Ինչ փոխվեց, որ Նիկոլը միայն հիմա սկսեց սարսափել գերված արցախցիների խոսելուց

Ն­կատ­վում է, որ ­Դա­վո­սի վեր­ջին այ­ցից վե­րա­դառ­նա­լուց հե­տո «տա­րօ­րի­նակ» հայ­տա­րա­րութ­յուն­նե­րով ­Նի­կո­լը գե­րա­զան­ցում է իր իսկ բո­լոր նախ­կին ռե­կորդ­նե­րը: Ու թեեւ ա­մեն մի նման հայ­տա­րա­րութ­յուն ա­մե­նա­սուր հան­րա­յին ռեակ­ցիան է ա­ռաջ բե­րում՝ ուղղ­ված դրա հե­ղի­նա­կին, բայց ան­գամ դա ­Նի­կո­լին չի ստի­պում «բե­րա­նը փա­կել»: Ի­րա­վի­ճա­կը սկսել է նման­վել մա­զո­խիզ­մի դա­սա­կան սցե­նա­րի, երբ մեկն ինքն ի­րեն է մտրա­կա­հա­րում ու դրա­նից հա­ճույք ստա­նում:

«ԻՆՉ ԱՆԵԼ»

­­Մի խոս­քով, ստիպ­ված ենք մտա­ծել, որ ­Դա­վո­սում ինչ-որ բան ­Նի­կո­լին հասց­րել է ծայ­րա­հեղ հո­գե­կան լար­վա­ծութ­յան: Չ­նա­յած, երբ նա­յում ես այս տա­րի դա­վոս­յան ֆո­րու­մի ընդ­հա­նուր ֆո­նին, այն տպա­վո­րութ­յունն է, որ այն­տեղ հա­մա­տա­րած հո­գե­շեղ­ման վի­ճակ էր տի­րում: Ա­րեւմտ­յան մի շարք աղբ­յուր­նե­ր ն­կա­րագ­րում են նման պատ­կեր. «Մարմ­նա­վա­ճառ­նե­րի, տրանս օր­գիա­նե­րի, ԼԳԲՏ եւ այ­լա­սեր­վա­ծութ­յուն­նե­րի, հար­բե­ցո­ղութ­յան եւ թմրան­յու­թե­րի ռե­կոր­դա­յին քա­նակ ­Դա­վո­սի ֆո­րու­մում»: ­Կա­րե­լի է նաեւ պատ­ճա­ռը կռա­հել. ուլտ­րա­լի­բե­րաստ­նե­րը նյար­դա­յին ծան­րա­գույն վի­ճա­կի են հա­սել Թ­րամ­փի պատ­ճա­ռով, ­Դա­վո­սում հա­վաք­վել են ինչ-որ հա­կա­քայ­լե­րի հա­մար, բայց ա­նե­լա­նե­լիութ­յու­նը նրանց տա­րել է մաք­սի­մալ սո­դո­միզ­մի: Ս­րան դեռ կհաս­նենք եւ վե­րա­դառ­նանք ­Նի­կո­լին:

Ա­սել, թե նա ­Դա­վոս՝ տնտե­սա­կան ֆո­րում էր գնա­ցել ինչ-որ տնտե­սա­կան նկա­տա­ռում­նե­րով, նույ­նիսկ ծի­ծա­ղե­լի կլի­ներ: Ի­րա­կան նպա­տա­կը մինչ գնալն էլ կա­րե­լի էր կռա­հել՝ պետք է փոր­ձեր հաս­կա­նալ, թե այս նոր ի­րա­վի­ճա­կում, երբ ա­մե­րիկ­յան ուլտ­րա­լի­բե­րալ­նե­րը, ո­րոնց հետ իր թի­մով ա­մե­նա­սերտ կա­պե­րի մեջ էին, հե­ռաց­ված են, իսկ եվ­րո­պա­կան­նե­րը՝ ծանր հար­ված­նե­րի դաշ­տում են, ինչ են մտա­ծում այս ա­մե­նի մա­սին: Ու պարզ­վում է, որ նրանք ռեալ հա­կա­քայ­լեր գո­նե այս պա­հին ոչ միայն չու­նեն, այլ «դար­դից տրվել են հա­մա­տա­րած սո­դո­միզ­մի»: ­Հա, ՆԱՏՕ-ի գլխա­վոր քար­տու­ղար ­Ռուտ­տեի հետ ինչ-որ «Հա­յաս­տան-ՆԱՏՕ փոխ­գոր­ծակ­ցութ­յան զար­գաց­ման հնա­րա­վո­րութ­յուն­ներ» էին քննար­կում: ­Դա­վո­սից վե­րա­դառ­նա­լուց հե­տո էլ նույն ուլտ­րա­լի­բե­րալ­նե­րի հետ շփում­ներ կա­յին: Այդ թվում՝ ­Նի­կոլն ըն­դու­նել է ոչ ան­հայտ «Քար­նե­գի» հիմ­նադ­րա­մի մի­ջին կար­գի ինչ-որ խմբի՝ կազմ­ված ­Գա­րո ­Փայ­լա­նից, ­Յու­ջին ­Ռու­մե­րից եւ ­Թո­մաս դե ­Վաա­լից: ­Բայց այն բո­լոր ծրագ­րե­րը, հու­շում­նե­րը, ցու­ցում­նե­րը, ո­րոնք գա­լիս են ուլտ­րա­լի­բե­րալ­նե­րից, որ­քա­նո՞վ կա­րող են ար­դիա­կան հա­մար­վել, ե­թե դրանց կցված չէ ԱՄՆ-ի իշ­խա­նութ­յուն­նե­րի «դաբ­րոն»: Ընդ ո­րում, այն պա­հին, երբ ԱՄՆ-ի նոր իշ­խա­նութ­յուն­նե­րից սպա­սե­լիք­նե­րը բա­ցա­սա­կան դաշ­տում են: Օ­րի­նակ, Թ­րամ­փի ո­րո­շու­մը եւ դրան հա­ջոր­դած պետ­քար­տու­ղա­րի հրա­մա­նը՝ ա­մե­րիկ­յան պե­տա­կան մա­կար­դա­կով, այդ թվում՝ ԱՄՆ ՄԶԳ-ի` USAID-ի մի­ջո­ցով բո­լոր ծրագ­րերն ու ծախ­սե­րը դա­դա­րեց­նե­լու մա­սին, ի­հար­կե, ոչ միայն Ուկ­րաի­նա­յի մա­սին է: Այլ, մաս­նա­վո­րա­պես, այն 250 մի­լիոն դո­լա­րի, ո­րը դեռ ան­ցած աշ­նանն էր Բ­լին­քե­նը USAID-ի մի­ջո­ցով շռայ­լա­բար խոս­տա­ցել ­Նի­կո­լին:

Այս­պի­սով, ԱՄՆ-ի հետ կապ­ված, մեղմ ա­սած, միայն ա­նո­րո­շութ­յուն­ներ են՝ բա­ցա­սա­կան սպա­սե­լիք­նե­րով: Եվ­րա­լի­բե­րաստ­նե­րը «մե­ռած ու չթա­ղած» վի­ճա­կում են եւ ո­րե­ւէ ռեալ բան ա­սել չեն կա­րող: ­Կա­րող է, ա­սենք, մեկ տա­րուց ինչ-որ բան փոխ­վել: ­Բայց այդ մեկ տա­րին դեռ ապ­րել է պետք: «Թար­սի պես, հեր­թա­կան ընտ­րութ­յուն­ներն էլ սա­րե­րի հե­տե­ւում չեն: Ու­րեմն, ի՞նչ է ա­նե­լու ­Նի­կո­լը: Ա­հա այս հար­ցը նրան կա­րող է հասց­նել « բո­լոր նախ­կին ռե­կորդ­նե­րը գե­րա­զան­ցե­լու» հո­գե­վի­ճա­կին: Ա­ռա­վել եւս, որ այս պա­հին չորս կող­մից գա­լիս են հար­ված­ներ, ո­րոնք շատ ա­վե­լի ծանր են դարձ­նե­լու այդ, պայ­մա­նա­կա­նո­րեն ա­սած, մեկ տա­րին:

ՍՊԱՍՈՒՄ Է, ՈՐ ԱՐՑԱԽՑԻՆԵՐԸ ԿԽՈՍԵ՞Ն

Այս օ­րե­րին ո­րոշ հայ­տա­րա­րութ­յուն­ներ, ո­րոնք ­Նի­կոլն ա­րեց, հու­շում են, որ նրա «ինչ ա­նել» ո­րո­շու­մը կախ­ված է ո­րո­շա­կի նոր գոր­ծըն­թաց­ներց: Օ­րի­նակ, ­Բաք­վի բան­տում գտնվող Ար­ցա­խի ­ռազ­մա­քա­ղա­քա­կան ղե­կա­վա­րութ­յան հետ կապ­ված հար­ցը: ­Փա­շին­յանն իր վեր­ջին հար­ցազ­րույ­ցում հայ­տա­րա­րեց. «Ես որ­ե­ւէ մե­կին իմ հա­կա­ռա­կոր­դը չեմ հա­մա­րում այն­տեղ գտնվող: ­Մենք մեզ հա­շիվ ենք տա­լիս, որ այն, ինչ տե­ղի է ու­նե­նում, ոչ միայն լրջո­րեն մտա­հո­գիչ է, այ­լեւ օգ­տա­գործ­վում է եւ­ օգ­տա­գործ­վե­լու է տա­րա­ծաշր­ջա­նում նոր էս­կա­լա­ցիա­ներ հրահ­րե­լու… ­Մենք հե­տա­խու­զա­կան տե­ղե­կութ­յուն­ներ ու­նենք, որ այդ մարդ­կանց նկատ­մամբ հո­գե­ներ­գոր­ծուն ար­գել­ված մի­ջոց­ներ են կի­րա­ռում, որ­պես­զի տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին էս­կա­լա­ցիա­նե­րը հրահ­րե­լուն ուղղ­ված խո­սույթ­ներ, ցուց­մունք­ներ կորզ­վեն նրան­ցից... Այդ դա­տա­վա­րութ­յունն օգ­տա­գործ­վե­լու է ­Հա­յաս­տա­նի ­Հան­րա­պե­տութ­յան դեմ»:

­­Մի կողմ թող­նենք, որ հենց ­Նի­կո­լի տա­րաբ­նույթ հայ­տա­րա­րութ­յուն­նե­րը, այդ թվում՝ ­Հա­յաս­տա­նի դաշ­նա­կից­նե­րից հրա­ժար­վե­լու մա­սով, մեր երկ­րի դեմ նոր պա­տե­րազմ սկսե­լու ա­մե­նա­պա­րարտ հողն են ստեղ­ծում: ­Բայց փո­խա­րե­նը, էա­կան է այն, որ նա ­Բաք­վի բան­տում գտնվող­նե­րի մա­սին խո­սում է «իմ հա­կա­ռա­կորդ» հա­մա­րել-չհա­մա­րե­լու բա­ռա­պա­շա­րով: Այ­սինքն, այդ ինչ­պե՞ս կա­րող են ցմահ ­Բաք­վում «փակ­վե­լու» են­թա­կա այդ ան­ձինք, ան­գամ տե­սա­կա­նո­րեն, կա­րո­ղա­նա­յին ինչ-որ մե­կին հա­կա­ռա­կորդ լի­նել-չլի­նել: ­Մեկ բա­նով, ե­թե նրանք ի­րենց տի­րա­պե­տած ողջ տե­ղե­կատ­վութ­յու­նը հրա­պա­րա­կավ ներ­կա­յաց­նեն: Իսկ ներ­կա­յաց­նել կա­րող են այն դեպ­քում, ե­թե Ա­լիե­ւը դրա «դաբ­րոն» տա: Ու հան­կարծ ­Նի­կո­լը փոր­ձում է նման հնա­րա­վո­րութ­յան դեմ պաշտ­պա­նութ­յուն ստեղ­ծել, որ «այդ մարդ­կանց նկատ­մամբ հո­գե­ներ­գոր­ծուն ար­գել­ված մի­ջոց­ներ են կի­րա­ռում», ե­թե մի բան ա­սեն, ու­րեմն այդ դե­ղե­րի ազ­դե­ցութ­յամբ են: ­Միայն թե այս­տեղ մեկ հար­ցա­կան նա թող­նում է. Ար­ցա­խի ղե­կա­վա­րութ­յունն ար­դեն տա­րիու­կես ­Բաք­վում է: Ան­գամ, հի­շեց­նենք, դեպք ե­ղավ, երբ Ա­լիեւն ա­նոն­սա­վո­րեց Ա­րա­յիկ ­Հա­րութ­յուն­յա­նի «հար­ցազ­րույ­ցը», որն այդ­պես էլ ե­թեր չհե­ռար­ձակ­վեց: ­Հենց այդ ժա­մա­նակ է, որ ­Նի­կո­լը սկսեց ­Հա­յաս­տա­նի հո­ղե­րը տալ Ա­լիե­ւին, եւ են­թադ­րե­լի է, որ հենց դրա արդ­յուն­քում էլ Ա­րա­յի­կի խոսքն այդ­պես էլ չներ­կա­յաց­վեց: ­Բայց ան­գամ այդ ժա­մա­նակ ­Նի­կո­լը չէր ար­դա­րա­նում, թե՝ «հո­գե­ներ­գոր­ծուն ար­գել­ված մի­ջոց­ներ», թե­րեւս հաս­կա­նա­լով, որ դա պրի­մի­տիվ մեկ­նա­բա­նութ­յուն կլի­ներ: Ու հան­կարծ հի­մա ո­րո­շեց մեյ­դան բե­րել այդ «բա­ցատ­րութ­յու­նը»: Այ­սինքն` ի՞նչ կա­րե­լի է մտա­ծել, որ տա­րիու­կես այդ «բա­ցատ­րութ­յու­նը» չկար, քա­նի որ բա­ցա­հայտ­ման վտանգ չէր տես­նում ու հի­մա ստիպ­ված է դրան դի­մել՝ մտա­ծե­լով, որ ար­դեն շատ մե՞ծ է վտան­գը, որ Ար­ցա­խի ղե­կա­վար­նե­րը կա­րող են շատ բան ա­սել: Իսկ իրականությունն այն է, որ գերված արցախցիներն իրոք կարող են շատ բան պատմել 44-օրյա պատերազմի իրական դավաճաններից: Ու եթե խոսեցին, Նիկոլին երեւի արդենբ բունկերներն էլ չփրկեն:

Այն, որ ­Նի­կո­լը սկսեց խո­սել Ա­րա­րա­տի մա­սին, ո­րը, ըստ էութ­յան, ­Ցե­ղաս­պա­նութ­յան ու­րաց­ման հիմք է, կա­րե­լի է ըն­կա­լել` որ­պես այս ի­րա­վի­ճա­կում Ա­լիե­ւին հեր­թա­կան զիջ­ման փորձ: ­Կամ, որ մտա­ծում է ­Թուր­քիա­յի հետ ա­ռեւտ­րի մեջ մտնել՝ վեր­ջի­նիս մի­ջո­ցով Ա­լիե­ւի վրա ազ­դե­լու մա­սին: Ե­թե այս տար­բե­րակ­նե­րից մեկն է, ա­պա կնշա­նա­կի, որ Ա­լիե­ւը ­Նի­կո­լից սպա­սում է շատ ա­վե­լի էա­կան քայ­լեր, քան ան­գամ ու­րա­ցումն է: Այն կար­գի էա­կան, ո­րին ­Նի­կոլն ան­գամ Ա­լիե­ւի ու­նե­ցած ա­մե­նա­ծան­րակ­շիռ հաղ­թա­թուղ­թը՝ Ար­ցա­խի ղե­կա­վա­րութ­յան խո­սելն է պատ­րաստ գոր­ծադ­րել: Ընդ ո­րում, քա­նի որ ­Նի­կո­լը ստիպ­ված է դի­մել նման պրի­մի­տիվ հա­կա­քայ­լի, ինչ­պի­սին է « հո­գե­ներ­գոր­ծուն ար­գել­ված մի­ջոց­նե­րը», են­թադ­րե­լի է, որ այս ան­գամ ­Հեյ­դա­րո­վի­չը չա­փա­զանց լուրջ է տրա­մադր­ված:

 ԻՆՉՈՒ ԽՈՍԵՑ ԼՈՒԿԱՇԵՆԿՈՆ

­­Կար­ծես թե կա մեկ թե­մա, ո­րի հետ կապ­ված ­Նի­կոլն այդ­պես էլ հա­մա­ձայ­նութ­յուն չի տա­լիս, թեեւ այն կանգ­նեց­րել է նրա ե­րա­զանք­նե­րի «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նագ­րի» ըն­թաց­քը: ­Խոս­քը, ի­հար­կե, կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րի հայտ­նի դրույ­թի մա­սին է, ո­րը, ե­թե մինչ այս ար­գե­լա­փա­կում էին ­Լոն­դոնն ու ­Վա­շինգ­տո­նը, ա­պա Թ­րամ­փից հե­տո հիմ­նա­կան ար­գելք­նե­րը պետք է որ գան ­Լոն­դո­նից: Իսկ որ MI-6-ն­ ու­նի դա պար­տադ­րե­լու հա­մար միան­գա­մայն ծան­րակ­շիռ կոմպ­րո­մա­տա­յին փա­թեթ, դրա մա­սին էլ է շատ խոս­վել:

Այն, որ ներ­կա­յումս հիմ­նա­կան շեշ­տը դրված է հենց կո­մու­նի­կա­ցիոն խնդրի վրա, կա­րե­լի է կռա­հել նաեւ նրա­նից, որ իր հեր­թին նաեւ ­Լու­կա­շեն­կոն սկսեց հենց նույն պա­հին հար­ված­ներ հասց­նել ­Նի­կո­լին: ­Հի­շեց­նենք, օ­րերս նա, «ան­հաս­կա­նա­լիո­րեն», իր հեր­թին սկսեց փա­կագ­ծեր բա­ցել, թե. «Ես եւ ­Պու­տի­նը ապ­շած էինք, երբ պա­տե­րազ­մում պարտ­վե­լուց հե­տո ­Փա­շին­յա­նը հայ­տա­րա­րեց, թե Ս­տե­փա­նա­կերտն ու ամ­բողջ ­Ղա­րա­բա­ղը փաս­տա­ցի Ադր­բե­ջա­նի տա­րածքն են… ­Զան­գե­ցի ­Պու­տի­նին, ա­սա­ցի՝ լսե­ցի՞ր ինչ է ա­սել: ­Պա­տաս­խա­նեց՝ լսե­ցի, բայց ո՞վ էր նրա լեզ­վից քա­շում, որ նման բան ա­սի: Ես հարց­րի՝ դո՞ւ ես դրդել, որ նման բան ա­սի: ­Պա­տաս­խա­նեց՝ ո՛չ, առ­հա­սա­րակ չեմ մի­ջամ­տել, զար­մա­ցած եմ»: Ի­հար­կե, ­Նի­կո­լը կա­րող է ­Լու­կա­շեն­կո­յին մե­ղադ­րել, թե ինձ չի սի­րում եւ նման ստեր է ա­սում: ­Բայց չէ, չի կա­րող. ­Լու­կա­շեն­կոն հենց այն­պես չէ, որ նաեւ ­Պու­տի­նին հի­շա­տա­կեց, այ­սինքն՝ վեր­ջինս կա­րող է պետք ե­ղած դեպ­քում հաս­տա­տել: Ա­սենք, քիչ հա­վա­նա­կան կլի­ներ, որ ­Լու­կա­շեն­կոն ինչ-որ ոչ ճիշտ տե­ղե­կութ­յուն տա­րա­ծեր՝ վկա­յա­կո­չե­լով ­Պու­տի­նին: Ա­վե­լին, հա­զիվ թե նա ան­գամ ճիշտ տե­ղե­կութ­յուն տա­րա­ծեր՝ վկա­յա­կո­չե­լով ­Պու­տի­նին, ե­թե չկա նրա առն­վազն նախ­նա­կան հա­մա­ձայ­նութ­յու­նը: Իսկ ե­թե այդ­պես է, ու­րիշ էլ ի՞նչ փա­կագ­ծեր կա­րող է ­Լու­կա­շեն­կոն բա­ցել:

Այս­պի­սով, կա­րե­լի է նաեւ հի­շել վեր­ջին եր­կու շա­բաթ­նե­րի ի­րա­դար­ձութ­յուն­նե­րը: ­Միր­զո­յան Ա­րոն Թ­րամ­փի ի­նա­գու­րա­ցիա­յից հե­տո մեկ­նեց ­Լավ­րո­վի հետ հան­դիպ­ման, եւ այն­տեղ նրան հի­շեց­րին նո­յեմ­բե­րի 9-ի պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րի հի­ման վրա «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նա­գիր» ստո­րագ­րե­լու ռու­սա­կան նա­խա­ձեռ­նութ­յան մա­սին: Ա­պա ­Նի­կո­լը գնաց Եվ­րո­պա, թե­րեւս հաս­կա­նա­լու՝ ստո­րագ­րի՞, թե՝ ոչ: ­Կա­րե­լի է մտա­ծել, որ նրան «խնդրել» են՝ չստո­րագ­րել: ­Վե­րա­դառ­նա­լով, նա այն­պի­սի ակ­նարկ­ներ է հնչեց­նում, ո­րոնք խո­սում են իր ուղ­ղութ­յամբ ա­հագ­նա­ցող շատ լուրջ ճնշում­նե­րի մա­սին: ­Գու­մա­րենք նաեւ այն ծանր վի­ճա­կը, որ կա ներ­հա­յաս­տան­յան հար­թա­կում, եւ պատ­կերն ամ­բող­ջա­կան կդառ­նա: Ու այս պայ­ման­նե­րում նա կա­րո՞ղ է եւս մեկ տա­րի ձգել, մին­չեւ պարզ կդառ­նա, թե Թ­րամփն ինչ է ա­սե­լու: