«Քենեդու ճակատագիրը Թրամփի ճակատագիրն է»

Ի­հար­կե, պա­տա­հա­կան չէ, որ Ռու­սաս­տա­նի խոր­քե­րին հրթի­ռա­յին հար­ված­ներ հասց­նե­լու ԱՄՆ-ի թույլտ­վութ­յու­նը դար­ձել է հա­մաշ­խար­հա­յին թիվ 1 թե­մա: Ա­ռա­վել եւս, երբ դրան հա­ջոր­դեց Ռու­սաս­տա­նի կող­մից մի­ջու­կա­յին դոկտ­րի­նի նո­րաց­ված տար­բե­րա­կի վերջ­նա­կան հաս­տա­տու­մը, ո­րով ռու­սա­կան կող­մը թույ­լատ­րե­լի է հա­մա­րում մի­ջու­կա­յին պա­տաս­խան տալ մաս­նա­վո­րա­պես նման հար­ձա­կում­նե­րի դեպ­քում, ընդ ո­րում, ոչ միայն հրթիռ ար­ձա­կո­ղի, այլ նաեւ դրանք տրա­մադ­րող­նե­րի դեմ: Հաշ­վի առ­նե­լով նաեւ, որ, ինչ­պես ժա­մա­նա­կին նաեւ Պու­տինն էր հաս­տա­տել, խոսքն այս դեպ­քում հրթիռ­նե­րի մա­սին է, ո­րոնց կի­րա­ռումն ա­ռանց ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րի ու­ղիղ մաս­նակ­ցութ­յան պար­զա­պես անհ­նար է, ան­գամ, ե­թե խոս­քը բրի­տա­նա­կան հրթիռ­նե­րի մա­սին է:

ԵՐՐՈՐԴ ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻ՞Ն

Արդ­յուն­քում, ար­դեն ան­գամ Բ­րի­տա­նիա­յի եւ ԱՄՆ-ի ոչ միայն հա­սա­րա­կա­կան, այլ քա­ղա­քա­կան կար­ծի­քը տա­նում է այն գա­ղա­փա­րին, որ նման հրթի­ռա­յին հար­ձա­կում­ներ թույ­լատ­րե­լով, ա­վե­լին՝ պրակ­տի­կո­րեն նման հար­ված­ներ հասց­նե­լով, ԱՄՆ-ն­ ու Բ­րի­տա­նիան այս պա­հին գործ­նա­կա­նում ու­ղիղ պա­տե­րազ­մի մեջ են մտել Ռու­սաս­տա­նի հետ: Ա­մեն դեպ­քում, օ­րի­նակ, բրի­տա­նա­կան մա­մու­լը ե­րեկ լույս տե­սավ հենց նման նախաբաններով ՝ «Բ­րի­տա­նիան մար­տահ­րա­վեր է նե­տում Պու­տի­նին, երբ Ուկ­րաի­նան բրի­տա­նա­կան հրթիռ­ներ է ար­ձա­կում Ռու­սաս­տա­նի վրա», «Ուկ­րաի­նան բրի­տա­նա­կան հրթիռ­ներ է ար­ձա­կում Ռու­սաս­տա­նի խոր­քե­րը» եւ այլն: Մի տե­սակ նույ­նիսկ հրճվան­քի է նման­վում, միայն թե բրի­տա­նա­կան քա­ղա­քա­կան դաշ­տում տպա­վո­րութ­յուն­նե­րը շատ ա­վե­լի մռայլ են: Մաս­նա­վո­րա­պես, Լեյ­բո­րիս­տա­կան ​​կու­սակ­ցութ­յան նախ­կին ա­ռաջ­նորդ Քոր­բի­նը նման կար­ծիք է ներ­կա­յաց­րել. «Վար­չա­պե­տը պետք է ան­հա­պաղ ներ­կա­յա­նա խորհր­դա­րան՝ պար­զա­բա­նե­լու, թե արդ­յոք Ռու­սաս­տա­նի վրա հար­ձա­կում­ներն ի­րա­կա­նաց­վե՞լ են բրի­տա­նա­կան հրթիռ­նե­րով։ Նա պետք է բրի­տա­նա­կան հան­րութ­յա­նը ա­սի, թե արդ­յոք դա նշա­նա­կո՞ւմ է, որ մենք այժմ պա­տե­րազ­մում ենք մի­ջու­կա­յին տե­րութ­յան դեմ, որ­քա՞ն մեծ է վտան­գը Բ­րի­տա­նիա­յի ժո­ղովր­դի հա­մար, եւ­ ին­չո՞ւ է նման քայ­լը ձեռ­նարկ­վել ա­ռանց խորհր­դա­րա­նի հա­վա­նութ­յան: Այժմ, երբ մենք գնա­լով մո­տե­նում ենք ա­ղե­տին, մենք պետք է ա­մեն ինչ ա­նենք լար­վա­ծութ­յան դեէս­կա­լա­ցիա­յի եւ խա­ղա­ղութ­յան հաս­նե­լու հա­մար։ Փո­խա­րե­նը մեր քա­ղա­քա­կան ա­ռաջ­նորդ­նե­րը կրա­կի վրա յուղ են լցնում ու վտան­գում մարդ­կանց կյան­քը՝ հա­նուն քա­ղա­քա­կան շա­հի»: Ու նման մո­տե­ցու­մը բրի­տա­նա­կան քա­ղա­քա­կան դաշ­տում մասշ­տա­բա­յին է, ել­նե­լով այն գի­տակ­ցու­մից, որ Բ­րի­տա­նիան լիո­վին ոչն­չաց­նե­լու հա­մար ռու­սա­կան մեկ «Սար­մա­տը» կամ եր­կու «Պո­սեյ­դոնը» միան­գա­մայն բա­վա­րար են:

­Նույն մտա­հո­գութ­յուն­ներն են նաեւ ԱՄՆ-ում: Կա­րե­լի է մեջ­բե­րել, օ­րի­նակ, հե­ղի­նա­կա­վոր լրագ­րող, Թ­րամ­փի կողմ­նա­կից Թա­կեր Կառլ­սո­նի խոս­քը. «Կաղ բա­դի վար­չա­կազ­մը թող­նում է հա­ջորդ վար­չա­կազ­մին հա­մաշ­խար­հա­յին պա­տե­րազմ՝ մի­ջու­կա­յին հա­կա­մար­տութ­յամբ՝ թույլ տա­լով Ուկ­րաի­նա­յին՝ Միաց­յալ Նա­հանգ­նե­րի խա­մա­ճիկ պե­տութ­յա­նը, հար­վա­ծել Ռու­սաս­տա­նի ներ­սում… Պու­տի­նը շատ մտա­հոգ­ված է Ռու­սաս­տա­նում իր վար­կա­նի­շով: Նա չի կա­րող թույլ թվալ: Սա մեծ սպառ­նա­լիք է նրա հա­մար։ Եվ ե­թե նա չկա­րո­ղա­նա կան­խել ԱՄՆ-ի հար­ձա­կում­նե­րը Ուկ­րաի­նա­յի տա­րած­քով կամ Մոսկ­վա­յի վրա, կամ մեծ թվով քա­ղա­քա­ցիա­կան զո­հեր լի­նեն, նա այլ ելք չի ու­նե­նա, քան լուրջ պա­տաս­խան տալ Ուկ­րաի­նա­յի կամ ՆԱՏՕ-ի երկր­նե­րի, հնա­րա­վոր է՝ նաեւ ԱՄՆ-ի դեմ: Սա ա­մե­նաան­խո­հեմ բանն է, որ երբ­եւէ տե­սել եմ իմ կյան­քում»:

Այ­սինքն, որ­քան էլ որ ուլտ­րա­լի­բե­րա­լիս­տա­կան հա­մա­կար­գը փոր­ձում է ցույց տալ, թե մտա­ծե­լու խնդիր չկա, Պու­տի­նը եր­բեք չի գնա մասշ­տա­բա­յին սրա­ցում­նե­րի, այդ թվում՝ մի­ջու­կա­յին հար­վա­ծի, սա­կայն դրա­նով, ինչ­պես նաեւ Կառլ­սո­նի հի­շա­տակ­ված պարզ ակ­նարկն է վկա­յում, միայն սե­փա­կան մտա­վոր ցածր կա­րո­ղութ­յունն են հեր­թա­կան ան­գամ հաս­տա­տում: Այն ի­մաս­տով, որ Ռու­սաս­տա­նի կող­մից մի­ջու­կա­յին դոկտ­րի­նի նման փո­փո­խութ­յու­նը հաս­կա­նում են ըն­դա­մե­նը` Պու­տի­նը կհար­վա­ծի-չի հար­վա­ծի տե­սանկ­յու­նից, թեեւ այդ ո­րո­շումն ի­րա­կա­նում բո­լո­րո­վին այլ թի­րա­խի է հար­վա­ծում:

Այն, որ Մոսկ­վան մի քա­նի հե­ռա­հար հրթիռ­նե­րի ար­ձակ­մանն ի պա­տաս­խան մի­ջու­կա­յին զեն­քի չի դի­մի, ա­ռանց լի­բե­րաստ­նե­րի գնա­հա­տում­նե­րի էլ է ակն­հայտ: Ա­ռա­վել եւս, որ լի­բե­րաստ­նե­րն ըն­դա­մե­նը եր­կու ամ­սից լքե­լու են Ս­պի­տակ տու­նը, եւ Մոսկ­վա­յում կան ռեալ հույ­սեր, որ ա­մե­րիկ­յան նոր իշ­խա­նութ­յուն­նե­րը կտրուկ փո­խե­լու են քա­ղա­քա­կան կուր­սը: Ընդ ո­րում, ել­նե­լով ոչ թե Թ­րամ­փը խա­ղա­ղա­սեր է կամ խա­ղա­ղա­սեր չէ ա­նի­մաստ բա­նա­վե­ճե­րից, այլ որ իր բո­լոր դրա­կան ու բա­ցա­սա­կա­նով հան­դերձ, կան ի­րո­ղութ­յուն­ներ, ո­րոնք Թ­րամ­փին բո­լո­րո­վին այլ կուրս են պար­տադ­րում: Ընդ ո­րում, այդ ի­րո­ղութ­յուն­նե­րի մա­սով՝ Ռու­սաս­տա­նը կամ ուկ­րաի­նա­կան հա­կա­մար­տութ­յուն կոչ­վածն ա­մե­նե­ւին էլ ա­ռաջ­նա­յին պլա­նում չեն:

ՈՐՆ Է ԹՐԱՄՓԻ ՏԵՍԱՆԵԼԻ ՆՊԱՏԱԿԸ

Այս­պես, նախ ֆիք­սենք, որ այս օ­րե­րին ԱՄՆ պե­տա­կան պարտ­քը հա­տեց 36 տրի­լիոն դո­լա­րի շե­մը: Այն Բայ­դե­նի կա­ռա­վար­ման տա­րի­նե­րին ա­վե­լա­ցել է 12 տրի­լիո­նով, եւ այս պա­հին միայն դրա սպա­սարկ­ման հա­մար տա­րե­կան ծախ­սը 1 տրի­լիո­նից ա­վել է: Այ­սինքն, ե­թե ժա­մա­նա­կին կար այն կար­ծի­քը, թե ինչ է ե­ղել, կա­րե­լի է ան­վերջ փող տպել, պե­տա­կան պարտքն այդկերպ ա­վե­լաց­նել, բայց հատ­կա­պես վեր­ջին տա­րի­նե­րին ակն­հայտ է դառ­նում, որ այդ մե­խա­նիզ­մը չի աշ­խա­տում: Փող տպել աս­վա­ծի հե­տե­ւան­քը գնաճն է, եւ ե­թե ժամ­անա­կին այդ գնա­ճը ԱՄՆ-ն կա­րո­ղա­նում էր հաղ­թա­հա­րել դո­լա­րի հա­մաշ­խար­հա­յին մո­նո­պո­լիա­յի, այն է՝ դո­լարն աշ­խար­հին պար­տադ­րե­լու, իսկ ա­վե­լի ռեալ՝ աշ­խար­հը թա­լա­նե­լու մի­ջո­ցով, ա­պա վեր­ջին տա­րի­նե­րին ի հայտ են ե­կել գլո­բալ ռեալ սուբ­յեկտ­ներ, ո­րոնք կա­րո­ղա­նում են դա թույլ չտալ: Խոս­քը ա­ռա­ջին հեր­թին Ռու­սաս­տա­նի եւ Չի­նաս­տա­նի մա­սին է, ո­րոնց շուրջ հա­մախմբ­վում են այն բո­լոր երկր­նե­րը, ո­րոնք չեն ու­զում այ­լեւս են­թարկ­վել դո­լա­րի հա­մաշ­խար­հա­յին մո­նո­պո­լիա­յին: Արդ­յուն­քում, ԱՄՆ-ին, ա­վե­լի կոնկ­րետ՝ անգ­լո­սաք­սո­նա­կան հա­մա­կար­գին մնում է եր­կու տար­բե­րակ՝ ոչն­չաց­նել Ռու­սաս­տա­նին ու Չի­նաս­տա­նին, եւ այդ տես­լա­կա­նը աշ­խար­հը հասց­րեց մի­ջու­կա­յին պա­տե­րազ­մի շե­մին, եւ երկ­րոր­դը, կանգ­նեց­նել ԱՄՆ պետ­պարտ­քի հե­տա­գա ա­ճը, ո­րը շատ ա­վե­լի պրագ­մա­տիկ տար­բե­րակ է, եւ Թ­րամ­փը գո­նե իր հայ­տա­րա­րութ­յուն­նե­րում, ա­սենք՝ ար­դեն նաեւ գործ­նա­կան քայ­լե­րով հենց այդ ուղ­ղութ­յամբ էլ ա­ռաջ­նորդ­վում է:

Օ­րերս այդ ի­րա­վի­ճա­կը բա­վա­կան հե­տաքր­քիր ներ­կա­յաց­րեց նաեւ Ռու­սաս­տա­նի Գի­տութ­յուն­նե­րի ա­կա­դե­միա­յի ԱՄՆ-ի եւ Կա­նա­դա­յի ինս­տի­տու­տի ա­վագ գի­տաշ­խա­տող, տնտե­սա­կան գի­տութ­յուն­նե­րի դոկ­տոր Վ­լա­դի­միր Վա­սի­լե­ւը: Ըստ նրա. «ԱՄՆ-ում վեր­ջին 70 տա­րի­նե­րին հա­սու­նա­ցել է յու­րօ­րի­նակ Լե­վիա­ֆան, ո­րը ներ­կա­յումս զբա­ղեց­նում է ա­մե­րիկ­յան ՀՆԱ-ի մոտ 22 տո­կո­սի չա­փով ծա­վալ: Ինքն ի­րե­նով այն վա­ղուց ար­դեն ոչ է­ֆեկ­տիվ է, քա­նի որ գո­յութ­յուն է պահ­պա­նում պե­տա­կան պարտ­քի ա­ճի հաշ­վին՝ տա­րե­կան առն­վազն 2 տրի­լիոն դո­լա­րի չա­փով: Ա­վե­լաց­րած նաեւ այդ պարտ­քի տո­կոս­նե­րը հա­սել են 1 տրի­լիո­նի (այ­սինքն, տա­րե­կան մոտ 3 տրի­լիոն, եւ այն, որ Բայ­դե­նի օ­րոք ԱՄՆ պետ­պարտքն ա­վե­լա­ցավ 12 տրի­լիո­նով, այս­տե­ղից է գա­լիս- Հեղ.)՝ գե­րա­զան­ցե­լով ռազ­մա­կան ծախ­սե­րը: Ս­րա հետ ար­դեն ան­խու­սա­փե­լիո­րեն մի բան պետք է ա­նել (այ­լընտ­րան­քը պե­տութ­յան սնան­կա­ցումն է, ին­չի մա­սին ակ­նար­կեց Մաս­կը՝ կապ­ված 36 տրի­լիոն պե­տա­կան պարտ­քի հետ- Հեղ)…»:

­Վա­սի­լե­ւը խո­սում է ֆե­դե­րալ բյու­րոկ­րա­տիա­յի մա­սին, ո­րը բա­զում տար­բե­րակ­նե­րով այդ 2 տրի­լիո­նը դուրս է բե­րում ա­մե­րիկ­յան բյու­ջեից: Ու հենց այդ բյու­րոկ­րա­տիա կոչ­վածն է, որ այ­սօր դար­ձել է ա­մե­րիկ­յան դե­մոկ­րատ­նե­րի քա­ղա­քա­կան բա­զան: Ընդ ո­րում, նրանց գոր­ծու­նեութ­յու­նը հա­մա­հունչ է «գլո­բալ պե­տութ­յուն» կոչ­ված հա­մա­կար­գի հետ, ո­րին է պատ­կա­նում «սրբութ­յան սրբո­ցը»՝ դո­լա­րի տպագ­րութ­յու­նը, այն է՝ «օ­դից» տա­րե­կան 3 տրի­լիոն դո­լար ստա­նա­լու բիզ­նե­սը: Եվ այս թեւն է, որ խո­րը հա­կա­սութ­յան մեջ է այն մյուս թե­ւի՝ ի­րա­կան տնտե­սութ­յան հետ, ո­րի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներն են Թ­րամ­փը, Մաս­կը եւ այլք:

Այ­սինքն, պե՞տք է լի­նի այդ 3 տրի­լիո­նա­նոց բիզ­նե­սը, այն է՝ դո­լա­րի հա­մաշ­խար­հա­յին հե­գե­մո­նիան, ո­րը տա­նում է Եր­րորդ աշ­խար­հա­մար­տի, թե՞ ԱՄՆ-ն պետք է անց­նի սե­փա­կան ե­կա­մուտ­նե­րին հա­մար­ժեք ապ­րե­լա­կեր­պի: Ե­թե երկ­րոր­դը, ա­պա այս­տեղ թիվ 1 քայ­լը, ո­րը պետք է ի­րա­կա­նաց­նի Թ­րամ­փը, ա­մե­րիկ­յան այդ Լե­վիա­ֆա­նի ող­նա­շա­րը կոտ­րելն է: Այն է՝ պե­տա­կան հա­մա­կար­գի օպ­տի­մա­լա­ցու­մը, եւ երբ Թ­րամ­փը ա­մե­նաա­ռաջ­նա­յին քայ­լե­րից մե­կը հռչա­կեց ա­մե­րիկ­յան ֆե­դե­րալ 428 վար­չա­կան միա­վո­րի կրճա­տու­մը մին­չեւ 99-ի՝ այդ գոր­ծըն­թա­ցի հա­մա­կար­գող նշա­նա­կե­լով Ի­լոն Մաս­կին, ա­պա դա ար­դեն իսկ մար­տահ­րա­վեր էր «խոր­քա­յին պե­տութ­յուն» կոչ­վա­ծին: Եվ Վ­լա­դի­միր Վա­սիլեւն էլ հի­շեց­նում է՝ ժա­մա­նա­կին նման մար­տահ­րա­վեր նե­տեց նաեւ Քե­նե­դին, եւ ինչ­պես նրա դեպ­քում, Թ­րամ­փը եւս պետք է սպա­սի «խոր­քա­յին պե­տութ­յան» կող­մից նման մի ար­ձա­գան­քի: «Քե­նե­դու ճա­կա­տա­գի­րը Թ­րամ­փի ճա­կա­տա­գիրն է»,- միտքն ա­վար­տում է Վա­սի­լե­ւը:

ՈՐՊԵՍ ՎԵՐՋԱԲԱՆ

Ի­հար­կե, վեր­ջին միտ­քը դեռ չի նշա­նա­կում, որ Թ­րամ­փը պետք է ու­նե­նա Քե­նե­դու վեր­ջա­բա­նը: Պար­զա­պես, հայ­տա­րա­րե­լով պե­տա­կան հա­մա­կար­գի օպ­տի­մա­լաց­ման մա­սին եւ այդ գոր­ծը հանձ­նե­լով աշ­խար­հի ա­մե­նա­հա­րուստ մար­դուն (գո­նե՝ պաշ­տո­նա­պես), այդ ներ­քին պայ­քա­րի ստար­տը տրվեց: Պա­տաս­խա­նը, թե­րեւս, Ուկ­րաի­նա­յին հե­ռա­հար հրթիռ­ներ հասց­նե­լու թույլտ­վութ­յունն էր, թե­րեւս այն հաշ­վար­կով, որ դրան կհա­ջոր­դի Մոսկ­վա­յի հա­մար­ժեք պա­տաս­խա­նը, եւ Թ­րամ­փին դեռ պաշ­տո­նը չստանձ­նած՝ կհասց­նեն մի սահ­մա­նա­գիծ, ո­րից այ­լեւս հետ չի կա­րո­ղա­նա քաշ­վել: Իսկ այդ դեպ­քում ա­ռանց ԱՄՆ պե­տա­կան պարտ­քի հե­տա­գա ա­վե­լաց­ման, ո­րե­ւէ բան ա­նել հնա­րա­վոր չէ:

­Բայց ա­սել, թե այս ի­րա­վի­ճա­կում Մոսկ­վան կգնա նման ծայ­րա­հեղ քայ­լե­րին, դա, կրկնենք, քիչ հա­վա­նա­կան տար­բե­րակն է: Կոշ­տա­ցում­նե­րի՝ հաս­տատ, եւ երբ Ուկ­րաի­նա­յի տա­րած­քի հար­վա­ծում է բա­լիս­տիկ հրթի­ռով, դրա մա­սին է խո­սում: Մի­գու­ցե հա­ջոր­դի Ուկ­րաի­նա­յի ամ­բող­ջա­կան է­ներ­գազր­կում, բայց ոչ ու­ղիղ հար­ված ԱՄՆ-ին, այս մե­կին Մոսկ­վան հա­զիվ թե գնա: Հա­մե­նայն­դեպս, քա­նի դեռ Թ­րամ­փը պաշ­տո­նը չի ստանձ­նել, ո­րից հե­տո միայն պարզ կդառ­նան նրա ի­րա­կան ծրագ­րե­րը:

Ա­մեն դեպ­քում, ե­թե ի­րոք հա­վա­տանք, որ Թ­րամ­փի հիմ­նա­կան ծրա­գի­րը հենց «գլո­բալ պե­տութ­յան» դեմ պա­տե­րազ­մելն է, ա­պա այս հար­ցում Մոսկ­վան նրա հա­մար դառ­նում է պո­տենց­իալ դաշ­նա­կից, այն էլ՝ ան­փո­խա­րի­նե­լի, ան­կախ մյուս բա­զում ու բա­զում հար­ցե­րում ռուս-ա­մե­րիկ­յան հա­կա­սութ­յուն­նե­րի: Եվ այն, որ Մոսկ­վա­յից էլ գնում են Թ­րամ­փի հետ բա­նակ­ցե­լու մա­սին ազ­դակ­ներ, դա էլ, ի­հար­կե, պա­տա­հա­կան չէ: