Լավ կլիներ` Ակադեմիական քաղաքի փոխարեն Եվրոպոլիս կառուցեն.ԲԱՐՍԵՂ ԹՈՒՄԱՆՅԱՆ

«Իրավունքը» զրուցել է ՀՀ ժողովրդական արտիստ, օպերային երգիչ ԲԱՐՍԵՂ ԹՈՒՄԱՆՅԱՆԻ հետ:

 -Պարոն Թումանյան, ի՞նչ կարծիք ունեք կոնսերվատորիան Ակադեմիական քաղաք տեղափոխելու գաղափարի վերաբերյալ:

-Այստեղ հարցը միայն կոնսերվատորիան չէ ... Հարց են բարձրացնում` ասում են, որ մեզ մոտ կթությունը կաղում է, ինստիտուտները որակազրվել են, բայց այդ ամենի խնդիրը շատ ավելի խորն է: Շինության տեղը փոխելով` ուսման որակը չի բարձրանա: Սա ինձ համար անհասկանալի է: Նման քաղաքներ ստեղծվում են, երբ ստիպված ես լինում մասնաճյուղ բացել կամ ունես իմիգրացիայի խնդիր, կամ եթե թագավորական երկրներ են, որտեղ կա Լորդերի պալատ, նրանք ուզում են իրենց երեխաները առանձին սովորեն: Ընդհանրապես քաղաքներում է ձեւավորվում քաղաքակրթությունը եւ դրա վրա մեծ բազա է ձեւավորվում:

- Ըստ Ձեզ` մեզ մոտ դա ինչպե՞ս է:

-Մեզ մոտ կա երեւանյան քաղաքակրթություն, երբ ասում են` սա երեւանցի է: Եվ եթե նկատել եք, կա նաեւ այդ հարաբերությունը հայերի միջեւ, երբ ասում են` սա պոլսահայ է, սասունցի է, քյավառցի է: Այսինքն` որեւէ շրջանի ներկայացուցիչ լինելը հատուկ առանձին քաղաքակրթական ինչ -որ շորշոփ, մտածելակերպ ունի: Եթե որեւէ մեկն ընթերցել է Կոստան Զարյանի  «Նավատոմար»-ը, այնտեղ կան մշակութային այդ մտորումները, թե ինչպես է նա վերլուծել ամբողջ քաղաքակրթությունը` իտլական, հունահռոմեական նախաքրիստոնեական, եգիպտական: Համեմատելով ամեն ինչ եւ հայկական ամբողջ մշակութային ճանապարհը` նա եկավ մի շատ գեղեցիկ հանգամանքի, ասելով. «Հայերին որեւէ մոդել պետք չի: Հայերը իրենք կարող են ստեղծել իրենց քաղաքակրթությունը»: Ես, իհարկե, շատ համամիտ եմ Կոստան Զարյանի ասած խոսքերի հետ: Վերցնել ինչ-որ ձեւեր, մոդելներ, որը կարող է ավելի էֆեկտիվ լինի մեր զարգացման համար, դա կեղծիք է:

-Այսօր մեր երկրում կրթված եւ տաղանդավոր մարդն ունի՞ պահանջարկ, եւ որքանո՞վ է նա գնահատված:

-Եթե ուզում ես, որպեսզի քո երկրում ծաղկի ուսումը, ապա կիրթ մարդը, կրթված մարդը պետք է մեծարված եւ գնահատված լինի: Ես չեմ տեսնում, որ մեր հասարակությունը կամ երիտասարդությունը տեսնի գնահատված  որեւէ կրթված մարդու: Էլ չեմ ասում, որ դասախոսները ստանում են ծիծաղելի աշխատավարձ: Մեզ մոտ հարուստները կամ օլիգարխները (թող չնեղանան) լիարժեք կրթություն չունեն չնայած նրան, որ ունեն բիզնեսմենի տաղանդ: Բոլորովին այլ խնդիր է ունենալ բիզնեսմենի տաղանդ եւ չլինել կրթված: Գիտեք, ռուսական մի ասացվածք կա. «Ցույց տվեք ձեր օլիգարխին, կասենք ինչպիսին է ձեր երկիրը»: Բայց չէ որ դա էլ է ցուցանիշ: Եթե կարելի է առանց կրթվելու դառնալ բիզնեսմեն, էլ ինչու եմ ես կրթվում, եթե կարելի է առանց կրթության ռեստորաններում երգելով, հարստանալ, էլ ինչու գնալ Թատերական ինստիտուտ կամ կոնսերվատորիա ընդունվել: Տանջվել, դառնալ փայլուն դաշնակահար կամ ջութակահար եւ կոպեկներ ստանալ` նվագախմբում նվագելով: Այսօր մեր երկրում Օպերային թատրոնում բարդ դերերը երգելով` չեն ստանում անգամ ռեստորանի մեկ երեկոյի գումարի չափով ամբողջ մեկ ամսվա ընթացքում: Այստեղից է ծնվում ամբողջ պահանջարկը մեր կրթական կարեւորության: Թող չխաբեն, որ բուհեր որեւէ տեղ տանելով, նրանք ավելի կշահագրգռեն որեւէ մեկին: Պետք է մեծարել ուսումը, կրթված մարդուն, որպեսզի դեպի այդ կողմ ձգտի հասարակությունը: Եվ նա իր վրա կաշխատի: Որովհետեւ ժողովուրդը երեխայի պես է, գնում է դեպի փայլփլունը եւ ուզոււմ է դրան նմանվել: Մենք դեռ այդ օրինակները չունենք, թե ում կարելի է նմանվել: Իսկ արժեքը չափում են աշխատավարձով: Սա է հիմնական մեր խնդիրներից մեկը:

-Ուզում են բարելավել բուհական համակարգը: Ինստիտուտների որակը բարելավելը մի՞թե լավ գաղափար չէ:

- Շատ կարեւոր է դա: Ինստիտուտը` դասախոսը եւ ուսանողն է: Դա շենքը չի: Իհարկե, մեզ պետք են լավագույն կադրեր: Բայց արդյո՞ք Ակադեմիական քաղաքում սովորելուց հետո` նրանց կապահովեն աշխատանքով: Օրինակ` գնում եմ սովորելու եւ դառնում ֆիզիկ կամ մաթեմատիկոս, ես դրանից հետո աշխատանքով ապահովված կլինե՞մ: Սովետական Միության ժամանակ Հայաստանն ուներ շատ արտադրություններ: Մենք ե´ւ տեխնոլոգների, ե´ւ ֆիզիկոսների, ե´ւ շինարարների կարիք ունեինք: Այսօր մենք ունենք շատ քիչ առեւտրականների կամ գյուղատնտեսների կարիք: Մինչեւ Ակադեմիական քաղաք ստեղծելու գաղափարի մասին մտածելը` պետք է մտածենք պահանջարկի մասին: Մենք պետք է ստեղծենք այդ պահանջարկը, հետո տեսնենք, թե ինչպիսի գիտելիքների կարիք ունենք, որպեսզի Հայաստանը զարգանա: Դա նույնպես գալիս է այն փաստից, որ ես միշտ ասում եմ` մենք որոշե՞լ ենք, թե ինչ տեսլականով է զարգանալու մեր երկիրը: Դրա հետ կապված է նաեւ կրթական ամբողջ համակարգը: Ես կստանայի այս հարցերի պատասխանը, եթե որեւէ մեկը ինձ ներկայացներ իր տեսլականը` ինչպիսին է  պատկերացնում Հայաստանը: Ոչ թե մեծ- մեծ խոսենք, ասենք` գիտեք, մեր սահմանները պաշտպանված կլինեն, մենք ամենահզոր եւ լավ երկիրը կլինենք: Ես իմ կյանքում տեսել եմ ե´ւ լավը, ե´ւ վատը: Շատ լավ գիտեմ` ինչ պետք է անել, ինչպես պետք է զարգացնել: Բայց այն, ինչ- որ հիմա ես տեսնում եմ, ինձ չի համոզում: Եվ դրա համար թույլ տվեք չհավատալ, որ դա կարող է լավ հետեւանքներ թողնել, որովհետեւ դա ճակատագրական հարց է, եւ բոլորս էլ պատասխան ենք տալու պատմության առջեւ: Ամենակատարյալ տեսակն այն կլինի, եթե մենք ունենանք  ինչ- որ բյուջե, որի հաշվին բոլոր բուհերից հավաքենք լավագույն ուսանողներին եւ ուղարկենք արտասահմանյան լավագույն բուհերում սովորելու` պայմանով, որ հետո հետ վերադառնան եւ հայրենիքում օգտագործեն իրենց գիտելիքները:  Ես միանգամայն վստահ եմ, որ այն գիտելիքը  որը երեխան կստանա  Գերմանիայում, Իտալիայում, Ֆրանսիայում կամ Անգլիայում, երբեք չի կարող ստանալ Ակադեմիական քաղաքում:  Միգուցե լավ կլիներ Ակադեմիական քաղաքի փոխարեն Եվրոպոլիս քաղաք կառուցեն, որտեղ եվրոպական բարձր որակի ե´ւ համերգային, ե´ւ ուսումնական, ե´ւ ժամանցային գաղափարներ կիրականացնեին: 

ՆՈՒՆԵ ԶԱՔԱՐՅԱՆ

Այս թեմայով Այո, Նարեկ Մալյանն իրավացի է, մենք հաղթած ենք. Լիկա Թումանյան Ապրեք տղերք... Վարդան Թումանյանի հուզիչ կատարումը՝ ԴՕԿ կուսակցության համագումարին «Մոնոկլ» 14-րդ միջազգային փառատոնն ազդարարվեց «ԱՐՄՄՈՆՈ»-յի «Բալերինա Վարեչկա» մոնոներկայացումով Մոսկվայի հայկական թատրոնը փետրվարից մինչև մայիս ամիսը Մոսկվայում նշելու է Թումանյանի 155-ամյա հոբելյանը Նյութապաշտությունը, ցուցամոլությունն ու ատելությունը կուրորեն տանում են կործանման. ԲԱՐՍԵՂ ԹՈՒՄԱՆՅԱՆ