«Ամոթ է, որ մեր զինանշանում սուրը շղթայակապ է, առյուծն` անատամ».ԿԱ­ՐԵՆ Ա­ՂԱ­ՄՅԱ­Ն

 «Իրա­վուն­քը» զրու­ցել է ՀՀ ար­վես­տի վաս­տա­կա­վոր գոր­ծիչ, 1998-2018 թթ.-ին Հա­յաս­տա­նի նկա­րիչ­նե­րի մի­ու­թյան նա­խա­գահ, նկա­րիչ, պրո­ֆե­սոր ԿԱ­ՐԵՆ Ա­ՂԱ­ՄՅԱ­ՆԻ հետ:

— Պա­րոն Ա­ղա­մյան, Դուք ՀՀ գեր­բի վե­րա­բե­րյալ ու­նեք Ձեր սե­փա­կան մո­տե­ցում­նե­րը եւ Ձեր ա­ռա­ջար­կած տար­բե­րա­կը վեր­ջերս ներ­կա­յաց­րել է­իք սոց­ցան­ցում: Կման­րա­մաս­նե՞ք:

 — Սրա­նից մոտ 12 տա­րի ա­ռաջ նկա­տե­ցի, որ մեր գեր­բում կան ինչ-որ ան­հաս­կա­նա­լի մո­տե­ցում­ներ: Հե­տո, երբ խո­րաց­ված սկսե­ցի ու­սում­նա­սի­րել` հաս­կա­ցա, որ մեր գեր­բում կան վնա­սա­բեր է­լե­մենտ­ներ, ո­րոն­ցից մի մա­սը չի­մա­նա­լու ար­դյունք էր, մյուս մասն էլ, վստահ կա­րող եմ ա­սել, որ հա­տուկ դրված նշան­ներ են: Ես մեր զի­նան­շա­նի հետ առնչ­վել եմ դե­ռեւս ստեղծ­ման օր­վա­նից` 1992 թվա­կա­նից, երբ հայ­տա­րար­վեց զի­նանշ­նի ստեղծ­ման մրցույթ, ո­րի հանձ­նա­ժո­ղո­վի մեջ ես ընդգրկ­ված է­ի: 9-ը հո­գա­նոց հանձ­նա­ժո­ղով էր, ո­րը տվեց ոչ բա­վա­րար ար­դյունք: 150 ներ­կա­յաց­ված աշ­խա­տանք­նե­րից ոչ մե­կը հա­վա­նու­թյան չար­ժա­նա­ցավ մեր կող­մից: Հայ­տա­րար­վեց երկ­րորդ մրցույթ, ո­րը տվեց նույն ար­դյուն­քը: Բայց հե­տո ընտր­վեց մի գործ, ո­րի հե­ղի­նակն էր Ռու­բեն Ղե­ւոն­դյա­նը, որն իմ կար­ծի­քով` նույն­պես լավ էր ի­րա­կա­նաց­ված: Դա մո­տա­վո­րա­պես այն է, ինչ-որ հի­մա տես­նում ենք:

— Ին­չո՞ւ եք ա­սում` մո­տա­վո­րա­պես:

— Մո­տա­վո­րա­պես եմ ա­սում, ո­րով­հե­տեւ դրա­նից հե­տո այդ զի­նան­շա­նը ներ­կա­յաց­վեց Ազ­գա­յին ժո­ղով: Քննար­կե­ցին, մեկ ու­րի­շին հանձ­նա­րա­րե­ցին զբաղ­վե­լու այդ գոր­ծով: Այդ մեկ ու­րիշն էլ ա­րեց այն, ինչ ին­քը գի­տեր: Հե­տո հայտն­վե­ցին այդ զի­նան­շա­նի այ­սօր օգ­տա­գործ­վող 5 կամ 6 տար­բե­րակ­ներ, ո­րը նոն­սենս է: Այդ­պի­սի բան աշ­խար­հում չկա: Նրանք ա­ռա­ջին հա­յաց­քից ար­տա­քուստ նման են մե­կը մյու­սին, չնա­յած` տար­բեր­վում են սիմ­վոլ­նե­րի մեկ­նա­բա­նու­թյամբ: Ես մին­չեւ հի­մա չեմ կա­րո­ղա­ցել հայտ­նա­բե­րել մեր կող­մից հա­վա­նու­թյան ար­ժա­նա­ցած Ռու­բեն Ղե­ւոն­դյա­նի աշ­խա­տան­քը: Բո­լոր իմ կող­մից նկատ­ված թե­րու­թյուն­նե­րի մա­սին բարձ­րա­ձայ­նել եւ տե­ղե­կաց­րել եմ երկ­րի այդ ժա­մա­նակ­վա բարձ­րա­գույն ա­տյան­նե­րին: Բա­ցատ­րել եմ, որ սա վնա­սա­բեր զի­նան­շան է: Օ­րի­նակ` դեռ 2500 տա­րի ա­ռաջ մեծն փի­լի­սո­փա Կոնֆու­ցի­ո­սը ա­սել է հե­տե­ւյալ խոս­քե­րը. «Աշխար­հը ղե­կա­վար­վում է ոչ թե մարդ­կան­ցով եւ օ­րենք­նե­րով, այլ` նշան­նե­րով եւ խորհր­դա­նի­շնե­րով»: Այդ խոս­քերն առ այ­սօր ակ­տո­ւալ են: Եվ սրա մեջ կա ան­բա­ցատ­րե­լի տա­րօ­րի­նակ մի ճշմար­տու­թյուն, գու­ցե­եւ` միս­տի­կա: Այդ մա­սին, ըստ ե­րե­ւույ­թին, գի­տեն մեր թշնա­մի ու­ժե­րը: Է­լի եմ պնդում`մեր զի­նան­շա­նի մեջ կան է­լե­մենտ­ներ, ո­րոնք իս­կա­պես վնա­սա­կար են:

«ԹԱՐՍ ԺԱ­ՊԱ­ՎԵՆ, ՃԱ­ՂԱՏ Ա­ՌՅՈՒԾ ԵՎ ԾԱՂ­ՐԱՆ­ՔԻ Ա­ՌԱՐ­ԿԱ­ՅԻ ՎԵ­ՐԱԾ­ՎԱԾ ԹԱ­ԳԱ­ՎՈ­ՐՈՒ­ԹՅՈՒՆ­ՆԵՐ»

— Ըստ Ձեզ՝ այն դժբախ­տու­թյուն­նե­րը, որ գա­լիս են Հա­յաս­տա­նի վրա,սկսում է ոչ ճիշտ ընտր­ված զի­նան­շա­նի՞ց:

— Չէ­ի ա­սի, որ մեր դժբախ­տու­թյուն­նե­րի հիմ­նա­կան պատ­ճա­ռը դա է, բայց զի­նան­շանն իր դե­րը խա­ղում է: Ե­թե մենք պատ­կե­րում ենք շղթա­յա­կապ սուր` ար­դեն դա վատ նշան է:Եթե դնում ենք ժա­պա­վեն, ո­րի վրա ո­չինչ չկա գրված, եւ ժա­պա­վենն էլ թարս է պատ­կեր­ված, ար­դեն վատ նշան է: Ե­թե մենք մեր թա­գա­վո­րու­թյուն­նե­րի նշան­նե­րը վե­րա­ծել ենք ծաղ­րան­քի ա­ռար­կա­յի` դա ա­մոթ է: Մեր պաշտ­պան հան­դի­սա­ցող ա­ռյու­ծը ճա­ղատ է, ա­նա­տամ, ա­կանջ­նե­րը վա­խից հետ քա­շած, լա­ցա­կու­մած բե­րա­նով: Պար­տա­դիր պետք է ժա­նիքն ու լե­զուն ե­րե­ւա` ըստ զի­նան­շա­նա­գի­տու­թյան կա­նոն­նե­րի: Մեզ մոտ լրիվ հա­կա­ռակն է: Նույնն էլ կող­քի ար­ծիվն է: Իսկ կենտ­րո­նա­կան մա­սում պատ­կեր­ված` Բագ­րա­տու­նյաց, Ար­շա­կու­նյաց, Ար­տա­շե­սյան եւ Ռու­բի­նյան թա­գա­վո­րու­թյան նշան­ներն ուղ­ղա­կի ծաղ­րան­քի են վե­րած­ված: Տիգ­րան Մե­ծի թա­գի վրա­յի եր­կու ար­ծիվ­նե­րը եւ կենտ­րո­նա­կան դրված աստ­ղի նշանն այն­քան է խե­ղա­թյուր­ված, որ ա­մոթ է ուղ­ղա­կի: Աստ­ղի փո­խա­րեն ծա­ղիկ են նկա­րում, կամ աստ­ղը փա­կում են ինչ-որ շրջա­նա­կի մեջ: Իսկ վա­հա­նի ներ­քե­ւի աջ ան­կյու­նում պատ­կեր­ված Ռու­բի­նյան­նե­րի ար­քա­յա­կան խորհր­դա­նիշ ա­ռյու­ծիդեմ­քը նմա­նեց­ված է «սմայ­լի­կի»: Մեր զի­նան­շա­նի թե­րու­թյուն­նե­րը եւ վնա­սա­բեր նշան­նե­րը բազ­մա­թիվ են: Ես բե­րե­ցի դրա­նցից ընդ­ա­մե­նը մի քա­նի օ­րի­նակ: Նո­րից եմ կրկնում` կա այ­սօր գոր­ծող 5-6 գերբ, ո­րոնք անն­կատ մտել են կյանք: Կա զի­նան­շան, որ­տեղ սու­րը շթայ­ված լի­նե­լուց բա­ցի, կտրված, ջարդ­ված է եւ դրված է վա­հա­նի վրա: Մյուս­նե­րի մեջ սրի ծայ­րը չի ե­րե­ւում, եւ այն­քան են լկտի­ա­ցել, որ պատ­կե­րում են ջար­դած սուր կամ սուր, ո­րը ծայր չու­նի: Դա ո՞վ է ա­րել, չեմ կա­րող հաս­կա­նալ: Եվ գտնում եմ, որ դրա­նով պետք է զբաղ­վեն ո­րո­շա­կի մար­մին­ներ: Նախ­կի­նում շատ եմ փոր­ձել այդ գոր­ծին ըն­թացք տալ: Հաս­նում էր վեր­ջին կե­տին, բայց հե­տո ինչ-որ բան ձա­խող­վում էր եւ չէր ա­վարտ­վում: Հու­սով եմ` մեր զի­նան­շա­նը կփոխ­վի: Հա­մե­նայնդեպս, այդ թե­մա­յով շա­րու­նա­կում եմ բարձ­րա­ձայ­նել եւ մշա­կել զի­նան­շա­նի իմ ա­ռա­ջարկ­նե­րը: Կար­ծում եմ` ար­դեն հա­սել եմ լա­վա­գույն տար­բե­րա­կին:

 — Իսկ հի­մա ար­ձա­գանք­ներ կա՞ն:

— Ա­յո, կան ար­ձա­գանք­ներ, որ դա ան­պայ­ման պետք է վե­րա­նայ­վի: Ե­րե­ւի ժա­մա­նակ է պետք:

— Եր­կար տա­րի­ներ զբա­ղեց­րել եք Նկա­րիչ­նե­րի մի­ու­թյան նա­խա­գա­հի պաշ­տո­նը: Ոչ մեկն այդ­քան եր­կար չի ղե­կա­վա­րել այն: Վեր­ջերս Նկարիչների մի­ու­թյան նա­խա­գա­հի ընտ­րու­թյուն­ներն է­ին, կրկին այդ պաշ­տո­նին վե­րա­դառ­նա­լումտադ­րու­թյուն չու­նե՞ք:

— Ան­կաս­կած` ոչ… Բա­վա­կան է, 20 տա­րի ղե­կա­վա­րել եմ... Ցան­կա­նում եմ նո­րըն­տիր նա­խա­գա­հին նո­րա­նոր հա­ջո­ղու­թյուն­ներ:

ՆՈՒ­ՆԵ ԶԱ­ՔԱ­ՐՅԱՆ

Այս թեմայով Նիկոլին հեռացնելուց հետո՝ մեր ազգը դառնալու է աշխարհի ասիչը. Կարեն Սողոմոնյան Կոնֆլիկտն այսօր Տավուշի սահմանում Նիկոլ Փաշինյանի եւ հայերի միջեւ է. Կարեն Վրթանեսյան Շատ կարեւոր է, որ Սամվելը տեսանելի զանգվածային հանրային աջակցություն ստանա. Վրթանեսյան Օսկարակիր կոմպոզիտոր Էնիո Մորիկոնեի որդին Երեւանում կներկայացնի հոր հեղինակային ծրագիրը Փաշինյանի շահերից չի բխում, որ ՀՀ-ն շարունակվի իրենից հետո. Կարեն Վրթանեսյան (ԱՆՈՆՍ)