Մեծ նշանակություն  ունի՝ ով  եւ ինչպիսի մոտեցումներով  կծրագրի վարչապետի միասնական թեկնածուի հարցը. Հարությունյան

ՀՀ արդարադատության նախկին նախարար, Ազգային ժողովի նախկին պատգամավոր ԴԱՎԻԹ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆԸ, անդրադառնալով «Արթուն ենք» շարժման անունից ԱԺ պատգամավորներին ուղարկված նամակներին, որոնցում առաջարկվում է նախաձեռնել Նիկոլ Փաշինյանի իմպիչմենտի գործընթացը, առավել քան մանրամասն ներկայացրեց այս հարցում մի քանի հիմնավոր սկզբունքներ:

«ԸՆԴԴԻՄՈՒԹՅՈՒՆԸ ՊԵՏՔ Է ԵՎՍ ՄԵԿ ԱՆԳԱՄ ՓՈՐՁԻ ՀԱՄԱԽՄԲՎԵԼ»

— Պարոն Հարությունյան, այս պահին իմպիչմենտի նպատակը ո՞րն է» եւ ինչպե՞ս եք պատկերացնում այս գործընթացը: Ըստ Ձեզ` ի՞նչ իրավաքաղաքական նշանակություն ունի այն, եւ ի՞նչ զարգացումներ կարող են լինել:

— Այդ երեւույթներին միանգամայն չպետք է վերաբերվել մակերեսային մոտեցմամբ՝ փորձելով պարզեցնել, թե ինչքանով արդյունավետ կլինի իմպիչմենտը, եւ արդյոք այն կկայանա։ Կարծում եմ` հարցը դրվում է այդքան չհասկացված ձեւով, որովհետեւ հիմնականում այն բարձրացնում են այն մարդիկ, որոնք, ցավոք, չունեն բավարար խորության ուսումնասիրություն այդ հարցի ուղղությամբ, իսկ նրանց նախաձեռնությունները քիչ թե շատ բացակայում են լուրջ շարժառիթներից։ Այդ իսկ պատճառով հրապարակավ այդ մասին խոսելը ոչ միայն անիմաստ է, այլեւ՝ կեղծ խոսակցությունների տարածում։

Այնուամենայնիվ, կարծում եմ, դեռ պետք է անդրադառնալ հարցին։ Մեծ նշանակություն ունի, թե ով եւ ինչպիսի մոտեցումներով կծրագրի վարչապետի միասնական թեկնածուի հարցը, ինչը նախանշում է ընդհանուր քաղաքական ուղենիշի ձեւավորման անհրաժեշտությունը։ Իմ կարծիքով` այս նախաձեռնությունը շոշափում է ավելի խորքային նպատակ, քան պարզապես տվյալ պահի համար քաղաքական ջանքեր գործադրելը։ Միանշանակությունը այստեղ այն է, որ ընդդիմությունը պետք է եւս մեկ անգամ փորձի համախմբել իր ուժերը, գտնել ընդհանուր գիծ, որը կարող է նպաստել առանցքային հարցի քննարկմանը՝ ով կարող է լինել վարչապետի միասնական թեկնածուն։ Այդ հարցը պետք է դիտարկվի որպես լուրջ քաղաքական գործընթաց, որը բարելավելու համար պետք է շարունակվի անկաշկանդ երկխոսությունը, քանի որ այս պահին դրա շուրջ քննարկումների պատշաճ ընթացք չի լինում։

Այդուհանդերձ, այս պահին դժվար է հաստատուն պնդել, որ նախաձեռնությունը միանշանակ շարժվում է հենց այդ ուղղությամբ։ Այն դեռեւս կրում է նախապատրաստական եւ գաղափարական խմորումների բնույթ։ Սակայն ակնհայտ է, որ առաջիկա զարգացումները կարող են այս թեման բերել օրակարգի առաջնագիծ` վերածելով այն քաղաքական օրակարգի առանցքային հարցերից մեկի։

— Ի դեպ, ապօրինի ծագում ունեցող գույքի մասին խոսելիս տարբեր հանգամանքների մասին էիք նշել: Արդյո՞ք առաջիկայում ականատես ենք լինելու գործերի կարճման հետ:

— Նախ ցանկանում եմ նշել, որ այս ամբողջ իրավիճակը ինձ համար լիովին կանխատեսելի էր, եւ երկար ժամանակ առաջ ես արդեն հասկանում էի, թե ինչ ուղղությամբ կընթանան իրադարձությունները։ Արդարադատության նախարար տիկին Գալյանը, որը նախկինում ղեկավարել է համապատասխան ստորաբաժանումը, այժմ միանշանակ արտահայտում է այն համակարգի մոտեցումները եւ դիրքորոշումները, որին նախկինում ենթարկվել է ինքը՝ որպես ղեկավար։ 

Իրականում, հենց այդ մասին էի ցանկանում խոսել. արդեն երկուսից ավել տարի շարունակ որոշ մարդիկ ճնշման են ենթարկվում միայն այն պատճառով, որ չեն ցանկանում կամ չեն կարողանում ընդունել փաստերը, կամ պարզապես անտեսում են ակնհայտ ճշմարտությունները։ Այս ճշմարտությունները վաղուց արդեն հաստատվել են ոչ միայն Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի կողմից կայացված վճիռներով, այլ նաեւ վերջին շրջանում՝ Սահմանադրական դատարանի կողմից։ 

Կարծում եմ, որ այս նույն մոտեցումը շարունակվելու է։ Կշարունակեն ձեւացնել, որ չեն կարդում, չեն տեսնում, չեն հասկանում։ Սակայն մի օր այս ամենը անխուսափելիորեն կհանդիպի իր հանգուցալուծմանը։ Ցավոք, դա նրանց բնավ չի հետաքրքրում։ Ամեն ինչ լիովին կանխատեսելի է, բայց  գուցե դեռ կան մի քանի անպատասխան հարցեր, որոնք պահպանում են վերջին ակնարկի մի փոքրիկ գաղտնիքը։

«ԻՄ ԿԱՐԾԻՔԸ ՉԻ ՓՈԽՎԵԼ, ՇԱՐՈՒՆԱԿԵԼՈՒ ԵՄ ՊԱՅՔԱՐԵԼ ԱՐԴԱՐՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱՐ»

— Ձեզ հետ կապված եւս կար գործ, որի ճակատագիրը ոչ բոլորին է հայտնի: Ի՞նչ կասեք այդ մասին:

— Սկսեմ իմ վերաբերյալ գործից: Շատ ճիշտ եք նկատել, այո՛, իմ գործն էլ է անցնում դատախազություն, որը ներկայացվել է հակակոռուպցիոն դատարան: Հակակոռուպցիոն դատարանում հարցը վերաբերում է այն բանին, որ ես 9 պաշտոն եմ ընդունել, ու դրանցից ամենակարեւորը՝ Ազգային ժողովի առաջին գումարման պատգամավոր ընտրվելն է: Այսինքն՝ իմ պարագայում խոսքը վերաբերում է նախորդ երեք տարիներին, յուրաքանչյուր տարվա ընթացքում կատարած իմ աշխատանքին:

Ընդհանուր առմամբ, իմ գործը պետք է ստուգվի օրինական ձեւաչափով, որպեսզի կարողանամ վստահորեն ներկայացնել այն: Չնայած դրան, ես վստահ եմ, որ մի օր ժամանակ եւ հնարավորություն կլինեն, եւ ես կկարողանամ բացատրել հանրությանը, թե ինչի մասին է խոսքը: Բայց միայն երկու դրվագները կբացեմ, որպեսզի պատկերացնեք, թե ինչ մթնոլորտ է տիրում այս գործերի շուրջ՝ դատախազությունում:

Դատախազությունը հայտարարել է, որ հայտնաբերել է որոշակի օրինական եկամուտներ, որոնք կապված են իմ գործունեության հետ: Իհարկե, այս ամենը համարժեք կերպով մեկնաբանելիս պետք է նկատի ունենալ, որ դատախազությունը ոչ թե անարդար մոտեցման վրա է հիմնված, այլ պարզորեն հաշվի առել է իմ եկամուտները եւ դրանց օրինականությունը: Այդուհանդերձ, ամենահետաքրքիր հատվածը կապված է այն փաստի հետ, որ ըստ դատախազության` իմ եկամուտների ավելացման արդյունքում հայցը պետք է քննարկվեր:

Օրինակ` դատախազությունը դա դիտարկում է որպես ծախս, եւ դա ճշմարտապես ճիշտ է: Բայց ինչ-որ պահի, երբ ես վճարում եմ իմ քարտի պարտքը, ու նրան գնահատում են որպես ծախս, ի պատասխան ասվում է, որ դա իհարկե 2000 դրամ ծախս է, բայց սա ամենևին չի փոխում իրավիճակը:

Իսկ այն, որ իմ աշխատանքը գնահատվում է, դրա համար պետք է հստակ փաստերով դիմել: ՀՀ նախագահի պաշտոնը, որը, որքան հասկանում եմ, մի քանի տարի թափուր է մնացել, իսկ վարչապետի հետ կապված, իմ կարծիքն արդեն արտահայտել եմ՝ դեռ տարիներ առաջ, երբ եղել է ուղիղ բանավեճ:

Իմ կարծիքը չի փոխվել, եւ ես շարունակելու եմ պայքարել արդարության համար, անկախ նրանից՝ ի՞նչ արգելքների կհանդիպեմ այս ճանապարհին:

— Եվրոպական կառույցները նախընտրում են անտեսել ապօրինի գույքի բռնագրավման մասին օրենքի կիրառումը, որը եւս, կարծես թե, հակասում է մարդու իրավունքների պաշտպանությանը նաեւ: Ի՞նչ կասեք այս մասին:

— Ես չեմ կարող ողջամիտ համարել այս իրավիճակը՝ ո՛չ Հանրապետության ներսում, եւ ո՛չ էլ նույնիսկ՝ Եվրոպական դատարանի նախադեպային իրավունքի շրջանակում։ Ինձ համար սա ակնհայտորեն ապօրինի է, ինչի մասին էլ խոսեցի քիչ առաջ։ Ինչ վերաբերում է եվրոպական կառույցների լռությանը, ապա կասեմ հետեւյալը. ցավալիորեն, այս դեպքն այլեւս եզակի չէ։ Եվրոպական կառույցները հաճախ լռում են նույնիսկ այնպիսի լուրջ խախտումների պարագայում, որոնք կասկածի տակ են դնում մարդու իրավունքների պաշտպանությունն ու իրավունքի գերակայությունը։

Հայաստանի Հանրապետությունում տեղի ունեցող զարգացումների վերաբերյալ նրանց վերաբերմունքը հաճախ պայմանավորված է միայն քաղաքական եւ աշխարհաքաղաքական շահերով։ Դեռ 2019 թվականին, երբ ես Եվրոպայի խորհրդի խորհրդարանական վեհաժողովի փոխնախագահն էի, հանդես եմ եկել հայտարարությամբ, որտեղ ընդգծել եմ, որ այս կազմակերպությունն ու նրա ենթակա ինստիտուտները երբեմն գործում են ոչ թե որպես մարդու իրավունքների պաշտպաններ, այլ՝ որպես շահերի սպասարկման գործիքներ։ Ցավոք, վերջին 15 տարիների ընթացքում այս կառույցներում ոչինչ էական չի փոխվել։ Իրավունքի գերակայության մասին խոսելու փոխարեն, նրանք շարունակաբար խորացնում են աշխարհաքաղաքական շահերի սպասարկման միտումը։

ԴԻԱՆԱ ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ