ՅՈ ԵՐԹԱՍ, ՀԱՅԱՍՏԱ´Ն

Այս­պի­սով, Վրաս­տա­նում ստեղծ­ված ներ­կա ի­րո­ղութ­յուն­նե­րը (Տե´ս նաեւ https://iravunk.com/?p=300540&l=am) Հա­յաս­տա­նի հա­մար ազ­դակ­ներ են հե­տեւ­յալ ի­մաս­տով: Նախ, ե­թե ան­գամ բա­նը չհաս­նի ռուս-վրա­ցա­կան դա­շինք­նե­րի, մեկ է, եր­կու երկր­նե­րի հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի էա­կան բա­րե­լա­վու­մը, ըստ այդմ՝ աբ­խա­զա­կան եւ օ­սե­թա­կան ուղ­ղութ­յուն­նե­րով կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րի վե­րա­գոր­ծարկ­ման հնա­րա­վո­րութ­յուն­նե­րը միան­գա­մայն ի­րա­տե­սա­կան են դառ­նում: Հա­ջոր­դը. նման ի­րա­վի­ճա­կում, ե­թե տե­սա­կան հար­թութ­յան վրա դա­տենք, Վ­րաս­տա­նը Հա­յաս­տա­նի հա­մար չի հան­դի­սա­նա լո­գիս­տիկ ու­ղի՝ դե­պի Ա­րեւ­մուտք ռազ­մա­քա­ղա­քա­կան կա­պե­րի հա­մար: Իսկ տնտե­սա­կան կա­պերն էա­կան չեն, հաշ­վի առ­նե­լով, որ ա­ռանց այդ էլ Հա­յաս­տանն Ա­րեւ­մուտ­քի հետ ու­նի շատ փոքր, ոչ ո­րո­շիչ եւ գնա­լով նվա­զող տնտե­սա­կան կա­պեր: Այ­սինքն, ինչ­պես քա­նիցս են­թադ­րել ենք, Վ­րաս­տա­նը, ա­մե­նայն հա­վա­նա­կա­նութ­յամբ, դե­պի Ա­րեւ­մուտք Հա­յաս­տա­նի հա­մար ելք չի լի­նե­լու: Վեր­ջա­պես, ինչ­պես նաեւ պատ­մութ­յունն է ցույց տա­լիս, այն փու­լում, երբ Ռու­սաս­տանն ամ­րաց­նում է դիր­քե­րը վրա­ցա­կան հար­թա­կում, ա­ռաջ­խա­ղաց­ման հա­ջորդ փու­լը դառ­նում է Հա­յաս­տանն ու Ադր­բե­ջա­նը: Տվ­յալ դեպ­քում, թե­րեւս ա­ռա­ջին հեր­թին Հա­յաս­տա­նը՝ ել­նե­լով մի շարք նկա­տա­ռում­նե­րից:

Այս­պես, ե­թե Վ­րաս­տա­նը Հա­յաս­տա­նի հա­մար դե­պի Ա­րեւ­մուտք դառ­նում է քա­ղա­քա­կան ի­մաս­տով փակ ճա­նա­պարհ: Իսկ պո­տենց­իալ միակ նման ճա­նա­պարհ է մնում Թուր­քիան, ե­թե միայն թուր­քա­կան սահ­մա­նը բաց­վի: Իսկ սահ­մա­նի բա­ցու­մը, չմո­ռա­նանք, մնա­ցել է կախ­ված հայ-ադր­բե­ջա­նա­կան «խա­ղա­ղութ­յան հա­մա­ձայ­նագ­րից», որն այդ­պես էլ չի ստո­րագր­վում, ինչ­քան էլ որ խո­սում են, թե մնաց 20 տո­կո­սը, 10 տո­կո­սը եւ այլն: Ի­մաս­տա­յին ա­ռու­մով, այս հար­ցում պատ­կե­րը մնում է նույ­նը: Ա­րեւմտ­յան բա­նակ­ցա­յին հար­թա­կից, ե­թե տե­ւա­կան ժա­մա­նակ Ա­լիե­ւը հա­մա­ռո­րեն հրա­ժար­վում էր, ա­պա հի­մա այն պար­զա­պես չկա, եւ մեծ հարց է՝ կլի­նի՞ Թ­րամ­փի օ­րոք: Երկ­կողմ՝ հայ-ադր­բե­ջա­նա­կան հար­թա­կը թեեւ ընդ­մի­ջում­նե­րով գոր­ծում է, սա­կայն այս ձե­ւա­չա­փով Ա­լիեւն այն­պի­սի պայ­ման­ներ է ներ­կա­յաց­նում, որ Նի­կո­լը պար­զա­պես կա­տա­րել չի կա­րող: Օ­րի­նակ, Սահ­մա­նադ­րութ­յու­նը փո­խե­լու հար­ցը:

­Գո­յութ­յուն ու­նի նաեւ ե­ռա­կողմ՝ նո­յեմ­բե­րի 9-ի հիմ­քով ձե­ւա­վոր­ված Ռու­սաս­տան-Ադր­բե­ջան-­Հա­յաս­տան հար­թա­կը: Այս­տեղ ե­ղած պայ­ման­նե­րը հայտ­նի են ի սկզբա­նե, ինչ­պես նաեւ, որ Նի­կոլն Ա­րեւ­մուտ­քի հանձ­նա­րա­րութ­յամբ այդ­պես էլ այդ պայ­ման­նե­րի կա­տար­մա­նը գո­նե մինչ այժմ հա­մա­ռո­րեն չի գնում: Արդ­յուն­քում, Ռու­սաս­տա­նը քա­նիցս ֆիք­սե­լով իր մո­տե­ցում­նե­րը, նաեւ սկսեց ա­ռաջ տա­նել այն սկզբուն­քը, որ ե­թե չեք ու­զում, գնա­ցեք, ինք­ներդ պայ­մա­նա­վոր­վեք, պետք ե­ղավ, կա­րող եմ օգ­նել: Այ­սինքն, նո­րից ա­մեն ինչ մղվում է Նի­կո­լի եւ Ա­լիե­ւի դաշտ՝ հի­շա­տակ­ված նա­խա­պայ­ման­նե­րով եւ ի­րա­վի­ճա­կով հան­դերձ:

Այս­պի­սով, ի­րա­վի­ճա­կի նման կո­պիտ նկա­րագ­րու­մը եւս հու­շում է, այ, ա­մե­նա­փա­կու­ղա­յի­նը մնում է Նի­կո­լի վի­ճա­կը, եւ Վ­րաս­տա­նի ներ­կա ի­րո­ղութ­յուն­նե­րի պա­րա­գա­յում այդ փա­կու­ղին էլ ա­վե­լի է խո­րա­նում: Գու­մա­րած, ե­թե Ա­լիե­ւի ձեռ­քե­րը նաեւ ժա­մա­նա­կա­յին ա­ռու­մով են ա­զատ, ա­պա Նի­կո­լի հա­մար այս­տեղ եւս լուրջ խնդիր կա: Հե­ռու չեն ընտ­րութ­յուն­նե­րը, ա­ռա­վել եւս, ե­թե դրանք լի­նեն ար­տա­հերթ: Իսկ ա­հա Նի­կո­լը, ինչ­քան էլ որ ար­դեն իսկ իր ստան­դարտ պո­պու­լիզ­մին է վե­րա­դար­ձել, բայց մեկ է՝ ու­նի մեկ գլխա­վոր խնդիր: Նա­խորդ ընտ­րութ­յուն­նե­րին խոս­տա­նում էր խա­ղա­ղութ­յուն, եւ հի­մա, ե­թե ձեռ­քին չու­նե­նա գո­նե ա­մե­նա­թույլ «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նա­գի­րը», շատ բարդ ի­րա­վի­ճա­կում է հայտն­վե­լու: Ա­ռա­վել եւս, որ ա­մե­րիկ­յան լի­բե­րաստ­նե­րը, ո­րոնց կող­քից Նի­կո­լի դես­պա­նը չէր հե­ռա­նում, պարտ­վել են, ու թե հի­մա ինչ մո­տե­ցում կու­նե­նա Թ­րամ­փի քա­ղա­քա­կան կուր­սը, դե գնա ու գու­շա­կիր:

Այս ի­րա­վի­ճա­կում, Նի­կո­լի վեր­ջին մոս­կով­յան այ­ցը եւս ո­րո­շա­կի բա­ներ հու­շեց: ԵԱՏՄ-ի վար­չա­պետ­նե­րի հան­դիպ­մա­նը նա նո­րից ա­ռաջ տա­րավ իր ար­դեն զահ­լա տա­րած «Խա­ղա­ղութ­յան խաչ­մե­րու­կի» գա­ղա­փա­րը, թե. «Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տութ­յան նա­խա­ձեռ­նած այս նա­խա­գի­ծը, ի վեր­ջո, բա­րեն­պաստ պայ­ման­ներ կա­պա­հո­վի բո­լոր շա­հագր­գիռ պե­տութ­յուն­նե­րի միջեւ տրանս­պոր­տա­յին եւ­ առեւտ­րատն­տե­սա­կան հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի զար­գաց­ման հա­մար՝ երկր­նե­րի ինք­նիշ­խա­նութ­յան եւ­ ի­րա­վա­զո­րութ­յան, ինչ­պես նաեւ ի­րա­վա­հա­վա­սա­րութ­յան եւ փո­խա­դար­ձութ­յան սկզբուն­քի հի­ման վրա»: Այ­սինքն, է­լի նախ­կին թե­զերն են, ո­րոնք մինչ այժմ ո­րե­ւէ հե­տաքրք­րութ­յուն ար­տա­քին աշ­խար­հում չեն ա­ռա­ջաց­րել: Շատ պարզ պատ­ճա­ռով՝ լուծ­ված չեն հայ-ադր­բե­ջա­նա­կան կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րի հար­ցը, որն էլ, չմո­ռա­նանք, նաեւ «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նագ­րի» գլխա­վոր ար­գե­լակն է՝ նո­յեմ­բե­րի 9-ի հայտ­նի սկզբուն­քից Նի­կո­լի հրա­ժար­վե­լու պատ­ճա­ռով, ո­րը եւս մեկ ան­գամ ի ցույց դրեց ԵԱՏՄ-ի նիս­տում:

Այն, որ Պու­տի­նի հետ այդ նիս­տից հե­տո հան­դի­պում չե­ղավ, մի­գու­ցե Նի­կո­լի այդ մո­տեց­ման հե­տե­ւանքն էր: Թեեւ մյուս կող­մից էլ, այս ըն­թաց­քում այլ մե­սիջ­ներ եւս գա­լիս են: Այս­պես, բա­վա­կան հե­տաքր­քիր հայ­տա­րա­րութ­յուն հնչեց­րեց ՌԴ փո­խարտ­գործ­նա­խա­րար Մի­խա­յիլ Գա­լու­զի­նը, թե՝ հայ եւ­ ադր­բե­ջան­ցի­ գոր­ծըն­կեր­նե­րի հետ Ադր­բե­ջա­նի եւ Նա­խիջ­եւա­նի եր­կա­թու­ղա­յին հա­ղոր­դակ­ցութ­յան հար­ցով լուրջ արդ­յունք­նե­րի ենք հա­սել։ «Ե­ռա­կողմ աշ­խա­տան­քա­յին խմբի շրջա­նակ­նե­րում փո­խըմբռ­նում է ձեռք բեր­վել, թե ինչ­պես կա­րե­լի է վե­րա­կանգ­նել Ադր­բե­ջա­նի եւ Նա­խիջ­եւա­նի եր­կա­թու­ղա­յին հա­ղոր­դակ­ցութ­յու­նը, կար­եւոր է մար­զա­յին տրանս­պոր­տա­յին հա­ղոր­դակ­ցութ­յուն­նե­րի ա­պաշր­ջա­փակ­ման խնդի­րը, ա­ռա­ջին հեր­թին՝ եր­կա­թու­ղա­յին։ Խոս­քը, ա­յո, Հա­յաս­տա­նի Ս­յու­նի­քի մար­զով Ադր­բե­ջան-­Նա­խի­ջե­ւան ճա­նա­պար­հի մա­սին է»,- ման­րա­մաս­նեց նա:

Այ­սինքն, այդ ե­ռա­կողմ, այն է՝ ե­րեք երկր­նե­րի փոխ­վար­չա­պետ­նե­րից կազմ­ված աշ­խա­տան­քա­յին խում­բը վերսկ­սե՞լ է իր գոր­ծու­նեութ­յու­նը: Թե՞ Գա­լու­զի­նը նկա­տի ու­ներ 2021թ.-ին ձեռքբեր­ված պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րը: Ե­թե երկ­րորդ տար­բե­րակն է, ա­պա տա­րօ­րի­նակ կլի­ներ, որ ՌԴ փո­խարտ­գործ­նա­խա­րարն այդ մա­սին խո­սում է հի­մա, ա­ռա­վել եւս, երբ նրա ան­մի­ջա­կան ղե­կա­վա­րը եւ ՌԴ ԱԳՆ-ի պաշ­տո­նա­կան խո­ղո­վակ­նե­րը քա­նիցս ա­սել են, որ Նի­կո­լի հրա­ժար­վե­լու պատ­ճա­ռով այդ բո­լոր նախ­կին պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րը «սա­ռույ­ցին» են գրվել: Իսկ ե­թե Գա­լու­զի­նը խո­սում է ինչ-որ նոր պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րի մա­սին, ա­պա նկա­տենք, որ փոխ­վար­չա­պետ­նե­րի աշ­խա­տան­քա­յին խմբի հան­դի­պում­նե­րի մա­սին վեր­ջին ժա­մա­նակ­ներս պաշ­տո­նա­պես բան չի աս­վել: Այ­սինքն, ե­թե այս տար­բե­րակն է, նշա­նա­կում է, որ ե­ղել են պաշ­տո­նա­պես չներ­կա­յաց­ված հան­դի­պում­նե՞ր եւ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե՞ր, ա­սենք Կա­զա­նում Նի­կո­լի եւ Ա­լիե­ւի հան­դի­պու­մից հե­տո: Այս տար­բե­րակն ա­վե­լի ռեալ տեսք ու­նի, քան ե­թե Գա­լու­զի­նը խո­սեր 2021թ.-ի պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յու­ննե­րի մա­սին, ո­րից հե­տո չա­փա­զանց շատ «ջրեր են հո­սել»:

Մ­յուս կող­մից էլ, այդ հանձ­նա­ժո­ղո­վի հա­յաս­տան­յան ներ­կա­յա­ցու­ցի­չը՝ փոխ­վար­չա­պետ Մ­հեր Գ­րի­գոր­յա­նը Մոսկ­վա­յում էր ան­ցած ամս­վա վեր­ջե­րին, նաեւ դեկ­տեմ­բե­րի 12-ին՝ Նի­կո­լի փո­խա­րեն մաս­նակ­ցե­լով ԱՊՀ պե­տութ­յուն­նե­րի կա­ռա­վա­րութ­յուն­նե­րի ղե­կա­վար­նե­րի նիս­տին: Նաեւ դրա հա­ջորդ օրն էր Նի­կո­լի հետ մաս­նակ­ցում ԵԱՏՄ երկր­նե­րի վար­չա­պետ­նե­րի հան­դիպ­մա­նը: Այս հա­ճա­խա­կա­նութ­յամբ Մոսկ­վա­յում գտնվե­լով, ի­հար­կե, նա նաեւ Ռու­սաս­տա­նի եւ Ադր­բե­ջա­նի փոխ­վար­չա­պետ­նե­րի հետ հա­մա­տեղ խմբի կազ­մում հան­դիպ­ման հնա­րա­վո­րութ­յուն ու­ներ:

Ա­մեն դեպ­քում, Նի­կոլն այս տա­րի դեռ Ռու­սաս­տան՝ Պե­տեր­բուրգ այ­ցե­լե­լու ա­ռիթ ու­նի՝ ԵԱՏՄ եւ ԱՊՀ երկր­նե­րի ղե­կա­վար­նե­րի տա­րե­կան ամ­փոփ հան­դի­պում­նե­րի հետ կապ­ված: Թե­րեւս, հենց այդ­ այ­ցե­րի շրջա­նակ­նե­րում է, որ կա­րող են շատ փա­կագ­ծեր բաց­վել: Դ­րա բո­լոր նա­խադր­յալ­նե­րը կար­ծես թե կան: