Ալիեւի սպառնալիքներն ու Նիկոլի «խորհուրդները» Արցախի վրա այդպես էլ չեն ազդում

Կա­ռա­վա­րու­թյան ե­րեկ­վա նիս­տը հա­զիվ սկսած, Նի­կո­լը կրկին սկսեց խո­սել Ար­ցա­խի մա­սին: Թե ինչ էր խո­սում, դա դեռ մի կողմ թող­նենք, նախ կենտ­րո­նա­նա­լով մեկ պարզ հար­ցի վրա՝ իսկ նա ի՞նչ գործ ու­նի Ար­ցա­խի հետ, որ հե­րիք չէ՝ խո­սում է, դեռ մի բան էլ փոր­ձում է ուղ­ղու­թյուն­ներ ցույց տալ ար­ցախ­ցի­նե­րին:

ՊԻ­ՂԱ­ՏՈ­ՍԱ­ԿԱՆ ՍԽՈ­ԼԱՍ­ՏԻ­ԿԱ­ՅԻ Ա­ՌԱՆՁ­ՆԱ­ՀԱՏ­ԿՈՒ­ԹՅՈՒՆ­ՆԵ­ՐԸ

Հի­շեց­նենք, իր վեր­ջին ա­սու­լի­սում Նի­կո­լը եւս մեկ ան­գամ բա­ցա­հայտ հրա­ժար­վեց Ար­ցա­խից, ինչ­պես նա­եւ Լա­չի­նի մի­ջանց­քի խնդրից: Ի­մաս­տը մո­տա­վո­րա­պես սա էր՝ Ար­ցախն Ադր­բե­ջան է եւ վերջ, նա­եւ, որ ռուս­նե­րը ստանձ­նել են Լա­չի­նի մի­ջանց­քի պա­տաս­խա­նատ­վու­թյու­նը, թող նրանք էլ հար­ցը լու­ծեն, Հա­յաս­տա­նը ոչ մի պար­տա­վո­րու­թյուն նո­յեմ­բե­րի 9-ի հա­մա­ձայ­նագ­րով չու­նի: Սխալ էր ա­սում, ճիշտ էր ա­սում, ին­չու էր ա­սում, այս մա­սին չէ խոս­քը: Այլ այն փաս­տի, որ բա­ցա­հայ­տո­րեն Պի­ղա­տո­սի կեր­պար ստանձ­նե­լով, Նի­կո­լը պար­տա­վոր էր «ձեռ­քե­րը լվալ» եւ այ­լեւս քի­թը չխո­թել Ար­ցա­խի գոր­ծե­րի մեջ:

 Բայց չէ, նո­րից ո­րո­շեց խո­սել, ու դա հե­րիք չէ, նա­եւ սկսեց խոր­հուրդ­ներ տալ Ար­ցա­խին, թե՝ «Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի ժո­ղովր­դի եւ իշ­խա­նու­թյան ար­ձա­գան­քը պետք է լի­նի ա­սի­մետ­րիկ»: Թե դրա տակ ինչ է հաս­կա­նում, բա­ցատ­րեց՝ «Առա­ջին հեր­թին պետք է խու­սա­փել ի­րադ­րու­թյունն էլ ա­վե­լի փա­կու­ղա­յին դարձ­նող քա­ղա­քա­կան հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րից», «Ադրբե­ջա­նի եւ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի մեջ պետք է սկսվի քա­ղա­քա­կան խո­սակ­ցու­թյուն, եւ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի մեր գոր­ծըն­կեր­նե­րը պետք է հնա­րա­վո­րու­թյուն չտան, որ ո­րե­ւէ մե­կը նրանց մե­ղադ­րի կա­ռու­ցո­ղա­կան խո­սակ­ցու­թյու­նը խա­փա­նե­լու մեջ կամ նման խո­սակ­ցու­թյունն անհ­նար դարձ­նե­լու մեջ» եւ այլն: Ու այս­տեղ պարզ հարց է ծա­գում՝ ին­չո՞ւ հան­կարծ Նի­կո­լը վեր­ջին ա­սու­լի­սյան շո­ո­ւից հե­տո է­լի հի­շեց ար­ցախ­ցի­նե­րի մա­սին ու սկսեց խոր­հուրդ­ներ տալ:

Ի­հար­կե, այս­տեղ նախ պետք է մեկ այլ հարց տալ՝ իսկ քա­նի՞ կո­պե­կի ար­ժեք ու­նեն նի­կո­լյան խոր­հուրդ­նե­րը, երբ նույն ա­սու­լի­սում, ըստ է­ու­թյան, իր իսկ բե­րա­նով հեր­թա­կան ան­գամ հաս­տա­տեց, որ քա­ղա­քա­կան հե­ռա­տե­սու­թյան հար­ցում նրա գնա­հա­տա­կան­նե­րը ոչ թե նույ­նիսկ զրո­յա­կան մա­կար­դա­կի վրա են, այլ՝ կոր­ծա­նա­րար: Օ­րի­նակ, երբ խոս­տո­վա­նում է, որ ժա­մա­նա­կին կա­րող էր ստո­րագ­րել «5+2» սցե­նա­րը, որն ան­հա­մե­մատ ա­վե­լի ձեռն­տու էր Հա­յաս­տա­նին, բայց չի ստո­րագ­րել ու դրա­նից հե­տո խո­սում է «հա­յի հե­տին խել­քից», այն է՝ չստո­րագ­րե­լը սխալ էր, էլ ինչ­պե՞ս կա­րող ես ինչ-որ մե­կին ինչ-որ խոր­հուրդ տալ: Ա­վե­լին, նույն այդ ա­սու­լի­սում ա­րեց հայ­տա­րա­րու­թյու­ններ, ո­րի ար­դյունքում Հա­յաս­տա­նի մի­ակ դաշ­նա­կի­ցը կա­րող է Արտ­գործ­նա­խա­րա­րու­թյան խոս­նա­կի մա­կար­դա­կով ա­սել, թե՝ «Դժվար է գնա­հա­տել հայ­կա­կան կող­մի դիր­քո­րո­շու­մը, երբ նույն հար­ցի շուրջ պաշ­տո­նա­կան Ե­րե­ւա­նի հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րը է­ա­պես տար­բեր­վում են: Նշված ա­սու­լի­սի ժա­մա­նակ Հա­յաս­տա­նի վար­չա­պե­տը խո­սել է ռու­սա­կան ա­ռա­ջարկ­նե­րի հի­ման վրա փաս­տա­թուղ­թը ստո­րագ­րե­լու մտադ­րու­թյան մա­սին, եւ մի­ա­ժա­մա­նակ հա­կա­մար­տու­թյան՝ Ա­րեւ­մուտ­քի կող­մից ներ­կա­յաց­վող ինչ-որ «հա­մա­պար­փակ լուծ­ման» նա­խա­պատ­վու­թյան մա­սին...»: Ու մի­ա­ժա­մա­նակ նա­եւ հի­շեց­նե­լով վեր­ջին նման հա­կա­սա­կան ա­րարք­նե­րը, այդ թվում, թե այդ Նի­կոլն է, որ ըն­դու­նել է Ալ­մա-Ա­թա­յի հռչա­կա­գի­րը, ո­րը են­թադ­րում է Ար­ցախը Ադր­բե­ջա­նի մաս ճա­նա­չել, նա­եւ. «Կու­զե­նա­յի նա­եւ հի­շեց­նել, որ 2022 թվա­կա­նի դեկ­տեմ­բե­րի 23-ին Մոսկ­վա­յում նա­խա­տես­ված էր Հա­յաս­տա­նի եւ Ադր­բե­ջա­նի ԱԳ նա­խա­րար­նե­րի հան­դի­պու­մը խա­ղա­ղու­թյան պայ­մա­նագ­րի շուրջ: Բայց Հա­յաս­տա­նի ղե­կա­վա­րու­թյունն էր, որ վեր­ջին պա­հին չե­ղյալ հայ­տա­րա­րեց Հա­յաս­տա­նի ար­տա­քին գոր­ծե­րի նա­խա­րար Ա­րա­րատ Միր­զո­յա­նի այ­ցը: Դա թույլ չտվեց քննար­կել ոչ մի­այն խա­ղա­ղու­թյան պայ­մա­նա­գի­րը, այ­լեւ հայ-ադրբե­ջա­նա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի կար­գա­վոր­մանն առնչ­վող հրա­տապ այլ հար­ցեր, այդ թվում՝ Լա­չի­նի մի­ջանց­քի շուրջ ստեղծ­ված ի­րա­վի­ճա­կը...»: Մի խոսքով, որ. «Սխո­լաս­տի­կա­յով զբաղ­վե­լու փո­խա­րեն անհ­րա­ժեշտ է շա­րու­նա­կել հա­մա­տեղ աշ­խա­տան­քը: Հայ-ադրբե­ջա­նա­կան խա­ղա­ղու­թյան պայ­մա­նագ­րի բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րի հա­մար հար­թակ տրա­մադ­րե­լու ռու­սա­կան ա­ռա­ջար­կը մնում է ու­ժի մեջ»: Եվ սա այն բա­նից հե­տո, երբ նույն Նի­կո­լը պնդում է, թե՝ Ռու­սաս­տա­նի հետ հա­րա­բե­րու­թյու­ններն ա­մե­նա­բարձր մա­կար­դա­կում են. բարձր մա­կար­դա­կի պա­րա­գա­յում ոչ մի ԱԳՆ խոս­նակ չէր կա­րող ի­րեն թույլ տալ՝ դաշ­նա­կից երկ­րի ղե­կա­վա­րին մե­ղադ­րել «սխո­լաս­տի­կա­յով զբաղ­վե­լու» մեջ: Ու այս­քա­նից հե­տո Նի­կո­լը դեռ փոր­ձում է խոր­հուրդ­նե՞ր տալ...

Չնա­յած, հե­տաքր­քիր է նա­եւ, թե ՌԴ ԱԳՆ-ն, ի դեմս Զա­խա­րո­վա­յի, սպառ­նո՞ւմ էր, թե՞ մի­այն խոր­հուրդ տա­լիս:

ԻՆ­ՉՈ՞Ւ ՆԻ­ԿՈ­ԼԸ Ո­ՐՈ­ՇԵՑ «ԽՈՐ­ՀՈՒՐԴ ՏԱԼ»

Լավ, այս ա­մե­նը մի կողմ թող­նենք՝ հաս­նել­ով բուն հար­ցին՝ ին­չո՞ւ հան­կարծ Նի­կոլն իր պի­ղա­տո­սու­թյու­նից հե­տո սկսեց նո­րից խոր­հուրդ­ներ տալ: Այս­տեղ, թե­րեւս, պետք է նկա­տել, որ Նի­կո­լի ա­սու­լի­սից հե­տո շրջա­նա­ռու­թյան մեջ հայտն­վեց Ռու­բեն Վար­դա­նյա­նի հա­ր­ցազ­րույց-ելույ­թը, ո­րը կա­րե­լի է նա­եւ Նի­կո­լի ա­սած­նե­րի պա­տաս­խա­նը հա­մա­րել: Նախ, խա­ղա­ղա­պահ­նե­րին ուղղ­ված նի­կո­լյան մե­ղադ­րանք­նե­րի փո­խա­րեն, Վար­դա­նյանն այս­պես գնա­հա­տեց փաս­տը, թե ին­չու է մի­ջանց­քը դեռ փակ մնում. «Պատ­ճառ­նե­րից մեկն այն է, որ սո­վո­րա­բար խա­ղա­ղա­պահ­նե­րի թի­վը շատ սահ­մա­նա­փակ է: Նրանք ի­րա­վունք չու­նեն օգ­տա­գոր­ծե­լու ի­րենց զեն­քը: Բա­ցի այդ, նրանք սո­վո­րա­բար փոր­ձում են խու­սա­փել բա­խում­նե­րից, իսկ երբ բա­խում է տե­ղի ու­նե­նում, նրանք ո­րե­ւէ գոր­ծո­ղու­թյուն ձեռ­նար­կե­լու հա­մար սահ­մա­նա­փակ հնա­րա­վո­րու­թյուն ու­նեն.... Իսկ հաղ­թա­հա­րել շրջա­փա­կումն ա­ռանց ու­ժի, հեշտ չէ»:

Էլ ա­վե­լի է­ա­կան էր մյուս միտ­քը, ո­րը պետք է ոչ թե մի­այն Նի­կո­լի ե­լույ­թի, այլ մի­ջանց­քը փա­կե­լուն ար­ցա­խա­հա­յու­թյան ար­ձա­գան­քը, գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի ծրա­գի­րը հա­մա­րել. «Դեկ­տեմ­բե­րի 25-ին մեծ հան­րա­հա­վաք ու­նե­ցանք, 50 000-ից ա­վե­լի մարդ էր հա­վաք­վել: Մի­աս­նա­կան ո­րո­շում կա­յաց­վեց. չնա­յած բո­լոր դժվա­րու­թյուն­նե­րին ու մեզ հա­մար ստեղծ­ված բո­լոր վտանգ­նե­րին, սա մեր հայ­րե­նիքն է: Կմեռ­նենք, բայց մեր հայ­րե­նի­քում կմնանք: Ադր­բե­ջա­նը կանգ­նած է բարդ ընտ­րու­թյան ա­ռաջ. նրանք պետք է սպա­նեն 120 000 մար­դու, այդ թվում՝ 30 000 ե­րե­խա­նե­րի: Ադր­բե­ջա­նը շատ թանկ է վճա­րե­լու այս ա­մե­նի հա­մար, ոչ մի­այն սե­փա­կան զին­վոր­նե­րի կյան­քով, այլ նա­եւ նրա հա­մար, որ աշ­խար­հը չի ըն­դու­նե­լու այս­պի­սի ա­րար­քը: Ին­չե­ւէ, մենք մեր ո­րո­շումն ար­դեն կա­յաց­րել ենք, մենք մեր տնե­րից չենք հե­ռա­նա­լու»:

Կարճ ա­սած, Ա­լի­եւն ինչ ու­զում է, թող ա­նի: Ու­զում է ճա­նա­պարհ փա­կի, նոր պա­տե­րազմ սկսի, իր ո­րո­շե­լիքն է, Ար­ցախն իր ո­րո­շու­մը չի փո­խե­լու: Ու հենց սա է, որ փա­կու­ղա­յին վի­ճա­կի է տա­նում Ա­լի­ե­ւին: Նոր պա­տե­րազմ սկսե­լով, բա­ցի 120 000 մարդ սպա­նե­լու տարբ­ե­րա­կից, նա­եւ ռուս­նե­րի հետ բախ­վե­լու խնդի­րը կա: Չսկսե­լով, չպետք է հույս ու­նե­նա, որ շրջա­փա­կումն ինչ-որ բան կփո­խի: Նվա­զա­գույն սնունդ Ար­ցախն իր հա­մար կա­րող է ա­պա­հո­վել, անհ­րա­ժեշ­տու­թյան դեպ­քում փայտ վա­ռե­լով էլ յո­լա կգնան, գա­րունն էլ հե­ռու չէ: Այ­սինքն, լոն­դո­նյան սցե­նա­րը, թե այդ­պի­սով կա­րող են ար­ցա­խա­հա­յու­թյա­նը պար­տադ­րել՝ ըն­դու­նել Ա­լի­ե­ւի իշ­խա­նու­թյու­նը, ո­րից հե­տո ռուս­նե­րին կհե­ռաց­նեն, ակն­հայ­տո­րեն չի աշ­խա­տում:

Ու ա­հա այդ պա­հին էլ Նի­կո­լը սկսում է խո­սել ինչ-որ «կա­ռու­ցո­ղա­կան խո­սակ­ցու­թյուն­նե­րի», դրանք չխա­փա­նե­լու անհ­րա­ժեշ­տու­թյան եւ նման այլ աբ­սուր­դա­յին բա­նե­րից, թե չթող­նեք, որ «որե­ւէ մե­կը ձեզ մե­ղադ­րի կա­ռու­ցո­ղա­կան խո­սակ­ցու­թյու­նը խա­փա­նե­լու մեջ կամ նման խո­սակ­ցու­թյունն անհ­նար դարձ­նե­լու մեջ»: Ու ի՞նչ խո­սակ­ցու­թյան մա­սին է նա ակ­նար­կում, երբ Ա­լի­ե­ւը սպառ­նում է ոչ մի­այն Ար­ցա­խը գրա­վել, այլ նա­եւ Հա­յաս­տա­նը, եւ թքած ու­նի ա­մեն մի բա­նակ­ցու­թյան վրա: Այ­սինքն, Նի­կո­լը, ըստ է­ու­թյան, ա­ռա­ջար­կում է, թե՝ ծնկեք ա­զե­րի­նե­րի ա­ռաջ, որ ձեզ չսպա­նե՞ն, այ­սինքն, այն նույն «քա­ղա­քա­կա­նու­թյո՞ւնը» կի­րա­ռեն, ո­րի ար­դյուն­քում Հա­յաս­տա­նը հա­սավ այս խղճուկ վի­ճա­կին՝ կանգնե­լով ան­դուն­դի շե­մին: Բայց չէ՞ որ այդ ա­ռա­ջար­կը ե­րեք մար­դու է ձեռն­տու՝ Ա­լի­եւ-Էրդո­ղան «սի­ա­մա­կան եր­կվո­րյակ­նե­րին» ու մեկ էլ Էր­դո­ղա­նի լա­վա­գույն ըն­կեր­նե­րից մեկ­ին՝ MI 6-ի ղե­կա­վար Ռի­չարդ Մու­րին:

Չնա­յած, թե­րեւս Նի­կո­լը հաս­կա­նում է, որ հա­զիվ թե իր խոր­հուրդ­նե­րին Ար­ցա­խում ու­շադ­րու­թյուն դարձ­նեն, եւ ե­րեկ փոր­ձում էր նա­եւ վա­խեց­նել. «Լա­չի­նի մի­ջանց­քի փա­կու­մը սադ­րանք է, ո­րի վերջ­նակ­ան նպա­տա­կը նոր ռազ­մա­կան էս­կա­լա­ցի­ան է, եւ չպետք է ի­րա­կա­նաց­նել քայ­լե­ր, որ ցան­կա­լի են ռազ­մա­կան էս­կա­լա­ցի­ա­յի սցե­նա­րը մշա­կող­նե­րի հա­մար: Այս սադ­րան­քի եւ էս­կա­լա­ցի­ա­յի նպա­տակ­նե­րից մե­կը Բաք­վի եւ Ստե­փա­նա­կեր­տի մի­ջեւ քա­ղա­քա­կան եւ պաշ­տո­նա­կան խո­սակ­ցու­թյան ակն­հայտ անհ­րա­ժեշ­տու­թյու­նը քո­ղար­կելն է ու օ­րա­կար­գից դուրս մղե­լը»:

Իսկ մի­գու­ցե նա­եւ կբա­ցատ­րի՞, թե ում է հա­մա­րում «ռազ­մա­կան էս­կա­լա­ցի­ա­յի սցե­նա­րը մշա­կող­ներ»: Նկա­տի ու­նի Ա­լի­ե­ւի՞ն: Այդ դեպ­քում էլ ի՞նչ «Բաք­վի եւ Ստե­փա­նա­կեր­տի մի­ջեւ» երկ­խո­սու­թյան մա­սին է ա­սում, երբ «երկխո­սող» կող­մե­րից մե­կը պա­տե­րազ­մի է պատ­րաստ: Թե՞ ռուս­նե­րին նկա­տի ու­նի, ո­րը, ի­հար­կե, ոչ մի «Բաք­վի եւ Ստե­փա­նա­կեր­տի մի­ջեւ երկ­խո­սու­թյուն» թույլ չի տա, քա­նի որ դրա ար­դյուն­քը մի­ան­շա­նակ դառ­նա­լու է Ար­ցա­խի ան­կու­մը. 2020թ.-ին ռուս­նե­րը նրա հա­մար Ար­ցա­խը չպա­հե­ցին, որ­պես հայ­կա­կան մի­ա­վոր, որ հի­մա «սկու­տե­ղի վրա» Ա­լի­ե­ւին մա­տու­ցե­ին:

ՈՐ­ՊԵՍ ՎԵՐ­ՋԱ­ԲԱՆ

Մյուս կող­մից, նոր պա­տե­րազ­մով վա­խեց­նելն էլ տե­ղին չէ: Ռուս­նե­րից զատ, կա նա­եւ Ի­րա­նի գոր­ծո­նը, եւ այս եր­կու թե­ւերն ակն­հայ­տո­րեն սկսել են հա­մա­տեղ գոր­ծել: Օ­րի­նակ­նե­րից մե­կը նա­խօ­րե­ին կա­յա­ցած Պու­տի­ն- Ռայ­ի­սի­ հե­ռա­խո­սազ­րույցն է, ո­րի ժա­մա­նակ. «Նա­խա­գահ­նե­րը կողմ են ար­տա­հայտ­վել է­ներ­գե­տի­կա­յի, տրանս­պոր­տի եւ լո­գիս­տի­կա­յի ո­լորտ­նե­րում փոխ­շա­հա­վետ նա­խագ­ծե­րի հե­տե­ւո­ղա­կան ի­րա­կա­նաց­մա­նը»: Իսկ ի­րա­նա­կան «Mehr» գոր­ծա­կա­լու­թյունն էլ մատ­նան­շել է, «հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան եւ հա­մա­կարգ­ման մի­ջո­ցով կա­րող են լուծ­վել տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին խնդիր­նե­րը, այդ թվում՝ Կով­կա­սի եւ Սի­րի­ա­յի»: Եվ­ դա տրա­մա­բա­նա­կան է՝ ե­թե Մոսկ­վան եւ Թեհ­րա­նը պատ­րաստ­վում են կով­կա­սյան ուղ­ղու­թյամբ «Հյու­սիս-Հա­րավ» մի­ջանցք տա­նել, պետք է նա­եւ բա­ցա­ռեն առ­կա ստա­տուս-քվո­յի փո­փո­խու­թյու­նը, ո­րի պա­րա­գա­յում այս տա­րա­ծաշր­ջա­նում կա­րող են թուրք-ՆԱ­ՏՕ-ական զոր­քեր հայտն­վել:

Ու երբ այս ի­րա­վի­ճա­կում ար­ցախ­ցի­նե­րին այդ­պես էլ չեն կա­րո­ղա­նում ստի­պել կամ հա­մո­զել՝ թուր­քի ա­ռաջ ծնկի գալ, ա­նի­մաստ է դառնում MI 6-ի շե­ֆի Հա­յաս­տան գա­լը:

ՔԵ­ՐՈԲ ՍԱՐԳ­ՍՅԱՆ