ՓԱՇԻՆՅԱՆԸ ՆԱԵՎ ԱՄՆ-ՈՒՄ Է «ՊԱՆԹՅՈՒՐՔԻԶՄԻ ՋՐԱՂԱՑԻՆ ՋՈՒՐ ԼՑՆՈՒՄ»

ԱՄՆ-ում գտնվող Փա­շին­յա­նը գո­նե ե­րեկ­վա դրութ­յամբ այդ­պես էլ ո­րե­ւէ տպա­վո­րիչ հան­դի­պում չէր ու­նե­ցել, ինչն առն­վազն տա­րօ­րի­նակ է դարձ­նում, թե ին­չու է պե­տութ­յան հաշ­վին հա­սել օվ­կիա­նո­սից այն կողմ: Բայց փո­խա­րե­նը, նա հասց­րեց աչ­քի ընկ­նել հեր­թա­կան «դա­րա­կազ­միկ» մտքե­րով, ո­րոնք, նման է, որ հեր­թա­կան ան­գամ են ի ցույց դնում, թե ի­րա­կա­նում ում խաղն է Նի­կո­լը խա­ղում:

ՀԵՐԹԱԿԱՆ ՎՏԱՆԳԱՎՈՐ ՃԱՌԵՐԸ

Այս­պես, եր­կար-բա­րակ ճա­ռե­լով ինչ-որ « գա­ղա­փա­րա­խո­սա­կան տրանս­ֆոր­մա­ցիա­յից», ե­կավ, հա­սավ այն մտքին, թե՝ «ՀՀ-ն­ ինքն է բարձ­րա­գույն ազ­գա­յին նպա­տակ եւ ՀՀ-ից ա­վե­լի բարձր ազ­գա­յին նպա­տակ չի կա­րող լի­նել»: Ս­րա մա­սին, ի­հար­կե, կա­րե­լի է վի­ճել, քա­նի որ մեծ հարց է՝ կա­րե­ւո­րը տա­րած­քա­յին միա­վո՞րն է, թե այդ միա­վո­րի վրա ապ­րող ժո­ղո­վուր­դը. կա­րող են վա­ղը-մյուս օ­րը այս տա­րած­քը լցնել տա­րաբ­նույթ հնդիկ­նե­րից սկսած, թու­րք-ազե­րի­նե­րով վեր­ջաց­րած, եւ է­լի ա­նու­նը ՀՀ կմնա, բայց ոչ հայ ժողովր­դի Հա­յաս­տա­նը: Բայց դա մի կողմ:

Ա­հա, այս «գա­ղա­փա­րա­խո­սութ­յուն­նե­րից» հե­տո Նի­կո­լը հա­սավ իր ա­մե­նա­տա­րօ­րի­նակ մտքե­րից մե­կին. «Մենք այս ա­մեն ին­չին ե­կել ենք 44- օր­յա պա­տե­րազ­մի պար­տութ­յան բե­րու­մով եւ այս պար­տութ­յան պատ­ճառ­նե­րի խոր­քա­յին եւ ոչ խոր­քա­յին պատ­ճառ­նե­րը: Մենք, իմ գնա­հատ­մամբ, այ­սօր այդ պար­տութ­յան մի­ջով անց­նե­լով, ձեռք ենք բե­րել ան­կախ, ինք­նիշ­խան պե­տութ­յուն ու­նե­նա­լու հնա­րա­վո­րութ­յուն…»: Ինչ է, պատ­րաստ­վում է ինքն ի­րեն հե­րո՞ս հռչա­կել, թե տե­սա՞ք, պարտ­վե­ցինք, որ «ինք­նիշ­խան պե­տութ­յուն» ու­նե­նանք: Ու սա՞ է նրա «ինք­նիշ­խան պե­տութ­յու­նը», երբ նույն Նի­կոլն է քա­նիցս ա­սել՝ ե­թե թշնա­մու այս-այս պա­հան­ջը չա­նենք, պա­տե­րազմ կլի­նի, ու վա­զել է ա­նե­լու: Կամ, ար­դեն մոտ չոր­սու­կես տա­րի «խա­ղա­ղութ­յու­նից» է խո­սում, իսկ Ա­լիե­ւը միայն ծաղ­րում է, թե՝ այս-այս պա­հանջն էլ կա­նես, կո­րո­շեմ՝ ստո­րագ­րել, թե՝ ոչ: Այն նույն Ա­լիե­ւը, ո­րի ա­ռա­վե­լա­գույն ե­րա­զան­քը  ա­ռաջ գո­նե 5 շրջան հետ ստա­նալն էր:

Ու այս­տե­ղից էլ Նի­կոլն անց­նում է, թե­րեւս, իր հիմ­նա­կան քա­րոզ­չա­կան մտքին, թե՝ «Կա­յին ու­ժեր, ո­րոնց ա­ռանց­քա­յին գոր­ծի­քը մեզ կա­ռա­վա­րե­լու հետեւ­յալն է. անհ­նար դարձ­նել մեր ինք­նու­րույն ապ­րե­լը մեր մի­ջա­վայ­րում, որ­պես­զի մենք լի­նենք կա­ռա­վա­րե­լի»:

Ո՞ր ու­ժի մա­սին է Նի­կո­լը խո­սում, դրան դեռ կհաս­նենք: Մինչ այդ, ֆիք­սենք՝ իր այդ հեր­թա­կան «գլուխ­գոր­ծո­ցը» բա­ցատ­րում է այս­պես. «Ցա­վոք սրտի, ես այն­քան խե­լոք չեմ, որ այդ ին­ֆոր­մա­ցիան գլխի ընկ­նեի ինք­նու­րույն: Ես դա գլխի եմ ըն­կել վար­չա­պետ լի­նե­լու ըն­թաց­քում տար­բեր հան­դի­պում­նե­րի ըն­թաց­քում… Այդ նույն խո­սակ­ցութ­յունն ու­նե­նում եմ ա­մե­նատար­բեր ղե­կա­վար­նե­րի հետ, ո­րոնց ա­սա­ծը հետեւ­յալն է, որ, գի­տեք ինչ, այս աշ­խար­հում ա­մեն մեկն իր դերն ու­նի, ձեր դե­րը նա­հա­տակն է: Ժո­ղո­վուրդ, խի եք խառն­վել ի­րար: Հաս­կա­նում ենք, որ մենք նա­հա­տակ­վել ենք, որ շատ դեպ­քե­րում դուք եք մեզ օգ­նել, որ մենք նա­հա­տակ­վենք, բայց մենք էլ չենք ու­զում նա­հա­տակ լի­նել, ու­զում ենք լի­նել սո­վո­րա­կան ապ­րող ժո­ղո­վուրդ…»,- ա­սել է Փա­շին­յա­նը:

Ու տես­նես ին­չո՞ւ է ո­րո­շել, որ «վար­չա­պետ լի­նե­լու ըն­թաց­քում» կա­րո­ղա­ցել է «այն­քան խե­լո­քա­նալ»: Խո­շոր հաշ­վով, գո­նե այս ճա­ռում դրա հիմ­նա­վո­րումը չտե­սանք: 70 տա­րի Հա­յաս­տա­նը ե­ղել է Միութ­յան կազ­մում, եւ ո­րե­ւէ հայ ի­րեն «նա­հա­տակ» չէր հա­մա­րում: Միութ­յու­նից հե­տո, ա­վե­լին, ա­մեն մի հայ ի­րեն հաղ­թող էր զգում, իսկ Ա­լիե­ւը 2016թ.-ին ըն­դա­մե­նը չորս օր կռվե­լով, վա­զեց զի­նա­դա­դար խնդրե­լու: Ու թեեւ հե­տո ե­կավ Նի­կո­լը, բայց է­լի 44-օր­յա­յում, ինչ­պես նա է հի­մա փոր­ձում հա­մո­զել, Հա­յաս­տա­նը չպարտ­վեց. ի վեր­ջո, Ա­լիեւն է խոս­տո­վա­նել, որ ե­թե զի­նա­դա­դար չլի­ներ, ար­դեն հար­ձակ­վե­լու ո­րե­ւէ պո­տենց­իալ նրա մոտ չէր մնա­ցել: Իսկ թե ինչ­պես ե­ղան 44-օր­յա­յի պար­տութ­յու­ննե­րը, դրանք ժա­մա­նա­կը կգա, կբա­ցա­հայտ­վեն. թող Նի­կոլն ի­րեն այդ­քան լավ չզգա: Դ­րա­նից հե­տո ի՞նչ ու­նենք. Նի­կոլ, որն իր քա­րոզ­նե­րով եւ գոր­ծո­ղութ­յուն­նե­րով փոր­ձում է Հա­յաս­տա­նը ներ­կա­յաց­նել, որ­պես պարտ­ված, հայ ժո­ղովր­դին էլ՝ «նա­հա­տա­կի» հո­գե­բա­նութ­յուն ու­նե­ցող: Ընդ ո­րում, պար­բե­րա­բար, թե` ե­թե սա չա­նենք, Ա­լիե­ւը կհար­ձակ­վի: Ու սրա­նից հե­տո այդ ո՞ւմ է մե­ղադ­րում, թե դրսից ինչ-որ մեկն ա­սում է, թե հա­յե­րի դե­րը «նա­հա­տակ­վելն» է: Դե ու­րեմն, թող գո­նե այս ան­գամ ա­նուն­ներ հնչեց­նի:

ՈՒՐԵՄՆ, Ո՞ՒՄ Է ՆԻԿՈԼԸ ՄԵՂԱԴՐՈՒՄ

Իսկ քա­նի ա­նուն չկա, այն տպա­վո­րութ­յունն է, որ Նի­կոլն այս ան­գամ էլ է Ռու­սաս­տա­նին մե­ղադ­րում, թե՝ մեզ փոր­ձում են «նա­հա­տակ» ներ­կա­յաց­նեն, որ կա­ռա­վա­րեն: Ու­րեմն, պետք է «ստեղ­ծենք մի ի­րա­վի­ճակ, երբ մենք մեր տա­րա­ծաշր­ջա­նում, հար­եւան­նե­րի մի­ջա­վայ­րում կկա­րո­ղա­նանք ապ­րել ա­ռանց ար­տա­քին օգ­նութ­յան»: Հա, լավ կլի­ներ: Ամ­բողջ հարցն այն է, թե Հա­յաս­տա­նի ա­րե­ւել­յան եւ ա­րեւմտ­յան հա­րե­ւան­նե­րին պե՞տք է նման վի­ճակ: Դա­տե­լով փաս­տից, որ Ա­լիեւն ու Էր­դո­ղանն ա­մե­նօր­յա ռե­ժի­մով խո­սում են «Զան­գե­զու­րի մի­ջանց­քից», հաս­տատ է, որ նրանք թքած ու­նեն ինչ­պես խա­ղա­ղութ­յան, այն­պես էլ՝ Նի­կո­լի այդ գու­նա­գեղ ցան­կութ­յու­նն­երի վրա: Ա­վե­լի կոնկ­րետ՝ այն պա­հին, երբ «ա­տամ­նե­րը կտրեց», առն­վազն Ս­յու­նիքն ի­րեն­ցով են ա­նե­լու: Իսկ ա­վե­լի ի­րա­տե­սա­կան ցան­կութ­յու­նը «Ա­լեք­սանդ­րոպո­լի պայ­մա­նա­գիր-2»-ն­ է՝ մի 10 հա­զար քա­ռա­կու­սի կի­լո­մետ­րա­նոց ձե­ւա­կան Հա­յաս­տա­նով՝ ի­րա­կա­նում վի­լա­յե­թի կար­գա­վի­ճա­կով: Ա­ռա­վել եւս, մեր ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում, երբ ու­ժա­յին մո­տե­ցում­նե­րը նո­րից գե­րիշ­խող են դառ­նում աշ­խար­հում: Իսկ այդ մո­տե­ցում­ներն ինչ­պես Ադր­բե­ջա­նի, այն­պես էլ Թուր­քիա­յի հա­մար միան­գա­մայն հո­գե­հա­րա­զատ էն. վ­կա­յութ­յունն Ար­ցա­խի ցե­ղաս­պա­նութ­յունն ու Սի­րիա­յի գրա­վումն է:

Ու հի­մա նա­յենք, թե այս ի­րո­ղութ­յուն­նե­րի ֆո­նին ինչ է քա­րո­զում Նի­կո­լը: «Ինք­նիշ­խան Հա­յաս­տան» գե­ղե­ցիկ փա­թե­թա­վոր­մամբ՝ մեր սե­փա­կան ու­ժե­րով, այն է՝ հիմ­նա­կան դաշ­նակ­ցից հրա­ժար­վե­լով (նա մեզ փոր­ձում է նա­հա­տակ ներ­կա­յաց­նել), սե­փա­կան ու­ժե­րով հա­րե­ւան­նե­րի հետ «խա­ղաղ գո­յա­տե­ւում»՝ պատ­մա­կան անց­յա­լից հրա­ժար­վե­լու գնով: Պարզ հարց՝ ու­նե՞նք այդ սե­փա­կան ու­ժե­րը. Նի­կո­լի կա­ռա­վար­ման վեց տա­րի­նե­րից հե­տո՝ միան­շա­նակ ո´չ: Ռեա՞լ է հա­րե­ւան­նե­րի հետ «խա­ղաղ գո­յա­տե­ւում», ե­թե վերջ­նա­կա­նա­պես հրա­ժար­վենք մեր հիմ­նա­կան դաշ­նակ­ցից. նույն­պես ո´չ: Ու ինչ­քան էլ այս եր­կու «ոչ»-երն ակն­հայտ են, Նի­կոլն իր քա­րոզ­նե­րով (եւ ոչ միայն) հենց այս ուղ­ղութ­յամբ է փոր­ձում տա­նել Հա­յաս­տա­նը: Ու ան­կախ նրա­նից, թե «վար­չա­պետ լի­նե­լու ըն­թաց­քում» կա­րո­ղա­ցե՞լ է «այն­քան խե­լո­քա­նալ», թե՞ չի կա­րո­ղա­ցել:

ԴԵՊԻ ՎԻԼԱՅԵԹԱՑՈՒՄ

Այն, որ այս քա­րոզ­չութ­յու­նը, ոչ այլ ինչ է, քան բրի­տա­նա­թուր­քա­կան «պանթ­յո­ւրքիզ­մի» ջրա­ղա­ցին ջուր լցնել, կա­րե­լի է տես­նել: Այս­տեղ, սա­կայն, այլ հարց եւս կա. իսկ ին­չո՞ւ այս ա­մե­նը Նի­կոլն այս պա­հին սկսեց քա­րո­զել ԱՄՆ-ում:

Այն, որ այս պա­հին Թ­րամփն ակ­տի­վո­րեն խո­սում է Մոսկ­վա­յի հետ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րի գնա­լու մա­սին, Նի­կո­լը պետք է որ գո­նե լսած լի­ներ: Նաեւ այն, որ այդ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րը չեն կա­րող շրջան­ցել նաեւ հա­րավ­կով­կաս­յան ուղ­ղութ­յու­նը: Վեր­ջա­պես, որ ինչ­պես նախ­կի­նում, ա­ռա­վել եւս՝ ներ­կա­յումս Բ­րի­տա­նիան ակ­տի­վո­րեն գոր­ծում է այս ուղ­ղութ­յամբ, այն է՝ դեմ գո­նե այն կուր­սին, ո­րը Թ­րամ­փը պաշ­տո­նա­պես ներ­կա­յաց­նում է: Իսկ այդ ֆո­նին ար­դեն իսկ ա­մե­նա­լուրջ տա­րա­ձայ­նութ­յուն­նե­րը կան թրամ­փա­կան­նե­րի եւ բրի­տա­նա­կան լի­բե­րաստ­նե­րի հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րում: Ա­սենք, դա չնկա­տել պար­զա­պես հնա­րա­վոր չէ, հաշ­վի առ­նե­լով այն բաց հար­ված­նե­րը, ո­րոնք թրամ­փա­կան­նե­րը պար­բե­րա­բար հասց­նում են բրի­տա­նա­կան իշ­խա­նութ­յուն­նե­րին` չխնա­յե­լով ան­գամ վար­չա­պե­տին:

Եվ ա­հա այս ի­րա­վի­ճա­կում ԱՄՆ-ում գնտվող Նի­կոլն ակ­նար­կո՞ւմ է, որ պատ­րաստ է շա­րու­նա­կել աշ­խա­տան­քն այն ուղ­ղութ­յամբ, որն ակ­տի­վո­րեն ա­ռաջ է տա­նում բրի­տա­նա­կան MI-6-ը: Ինչ է, ու­զում է թ­րամ­փա­կան թի­մին ցույց տալ, թե, տե­սեք, ինձ հետ չեք ու­զում գործ բռնել, ու­րեմն կաշ­խա­տեմ լի­բե­րալ­նե­րի հե՞տ: Թե՞ այդկերպ Մոսկ­վա­յին է ինչ-որ բան ակ­նար­կում:

­Բայց մյուս կող­մից էլ ա­սել, թե Նի­կոլ­ն ի­րա­կա­նում էլ, ե­թե ան­գամ շատ ցան­կա­նա, կկա­րո­ղա­նա Հա­յաս­տա­նը տա­նել վի­լա­յե­թաց­ման ուղ­ղութ­յամբ, դա էլ քիչ հա­վա­նա­կան տար­բե­րակ կլի­ներ: Մի կող­մից, այս պա­հին Թուր­քիան շա­րու­նա­կում է լիո­վին խրված մնալ Սի­րիա­յում: Բա­նը հա­սել է այն կե­տին, որ սի­րիա­կան ներ­կա­յիս ա­հա­բեկ­չա­կան իշ­խա­նութ­յուն­նե­րի հետ Էր­դո­ղանն ինչ-որ թուրթ է պատ­րաստ­վում ստո­րագ­րել՝ «Ռազ­մա­վա­րա­կան ռազ­մա­կան պայ­մա­նա­գիր» ան­վան տակ, ո­րը ռազ­մա­կան տե­սանկ­յու­նից Սի­րիան վերջ­նա­կա­նա­պես է դնում Թուր­քիա­յի վե­րահս­կո­ղութ­յան տակ: Բայց չնա­յած դրան, Սի­րիա­յում կան ինչպես Իս­րա­յե­լի ընդ­լայն­ման, այն­պես էլ Քուր­դիս­տա­նի ստեղծ­ման թե­մա­նե­րը, ո­րոն­ցից ան­գամ նման պայ­մա­նագ­րով Էր­դո­ղա­նը չի կա­րող ձեր­բա­զատ­վել: Ա­ռա­վել եւս, որ ար­դեն նաեւ Թ­րամփն է խո­սում «մեծ Իս­րա­յե­լի» ստեղծ­ման անհ­րա­ժեշ­տութ­յու­նից, իսկ դա հնա­րա­վոր է ի­րա­կա­նաց­նել միայն սի­րիա­կան տա­րածք­նե­րի հաշ­վին, գու­մա­րած Քուր­դիս­տա­նի առ­կա­յութ­յու­նը: Ու սա այն կար­գի մասշ­տա­բա­յին խնդիր է Էր­դո­ղա­նի հա­մար, որ կով­կաս­յան ուղ­ղութ­յամբ նոր ճա­կատ բա­ցե­լը ՌԴ-ի եւ Ի­րա­նի դեմ մնում է քիչ հա­վա­նա­կա­նութ­յան դաշ­տում:

Ինչ վե­րա­բե­րում է Բաք­վին, ա­պա վեր­ջինս այս պա­հին ակ­տիվ շփում­նե­րի մեջ է Թեհ­րա­նի հետ՝ փոր­ձե­լով հար­թել վեր­ջին մի քա­նի սուր խնդիր­նե­րը: Բայց ան­գամ այդ պա­րա­գա­յում, օ­րի­նակ Ա­լիե­ւի ա­ռանց­քա­յին օգ­նա­կան­նե­րից մե­կին՝ Հիք­մեթ Հա­ջի­եւին ըն­դու­նե­լով, նա­խա­գահ Մա­սուդ Փե­զեշ­քիա­նը հեր­թա­կան ան­գամ հրա­պա­րա­կավ հայ­տա­րա­րեց, որ տա­րա­ծաշր­ջա­նի երկր­նե­րի տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նութ­յան պահ­պա­նումն Ի­րա­նի ար­տա­քին քա­ղա­քա­կա­նութ­յան հիմ­նա­րար սկզբունքն է: Այ­սինքն, ոչ մի «Զան­գե­զու­րի մի­ջանցք»:

­Վեր­ջա­պես, չմո­ռա­նանք, որ ռուս-ի­րա­նա­կան աղ­մուկ հա­նած ռազ­մա­վա­րա­կան պայ­մա­նա­գի­րը եւս հենց նույն տրա­մա­բա­նութ­յունն է սահ­մա­նում՝ հա­րավ­կով­կաս­յան տա­րա­ծաշր­ջա­նում ոչ մի աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան փո­փո­խութ­յուն եւ ար­տա­քին ու­ժե­րի ներ­կա­յութ­յուն: Ու ա­սել, թե բրի­տա­նա­ցի­նե­րը, բա­ցի հե­տա­խու­զա­կան խա­ղե­րից, նաեւ ռազ­մա­կան հնա­րա­վո­րութ­յու­ններ ու­նեն այդ տես­լա­կա­նը փո­խե­լու հա­մար, միամ­տութ­յուն կլի­ներ:

­Մի խոս­քով, թե կոնկ­րետ ին­չի հա­մար է Նի­կոլն ԱՄՆ-ում պանթ­յուր­քիս­տա­կան ջրա­ղա­ցին ջուր լցնում, ին­քը կի­մա­նա: Բայց, կրկնենք, նրա­նից գործ­նա­կա­նում ո­չինչ կախ­ված չէ, ուր մնաց՝ Հա­րա­վա­յին Կով­կա­սին աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան լանդ­շաֆ­տի փո­փո­խութ­յու­նը: