ԻՐԱԿԱՆՈՒՄ ՈՎ Է ԹՐԱՄՓԻ ԹԻՎ 1 ԹՇՆԱՄԻՆ

­Մեկ բան գնա­լով միան­շա­նակ է դառ­նում: Այն, որ Թ­րամփն ի­րոք փոր­ձում է հնա­րա­վո­րինս ա­րագ ա­զատ­վել ինչ­պես ուկ­րաի­նա­կան, այն­պես էլ ի­րա­նա­կան խնդրից (Տե´ս նաեւ https://iravunk.com/?p=311145&l=am): Ու թեեւ կա այն հիմ­նա­կան կար­ծի­քը, որ Թ­րամ­փի նպա­տա­կը Չի­նաս­տա­նի դեմ սրվող հա­կա­մար­տութ­յան վրա կենտ­րո­նա­նալն է, բայց այս­տեղ հար­ցա­կան­ներ, ի­հար­կե, կան:

Ի­րան-ԱՄՆ բա­նակ­ցութ­յու­նն­երի երկ­րորդ փու­լը նույն­պես կող­մե­րը միան­գա­մայն դրա­կան գնա­հա­տե­ցին: Սա­կայն սրա հետ կապ­ված մեկ նյո­ւանս պետք է հաշ­վի առ­նել: Այն է՝ ա­ռա­ջին փու­լի շե­մին, հի­շեց­նենք, ա­մե­րիկ­յան կող­մի բա­նագ­նաց Ո­ւիտ­կո­ֆը, մինչ ի­րան­ցի­նե­րին հան­դի­պե­լը, նախ այ­ցե­լեց Ռու­սաս­տան՝ եր­կա­րա­շունչ հան­դի­պում ու­նե­նա­լով Պու­տի­նի հետ: Եվ ա­հա, երկ­րորդ փու­լից ա­ռաջ պատ­կեր­ը փոխ­վեց. այս ան­գամ էլ Ի­րա­նի արտ­գործ­նա­խա­րար Ա­րաղ­չին ժա­մա­նեց Մոսկ­վա՝ փո­խան­ցե­լով Գե­րա­գույն ա­ռաջ­նոր­դի փակ ու­ղեր­ձը եւ նույն­պես եր­կա­րա­շունչ հան­դի­պում ու­նե­նա­լով Պու­տի­նի հետ:

­Թե բուն ռուս-ի­րա­նա­կան հա­րա­բե­րութ­յու­ննե­րի մա­սով սա ինչ է նշա­նա­կում, բա­վա­կա­նին լավ բա­ցատ­րեց Ա­րաղ­չին. «Մենք շատ կար­եւոր քննար­կում­ներ ու­նե­ցանք, Ի­րա­նի Իս­լա­մա­կան Հան­րա­պե­տութ­յան եւ Ռու­սաս­տա­նի հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րը եր­բեք այն­քան ա­մուր, լավ եւ փո­խա­դարձ հար­գան­քի ու շա­հե­րի վրա հիմն­ված չեն ե­ղել, որ­քան այ­սօր։ Վեր­ջերս ստո­րագր­ված Ի­րա­նի եւ Ռու­սաս­տա­նի միջեւ ռազ­մա­վա­րա­կան հա­մա­գոր­ծակ­ցութ­յան հա­մա­պար­փակ հա­մա­ձայ­նա­գի­րը եր­կու երկր­նե­րի հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի մա­կար­դա­կը բարձ­րաց­րել է ռազ­մա­վա­րա­կան մա­կար­դա­կի։ Մենք սերտ հա­մա­գոր­ծակ­ցութ­յուն եւ խորհր­դատ­վութ­յուն­ներ ենք պահ­պա­նում Ռու­սաս­տա­նի մեր բա­րե­կամ­նե­րի հետ մի­ջազ­գա­յին բո­լոր ո­լորտ­նե­րում»,- շեշ­տել է նա­խա­րա­րը: Վեր­ջա­պես նաեւ հա­վե­լե­լով, որ՝ Ի­րա­նի եւ Ռու­սաս­տա­նի միջեւ սերտ հա­մա­գոր­ծակ­ցութ­յու­նը կշա­րու­նակ­վի ա­պա­գա­յում «ա­վե­լի մեծ ին­տեն­սի­վութ­յամբ եւ թա­փով»։

­Սա­կայն այս ա­մե­նին նա­յենք այլ կող­մից եւս: Այն, որ ինչ­պես ա­մե­րիկ­յան, այն­պես էլ ի­րա­նա­կան կողմն ի­րար հան­դի­պե­լուց ա­ռաջ գա­լիս են Մոսկ­վա, եւս մեկ հիմ­նա­վո­րում է, ին­չի մա­սին քա­նիցս ենք ա­սել: Այն է՝ հենց Մոսկ­վան է Թեհ­րա­նի եւ Վա­շինգ­տո­նի բա­նակ­ցութ­յուն­նե­րում հիմ­նա­կան միջ­նոր­դը՝ դրա­նից են­թադր­վող հե­տե­ւանք­նե­րով հան­դերձ: Եվ այն, որ ի­րա­նա­կան կող­մը այս ա­մե­նի ֆո­նին խո­սում է ՌԴ-ի հետ հա­մա­գոր­ծակ­ցութ­յան էլ ա­վե­լի բարձր մա­կար­դա­կի հաս­նե­լու հե­ռան­կար­նե­րի մա­սին, մեկ բան է հու­շում՝ ԱՄՆ-ն, մեղմ ա­սած, ա­մե­նե­ւին էլ դեմ չէ այդ հա­րա­բե­րութ­յու­ննե­րին: Ըստ այդմ, նաեւ չի խոչըն­դո­տի այդ հա­րա­բե­րութ­յու­ններն ա­պա­հո­վող լո­գիս­տի­կա­նե­րի հար­ցում, եւ այս­տեղ խոս­քը, ի­հար­կե, Հա­րա­վա­յին Կով­կա­սի մա­սին է: Այ­սինքն, ա­մե­նա­հա­վա­նա­կան տար­բե­րակ է դառ­նում, որ Վա­շինգ­տո­նը հա­րավ­կով­կաս­յան տի­րույ­թին նա­յում է` որ­պես ՌԴ-ի աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան ազ­դե­ցութ­յան գո­տի:

Ու այն­պես չէ, որ վա­ղը-մյուս օ­րը Թ­րամ­փի այս մո­տե­ցու­մը կա­րող է փոխ­վել: Հաշ­վի առ­նե­լով, որ նա, ակն­հայ­տո­րեն, դեռ եր­կար ժա­մա­նակ է ու­նե­նա­լու Մոսկ­վա­յի կա­րի­քը: Այս­պես, օ­րերս Թ­րամ­փը սկսեց խո­սել նաեւ Պե­կի­նի հետ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­ներ ձեռք բե­րե­լու հե­ռան­կար­նե­րի մա­սին, ինչ­քան էլ որ ներ­կա հա­րա­բե­րութ­յու­նն­երը հա­սել են ա­ռեւտ­րա­յին պա­տե­րազ­մի մա­կար­դա­կի: Եվ այն, որ Մոսկ­վան նաեւ Վա­շինգ­տոն-­Պե­կին դեռ չսկսված բա­նակ­ցութ­յուն­նե­րում է լի­նե­լու հիմ­նա­կան միջ­նոր­դը, ար­դեն այս դիր­քե­րից կա­րե­լի է կռա­հել: Հաշ­վի առ­նենք նաեւ, որ մա­յի­սի 9-ին նա­խա­գահ Սին ծրագ­րել է այ­ցե­լել Մոսկ­վա, ո­րի ժա­մա­նակ, ի­հար­կե, ԱՄՆ-­Չի­նաս­տան-­Ռու­սաս­տան աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան նոր ե­ռանկ­յու­նու թե­ման, թե­րեւս, հիմ­նա­կան է լի­նե­լու: Այ­սինքն, որ­քան էլ որ գե­րիշ­խող է թվում  Վա­շինգ­տոն-­Պե­կին սպաս­վող մե­գա­բա­խում­նե­րի հե­ռան­կա­րը, սա­կայն ի­րա­կա­նում կա նաեւ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րի շատ լայն դաշտ՝ նոր Յալ­թա­յի տար­բե­րա­կով:

Ա­ռա­վել եւս, որ ի­րա­կա­նում Թ­րամ­փը, շատ նման է, որ բո­լո­րո­վին այլ պա­տե­րազ­մի է պատ­րաստ­վում, ա­վե­լին, կար­ծես դրա մեկ­նար­կի կո­ճա­կը սեղ­մում է: Այս­պես, օ­րերս նա կոչ է ա­րել Ֆե­դե­րալ ռե­զեր­վա­յին հա­մա­կար­գի (ՖՌՀ) նա­խա­գահ Ջե­րոմ Փաո­ւե­լին պաշ­տո­նանկ ա­նել այն բա­նից հե­տո, երբ նա հրա­ժար­վել է նվա­զեց­նել վե­րա­ֆի­նան­սա­վոր­ման տո­կո­սադ­րույ­քը: Դ­րա նա­խօ­րեին Փաո­ւե­լը քննա­դա­տել էր Ս­պի­տակ տա­նը՝ մաք­սա­տուր­քե­րի չա­փից ա­վե­լի բարձ­րաց­ման հա­մար, ին­չը, նրա կար­ծի­քով, կհան­գեց­նի գնա­ճի ա­ճին եւ տն­տե­սութ­յան դան­դաղ­մա­նը։

ՖՌՀ-ն ԱՄՆ-ում կա­տա­րում է Կենտ­րո­նա­կան բան­կի գոր­ծա­ռույթ­նե­րը: Այդ թվում` սահ­մա­նում է բան­կա­յին հիմ­նա­կան` վե­րա­ֆի­նան­սավոր­ման տո­կո­սադ­րույ­քը, տպագ­րում է դո­լա­րը` այն որ­պես վարկ տա­լով ա­մե­րիկ­յան պե­տութ­յա­նը: Չ­նա­յած, որ այդ կա­ռույցն ա­մե­նե­ւին էլ ֆե­դե­րալ չէ. այն մաս­նա­վոր է, եւ հիմ­նա­կան սե­փա­կա­նա­տե­րերին եւ ղե­կա­վար­նե­րին նշա­նա­կում են այն բո­լոր ուլտ­րա­լի­բե­րալ­նե­րը, ո­րոնք թշնա­մա­կան հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի մեջ են Թ­րամ­փի հետ:

Թ­րամ­փի գլխա­վոր խնդի­րը դեռ ա­ռա­ջին նա­խա­գա­հութ­յան ժա­մա­նակ ե­ղել եւ հի­մա էլ մնում է ՖՌՀ-ն՝ Կենտ­րո­նա­կան բան­կի եւ դո­լա­րի տպագ­րութ­յու­նը պե­տա­կան վե­րահս­կո­ղութ­յան տակ վերց­նե­լու նպա­տա­կով: Իսկ Փաո­ւե­լի դեմ սկսած հար­վա­ծը նշա­նա­կում է մեկ բան` սկսված է ա­մե­րիկ­յան իշ­խա­նութ­յու­ննե­րի պա­տե­րազ­մը ՖՌՀ-ի «հա­մաշ­խար­հա­յին կա­ռա­վա­րութ­յուն» կոչ­ված սե­փա­կա­նա­տե­րե­րի հետ: Ի­րա­կա­նում, հենց այդ «կա­ռա­վա­րութ­յան» դեմ է պա­տե­րազ­մում նաեւ Մոսկ­վան, խո­շոր հաշ­վով՝ Պե­կի­նը եւս: Եվ հենց դա է, որ այս ե­րեք ու­ժե­րին կա­մաց-կա­մաց տա­նում է հա­մա­գոր­ծակ­ցութ­յան դաշտ: