ԱՄՆ-Իրան պատերազմի հաավնականությունը մնում է շատ ցածր

Ի­հար­կե, Թ­րամ­փի նա­խա­ձեռ­նութ­յամբ՝ աշ­խար­հի մասշ­տա­բով մեկ­նար­կած այս գլո­բալ փո­փո­խութ­յուն­նե­րի պա­րա­գա­յում (Տե´ս նաեւ https://iravunk.com/?p=309654&l=am) էլ ա­վե­լի տա­րօ­րի­նակ տեսք են ստա­նում խո­սակ­ցութ­յու­ննե­րը, թե նույն Թ­րամ­փը նաեւ մեծ պա­տե­րազ­մի է պատ­րաստ­վում Ի­րա­նի դեմ: Սա­կայն ի­րո­ղութ­յունն այն է, որ այդ ուղ­ղութ­յամբ քա­րոզ­չութ­յունն այդ­պես էլ կանգ չի առ­նում:

­Հատ­կա­պես լի­բե­րալ աղբ­յուր­նե­րը վեր­ջին օ­րե­րին էլ պնդում են, թե Վա­շինգ­տոնն ու­նի կոնկ­րետ ծրագ­րեր: Այդ թվում, ե­թե Թեհ­րա­նը շա­րու­նա­կի հա­մա­ռո­րեն դեմ գնալ, ա­պա. «Ի­րա­նը կոչն­չա­նա մինչեւ սեպ­տեմ­բեր»: Այդ մա­սին ակ­տի­վո­րեն խո­սում է հատ­կա­պես բրի­տա­նա­կան լի­բե­րալ քա­րոզ­չա­մե­քե­նան. «Մ­տադ­րութ­յուն­նե­րի հստակ պատ­կե­րա­ցում կա: Ի­րա­նի ժա­մա­նա­կը սպառ­վում է: Ե­թե նրանք չպա­տաս­խա­նեն նա­խա­գահ Թ­րամ­փի ա­ռա­տա­ձեռն ա­ռա­ջար­կին Ի­րա­նի մի­ջու­կա­յին հնա­րա­վո­րութ­յուն­նե­րի ամ­բող­ջա­կան աու­դի­տի եւ դ­րանց ամ­բող­ջա­կան ա­պա­մոն­տաժ­ման դի­մաց, Ի­րանն այլեւս գո­յութ­յուն չի ու­նե­նա մինչեւ սեպ­տեմ­բեր: Ա­մեն ինչ չա­փա­զանց պարզ է: Իս­րա­յե­լի կա­ռա­վա­րութ­յան աղբ­յու­րը հաս­տա­տել է…»: Եվ այն, որ Ֆ­րան­սիան ԱԳ նա­խա­րա­րի մա­կար­դա­կով չհա­պա­ղեց մեջ ընկ­նել, թե, ա­յո, Ի­րա­նը կոչն­չաց­վի, գա­լիս է հու­շե­լու, թե ի­րա­կա­նում ԱՄՆ-Ի­րան պա­տե­րազ­մի դեպ­քում ով­քեր կլի­նեն հիմ­նա­կան շա­հա­ռու­նե­րը:

Ընդ ո­րում, թեեւ Ի­րա­նը ոչն­չաց­նե­լու մա­սին այդ պնդում­նե­րը շա­րու­նա­կա­բար վե­րագր­վում է Թ­րամ­փին, սա­կայն այդ­պես էլ չի ներ­կա­յաց­վում կոնկ­րետ փաստ, որԱՄՆ նա­խա­գա­հը նման հայ­տա­րա­րութ­յուն է հնչեց­րել: Բայց, չնա­յած դրան, Ի­րա­նի հան­դեպ միան­գա­մայն կոշտ այլ հայ­տա­րա­րութ­յուն­ներ Թ­րամփը, ի­հար­կե, ա­նում է, եւ դա ար­դեն նշա­նա­կում է, որ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի բա­վա­կա­նին լուրջ սրա­ցում, ի­հար­կե, կա: Այս­պի­սով, ի՞նչ հնա­րա­վոր հան­գու­ցա­լու­ծում­ներ կա­րող են լի­նել. հա­վա­նա­կան սցե­նար­նե­րը հետեւ­յալն են.

1. Հա­ջո­ղութ­յուն. Ռու­սաս­տա­նը հան­դես է գա­լիս որ­պես կա­պող օ­ղակ Վա­շինգ­տո­նի եւ Թեհ­րա­նի միջեւ. բազ­մաս­տի­ճան բա­նակ­ցութ­յուն­նե­րի մի­ջո­ցով փոխ­զի­ջում է գտնվում, ո­րում ԱՄՆ-ն ս­տա­նում է անվ­տան­գութ­յան ե­րաշ­խիք­ներ Իս­րա­յե­լի հա­մար, իսկ Ի­րա­նը ստա­նում է պատ­ժա­մի­ջոց­նե­րի մաս­նա­կի վե­րա­ցում։ Մոսկ­վան ամ­րապն­դում է աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան ա­ռա­ջա­տար միջ­նոր­դի իր կար­գա­վի­ճա­կը՝ կա­յու­նաց­նե­լով ի­րա­վի­ճա­կը Մեր­ձա­վոր Ար­եւել­քում։

2, «Սա­ռը դի­մա­կա­յութ­յուն». Մոսկ­վան ստանձ­նում է ար­բիտ­րի դե­րը՝ կան­խե­լով լայ­նա­ծա­վալ պա­տե­րազ­մը, բայց նաեւ վերջ­նա­կա­նա­պես չլու­ծե­լով հա­կա­մար­տութ­յու­նը։ Միաց­յալ Նա­հանգ­նե­րը եւ Ի­րա­նը շա­րու­նա­կում են փո­խա­դարձ սպառ­նա­լիք­նե­րի վի­ճա­կում՝ պար­բե­րա­բար ցու­ցադ­րե­լով ռազ­մա­կան ուժ, սա­կայն խու­սա­փե­լով բաց բա­խում­նե­րից։ Այս սցե­նա­րը թույլ է տա­լիս Ռու­սաս­տա­նին օգ­տա­գոր­ծել լար­վա­ծութ­յու­նը որ­պես գոր­ծիք եր­կու կող­մե­րի վրա ազ­դե­լու հա­մար։

3, Էս­կա­լա­ցիա՝ ռազ­մա­կան բախ­ման աս­տի­ճան. ԱՄՆ-ն­ ու­ժա­յին սցե­նար է ի­րա­կա­նաց­նում՝ ա­վիա­հար­ված­ներ հասց­նե­լով Ի­րա­նի ռազ­մա­վա­րա­կան օբ­յեկտ­նե­րին: Ի պա­տաս­խան՝ Թեհ­րա­նը հար­ված­ներ է հասց­նում տա­րա­ծաշր­ջա­նում ա­մե­րիկ­յան բա­զա­նե­րին եւ Իս­րա­յե­լի տա­րած­քին։ Հա­կա­մար­տութ­յան մեջ ներ­քաշ­ված են եր­կու կող­մե­րի դաշ­նա­կից­նե­րը, նե­րառ­յալ Սաուդ­յան Ա­րա­բիան, Իս­րա­յե­լը եւ Ի­րա­նի կող­մից ա­ջակց­վող զին­ված խմբա­վո­րում­նե­րը: Զին­ված դի­մա­կա­յութ­յու­նը տա­րած­վում է տա­րա­ծաշր­ջա­նից դուրս՝ ստեղ­ծե­լով գլո­բալ ա­պա­կա­յու­նաց­ման վտանգ:

Այս­պի­սով, եր­րորդ տար­բե­րա­կը, ո­րը, ըստ էութ­յան՝ «Ի­րանն այլեւս գո­յութ­յուն չի ու­նե­նա մինչեւ սեպ­տեմ­բեր» լի­բե­րալ քա­րոզն է, Եր­րորդ աշ­խար­հա­մարտ տա­նող ա­մե­նա­կարճ ու­ղին է: Ե­թե ան­գամ հա­մաշ­խար­հա­յին պա­տե­րազ­մի չհաս­նի, մեկ է, սպաս­վում է ԱՄՆ-ի ներգ­րավ­մամբ այն­պի­սի լուրջ ռազ­մա­կան հա­կա­մար­տութ­յուն, ո­րի տա­կից, իր ներ­կա տնտե­սա­կան վի­ճա­կով հան­դեձ, մեծ հարց է, թե Թ­րամփն ինչ­պես կա­րող է դուրս գալ: Ա­մեն դեպ­քում, ռիս­կը հսկա­յա­կան է, եւ դրան գնալ հա­նուն այն քա­րոզ­չութ­յան, թե Ի­րա­նը մի­ջու­կա­յին զենք կստեղ­ծի եւ Իս­րա­յե­լին կոչն­չաց­նի, ի­հար­կե, ռեալ տեսք չու­նի: Ա­ռա­վել եւս, այն պա­հին, երբ Թ­րամ­փը գնում է մի այն­պի­սի լրջա­գույն քայ­լի, ինչ­պի­սին է հա­մաշ­խար­հա­յին տնտե­սա­կան մո­դե­լի փո­փո­խութ­յան փոր­ձը:

­Շատ ա­վե­լի ի­րա­տե­սա­կան տեսք կա­րող է ու­նե­նալ երկ­րորդ տար­բե­րա­կը, ե­թե Վա­շինգ­տո­նը պատ­րաստ չէ Ի­րա­նի հան­դեպ «դո­զան նվա­զեց­նել», բայց նաեւ չի ցան­կա­նում դի­մել ծայ­րա­հեղ էս­կա­լա­ցիա­յի ռիս­կի: Թեեւ այս դեպ­քում կա այն հար­ցը, թե Մեր­ձա­վոր Ա­րե­ւել­քում լար­վա­ծութ­յան պահ­պա­նու­մը որ­քա­նո՞վ է խան­գա­րելու Թ­րամ­փի մեկ­նար­կած տնտե­սա­կան գոր­ծըն­թաց­նե­րին:

Թ­րամ­փի հա­մար ի­րա­նա­կան թե­մա­տի­կան ի­րա­կա­նում այն լուրջ հար­ցը չէ, որ դրա հա­մար ստիպ­ված լի­նի մեծ ռազ­մա­կան ու­ժեր պա­հել Մեր­ձա­վոր Ա­րե­ւել­քի տի­րույ­թում: Թե­րեւս, Իս­րա­յե­լի հար­ցում հա­մա­պա­տաս­խան ե­րաշ­խիք­նե­րի դեպ­քում մի քիչ այս, մի քիչ այն կողմ տար­բե­րա­կով Թ­րամփն ի­րոք կցան­կա­նար ձեր­բա­զատ­վել այդ խնդիրց: Եվ հաշ­վի առ­նե­լով, որ Իս­րա­յե­լը հա­մա­ռո­րեն շա­րու­նա­կում է մասշ­տա­բա­յին ա­վիա­հար­ված­նե­րը Սի­րիա­յում՝ ընդ­դեմ այն բո­լոր ռազ­մա­կան օբ­յեկտ­նե­րի, ո­րոնք Թուր­քիան կա­րող է օգ­տա­գոր­ծել, կա­րող է նաեւ պարզ­վել, որ ի­րա­նա­կան այս աղ­մուկն ըն­դա­մե­նը այլ՝ ա­վե­լի ռեալ ուղ­ղութ­յու­նից շե­ղե­լու սո­վո­րա­կան փորձ է: Այ, այդ ուղ­ղութ­յամբ ար­դեն միան­գա­մայն այլ, նաեւ տնտե­սա­կան ծրագ­րեր պարզ ուր­վագծ­վում են, եւ Թ­րամ­փի շա­հագրգռ­վա­ծութ­յունն էլ, ի­հար­կե, պետք է որ ա­վե­լի մեծ լի­նի:

Ա­մեն դեպ­քում, նկա­տենք, որ չնա­յած մասշ­տա­բա­յին քա­րոզ­չութ­յան, այ­նո­ւա­մե­նայ­նիվ, Ի­րա­նի դեմ պա­տե­րազ­մի վար­կա­ծը մնում է ա­մե­նա­քիչ հա­վա­նա­կան: