Հայկական պետականությունը պահպանելու միակ ճանապարհը միութենական պետությանը միանալն է

Վերջերս Հարավային Կովկասում իրավիճակը կտրուկ սրվել է։ Ամերիկյան ընկերությունների կողմից Զանգեզուրի միջանցքի հնարավոր վարձակալության մասին հայտարարությունները, ռուս-ադրբեջանական և ռուս-հայկական հարաբերությունների սառեցումը, Բաքվի կողմից Երևանի վրա ճնշումը՝ այս ամենը մտահոգություն է առաջացնում ինչպես տարածաշրջանում, այնպես էլ դրա սահմաններից շատ դուրս։

Արտաքին քաղաքական օրակարգի, ԱՄՆ-ի, Թուրքիայի և Իսրայելի դերի, Հայաստանի ղեկավարության վիճահարույց որոշումների և աշխարհաքաղաքական փակուղուց դուրս գալու հնարավոր ելքի մասին  զրուցեցինք  քաղաքագետ  Վլադիմիր Կարասեւի հետ ։

— Օրերս Թուրքիայում ԱՄՆ դեսպանը հայտարարեց, որ այսպես կոչված Զանգեզուրի միջանցքը կարող է վարձակալության տրվել որևէ մասնավոր ամերիկյան ընկերության։ Որքանո՞վ եք իրատեսական համարում այս սցենարը, և ինչպե՞ս կարձագանքի դրան Ռուսաստանը։

-Կարծում եմ՝ որոշումն արդեն կայացված է։ Ուշադրություն դարձրեք, թե ով է արել այս հայտարարությունը. Թուրքիայում Միացյալ Նահանգների դեսպանը։

Ես համոզված եմ, որ Էրդողանն ու Թրամփն արդեն համաձայնության են եկել իրենց համատեղ գործողությունների շուրջ։ Կարծում եմ՝ Էրդողանին ԱՄՆ-ի աջակցությունն էր պետք։ Եվ քանի որ Թրամփը գործարար է, Էրդողանը նրան առաջարկեց ինչ-որ լուրջ, ֆինանսապես շահավետ բան։ Նա ցույց տվեց, որ հիմա  Ռուսաստանը և Իրանը դուրս կմղեն, և իրենք կստանան Հայաստանի տարածքը։ Իսկ այն, որ Հայաստանի ԱԳՆ ներկայացուցիչները հայտարարություններ արեցին, որ ոչ ոք ոչինչ չի պատրաստվում վարձակալության տալ, ոչինչ չի նշանակում։

Մենք բոլորս հասկանում ենք, որ երբ Միացյալ Նահանգների նման հզոր երկիրը որոշում է կայացնում, թույլ պետությունները, հատկապես նրանք, որոնք չունեն միջուկային զենք կամ ունեն թույլ առաջնորդներ, չեն կարող արձագանքել ուժի կիրառմամբ։ Հետևաբար, մենք հիմա ականատես ենք լինում Էրդողանի սկզբնապես ծրագրածի վերջին փուլին՝ Ադրբեջանի ձեռքով, իսկ այժմ նաև Միացյալ Նահանգների աջակցությամբ։ Ես չեմ զարմանա, եթե Նեթանյահուի կառավարության ականջները նույնպես հայտնվեն այնտեղ։

Այս երկրները հասկանում են, որ աշխարհը հասել է մի շեմի, որտեղ անպատժելիությունը դառնում է նորմա։ Նրանք գրավեցին և ոչնչացրին Գազայի հատվածը. Նեթանյահուն ողջ է և առողջ, ամեն ինչ հրաշալի է։ Նրանք Հայաստանից խլեցին Արցախի պատմական հողերը, և կրկին ամեն ինչ լավ էր, ստացվեց։

Ահա թե ինչու եմ դառնությամբ ասում. Հայաստանի ներկայիս ղեկավարության թույլ քաղաքականությունը հանգեցրել է նրան, ինչ ունենք։ Ըստ էության` Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը կրկնում է Վլադիմիր Զելենսկու թույլ տված սխալները։

Արդյո՞ք Փաշինյանն իսկապես ուզում է, որ պատերազմը տարածվի դեպի Երևան և մարտական անօդաչու թռչող սարքերը հարվածեն քաղաքի կենտրոնին։ Երբ փոքր երկրների առաջնորդները սկսում են հայտարարել, որ ամեն ինչի շուրջ համաձայնության են եկել «գերտերությունների» հետ, այդ թվում` Միացյալ Նահանգների, սա ամենասարսափելի սխալն է։

Ամերիկացիները չեն կարող ունենալ ընկերներ, դաշնակիցներ։ Սա նրանց բնույթն է, այսպես է կառուցված նրանց քաղաքականությունը։ Հետևաբար` ինչ վերաբերում է Զանգեզուրի միջանցքին, ճիշտ կլինի, որ Ռուսաստանը, Իրանը և Հայաստանը այն օգտագործեն բոլորովին այլ կերպ՝ կազմակերպելու առևտրաշրջանառություն, որը շահավետ կլինի բոլոր կողմերի համար։

— Մենք ականատես ենք լինում ռուս-ադրբեջանական հարաբերությունների կտրուկ վատթարացմանը։ Ռուս-հայկական հարաբերությունները նույնպես դժվարին շրջան են ապրում։ Ռուսաստանը պահպանո՞ւմ է իր ազդեցությունը Հարավային Կովկասում։ Որքանո՞վ այն կարող է կանխարգելել նման զարգացումները:

— Փաստն այն է, որ Ռուսաստանը, ի տարբերություն Միացյալ Նահանգների և Արևմտյան Եվրոպայի երկրների, չի միջամտում ինքնիշխան պետությունների ներքին գործերին։ Անկախ նրանից, թե որքան եղբայրական են ազգերը։ Ռուսներն ու հայերը պատմականորեն եղբայրական ժողովուրդներ են, ես միշտ շեշտում եմ սա։

Հայերից բացի ռուսներին ամենամոտը բելառուսներն և սերբերն են։ Սա այդպես էր, կա և կլինի՝ անկախ նրանից, թե ով է իշխանության գլխին։

Այն, ինչ հիմա տեղի է ունենում Ադրբեջանում, այսօր կամ երեկ տեղի չի ունեցել։ Արևմուտքը միշտ հարվածում է այնտեղ, որտեղ կան տարածքային վեճեր և պատմական հակամարտություններ։ Եվ ամենակարևորը՝ որտեղ կա «ռուսական հարցը». կամ այնտեղ ապրում է ռուս բնակչություն, կամ կան ռուսական ռազմական բազաներ, ինչպես Մերձդնեստրում կամ Գյումրիում։

Հիմա նրանք կրակի մեջ են գցում Կովկասը ։

Ուշադրություն դարձրեք. սկզբում նրանք փորձեցին իրավիճակը անկայունացնել Վրաստանում։ Վրացիները արդեն պարզապես կուշտ են Եվրոպայից և ԱՄՆ-ից։ Նրանց խոստացել էին, որ եթե պայքարեն ռուսների դեմ, երջանիկ կլինեն։ Զբոսաշրջություն, ներդրումներ, միլիարդներ։ Իսկ արդյունքում ոչ ոք ոչինչ չի գնում, ոչ ոք իրականում այնտեղ չի այցելում։ Ռուսներն ու բելառուսներն են շարունակում այցելել նրանց։

Հիմա հարձակումը Բաքու-Երևան գծի երկայնքով է։ Ալիևի ռուսաֆոբ հայտարարությունները նորություն չեն։

Կարող ենք հիշել ինքնաթիռի հետ կապված ողբերգությունը։ Երբ սև արկղերը դեռ չէին վերծանվել, Ալիևն արդեն ուղիղ եթերում ասում էր, որ ռուսները կվճարեն փոխհատուցում։

Հիմա սա հանգեցրել է ռուս զբոսաշրջիկների նկատմամբ անբարյացակամ գործողությունների։ Նրանք զանգվածաբար հետապնդվում են որպես կազմակերպված հանցավոր խմբերի անդամներ, ավազակներ, ահաբեկիչներ և ՏՏ խարդախներ։

Այն, ինչ անում են Ռուսաստանի անվտանգության ուժերը ադրբեջանական կազմակերպված հանցավոր խմբավորումների դեմ պայքարում, ամբողջությամբ օրենքի սահմաններում է։ Մենք ունենք բազմազգ պետություն, բայց սփյուռքը չպետք է թելադրի, թե ինչպես ապրենք և ում ձերբակալենք։

Ներքին հակամարտությունը դուրս է գալիս մակերես։ Եվ ես ուրախ եմ, որ անվտանգության ուժերը սկսել են պտուտակները ձգել։ Կարծում եմ` սրան սկիզբ դրեց Ուկրաինայում ստեղծված իրավիճակը։ Մոսկվան Ալիևին մեկ անգամ չէ, որ ասել է. բավարար է վառելիք մատակարարել նացիստական բանդերայի բանակին, իսկ Ալիևի «Սոկար» ընկերությունը մենաշնորհ ունի Ուկրաինայի վառելիքի շուկայում։

— Ալիևը նաև ճնշում է գործադրում Հայաստանի վրա՝ խաղաղության պայմանագիր ստորագրելու հարցում՝ առաջ քաշելով նոր պայմաններ, այդ թվում՝ նոր Սահմանադրության ընդունման հարցը։ Վարչապետ Փաշինյանը նույնպես խոսում է նոր Սահմանադրություն ընդունելու անհրաժեշտության մասին՝ այն ներկայացնելով որպես իր տեսլական։ Ինչպե՞ս եք գնահատում այս իրավիճակը։

- Սա մեծ խնդիր է։ Փաշինյանը, ըստ երևույթին, ցանկանում է պատմության մեջ մտնել ոչ միայն որպես պատմական հողերը վատնող անձնավորություն, այլև որպես նոր Սահմանադրություն «ստեղծողը»։

Կարծում եմ՝ նրա ինքնագնահատականը չափազանց բարձր է։ Բայց Սահմանադրությունը պարզապես օրենք չէ։ Մի բան է դրանում փոփոխություններ կատարելը, և բոլորովին այլ բան՝ այն ամբողջությամբ փոխելը։

Փաշինյանի խոսքով՝ ժողովուրդը «հոգնել է նոր Սահմանադրության սպասելուց»։ Հարց. արդյո՞ք գործող Սահմանադրությունը թույլ է տալիս ձերբակալել քահանաներին, քանդել Հայ Առաքելական եկեղեցին, մաքրել դաշտը անկախ լրատվամիջոցներից, ձերբակալել Ռուսաստանի Դաշնության քաղաքացի ձեռնարկատերերին, ինչպես դա եղավ Սամվել Կարապետյանի դեպքում։

Կարծում եմ, որ Մայա Սանդուի, Զելենսկու և Փաշինյանի նման առաջնորդները կնստեն մեղադրյալների նույն աթոռին։ Որովհետև երբ դու դեմ ես գնում քո ժողովրդին, քո եկեղեցուն և քո երկրին, դա դրանով չի ավարտվում։ Ո՛չ ԱՄՆ-ն, ո՛չ Բաքուն, ո՛չ էլ Ստամբուլը ձեզ չեն փրկի։

Հայաստանում և Ուկրաինայում հաստատված ռեժիմները լիովին վերահսկվում են Արևմուտքի կողմից։ Այսպիսով` ես կարող եմ հայ ժողովրդին միայն ուժ մաղթել այս իրավիճակը հաղթահարելու համար։

Հայկական պետականությունը պահպանելու միակ ճանապարհը, ինչպես շատերն են կարծում, այդ թվում՝ մոսկվայաբնակ հայերը, Ռուսաստանի և Բելառուսի հետ միութենական պետության մեջ մտնելն է։

Սա տրամաբանական է։ Եղբայրական ազգերի դեպքում, եթե նրանցից մեկը միջուկային զենք ունի, ոչ ոք ձեզ չի դիպչի։

— Ձեր կարծիքով` կարո՞ղ են 2026 թվականի խորհրդարանական ընտրությունները ազդել իրավիճակի վրա։

— Կարևոր է հասկանալ, թե որքանով են Արևմուտքը և իշխանությունները վերահսկում իրավիճակը։ Եթե Փաշինյանը վստահ է, որ ամեն ինչ վերահսկողության տակ է, և բոլորը կքվեարկեն նոր Սահմանադրության օգտին, ապա նա պատրաստ է ավելի ձգել պտուտակները։

Լրատվամիջոցների խնդիրն է աջակցել անկախ հայ առաջնորդներին, կուսակցություններին և հասարակական գործիչներին Հայաստանից դուրս, եթե նրանք նման հնարավորություն չունեն երկրի ներսում։ Աշխարհում շատ հայեր կան. Ռուսաստանում, Ֆրանսիայում, Կանադայում և ԱՄՆ-ում։ Նրանք պետք է խոսեն ընտրությունների, խախտումների, անօրինականության մասին։

Տեսնենք, թե քանի ռուս դիտորդի կթույլատրվի մասնակցել ընտրություններին։ Քանի՞ ընտրատեղամաս կբացվի Ռուսաստանի Դաշնությունում, որտեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան բուն Հայաստանում։

Մենք Ռուսաստանում ուշադիր կհետևենք։ Իսկ ընտրությունը, իհարկե, ժողովրդինն է։ Որպես քաղաքական ռազմավար` կարող եմ ասել. որքան բարձր է մասնակցությունը ընտրություններին, այնքան ավելի դժվար է իշխանությունների համար «նկարել» ցանկալի արդյունքը։ Այնպես որ, մի՛ նստեք տանը և մի՛ հանձնվեք։

— Վերջերս Հայաստանի իշխանությունները հայտարարեցին ՇՀԿ-ին միանալու իրենց ցանկության մասին։ Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք դա։

- Սա լավ մտադրություն է։ Շանհայի համագործակցության կազմակերպությունը հզոր կառույց է։ Առաջատար խաղացողներն են Չինաստանը և Ռուսաստանը։

Հնարավոր է՝ սա նաև չինական կողմի նախաձեռնություն է։ Չինաստանն ունի շահեր Ռուսաստան-Իրան-Կովկաս գծի երկայնքով։

Սակայն ՇՀԿ-ին միանալու համար պետք է դրան համապատասխանել։  Առաջին հերթին պետք է վերականգնել իրավունքները ԱՊՀ շրջանակներում։ ԱՊՀ-ի միջոցով ավելի հեշտ է մտնել ԲՐԻԿՍ եւ ՇՀԿ:

Հայաստանը պետք է ավելի սերտորեն համագործակցի ինչպես Եվրասիական տնտեսական միության, այնպես էլ Միութենական պետության հետ։ Եթե ինչ-որ մեկին նյարդայնացնում է Մոսկվան, թող համագործակցեն Մինսկի հետ։

Բելառուսը հզոր պետություն է։ Այնտեղ ամեն ինչ ճիշտ է կառուցված։ Կան բազմաթիվ հնարավորություններ։

Աշխատե ՛ք։ Եթե անհրաժեշտություն լինի, կապվեք ինձ հետ, ես ձեզ կտամ կոնտակտային տվյալներ։

Հարցազրույցը վարեց Զարուհի Բաբուխանյանը

Հետևեք մեզ նաև տելեգրամում՝

Ներբեռնեք Iravunk հավելվածը և եղեք միշտ տեղեկացված՝