Հայե՛ր, կույր, խուլ ու համր մի՛ եղեք` բարձրաձայնեք Արցախի մասին.ՔԱՋԻԿ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

Հումանիտար ճգնաժամը Արցախում շարունակվում է, բայց չնայած այդ ամենին, արցախցին հուսալքված չէ` կյանքի դժվարությունների եւ մարդկանց անարդար որոշումների դեմ: Այս թեմայի շուրջ էլ «Իրավունքը» զրուցել է Արցախի ժողովրդական արտիստ, Ստեփանակերտի Վահրամ Փափազյանի անվան պետական դրամատիկական թատրոնի դերասան, ռեժիսոր ՔԱՋԻԿ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆԻ հետ:

— Պարոն Հարությունյան, շրջափակված Արցախում մշակութային կյանք կա՞:

— Այսօրվա դրությամբ Ստեփանակերտում, թատրոնից բացի, ոչ մի մշակութային օջախ չի գործում:Այս դժվար օրերին էլ մենք դպրոցականների համար տոնածառային ներկայացում ենք խաղացել: Գնացել ենք Ճարտար գյուղ, երեխաներին նվերներ ենք բաժանել, ներկայացում ենք խաղացել: Այսօր էլ ներկայացում ունենք, բայց քանի որ հովհարային անջատումներ են, չգիտեմ` կխաղանք, թե` ոչ: Եթե լույսերը տան, պատրաստ ենք խաղալու մեր ներկայացումը: Ներկա պահին Արցախում մշակութային կյանքը կապված է մարդկանց տրամադրության հետ: Գիտեք, թե այսօր Արցախի վիճակն ինչպիսին է, բայց չնայած այդ ամենին` մենք ոչ մի դեպքում չենք հուսահատվում, թեւաթափվում ու ընկճվում: Ամուր կանգնած ենք մեր դիրքերում: Տեսնենք, թե այս ամենն ինչով կավարտվի, քանի որ թունելի վերջում էլ, չգիտեմ ինչու, դեռ լույս չի երեւում:

— Որպես Արցախի ժողովրդական արտիստ` ի՞նչ գնահատական կտաք Արցախի թատրոնի նոր սերնդի դերասաններին:

— Այսպիսի մի ասույթ կա` արվեստը զոհեր է պահանջում: Հիմա փաստորեն այսօրվա դրությամբ թատրոնում աշխատող դերասանները այդ արվեստի զոհերն են: Չնայած ցածր աշխատավարձին` մեծ հաճույքով աշխատում են, չեն տրտնջում: Ջանում  են որքան հնարավոր է որակով խաղալ ներկայացումները եւ գոհացնել հանդիսատեսին: Ամեն ինչ անում ենք, որպեսզի մեր հանդիսատեսնը գոհ մնա: Մանավանդ, որ մեր թատրոնում շատ կան երիտասարդ շնորհալի դերասաններ: Ճիշտ է, որոշ դերասաններ թողել, հեռացել են, բայց հայրենասեր դերասանները չեն լքել Արցախը եւ մնացել են այստեղ ու մինչեւ հիմա էլ անտրտունջ աշխատում են թատրոնում: Եվ ինչ ծրագիր, որ դրվում է նրանց առջեւ, կատարում են բարձր որակով:

«ԽՈՐՀՐԴԱՅԻՆ ՄԻՈՒԹՅԱՆ ԺԱՄԱՆԱԿ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻՆ ՄԵԾ ՈՒՇԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆ ԷԻՆ ԴԱՐՁՆՈՒՄ»

— Դուք քանի՞ տարի եք աշխատում թատրոնում: Ստեփանակերտի թատրոնի համար ոսկե ժամանակաշրջանը ո՞ր թվականներն են եղել:

— Ես թատրոնում աշխատում եմ 1964 թվականից: 1970-1980-ական թվականները մեր թատրոնի լավագույն տարիներն են եղել: Բարձրորակ ներկայացումեր ենք ունեցել: Հյուրախաղերով այցելել ենք հայաբնակ բոլոր վայրերը եւ գոհացրել հանդիսատեսին: Եվ ամենից կարեւորը` միշտ բարձր ենք պահել հայոց լեզուն, մեր մշակույթը:

— Այսինքն` ոսկե ժամանակաշրջանը եղել է Խորհրդային Միության տարիների՞ն:

— Այո, որովհետեւ Խորհրդային Միության ժամանակ մշակույթին մեծ ուշադրություն էին դարձնում: Եվ դա ճիշտ էր, որովհետեւ մշակույթն է ազգի դեմքը որոշում:

«ՊԱՏՐԱՍՏՎՈՒՄ ԵՆՔ ԳՆԱԼ ՇՐՋԱՆՆԵՐ… ԺՈՂՈՎՈՒՐԴԸ ԼԱՎ ԽՈՍՔԻ ԿԱՐՈՏ Է»

— Ի՞նչ կասեք Արցախի հանդիսատեսի մասին:

— Հանդիսատեսը մեծ հաճույքով հաճախում է մեր ներկայացումներին: Վերջերս պատերազմի թեմայով նոր ներկայացում հանձնեցինք հանդիսատեսի դատին: Դահլիճը լեփ-լեցուն էր: Մեր ներկայացումը լավ ընդունելության արժանացավ: Ծրագրել էինք 6 օր խաղալ, բայց ստացվեց այնպես, որ 3 օր ավել խաղացինք: Այսինքն` 6 ներկայացման փոխարեն` 9-ը ներկայացում ունեցանք: Եթե այսօրվա դրությամբ կոմեդիա կամ կենցաղային ներկայացում դնենք, էլի հանդիսատեսը կգա, քանի որ Արցախի հանդիսատեսը թատերասեր է: Ճիշտ է, հիմա համացանցը, Ֆեյսբուքը ներթափանցել են մեր կյանք, որտեղ հեռախոսներով կարող ես ամեն ինչ դիտել, բայց դա չի համեմատվի թատրոնի հետ: Թատրոնում այլ է… Բեմից դահլիճ՝ մի մետր հեռավորության վրա, հանդիսատեսի աչքի առջեւ է կատարվում այդ ամենը: Մի խոսքով` ամեն ինչ անում ենք, որ մեր հանդիսատեսը այս վիճակից դուրս գա: Հիմա պատրաստվում ենք խմբեր ձեւավորել, գնալ շրջաններ եւ մարդկանց տրամադրությունը բարձրացնել: Ժողովուրդը լավ խոսքի կարոտ է: Մենք էլ աշխատում ենք մեր ուժերի սահմաններում, մեր կարողությունների չափով օգտակար լինել:

— Եթե հնարավորություն ունենայիք դիմել աշխարհի հայությանը, ի՞նչ կասեիք:

— Եթե հնարավորություն ունենամ դիմել աշխարհի հայությանը, կասեմ` աշխարհի հայե՛ր, մյուս պետությունների նման կույր, խուլ ու համր մի՛ եղեք: Բարձրաձայնեք աշխարհին Արցախի մասին: Ապացուցե՛ք մեր ճշմարտությունը: Մեր թշնամին իր սուտը ճշմարտության տեղ աշխարհին ներկայացնում է` համոզելով, որ /չնայած իրենց ստին/ ճիշտն իրենք են: Իսկ մերոնք ասում են` խոսում են, թող խոսեն, հաչում են, թող հաչեն: Բայց այդպես չէ: Աշխարհի ժողովուրդները թշնամու հաչոցը ճշմարտության տեղ են ընդունում: Իսկ մենք մեր պատմությունը, մեր իսկությունը  չենք կարողանում աշխարհին ներկայացնել: Աշխարհում այնքան նշանավոր հայեր, խելոք մարդիկ կան, որ միաբանվեն, աշխարհ կշրջեն: Ես ուզում եմ, որ բոլորս միաբանվենք, մի բռունցք դառնանք: Իսկ այսօր մի քանի հոգի եկել են, մեր ճանապարհը փակել են, իսկ մենք չենք կարողանում բացել: Ինչո՞ւ չեք կարողանում այդ հարցին լուծում տալ: Ի՞նչ իրավունքով են նրանք մեր ճանապարհը փակել: Վերջիվերջո, արցախցին  ապրելու իրավունք ունի: Ինչո՞ւ են մեզնից խլում մեր ապրելու իրավունքը: Մենք մեր պապերի հողում ենք ապրում: Այստեղ մեր պապերի գերեզմաններն են: Մեր պապերը հողը կտակել են մեզ, մենք էլ պետք է մեր սերնդին կտակենք: Իսկ այսօր թշնամին եկել է եւ սուտ խոսքերով, Թումանյանի «Չարի վերջը» հեքիաթի նման տե՞ր է կանգնում մեր երկրին: Հայերն էլ լռում են, ասում են` խոսում են, թող խոսեն… Բայց դա այդպես չէ, նրանք ե՛ւ խոսում են, ե՛ւ ի կատար են ածում իրենց սպառնալիքները: Օրինակ, Եվրոպային ասում էին` դուք երկու ընտրություն ունեք` կա՛մ կկանգնեք հայերի կողմը, կա՛մ էլ ձմեռը պետք է սառչեք: Ուզում եք սառչե՞լ, թե՞ հայերին պաշտպանել: Աշխարհը ուժեղի կողմն է: Բայց ախր մենք ենք եղել այդ ուժեղը: Ո՞նց պատահեց, որ հանկարծ գլուխներս կախեցինք ու հասանք այս վիճակին: Եթե այսպես շարունակվի, կընկնենք անդունդը, եւ անդունդից դուրս գալը շատ դժվար կլինի:

ՆՈՒՆԵ ԶԱՔԱՐՅԱՆ

Այս թեմայով Ես պահանջատեր եմ, գործարքի մեջ չեմ մտնելու ու չեմ լռելու. Սարգիս Արզումանյան Եկեղեցին ստանձնում է պետականության պահպանման պատվարի դերը. ՀՀ նախկին վարչապետ Կյանքի 71-րդ տարում մահացել է նկարիչ Խաչիկ Հարությունյանը Տարածքները զիջելն իր մեջ նաեւ քրեական տարր է պարունակում. Սեյրան Օհանյան Հայի ոգին դեռ վերջնական չի վերացել, Տավուշից կարող է սկսվել ամենամեծ պայքարը. Գրիգոր Հարությունյան