Փրկության հույս չկար, բայց հայրենիք ձեռք բերեցինք՝ շնորհիվ խորհրդայնացման. Գարիկ Քեռյան
ՆերքաղաքականԴեկտեմբերի 30-ին լրացավ ԽՍՀՄ կազմավորման 100-ամյակը: ԵՊՀ Քաղաքագիտության ամբիոնի պրոֆեսոր, ք.գ.դ. ԳԱՐԻԿ ՔԵՌՅԱՆԻ գնահատմամբ՝ պետք է հարգել մեր պետականության պատմության բոլոր փուլերը եւ գնալ առաջ:
— ԽՍՀՄ-ի անկումից հետո՝ մի տեսակ կուտակված նեգատիվ վերաբերմունք կա խորհրդային ժամանակաշրջանի նկատմամբ, այնինչ պետք է լիներ լրիվ հակառակը: Եթե նայում ենք պատմական իրադարձություններին, Հայաստանը 1920 թվականին գտնվում էր մի իրավիճակում, երբ երկրից ոչինչ չէր մնացել, որն արձանագրվեց Ալեքսանդրապոլի պայմանագրով: Փրկության հույս չկար, բայց հայրենիք ձեռք բերեցինք՝ շնորհիվ խորհրդայնացման: Ինչքան էլ այն հիմա նկարագրվում է՝ իբրեւ անկախության, ինքնիշխանության կորուստ, բայց այն, որ հիմա ունենք հայրենիք, շնորհիվ Խորհրդային Հայաստանի է: Չլիներ Խորհրդային Հայաստանը, իրավահաջորդ Հայաստանի երրորդ հանրապետություն չէր լինի: Խորհրդային Միության կազմում Հայաստանը եղել է առավել սուբյեկտային հանրապետություններից մեկը, որը շատ ու շատ առումներով ունեցել է պետական կառավարման այնպիսի համակարգ եւ լծակներ, որով կարողացել է համայն հայությանը կապել իրեն եւ, միեւնույն ժամանակ, լուծել ազգապահպանության եւ հայրենիքի զարգացման բազում խնդիրներ: Օրինակ, Հայաստանի Խորհրդային Հանրապետությունը Ուկրաինայի եւ Բելառուսի հետ երրորդն էր, որ ուներ Արտաքին գործերի նախարարություն, մյուս բոլոր հանրապետությունները չեն ունեցել: Երկար տարիներ Անատոլի Մկրտչյանը եղել է Հայաստանի Խորհրդային Հանրապետության ԱԳ մինիստրը: Ու այսքանից հետո հիմա սեւացնում են, թե Խորհրդային Հայաստանը պետություն չի եղել, մինչդեռ այն եզակի հանրապետություններից մեկն էր, որի Սահմանադրության մեջ ֆիքսված էր, որ հայերենն է մեր պետական լեզուն: Սա այն դեպքում, երբ շատ հանրապետությունների սահմանադրության մեջ պետական լեզվի մասին ֆիքսված չէր: Խորհրդային Հայաստանն այն երկիրն էր, որը հազարամյա պատմության մեջ առաջին անգամ՝ սկսած 10-11-րդ դարերից, կարողացավ ներգաղթ իրականացնել եւ իր ազգակիցներին հավաքել այս հողի վրա: Կա զարմանալի փաստ, որ մինչեւ այսօր չեմ կարողանում գաղտնիքը գտնել, թե ինչպես կարող էր 1920 թվականի դրությամբ այս տարածքում լինել 700 հազար հայ, իսկ 1940 թվականի դրությամբ՝ մինչեւ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը, արդեն 2 միլիոնից ավելի բնակչություն կար: Այսինքն՝ քառակի անգամ ավելացել էր բնակչության թիվը: Հետեւապես, այսօր պետք է սթափվենք, հետ նայենք մեր պետականության պատմությանը: Շատ ցավալի է, որ այսօր նոր սերնդի մոտ Խորհրդային Հայաստանը ներկայացվում է ստալինյան բռնաճնշումների, աքսորի համատեքստում: Այո, եղել է նաեւ բացասականը, բայց ո՞ր պետության մեջ չի եղել: Պարզապես պետք է տեսնել, թե ինչքան են եղել նվաճումներն ու ձեռքբերումները եւ ինչքան են եղել կորուստներն ու օբյեկտիվ գնահատական տալ:
ՀՐԱՆՏ ՍԱՐԱՖՅԱՆ