«ՄԵՐ­ԺԵ­ՑԻՆ ՖԻ­ՆԱՆ­ՍԱ­ՎՈ­ՐԵԼ, ԲԱՅՑ ՀԵ­ՏՈ ՄԵԾ ԳՈՒ­ՄԱՐ­ՆԵՐ ԷԻՆ ԱՌԱ­ՋԱՐ­ԿՈՒՄ, ՈՐ ԵՐ­ԳԵՄ…».ԱԶԱՏ ԱԲ­ՐԱ­ՀԱ­ՄՅԱ­Ն

 «Իրա­վուն­քը» զրու­ցել է եր­գա­հան, հե­ղի­նակ կա­տա­րող ԱԶԱՏ ԱԲ­ՐԱ­ՀԱ­ՄՅԱ­ՆԻ հետ:

– Պա­րոն Աբ­րա­հա­մյան, այ­սօր ին­չո՞ւ եթե­րում չենք տես­նում Ձեզ:

– Պատ­ճառ­նե­րը տար­բեր են: Նախ՝ ֆի­նան­սա­կա­նը, հե­տո՝ իրա­վի­ճա­կը: Որոշ մարդ­կանց նա­խա­սի­րու­թյուն­նե­րը, ճա­շա­կը, կրթա­մա­կար­դա­կը փոխ­վել է: Ցա­վոք սրտի, հի­մա ար­ժեք­ներն են փոխ­վել՝ ժա­մա­նա­կա­կից ան­վան տակ դըխկդըխկո­ցի–դըմդըմբո­ցի ներ­քո ինչ–որ բա­ռեր են գրվում, ան­հաս­կա­նա­լի մտքեր՝ մե­կի սիր­տը լաց է լի­նում, մեկ էլ շա­խի–շու­խի տակ շա­րու­նա­կում են: Ահա այս որակ­նե­րի մեջ եթե դու ներ­կա­յաց­նես երգ, որը ավե­լի շատ իմաստ ու բո­վան­դա­կու­թյուն է ար­տա­հա­յտում, ար­դյո՞ք այդ ամեն ին­չը կըն­դուն­վի: Ես ինքս իմ մեջ մտա­ծում եմ՝ եթե ստեղ­ծեմ այդ ֆի­նան­սա­կան հնար­վո­րու­թյուն­նե­րն ու իմ եր­գե­րը հա­նեմ աս­պա­րեզ, ի՞նչ ար­դյունք կու­նե­նա այս փո­փոխ­ված մշա­կույ­թում: Շա­տե­րը կա­սեն, որ ար­վես­տի մար­դը պետք է թե­ւա­թափ չլի­նի, պետք է պայ­քա­րի, բայց կյան­քը փոխ­վել է, եւ մեծ ֆի­նանս­ներ են պա­հան­ջում պայ­քա­րե­լու հա­մար: Այ­սօր որե­ւէ ֆի­նանս­ներ ու­նե­ցո­ղի տե­սե՞լ եք՝ որե­ւէ գու­մար տրա­մադ­րի լավ մշա­կույ­թի հա­մար: Իմ «Ծա­ղիկ­ներ» եր­գը երբ ստեղծ­վեց, այ­սօր­վա փող ու­նե­ցող, օլի­գարխ­նե­րի մեջ կա­յին մար­դիկ, որոնց խնդրե­ցի, որ ֆի­նան­սա­վո­րեն: Որե­ւէ մե­կը չօգ­նեց: Ինձ օգ­նե­ցին հա­րա­զատ մար­դիկ՝ Աշոտ ու Ար­սեն Ասատ­րյան­նե­րը եւ նրանց մայ­րը՝ Ան­ժե­լա մայ­րի­կը, որն ինձ իր որ­դի­նե­րի նման է ըն­դու­նում: Ու այդ եր­գը կյան­քի կոչ­վեց: Երբ երգս ճա­նաչ­վեց, այդ փո­ղա­տե­րե­րից շա­տե­րը, որոնց ժա­մա­նա­կին դի­մել էի, հե­տո ինձ մեծ գու­մար­ներ էին առա­ջար­կում, որ այդ եր­գը եր­գեմ: Այ­սօր մշա­կու­թա­յին բարձր ար­ժեք­նե­րը ճա­նա­չող­ներ չու­նենք: Սա ասե­լով՝ նկա­տի ու­նեմ մեր մե­ծա­հա­րուստ­նե­րից շա­տե­րին…

– Կբա­ցե՞ք փա­կագ­ծե­րը, Ձեր «Սյու­զի» եր­գի կեր­պարն իրա­կա՞ն է:

– Այն եր­գե­րը, որոնք գրել եմ, դրանք բո­լորն էլ իրա­կան կյան­քից վերց­րած պատ­մու­թյուն­ներ են, բայց ես չեմ սի­րում իմ եր­գե­րը մեկ­նա­բա­նել: Երբ դու ներ­կա­յաց­նում ես իրա­կան պատ­մու­թյու­նը, մի տե­սակ փոխ­վում է մար­դու մեջ ինչ–որ շատ կա­րե­ւոր մի բան: Ես ինքս եմ ինձ վրա զգա­ցել այդ պա­հը շատ երի­տա­սարդ տա­րի­քում: Այդ պատ­ճա­ռով չեմ մեկ­նա­բա­նում իմ որե­ւէ երգ, որով­հե­տեւ եր­գը, երբ դուրս է գա­լիս, այն ար­դեն սկսում է ապ­րել հան­դի­սա­տե­սի ներ­սում՝ ըստ իր պատ­կե­րա­ցում­նե­րի ու զգա­ցա­ծի: Եվ այս­տեղ ներ­կա­յաց­նել ինչ–որ նա­խա­պատ­մու­թյուն, ճիշտ չեմ հա­մա­րում:

– Դուք սի­րո տո­ղեր եք նվի­րել «Սե­ւա­չյա շի­կա­հեր օրի­որդին»: Իսկ կյան­քում շի­կա­հե՞ր, թե՞ սե­ւա­հեր կա­նանց եք նա­խա­պատ­վու­թյուն տա­լիս:

– Ինձ հա­մար չկան այդ տա­րանջա­տում­նե­րը՝ սե­ւա­հեր, շի­կա­հեր: Ուղ­ղա­կի ում նվիր­ված էր եր­գը, պատ­կեր­ված էր հենց այդ կեր­պա­րով…

– Նա­եւ հան­դես եք եկել հու­մո­րա­յին ման­րա­պա­տում­նե­րով: Ին­չո՞ւ այդ աս­պա­րե­զում չշա­րու­նա­կե­ցիք:

– Ամ­բողջ ցա­վն այն է, որ մեր իրա­կա­նու­թյան մեջ  եր­գի­ծանք, հու­մոր ներ­կա­յաց­նող­ներն առ­հա­սա­րակ պատ­կե­րա­ցում չու­նեն, թե ինչ ասել է եր­գի­ծանք, հու­մոր: Իրենց ներ­կա­յաց­րած հու­մորն ու եր­գի­ծան­քը՝ ծաղ­րանք է ինչ–որ մարմ­նի ոչ ստան­դարտ վի­ճակ­նե­րի: Այս տե­սակ պրի­մի­տիվ մի­ջա­վայ­րո՞ւմ ներ­կա­յաց­նել սա­տի­րա կոչ­վա­ծը… Խիստ կաս­կա­ծում եմ, որ մեր հան­րու­թյան մեջ ար­դյո՞ք մարդ­կանց մե­ծա­մաս­նու­թյու­նը գի­տի, թե ինչ է սա­տի­րան: Կամ ինչ ասել է՝ եր­գի­ծանք, հու­մոր: Ցա­վոք, այ­սօր ծա­փա­հա­րում են ծաղ­րան­քին, տնա­զին: Առօ­րյա խո­սակ­ցա­կա­նից վերց­րած ինչ–որ ան­կապ մտքեր վերց­նում են ու դարձ­նում զո­ռով ծի­ծա­ղե­լի: Հան­րու­թյու­նը չու­նի այն կրթա­մա­կար­դա­կը, որ­պես­զի դու կա­րո­ղա­նաս ճիշտ հու­մոր ներ­կա­յաց­նել: Խորհր­դա­յին տա­րի­նե­րին իմ գրած ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­նե­րով հան­դես եմ եկել իս­կա­կան ըն­դուն­ված սա­տի­րա­յով: Երբ կնոջս մա­հից հե­տո մեկ տա­րի անց  նո­րից վե­րա­դար­ձա բե­մա­հար­թակ, նո­րըն­ծա շատ պրո­դյու­սեր­ներ ինձ խոր­հուրդ էին տա­լիս, որ կեն­ցա­ղա­յին թե­մա­նե­րով ավե­լի շատ ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­ներ ու­նե­նամ, դուրս գամ բե­մա­հար­թակ, որով­հե­տեւ ժո­ղո­վուր­դը դա է ու­զում: Ան­կեղծ ասած, սո­վոր չէի, բայց մտա­ծե­ցի՝ ժա­մա­նակ­ներ են փոխ­վել, մի­գու­ցե ճիշտ են ասում, եւ որո­շե­ցի կեն­ցա­ղա­յին եր­գի­ծա­կան մե­նա­խո­սու­թյուն­նե­րով ներ­կա­յա­նալ: Գրե­ցի այդ­պի­սի շար­քեր (չնա­յած՝ դրանց մեջ եւս կա­յին սա­տի­րիկ մտքեր, են­թա­տեքս­տեր) եւ դուրս եկա բե­մա­հար­թակ: Այդ ըն­թա­ցքում հա­մոզ­վե­ցի, որ մեր ժո­ղովր­դի մեջ, ցա­վոք, կրթա­մա­կար­դա­կի, իմաս­տու­թյան պա­կաս կա: Եվ դա էլ որոշ ժա­մա­նակ անց ինձ ստի­պեց մի կողմ դնել այդ ժան­րը, որով շատ եր­կար տա­րի­ներ ներ­կա­յա­ցել էի:

– Դուք նա­եւ հու­մո­րի եւ եր­գի­ծան­քի դպրոց եք ու­նե­ցել: Ին­չո՞ւ փա­կե­ցիք:

– Այո, ու­նե­ցել եմ, որ­տեղ սո­վո­րում էին 7–12 տա­րե­կան բա­լիկ­ներ, եւ ինքս էլ գրում էի նրանց հա­մար: Նրանց տա­լիս էի ելույթ­ներ ու­նե­նա­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն: Այդ բա­լիկ­նե­րից շա­տե­րը 1990–ական թվա­կան­նե­րի սկզբնե­րին հա­ջո­ղու­թյուն­ներ ու­նե­ցան: Դպրո­ցում սո­վո­րեց­նե­լով իրա­կան սա­տի­րան, հու­մո­րը՝ ու­զում էի ինչ–որ կերպ պայ­քա­րել այս ան­ճա­շա­կու­թյուն­նե­րի, ծաղ­րան­քի դեմ: Բայց հե­տո ֆի­նան­սա­կան հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րի բա­ցա­կա­յու­թյան պատ­ճա­ռով չկա­րո­ղա­ցա այդ դպրո­ցը պա­հել, փա­կե­ցի, որին հա­ջոր­դեց իմ ըն­տա­նի­քում տե­ղի ու­նե­ցած դժբախ­տու­թյու­նը: Թո­ղե­ցի հե­տա­գա­յին, բայց ֆի­նան­սա­կան պատ­ճառ­նե­րով մինչ օրս չի հա­ջող­վում դա անել: 2008 թվա­կա­նին մեծ եր­գի­ծա­կան մե­նա­հա­մերգ ու­նե­ցա այդ կա­տա­րում­նե­րով: Նկա­րա­հա­նե­ցի ու թո­ղե­ցի ուղ­ղա­կի որ­պես հի­շա­տակ ու փա­կե­ցի այդ էջն իմ կյան­քում:

– Այ­սօր որոշ մշա­կույ­թի գոր­ծիչ­ներ, որոնք մեր­ժում էին չորս տա­րի առաջ նախ­կին կա­ռա­վա­րու­թյա­նը, դուրս են եկել ներ­կա­յիս իշ­խա­նու­թյան դեմ: Այս խառ­նաշ­փոթ իրա­կա­նու­թյան հետ կապ­ված՝ ի՞նչ կար­ծիք ու­նեք:

– Ես բո­լո­րի նման այս երկ­րի քա­ղա­քա­ցի եմ: Եվ, բնա­կա­նա­բար, իմ կար­ծիքն ու­նեմ եւ այդ տե­սա­կե­տից շա­տերն ար­տա­հայ­տում եմ: Մի­ակ հար­թա­կը, որ այ­սօր ես ու­նեմ՝ ֆեյս­բու­քյան իմ էջն է: Պար­բե­րա­բար այն­տեղ գրա­ռում­նե­րով եմ հան­դես գա­լիս: Այ­սօր բո­լոր ոլորտ­նե­րում՝ առա­վել եւս լրատ­վա­կան դաշ­տում, այն­քան քա­ո­սա­յին վի­ճակ է, եւ չա­րա­կա­մու­թյու­նը, չա­րա­խո­սու­թյու­նը, չա­րախն­դու­թյու­նը, բա­ցա­սա­կան խեղդ­ված տրա­մադ­րու­թյուն­ներն այն­քան խեղ­դող, ծան­րա­ցող հատ­կու­թյուն ու­նեն, որ մարդ շատ ան­գամ չի ու­զում խո­սել, ինչ–որ բան ասել, որով­հե­տեւ ինչ–որ դաշ­տե­րի, մա­սե­րի են բա­ժան­ված: Չկա մի­աս­նա­կա­նու­թյուն, չկան այն մար­դիկ, որոնք ժա­մա­նա­կին, որ­պես հե­ղի­նա­կա­վոր ան­ձինք կա­րո­ղա­նում էին իշ­խա­նու­թյուն–հան­րու­թյուն այդ եր­կու հատ­ված­նե­րի մեջ­տե­ղում գտնվել եւ կար­գա­վո­րել, որոն­ցից նույ­նիսկ ինչ–որ բա­ներ էին սո­վո­րում: Այդ հե­ղի­նա­կա­վո­րի շատ կա­րե­ւոր ավան­դույ­թը մե­զա­նում վե­րաց­րին, բնաջն­ջե­ցին: Եվ այ­սօր, ան­կախ այն բա­նից, թե դու ով ես, ինչ ճա­նա­պարհ ես ան­ցել, ինչ ու­նա­կու­թյուն­ներ, շնորհ­ներ եւ վաս­տակ ու­նես՝ բո­լո­րին մի դաշ­տի մեջ են ըն­դու­նում, քար­կո­ծում, չա­րախն­դում: Այս իրա­վի­ճա­կում խո­սել այդ ամե­նի մա­սին, հու­շել կամ փոր­ձել օգ­տա­կար լի­նել, ար­դեն անի­մաստ է դառ­նում, երբ տես­նում ես, որ որե­ւէ մե­կին պետք չէ: Այ­սօր բո­լո­րը պրո­ֆե­սոր­ներ, կա­թո­ղի­կոս­ներ, վար­չա­պետ­ներ են: Զոռ­բա­յու­թյու­նը եւ չլսե­լու հատ­կու­թյունն ամեն տեղ են: Բո­լո­րը խո­սում են, եւ որե­ւէ մե­կը չի ցան­կա­նում լսել: Հինգ թերթ չկար­դա­ցածն այ­սօր սո­վո­րեց­նում է, դա­սա­խո­սում է: Ան­կա­խու­թյան մեր օրե­րից ի վեր, ցա­վոք, մենք չենք ու­նե­ցել ազ­գա­սեր, պե­տա­կա­նա­մետ, հայ­րե­նա­սեր իշ­խա­նու­թյուն: Եղել են մար­դիկ, ով­քեր եկել են իշ­խա­նու­թյան փա­փուկ աթոռ­նե­րին հար­մար­վել են, շատ–շատ հա­վա­նել են այդ ամեն ին­չը եւ ապ­րել են սե­փա­կան «արժեք­նե­րի», հա­ճույք­նե­րի, վա­յելք­նե­րի հա­մար:

ՆՈՒ­ՆԵ ԶԱ­ՔԱ­ՐՅԱՆ