ՎԵՐՋԱՊԵՍ, Ի՞ՆՉ Է ԱԼԻԵՎՆ ՈՒԶՈՒՄ ՓԱՇԻՆՅԱՆԻՑ

­Լավ օ­րից չէ, որ Նի­կո­լը ո­րո­շեց «զադ­նի դնել» հան­րա­յին տրանս­պոր­տի հար­ցով: Պատ­ճա­ռը, թե­րեւս, շատ պարզ է. այն տպա­վո­րութ­յունն է, որ ՔՊ-ում սկսել են դուրս գալ ի­րենց «դինջ» վի­ճա­կից՝ շատ ա­վե­լի պարզ տես­նե­լով, թե ինչ կար­գի ա­տե­լութ­յուն են վա­յե­լում ժո­ղովր­դի մոտ: Եվ մյուս կող­մից, առն­վազն կաս­կա­ծե­լի է դար­ձել այն ա­ջակ­ցութ­յու­նը, ո­րը ստա­նում էին Ա­րեւ­մուտ­քից եւ ո­րի հաշ­վին կա­րո­ղա­նում էին ան­գամ գեր­ցածր վար­կա­նի­շով, մեն­թա­կան ու­ժե­րի ճնշում­նե­րի հաշ­վին դիր­քե­րը պա­հել:

ՎԵՐՋԻՆ ՀՈՒՅՍԸ` ԹՐԱՄՓԻ ՀԵՏ ՆԿԱՐՎԵԼՆ Է

Այս ա­մենին գու­մա­րած` եւս մեկ հե­նա­րան կա­րող է փլուզ­վել: Խոս­քը ա­մե­րիկ­յան բյու­ջեի հաշ­վին ֆի­նան­սա­վոր­վող գրան­տա­կեր­նե­րի մա­սին է, ո­րոնք ի սկզբա­նե Նի­կո­լի իշ­խա­նութ­յան գա­լու եւ գո­յա­տեւ­ման կա­րե­ւոր հիմ­քե­րից մեկն են: Հի­մա, երբ ա­մե­րիկ­յան պե­տա­կան ֆի­նան­սա­վո­րու­մը կտրվում է, նաեւ մեծ կաս­կած­նե­րի տակ է դրված ու­ղիղ սո­րո­սա­կան գծով ե­կող ֆի­նան­սա­վոր­ման լի­նել-չլի­նե­լու հար­ցը, ա­մե­րիկ­յան դես­պանն էլ չգի­տես ինչ նոր դիր­քո­րո­շում կու­նե­նա, ե­թե Նի­կո­լի մեն­թե­րը կրկին սկսեն ա­ջու­ձախ ցու­ցա­րար­նե­րին ջար­դուփ­շուր ա­նել, բնա­կա­նա­բար, ա­պա­գան դառ­նում է միան­գա­մայն ա­նո­րոշ: Ու սա, ա­մե­նաան­ցան­կա­լի պա­հին, հաշ­վի առ­նե­լով, որ կտրուկ ա­վե­լա­նում են նաեւ ար­տա­քին ճնշում­նե­րը: Օ­րի­նակ, ե­թե հան­կարծ ար­ցախ­ցի ղե­կա­վա­րութ­յու­նը, ո­րոնց դա­տա­վա­րութ­յունն ըն­թա­նում է Բաք­վում, մի քա­նի «ա­վե­լորդ» բան ա­սի, ա­պա դա, գու­մար­վե­լով ներ­քին թա­լա­նով պայ­մա­նա­վոր­ված՝ հան­րա­յին ներ­կա բուռն ան­հան­դուր­ժո­ղա­կա­նութ­յա­նը, ի զո­րու կլի­նի հան­րա­յին բուռն գոր­ծըն­թաց­ներ ա­ռա­ջաց­նել: Ու ե­թե չլի­նեն ճնշող մե­խա­նիզմ­նե­րը, ա­պա միան­գա­մից թե ինչ վի­ճա­կում կհայտն­վի նի­կո­լա­կան ողջ ներ­քին խուն­տան, կա­րե­լի է կռա­հել:

Ի­հար­կե, այս ա­մե­նի մա­սին ակ­նարկ կա­րե­լի է հա­մա­րել նաեւ Ա­լե­նին վե­րագր­վող այն բուռն հա­կա­ռու­սա­կան հայ­տա­րա­րութ­յուն­նե­րը, ո­րոնց մա­սին այս օ­րե­րին շատ է խոս­վել: Ա­լե­նը, ճիշտ է, փոր­ձում է հեր­քել՝ հաս­կա­նա­լով, որ հե­տե­ւանք­ներ լի­նե­լու են: Բայց այն, որ նա, մի­գու­ցե ա­կա­մա, հայտն­վեց նման վի­ճա­կում, գա­լիս է խո­սե­լու այն մա­սին, որ ծայ­րա­հեղ նյար­դա­յին վի­ճա­կում են եւ սպաս­վող ար­հա­վիր­քի հիմ­նա­կան մե­ղա­վո­րը հա­մա­րում են ռուս­նե­րին. չեն թող­նում, որ Հա­յաս­տա­նը հան­գիստ վի­լա­յե­թաց­նեն: Ի վեր­ջո, ի­րա­կա­նութ­յունն այն է, որ ինչ­քան էլ այս տա­րի­նե­րին հա­կա­ռու­սա­կան քա­րոզ­չութ­յունն են ա­ռաջ տա­նում, ինչ­քան էլ գո­վեր­գում են Ա­րեւ­մուտ­քին, բայց այն, որ ա­մեն ան­գամ Օ­վեր­չու­կը հայ­տա­րա­րում է, թե՝ «ոչ ոք չպետք է պատ­րանք­ներ ու­նե­նա», այ­սինքն, ԵՄ-եք ու­զում, ու­րեմն ԵԱՏՄ-ից դուրս պետք է գաք, միան­գա­մից ջուրն է գցում այդ տա­րի­նե­րի գոր­ծը՝ հան­րա­յին հար­վածն ուղ­ղե­լով նի­կոլ­յան խուն­տա­յին:

­Նի­կո­լը փոր­ձեց Եվ­րո­պա­յից ինչ-որ կոնկ­րետ խոս­տում­ներ ստա­նալ, բայց չստաց­վեց: Հի­մա միակ տար­բե­րակ է հա­մա­րում Թ­րամ­փի հետ լե­զու գտնե­լու փոր­ձը, եւ, ըստ շրջա­նառ­վող լու­րե­րի, ակ­տի­վո­րեն աշ­խա­տում է մոտ օ­րերս Վա­շինգ­տոն այ­ցե­լե­լու եւ Թ­րամ­փի հետ հան­դի­պե­լու ուղ­ղութ­յամբ: Մի­գու­ցե այ­ցե­լի, մի­գու­ցե նաեւ Թրամ­փի հետ նկար­վե­լու ա­ռիթ ու­նե­նա: Բայց այս պա­հին կա­րո՞ղ է կոնկ­րետ արդ­յունք ստա­նալ՝ սա է ամ­բողջ հար­ցը: Ի­րո­ղութ­յունն այն է, որ Ս­պի­տակ տուն մտնե­լուց ի վեր ո´չ Թ­րամ­փը եւ ո´չ­ էլ նրա թի­մը հա­րավ­կով­կաս­յան ուղ­ղութ­յան, այդ թվում՝ Հա­յաս­տա­նի հետ ա­պա­գա հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի մա­սով դեռ ռեալ ոչ մի միտք չեն ներ­կա­յաց­րել: Իսկ դա մեկ բան է նշա­նա­կում՝ դեռ չկա ոչ թե նույ­նիսկ հստակ ռազ­մա­վա­րութ­յուն, այլ ան­գամ ընդ­հան­րա­կան պատ­կե­րա­ցում­ներ, թե այս տա­րա­ծաշր­ջա­նում ինչ պատ­կե­րա­ցում­ներ ու­նեն: Ընդ ո­րում, օ­րերս հայտ­նի դար­ձավ, որ ԱՄՆ-ից մեծ թվով հա­յեր են ար­տաքս­վում, ո­րը, թե­րեւս, հեր­թա­կան ակ­նարկն է, որ նի­կոլ­յան Հա­յաս­տա­նի ուղ­ղութ­յամբ Ս­պի­տակ տան տրա­մադ­րութ­յուն­ներն ա­վե­լի շատ բա­ցա­սա­կան դաշ­տում են: Կարճ ա­սած, այն «ռազ­մա­վա­րա­կան գոր­ծըն­կե­րութ­յու­նը», ո­րը ստո­րագ­րել էին Միր­զո­յան Ա­րոն եւ Բ­լին­քե­նը, եւ որն այդ­քան հույ­սեր էր տվել նի­կո­լա­կան­նե­րին, դառ­նում է, Ա­լիե­ւի ա­սա­ծի պես, եւս մեկ թղթի կտոր: Ա­վե­լին, այն կա­րող է նաեւ վնա­սա­կար լի­նել նի­կո­լա­կան թի­մի հա­մար. նոր պետ­քար­տու­ղա­րութ­յու­նը, ո­րը սկսել է ջնջել Բ­լին­քե­նի հետ կապ­ված ա­մեն բան, այդ փաս­տա­թուղ­թը կա­րող է գնա­հա­տել, որ­պես հա­կաթ­րամփ­յան թե­ւի հետ հա­յաս­տան­յան դեռ գոր­ծող իշ­խա­նութ­յուն­նե­րի ա­մե­նա­սերտ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի ա­պա­ցույց՝ բխող հե­տե­ւանք­նե­րով հան­դերձ: Իսկ ե­թե Նի­կոլն վերջ­նա­կա­նա­պես հա­մոզ­վի, որ լա­վա­գույն դեպ­քում կա­րող է ար­ժա­նա­նալ Թ­րամ­փի ան­տար­բե­րութ­յա­նը, ա­պա այդ դեպ­քում ստիպ­ված է լի­նե­լու դեմ առ դեմ մնալ այն ի­րո­ղութ­յուն­նե­րի հետ, ո­րոնք ար­դեն պետք է որ շատ պարզ տես­նի:

ԱԼԻԵՎԸ ՈՉ ՄԻ ՆՈՐ ԲԱՆ ՉԱՍԱՑ

­Խոս­քը` մաս­նա­վո­րա­պես Ա­լիե­ւի մա­սին է, ո­րից այս օ­րե­րին հե­տաքր­քիր մե­սիջ­ներ են գա­լիս: Նախ, այն միան­գա­մայն տե­սա­նե­լի ակ­նարկն է, որ Ար­ցա­խի ռազ­մա­քա­ղա­քա­կան ղե­կա­վա­րութ­յու­նը կա­րող է շատ հե­տաքր­քիր բա­ներ պատ­մել: Իսկ դրան զու­գա­հեռ, Հեյ­դա­րո­վի­չը հնչեց­րեց նաեւ մտքեր, թե ինչ սպա­սե­լիք­ներ ու­նի այս պա­հին Նի­կո­լից:

­Նախ՝ «թղթի կտո­րի» պատ­մութ­յունն է: Հի­շեց­նենք, Ա­լիե­ւը «գրո­շի ար­ժեք չու­նե­ցող թղթի կտոր» է հա­մա­րում «Խա­ղա­ղութ­յան խաչ­մե­րու­կը», ո­րը Նի­կոլն ու Ա­րոն «աշ­խար­հում չկա մի եր­կիր, ո­րին այն չներ­կա­յաց­նեն»: Ու ա­սել, թե Ա­լիեւն ինչ-որ նոր ու ար­տա­ռոց բան է ա­սում, սխալ կլի­ներ: Հի­շեց­նենք. հա­զիվ էր Նի­կո­լը խո­սել «Խա­ղա­ղութ­յան խաչ­մե­րուկ» կոչ­վա­ծի մա­սին, երբ մենք էլ ենք ա­ռիթ ու­նե­ցել ֆիք­սե­լու, որ դա ա­ռանց Ադր­բե­ջա­նի ի­րա­գոր­ծելն անհ­նար է: Այ­սինքն, այդ փաս­տաթուղ­թը, բնա­կա­նա­բար, հիմն­ված է եր­կա­թու­ղա­յին հա­մա­կար­գի վրա, այն դեպ­քում, երբ ան­գամ խորհր­դա­յին ժա­մա­նակ­նե­րում է Հա­յաս­տա­նի հա­մար ա­ռանց­քա­յի­ն ե­ղել Ադր­բե­ջա­նով անց­նող եր­կա­թու­ղին: Դե­պի Ռու­սաս­տան բեռ­նա­յին շարժն ի­րա­կա­նաց­վել է Ադր­բե­ջա­նով, դե­պի Ի­րան՝ Նա­խի­ջե­ւա­նով: Ճիշտ է, կար նաեւ աբ­խա­զա­կան գի­ծը, բայց այն, ե­թե ան­գամ աշ­խա­տի, ա­պա ու­նի փոքր թո­ղու­նա­կութ­յուն եւ ԽՍՀՄ-ի ժա­մա­նակ­նե­րում հիմ­նա­կա­նում նա­խա­տես­ված էր ու­ղե­ւո­րա­փո­խադ­րում­նե­րի հա­մար: Ըստ այդմ, ա­ռանց Ադր­բե­ջա­նի հիմ­նա­կան գծե­րի, ե­թե ան­գամ գոր­ծարկ­վի Գ­յում­րի-­Կարս եր­կա­թու­ղին, ա­պա անհ­րա­ժեշտ քա­նա­կով բեռ­ներ պար­զա­պես չեն կա­րող լի­նել՝ այն լիար­ժեք աշ­խա­տեց­նե­լու հա­մար: Կարճ ա­սած, քիչ թե շատ լուրջ բեռ­նաշր­ջա­նա­ռութ­յան, այ­սինքն, որ «Խա­ղա­ղութ­յան խաչ­մե­րուկ» տեր­մի­նը գո­նե ա­մոթ չլի­նի օգ­տա­գոր­ծե­լը, պետք է գոր­ծի նախ՝ Ադր­բե­ջա­նից Մեղ­րի, Նա­խի­ջե­ւան, Ե­րասխ, ա­պա նաեւ՝ ոչ հե­ռու ա­պա­գա­յի հա­մար, Ղա­զախ-­Հա­յաս­տան եր­կա­թու­ղի­նե­րը: Այլ տար­բե­րակ պար­զա­պես չկա:

Այս­տեղ, թե­րեւս, նաեւ ֆիք­սենք, որ ան­կախ այն բա­նից, թե ում եւ ինչ սոու­սով են Նի­կոլն ու Ա­րոն փոր­ձում այս «խաչ­մե­րու­կը» հրամց­նել, մեկ է, այն ԱՄՆ-ին եւ Եվ­րո­պա­յին ոչ միայն պետք չէ, այլ առն­վազն Եվ­րո­պա­յի (առաջ­նա­հերթ՝ Բ­րի­տա­նիա­յի) հա­մար ան­ցան­կա­լի է: Պարզ պատ­ճա­ռով. նման նա­խա­գի­ծը բեռ­նա­շար­ժը ա­րեւմտ­յան վե­րահս­կո­ղութ­յան ծո­վա­յի­նից՝ ցա­մա­քա­յին ու­ղի­ներ տե­ղա­փո­խող մի­ջոց է:

Այ­սինքն, Ա­լիե­ւը հենց այդ ակն­հայտ փաստն է ֆիք­սում՝ այդ նա­խա­գիծն «ա­ռանց Ադր­բե­ջա­նի գրո­շի ար­ժեք չու­նի»: Նաեւ, թե ինչ է պետք Ադր­բե­ջա­նին՝ դրա մաս­նակ­ցութ­յան հա­մար. «Ե­թե դուք իս­կա­պես ցան­կա­նում եք ի­րա­կա­նաց­նել այս նա­խա­գի­ծը, ա­պա ա­ռա­ջին հեր­թին պետք է դի­մեք Ադր­բե­ջա­նին… Եվ մեր պայ­ման­ներն ար­դար են՝ հիմն­ված մի­ջազ­գա­յին ի­րա­վուն­քի եւ հենց Հա­յաս­տա­նի պար­տա­վո­րութ­յուն­նե­րի վրա»: Թե որ պար­տա­վո­րութ­յուն­նե­րի մա­սին է խոս­քը, նույ­նիսկ են­թադ­րե­լու կա­րիք չկա՝ Ա­լիե­ւը միան­շա­նակ խո­սում է նո­յեմ­բե­րի 9-ի պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րի 9-րդ կե­տի մա­սին:

­Նաեւ չմո­ռա­նանք, որ վեր­ջերս Միր­զո­յա­նի՝ Մոսկ­վա կա­տա­րած այ­ցի ժա­մա­նակ նու­յնի մա­սին հեր­թա­կան ան­գամ խո­սեց Լավ­րո­վը՝ Նի­կո­լը պետք է վե­րա­դառ­նա ե­ռա­կողմ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րի դաշտ:

Այս­պի­սով, Նի­կո­լը նո­րից ստա­ցավ նույն ա­ռա­ջար­կը՝ վե­րա­դառ­նալ Ռու­սաս­տան-Ադր­բե­ջան-­Հա­յաս­տան ե­ռա­կողմ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րի դաշտ: Ու ե­թե ինչ-որ հրաշ­քով ա­մե­նա­մոտ ժա­մա­նակ­ներս Նի­կո­լը Թ­րամ­փից հա­կա­ռակն ա­նե­լու ու­ղիղ հրա­հանգ չստա­նա, ա­պա նրան այլ տար­բե­րակ կամ է­լի ժա­մա­նակ ձգե­լու հնա­րա­վո­րութ­յուն պար­զա­պես չի մնում: