Հայկ Մարությանը քանդեց իմ տունը, հիմա էլ գալիս է ուրիշների տո՞ւնը քանդի. ԱՆԴՐԱՆԻԿ սարկավագ ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

«Սասուն» ազգագրական երգի-պարի համույթի գեղարվեստական ղեկավար, «Գաթա բենդի» համահիմնադիր Բարեշնորհ ԱՆԴՐԱՆԻԿ սարկավագ ՄԱՆՈՒԿՅԱՆԸ բազմիցս հարց է բարձրացրել իր մշակութային տան հետ կապված խնդիրների վերաբերյալ` ասելով, որ քանդել են իր մեկ հարկանի տան մի մասն ամբողջությամբ եւ 1991թ.-ին իր ձեռքով կառուցած երեքհարկանի տնից երեք մետր հեռավորության վրա կառուցում են 12 հարկանի բազմաբնակարան շենք: Ընդ որում` ՀՀ քաղաքաշինության մասին օրենքի համաձայն` այդ շենքը կառուցվել է բոլոր համապատասխան նորմերն անտեսելով, ինչի հետեւանքով էլ վթարային է դարձել Անդրանիկ սարկավագի տունն ու մշակութային օջախը, որն այսօր էլ անզեն աչքով կարելի է տեսնել: Այս մասին «Իրավունքը» զրուցել է նրա հետ:

— Երեւանում այսօր ունենք քաղաքապետի 14 թեկնածու, ովքեր ընտրական ծրագրերի խոստումներով շրջայց են կատարում մայրաքաղաքով մեկ, նրանցից որեւէ մեկը իր օգնությունն առաջարկե՞լ է Ձեզ:

— Ցանկացած երկիր կամ պետություն ունի օրենք, կարգ ու կանոն: Եթե գործում է, ապա խնդիր չի լինում, իսկ եթե օրենք ասվածն այն շրջանցելու, բռնանալու, թալանելու, հանցանք գործելու, կեղծելու, կաշառք կամ կեղծ խոստումներ տալու համար է, ուրեմն` ենթադրությունները թողնում եմ ձեզ... Ասեմ, որ ես ոչ մի քաղաքապետի կամ պետերի օգնության կարիքը չունեմ, ինձ թող հանգիստ թողնեն: Աստծուց տրված շնորհներով եւ իմ արարումով ես ներկայանում եմ մարդկանց եւ ապրում զուսպ ու կոռեկտ կյանքով: Իմ վաստակած արդար քրտինքով պետության հարկատուն եմ՝ ինչպես բոլորը: Այդ հարկերի դիմաց էլ իմ պետությունը պարտավոր է զբաղվել հանրության՝ նաեւ իմ առաջ հայտնված խնդիրներով: Փաստացի մենք ունենք հարկատուներ, այն հանրությունն է: Կա պետության բյուջե, կան քաղաքապետներ, մարզպետներ, գյուղապետներ, կառավարիչներ եւ բազում այլ պետեր... Փորձենք հասկանալ. ուզո՞ւմ են, որ հանրությունը իրենց լավ ճանաչի: Թող շփվեն նրանց հետ, բայց այս տեխնիկայի զարգացած դարում այնքան տարբերակներ կան, որ ավելորդ ծախսեր անել պետք չէ: Եվ ո՞ւմ հաշվին են արվում ադ ծախսերը: Եթե բարին եւ բարերարություն են անում, պետք է իմանան, թե ինչ է ասում Ավետարանը: Ավետարանն ասում է` այնպես արա, որ աջ ձեռքդ չիմանա, թե ձախ ձեռքդ ինչ է անում: Դուք քաղաքացիների վճարած հարկերի դիմաց իրենց կենցաղն ապահովեք, հանրությունն առանց ձեզ տեսնելու էլ կարտահայտվի ձեր արածի մասին եւ կօրհնի, փառք կտա Աստծուն, եւ ինչպես այսօր են ասում` կգովազդի` իմաստուն, ազնիվ եւ արդար առաջնորդների մասին: Ողբալի է, երբ գնում են, ոգեւորում այն մարդկանց, որոնց զրկել են ապրելու տարրական պայմաններից: Իրենց Աստծո տեղը դնելով՝ ասում են, թե տեսեք-տեսեք ինչ ենք անում, միայն թե ընտրեք մեզ: Ամո՛թ է եւ մեղք... Եթե այդքան կամենում եք ձեր ժողովրդին, ապա ամեն մեկդ ձեր անձնական ունեցվածքից տարբեր համայնքներում ներդրում արեք: Անպայման քաղաքապե՞տ պետք է լինեք, որ ընդունեք ձեր ժողովրդին եւ ներդրում անեք: Այնպես արեք, որ երկրի գողերը, թալանչիները տեսնեն ու ամաչեն ձեր արածից եւ ամոթից գետինը մտնեն...:

— Ինչպես Երեւանի նախկին քաղաքապետ Հրաչյա Սարգսյանին, այնպես էլ Հայկ Մարությանին եւ փոխքաղաքապետ Տիգրան Ավինյանին դիմել էիք Ձեր խնդրով եւ բողոքում էիք, որ հարցը ոչ մի լուծում չի ստանում: Այսօր ընտրացուցակներում կրկին վերջին երկուսը կան, ի՞նչ կասեք այս մասին:

— Ասեմ, որ վերջին երեք քաղաքապետներն էլ նույն մարդիկ են, նույն գործելաոճով: Միայն Հայկ Մարությանն է հանցագործ, հաջորդներն աշխատում են բոլոր կեղծ եւ սարքած հնարավորություններն օգտագործել, որպեսզի դուրս գան հանրության եւ աշխարհի առջեւ արդար: Մեկ անգամ եւս փաստում եմ, որ ես իբրեւ կենդանի տաճար, մինչ օրս ապրում եմ իմ մշակութային տանը: Այն, ինչ տեսնում ենք ազգովի, անցնում այս սարսափելի, դաժան տեսարանների միջով, հնարավոր չէր անգամ պատկերացնել: Եթե խոսքը Հայկ Մարությանի մասին է, Աստված կարոտ պահի: Ամոթ եւ նամուս չունի, պարզ չէ` նա արվեստի՞ մարդ է, թե՞ գործիք: Ինչ վերաբերում է իր քաղաքապետ լինելուն, ի՞նչ արեց ինքը: Քանդեց իմ տունը, ավերեց իմ հոգեկան ստեղծագործ աշխարհը, հիմա էլ գալիս է, որ ուրիշների տո՞ւնը քանդի ... Ես լավ եմ հասկանում, թե ինչ է լինում, երբ թալանչին չի պատժվում եւ պատասխանատվության չի ենթարկվում: Ժողովուրդն ասում է, որ ուտելուց է ախորժակը բացվում: Հրաչյա Սարգսյանի եւ Տիգրան Ավինյանի հետ կապված՝ ասեմ, որ պահում եմ մարդկային բոլոր էթիկայի կանոններն ու չափերը, բայց երբեք չեմ թողնի, որ տրորեն իմ արժանապատվությունը: Իրենք երկուսն էլ նույնն են, շարունակությունը եւ լրացումը Հայկ Մարությանի կատարած հանցագործությունների: Կոծկելով ճշմարտությունը՝ շարունակում են նրա ծուռ գործը... Ավետարանն ասում է, որ հետինները կլինեն առաջին, առաջինները՝ հետին: Ժողովուրդն էլ ասում է, որ ամեն մեկն իրեն դրել է սրբի տեղ, պետության բյուջեն թալանելով՝ ուզում են դառնալ պետեր… Երեքն էլ նույն դերի մեջն են: Ինչ իրենց ձեռք է տալիս, երեւալու եւ վստահություն ձեռք բերելու համար, անում են ի ցույց ամբողջ աշխարհի: Իրականում ամենակարեւոր խնդիրները, որոնք պետք է լուծվեն եւ շտկվեն, չեն արվում, քանի որ դրանք իրենց խնդիրներն են, կամ էլ տվյալ տեղից սպասելիք ունեն: Ում դիմեցի, որ գան փաստացի տեղում ծանոթանան խնդրին, չեկան, որովհետեւ կենդանի փաստն իրականություն է, որից խուսափում են: Իրենք ազնիվ չեն ծառայում իրենց պետությանը եւ ժողովրդին: Այս մարդկանց տեսնում եմ իրենց աշխատասենյակներում, բոլորը, կարծես, աշխարհի տերը լինեն, իսկ երբ տեսնում եմ հանրության մեջ, չգիտեն ինչպես փախչեն, որ չերեւան, կամ դեմ դիմաց հանդիպելիս` մի բառից հետո սկսում են արդարանալ, արդարացնել իրենց: Հարց եմ տալիս Տիգրան Ավինյանին` եթե օրենքը բոլորի համար հավասար է, ո՞րն է այստեղ քաղաքապետարանի շահագրգռվածությունը: Մինչ այսօր բոլոր փորձագետների, այդ թվում նաեւ տեսչական մարմնի եզրակացությունները փաստում են, որ բոլոր կեղծիքները անտեսվում են քաղաքապետարանի` Ձեր գլխավորությամբ: Այդտեղ բոլորը գիտեն, որ սա ինքնակամ կառույց է եւ վարչապետի հսկողության ներքո է…

— Բայց Ձեր դիմումներին ի պատասխան՝ ի՞նչ են ասում եւ, այդուհանդերձ, ի՞նչ կարելի է ակնկալել, եթե նրանցից որեւէ մեկը վերընտրվի:

— Տիգրան Ավինյանին բազմիցս դիմել եմ… Հայկ Մարությանը, որ կապիկություն էր անում, թե քաղաքապետ է, կեղծիքներից ու անօրինական շինություններից բացի` ի՞նչ արեց ու հիմա որ ընտրվի, ի՞նչ պիտի անի: Լավ ծանոթ է իմ խնդրին, թող գա իմ տնից սկսի քարոզարշավը, որ հասկանամ` ազնիվ է, թե՞ ոչ: Արթուր Մեսչյանը մեր բակի բնակիչ է: Սկզբից բողոքում էր, որ այդ կառույցն անօրինական է եւ չպետք է կառուցվի, հետո հաստատում է, որ ամեն ինչ նորմալ է ու թողնում գնում է: Չգիտեմ` դուք մշակույթի գործիչնե՞ր եք, թե՞ գործիքներ: Մեր հողն ու ջուրը, պետությունը գրեթե բոլորի համար դարձել է խոպան: Ով գալիս է, իր համար կթում, ուտում, թալանում ու գնում է: Մինչ այսօր ի՞նչ են արել: Ո՞ւր են այդ տնտեսվարները: Ավինյանն այդ փողերը հոր տնի՞ց է բերում, որ հիմա տանում կիսատ-պռատ ասֆալտ է անում: Կամ ասում է` դուք ասեք, մենք կանենք, բա դու ո՞ւր ես եղել մինչ այսօր: Ի վերջո, տնտեսության մեջ բազմաթիվ խնդիրներ կան, այդ հոգսերից տեղյակ չի՞, որ ասում է՝ ասեք, ես կանեմ: Եթե չգիտես, ինչո՞ւ ես հայտնվել ասպարեզում: Ես պետք է ասե՞մ, որ դու անես: Ունե՞ս բյուջե, քո համայնքապետները թող քեզ զեկուցեն, դու էլ արա: Ժողովուրդը չգիտի իր պահանջները, չգիտի, որ այդ գազի, լույսի ջրի, ասֆալտի հետ կապված գործերը պետք է վաղուց արված լինեին: Դա քաղաքապետարանի գործն է… Թե չէ կապիկություն են անում: Եվ այսպես տարիներն անցնում, գնում են: Իրենք իրենց «բերքահավաքն» են անում, կապիտալ դիզում, անվտանգությունն ապահովում ու թողնում գնում են: Խեղճ ու կրակ ժողովուրդն էլ ա՛յս թայֆայի, ա՛յն թայֆայի հետեւից է գնում, ընտրում, հետո սկսում է բամբասել: Դրա համար է՞լ են Ալիեւը, Մակրոնը կամ Պուտինը մեղավոր: Ի՞նչ են բարելավել: Ամբողջ Հայաստանում ի՞նչ են արել: Լավ բիզնես է` ամբողջը կենտրոնացրել են մայրաքաղաքում: Հասկացանք տուն կառուցելը, բայց շինո՞ւմ են, թե՞ շենացնում: Ես ուզում եմ հասկանալ մեր երկրում ճարտարապետներ, մասնագետներ կա՞ն, թե՝ ոչ: Այս երկիրը պետությո՞ւն է, թե… Ազգային մտածելակերպ պե՞տք է լինի, թե` ոչ: Եթե` ոչ, ապա գերհզոր երկրներ կան, գնանք այդ մարդկանց հետ ընկերություն անենք, մնանք իրենց հովանու տակ, որ ապրենք: Թե՞ ամեն ժամանակ մեր խուժանները պետք է գան, ինչ ուզեն անեն:

— Այսօր որոշ մշակույթի գործիչներ էլ են ներգրավված ընտրապայքարի մեջ: Եթե Ձեզ առաջարկեին առաջադրվել ավագանու թեկնածու, կհամաձայնեի՞ք:

— Ոչ ոք չի կարող ասել, որ ես հանուն փողի կամ պաշտոնի միացել եմ որեւէ շարժման: Ի տարբերություն այլոց` իմ նպատակը պետությանը ծառայելն է, իսկ արած գործս ուղղված է միայն իմ երկիրը շենացնելուն: Մինչ օրս ինձ որպես գործիք ոչ ոք չի կարողացել օգտագործել: Մարդիկ այնքան փոքր են, որ անգամ իմ ելույթներն ու համերգներն են չեղարկում` կարծելով, թե դրանով կարող են ինչ-որ բանի հասնել: Իրենք իրենցն են անում, ես՝  իմը: Ամեն տեղ եղել եմ, որտեղ տեսել եմ անմաքրություն կամ սրիկայություն, աննկատ հեռացել եմ: Ինձ համար նվիրյալը՝ նվիրյալ է, գող-սրիկան՝գող ու սրիկա: Իսկ այդ մշակութային գործիչները, ավելի ճիշտ՝  գործիքները, իրենց կարիքները հոգալու համար են ընտրապայքարի մեջ մտել: Եթե կարեւորն իրենց շահը չէ, թող նրանցից գոնե մեկը գա կանգնի իմ կողքին: Ես կենդանի տաճար եմ: Բայց ոչ մեկն էլ չի գա թակի իմ դուռը, որովհետեւ իրենք կեղծ են ու շինծու: Ավետարանն ասում է՝ մարդիկ գործերով են ի հայտ գալիս: Տեսեք, Սերգեյ Սմբատյանի համար գրեցին, ներկայացրին, որ ազատեն: Բայց մինչ օրս չեմ տեսել որեւէ արվեստագետի, որ ինձ հետ կապված որեւէ գրություն ուղարկի վարչապետին կամ Ազգային ժողով: Վերջապես մշակութային օջախ, տուն է քանդվում: Քառասուն տարվա ընթացքում ոչ մի մշակույթի նախարար այնքան գործ չի արել, որքան ես:

ՆՈՒՆԵ ԶԱՔԱՐՅԱՆ