղ խնդիրն այն է, որ հենց եվ­րո­պա­կան դի­տորդ­նե­րը «ան­հար­մար» վի­ճա­կի մեջ դրե­ցին ա­ռա­ջին հեր­թին եվ­րո­պա­կան երկր­նե­րին: Այ­սինքն, երբ եվ­րա­դի­տորդ­նե­րը հայ­տա­րա­րե­ցին, որ ինչ-որ կա­տաստ­րո­ֆիկ խախ­տում­ներ չեն հայտ­նա­բե­րել, շատ պարզ հարց է ծա­գում՝ իսկ ին­չի՞ց են հի­մա բո­ղո­քում երկր­նե­րը, երբ հայ­տա­րա­րում են, թե չեն ճա­նա­չում ընտ­րութ­յուն­նե­րի արդ­յունք­նե­րը:

­Մի փոքր պաու­զա­յով խո­սեց նաեւ ԱՄՆ-ն: ԱՄՆ Պետ­դե­պար­տա­մեն­տի խոս­նակ Մեթ­յու Միլ­լե­րը խո­սեց միայն «են­թադր­յալ ընտ­րա­կան խախ­տում­նե­րից», թե դրանք պետք է քննել: Եվ այս թե­մա­յով ակն­հայ­տո­րեն լուրջ բան չտես­նե­լով, ինչ-որ տեղ նաեւ պար­տադր­ված գնաց խա­ղաթղ­թե­րը բա­ցե­լու, թե. «Այս տա­րի մենք մշտա­պես կոչ ենք ա­րել Վ­րաս­տա­նի կա­ռա­վա­րութ­յա­նը դա­դա­րեց­նել իր հա­կա­ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան գոր­ծո­ղութ­յուն­նե­րը եւ վե­րա­դառ­նալ եվ­րատ­լանտ­յան ու­ղի։ Մենք չենք բա­ցա­ռում հե­տա­գա հետ­եւանք­նե­րը, ե­թե Վ­րաս­տա­նի կա­ռա­վա­րութ­յան ուղ­ղութ­յու­նը չփոխ­վի»,- հայ­տա­րա­րեց Միլ­լե­րը:

Ա­հա եւ ի­րա­կան պատ­կե­րը. խնդի­րը ոչ թե ընտ­րութ­յուն­նե­րի ար­դար կամ ա­նար­դար լի­նելն է, այլ պար­զա­պես Վա­շինգ­տո­նը հրա­պա­րա­կավ ՄԱԿ-ի ան­դամ պե­տութ­յու­նից պա­հան­ջում է վա­րել ԱՄՆ-ի պա­հան­ջած ար­տա­քին կուր­սը: Դա էլ մի կողմ, դա բո­լորն են հաս­կա­նում: Իր այդ հայ­տա­րա­րութ­յամբ Պետ­դե­պար­տա­մեն­տի  ներ­կա­յա­ցու­ցի­չը մեկ այլ կո­պիտ սխալ էլ թույլ տվեց՝ հո­խոր­տանք­նե­րից  եւ սպառ­նա­լիք­նե­րից զատ ֆիք­սե­լով, որ ողջ տար­վա ըն­թաց­քում փոր­ձել են այդ կուր­սը պար­տադ­րել Վ­րաս­տանին: Այ­սինքն, ե­թե հի­մա էլ են դա փոր­ձում, նշա­նա­կում է, որ վրա­ցա­կան իշ­խա­նութ­յուն­նե­րը պար­զա­պես թքած ու­նեն, թե Վա­շինգ­տոնն ի­րեն­ցից ինչ է պա­հան­ջում կամ ին­չով է սպառ­նում՝ դրա­նով ա­վե­լորդ ան­գամ հաս­տա­տե­լով, թե, Թ­րամ­փի բա­ռա­պա­շա­րով՝ աշ­խարհն ար­դեն ինչ չա­փով «չի հար­գում ԱՄՆ-ին»: Ըստ այդմ էլ, որ այս նոր պա­հանջ-հոր­դոր­նե­րին եւս ու­շադ­րութ­յուն չի դարձ­նե­լու: Ա­ռա­վել եւս, որ երբ Պետ­դե­պար­տա­մեն­տի ներ­կա­յա­ցու­ցիչն այն­պի­սի հայ­տա­րա­րութ­յուն­ներ է հրա­պա­րա­կավ հնչեց­նում, որ դրան­ցով միայն վրա­ցա­կան իշ­խա­նութ­յուն­նե­րի հա­մար էլ ա­վե­լի է կա­րե­ւո­րում Մոսկ­վա­յի ա­ջակ­ցութ­յու­նը, դրա­նով ար­դեն իսկ ցույց է տա­լիս, որ քա­նիցս ձա­խող­ված Բ­լին­քե­նը նաեւ Վ­րաս­տա­նի հար­ցում կոնկ­րետ ռազ­մա­վա­րութ­յուն պար­զա­պես չու­նի: Մ­նում է միայն ստան­դարտ, ա­վե­լի ճիշտ՝ ծեծ­ված մե­թոդ­նե­րով հե­ղաշրջ­ման փորձ ա­նել, ո­րի հա­ջո­ղութ­յա­նը, կրկնենք, նման է, որ ան­գամ «հե­ղա­փո­խա­կան­նե­րը» չեն հա­վա­տում:

­Վեր­ջա­պես, ար­դեն մոտ մեկ շա­բա­թից հենց ԱՄՆ-ում է տե­ղի ու­նե­նա­լու նա­խա­գա­հա­կան ընտ­րութ­յուն­նե­րի քվեար­կութ­յու­նը: Քա­նիցս նշել ենք եւ կրկնենք, որ նման ի­րա­վի­ճա­կում, ա­ռա­վել եւս, երբ խոս­քը նման սուր ընտ­րութ­յուն­նե­րի մա­սին է, հե­ռա­ցող Բայ­դե­նը հա­զիվ թե նե­րա­մե­րիկ­յան սրա­ցում­նե­րի հետ մեկ­տեղ նաեւ Վ­րաս­տա­նում այն­պի­սի «հե­տա­գա հե­տե­ւանք­ներ» սար­քի, որ «Վ­րա­ցա­կան ե­րա­զան­քը» սար­սա­փի ու իշ­խա­նութ­յու­նը տա տա­րաբ­նույթ սա­հա­կաշ­վի­լի­նե­րին:

Մ­յուս կող­մից, այս պա­հին Եվ­րո­պան եւս իր հիմ­նա­կան ու­շադ­րութ­յու­նը կենտ­րո­նաց­րել է ԱՄՆ-ի վրա, ո­րի ընտ­րութ­յուն­նե­րի ել­քից չա­փա­զանց շատ բան է կախ­ված: Ու ա­սել, թե բա­ցի ընտ­րութ­յուն­նե­րը կի­սատ-պռատ չճա­նա­չե­լուց, կա­րող է շատ ա­վե­լի գործ­նա­կան օ­գուտ տալ վրա­ցի «հե­ղա­փո­խա­կա­նութ­յա­նը», միամ­տութ­յուն կլի­ներ:

­Նույն այդ «հե­ղա­փո­խա­կան­նե­րը» եւս, ի­հար­կե, շատ լավ հաս­կա­նում են այս վի­ճա­կը, ո­րի մա­սին է վկա­յում գո­նե այս նախ­նա­կան փու­լում նման շվա­րած, թույ­լիկ գոր­ծո­ղութ­յուն­նե­րը: Իսկ ե­թե մտա­ծում են, թե սպա­սենք ա­մե­րիկ­յան ընտ­րութ­յուն­նե­րին, տես­նենք ինչ է լի­նե­լու եւ նոր քայ­լեր ա­նենք, ա­պա պար­զա­պես մինչ այդ կա­րող է «գնաց­քը գնալ»: