Արցախցիների գերակշիռ մասը կարող են լքել երկիրը. Փաստաբանը Կառավարության հերթական հակաարցախյան որոշման մասին

Կառավարությունն ապրիլից կրճատում է տեղահանված արցախցիներին տրվող 50 հազարական դրամի աջակցության ծրագիրը։ Ի՞նչ հետեւանքներով է հղի այս որոշումը հետաքրքրվել ենք արցախցի հայտնի փաստաբան Ռաֆայել Մարտիրոսյանից, ով փաստեց հետեւյալը.
- Արցախցիների սոցիալական վիճակը ծանր է նույնիսկ 50 հազարական դրամի աջակցության պայմաններում։ Սրանք սոսկ խոսքեր չեն, այլ հիմնված են իրողության փաստերից։ Արցախցիներից ոչ բոլորին է  հաջողվել աշխատանք  գտնել։ Նրանք, ովքեր ունեն աշխատանք, այդուհանդերձ բավարար չափով ապահոված չեն։ Ապահոված են նրանք, ովքեր ունևոր են եղել Արցախում։ Նոր ծրագրով կարծում եմ , որ էլ ավելի կխորանա  Արցախցիների սոցիալական խնդիրները։ Արդեն իսկ զանգահարումներ կան նոր ծրագրի նկատմամբ անհանգստության մասին։ Իրավական առումով , գտնում եմ, որ ծրագիրը պարզապես հակասում է Փախստականի կարգավիճակի մասին կոնվենցիայի նորմերին։ Ընդ որում, ներկա իրողությունում բացահայտ է, որ ի թիվս ՀՀ պարտավորության ,միջազգային հանրությունը ևս ունի պարտավորություններ։
Փախստականները, որոնց ունեցվածքը կամ հողը բռնագրավվել կամ ավերվել է իրենց հայրենի երկրում, կարող են փոխհատուցման իրավունք ունենալ․  սա ներառում է նրանց ունեցվածքը վերադարձնելու կամ կորստի փոխհատուցման տրամադրումը: Փախստականներին հասանելիք հատուցումների տեսակն ու ծավալը կարող է տարբեր լինել՝ կախված կոնկրետ հանգամանքներից, երկրից, որտեղ նրանք գտնվում են և գործող օրենսդրական դաշտից: Նկատենք, որ  որոշ երկրներ և միջազգային կազմակերպություններ ստեղծել են հատուկ հատուցման ծրագրեր փախստականների և հակամարտությունների կամ հալածանքների զոհերի համար: Այս ծրագրերը կարող են տրամադրել ֆինանսական աջակցություն, առողջապահություն, կրթություն և մասնագիտական ուսուցում՝ օգնելու փախստականներին վերականգնել իրենց կյանքը:Այդ բոլորով հանդերձ,Արցախցիները առավել կարևորում են հայրենիք վերադառնալու խնդիրը, անկասկած ոչ թշնամի պետության պայմաններով։Դրա հետ մեկտեղ,Արցախցիները մտահոգություն ունեն, որ սոցիալական վիճակով պայմանավորված Արցախցիների մի մասը, գուցե  և գերակշիռ մասը  կարող են լքել հայրենիքը, ինչը հետագայում վերադարձի լուրջ խնդիր է։ Ահա թե ինչու Արցախցիները սոցիալական վիճակի բարելավման նկատմամբ շատ զգայուն վերաբերմունք ունեն։

 -Բաքվի գերության մեջ գտնվող նախկին ռազմաքաղաքական էլիտան չնայած ճնշումներին դատարանում տալիս են ճշմարտացի ցուցմունքներ եւ չեն խորշում ասել, որ այո մասնակցել են պատերազմական գործողություններին։ Սա ին՞չ մեսիջ պետք է լինի այստեղ գտնվողներիս։

- Գիտեք ,ես նկատել եմ, որ ցուցմունք տվողները հիմնականում վկայություն են տալիս դեպքերի մասին ,ընդ որում հաստատակամ են անգամ բռնությունների տակ։ Սակայն այնտեղ չեմ տեսնում իրավական  հիմնավորող փաստարկումներ, կամ կան, սակայն չեն լուսաբանվում։ Օրինակ չկան միջազգային իրավունքի սկզբունքների վրա հիմնված պատճառաբանություններ։Մասնավորապես, Ազգերի ինքնորոշման սկզբունքի Ադրբեջանի  կողմից խախտման,  Էթնիկական ծագմամբ պայմանավորված խտրական վերաբերմունքի, ատելության և բռնության դրդման արգելքի խախտման,  եռակողմ (ԼՂՀ, Ադրբեջան, ՀՀ) համաձայնագրերի խախտման փաստարկներ։ՄԱԿ-ի կանոնադրության համաձայն պետությունների միջև բարեկամական հարաբերություններին և համագործակցությանն առնչվող միջազգային իրավունքի սկզբունքների մասին հռչակագիրը, որը սահմանեց ազգերի իրավահավասարությունը և ինքնորոշումը որպես միջազգային իրավունքի սկզբունք՝ ամրագրելով, որ ինքնորոշումը բոլոր ժողովուրդներին վերաբերող իրավունք է, և նրա կենսագործումը պահանջվում է ՄԱԿ կանոնակարգով. «Համաձայն ՄԱԿ կանոնադրությունում ամրագրված ազգերի իրավահավասարության և ինքնորոշման սկզբունքի, բոլոր ժողովուրդներն իրավունք ունեն ազատորեն, առանց արտաքին միջամտության որոշել իրենց քաղաքական կարգավիճակը, հետամուտ լինել իրենց տնտեսական, սոցիալական և մշակութային զարգացմանը, և յուրաքանչյուր պետություն պարտավոր է հարգել այդ իրավունքը՝ համաձայն կանոնադրության դրույթների»:Նշված հիմնարար սկզբունքները փաստաբաների համար գործիք են իրենց պաշտպանյալների շահերի պաշտպանության համար։Մինչդեռ մենք ականատես ենք ոչ արդար դատաքննությանը հարիր ընթացակարգին։Բաքվում ընթացող դատավարությունը ցույց է տալիս, որ գործ ունենք ռասիստատական դատավարության հետ։ Համոզված  եմ, որ Ադրբեջանը դատավարությունը  օգտագործում է ընդդեմ Հայաստանի Հանրապետության։ ՀԵտագայում Ադրբեջանը դատավարության ընթացքում  բռնի ձեռք բերված տեղեկությունները կօգտագործի բանակցություններում։ Մի բան, որ ոգևորիչ է, դա  նրանց վճռական լինելն է։ Օրինակ Ռուբեն Վարդանյանի ուղերձը չեմ համարում միայն իրենը; Վստահ եմ, որ Ռուբեն Վարդանյանը հանդես է եկել բոլորի անունից։Չնայած ուղերձում չկան բացահայտ ոգեշնչող կոչեր, այդուհանդերձ ընդհանուր բովանդակությունը այդպիսինն է։Այս առումով գտնում եմ, որ ռասայական խտրականությամբ պայմանավորված դատավարությունը լավ հնարավորություն է քաղաքական հարաբերություններում գործադրման համար։Սակայն ինչպես ցույց են տալիս զարգացումները, վստահություն չի ներշնչվում , որ այդ հնարավորությունները կգործադրվեն։