Արցունքներով, ծափերով ու անչափելի ափսոսանքով վերջին հրաժեշտը տվեցին կրկնակի ոսկե մեդալակիր, դերասան ՍԱՄՎԵԼ ՍԱՐԳՍՅԱՆԻՆ

Արցունքներով, ծափերով ու անչափելի ափսոսանքով մշակութային հանրույթը վերջին հրաժեշտը տվեց կրկնակի ոսկե մեդալակիր, դերասան ՍԱՄՎԵԼ ՍԱՐԳՍՅԱՆԻՆ: Լինելով թունդ հայրենասեր` նա միշտ էլ քննադատում էր այն բացասականը, ինչ կատարվում է երկրում: Մեր վերջին հարցազրույցի ժամանակ սիրված արտիստը խոսում էր շատ հիասթափված… Նա այդպես էլ չհաշտվեց հետպատերազմյան իրողության հետ: Խոր ցավ էր ապրում, փոթորկվում` տապակվելով ոչ միայն անձնական ողբերգությունների չսպիոցող վերքերի մեջ, այլև տառապում էր հայրենիքի համար: «Իրավունքի» խմբագրական անձնակազմը ցավակցում է նրա ընտանիքին, ընկերներին, հայ հանդիսատեսին ու հեռուստադիտողին և ներկայացնում նրա վերջին հարցազրույցը:

Սամվել Սարգսյանը մեզնից տեղեկացավ, որ Շուշին հանձնվել է, և գիշերը Նիկոլ Փաշինյանը ստորագրել է նոյեմբերի 9–ի աղմկոտ հայտարարությունը: Ցասումն անսահման էր…

«Բայց նա ի՞նչ իրավունք ունի Արցախի անունից կապիտուլյացիայի թուղթ ստորագրել: Դու արցախցի՞ ես, այնտեղի նախագա՞հն ես, ո՞վ ես: Արցախը համարվում է առանձին պետություն: Դեռ այն ժամանակ, երբ զբաղեցրեց վարչապետի պաշտոնը, ասում էի՝ նա ո՞վ է, երկուսուկես տարվա մեջ ոչ մի խոստում չի կատարել: Ընդհակառակը՝ ինչքան վնաս, վատություն կա, իրենից է դուրս եկել: Ով ձայն է բարձրացրել կա՛մ ձերբակալել են, կա՛մ ուղարկել ստուգումների: Անուններ չեմ տալիս, որովհետև բոլորը գիտեն նրանց: Հինգ հազար տղա ենք կորցրել… Նրանք իրենց կյանքի գնով գնացել են պաշտպանելու հայրենիքը, ու դու վերցնում ես և հանձնո՞ւմ: Այդ տղերքի թափած արյունը, իրենց կյանքը քեզ համար ոչինչ չի՞ նշանակում: Հավաքել ես քո թիմակիցներին, նրանց պաշտոններ, պարգևատրումներ ես տալիս այն ժամանակ, երբ ժողովուրդն անապահով և գործազուրկ է: Ինչի՞ առթիվ, ի՞նչ են արել, որ գալիս կողքիդ նստում են, դու ինչ ասում ես, իրենք ձեռք են բարձրացնում, ու դա անցնում է, որովհետև իրենք շատ են: Իսկ ով ձեռք չի բարձրացնում և դեմ է խոսում, հանում են աշխատանքից կամ ձերբակալում: Դու ֆաշի՞ստ ես, Հիտլե՞րն ես: Չեմ հասկանում` սա ֆաշիստական երկի՞ր է»,– հարց էր բարձրացնում արտիստն ու բարկությունը փորձում խեղդել ծխախոտի ծխածածկույթում:

Արտիստը հիշեց նաև, թե ինչպես էր Նիկոլ Փաշինյանն ԱԺ ամբիոնից հայտարարում, թե «Շուշին դժբախտ, դժգույն քաղաք է»:

«Այսինքն՝ եթե իր ասելով, դժգույն քաղաք է, ուրեմն` պետք էր հանձնեի՞ն: Մեզ պետք չի՞ այդ քաղաքը: Այդ քաղաքի համար մարդիկ կյանք են տվել, արյուն են թափել, իրենց ջահել կյանքն են զոհել, որ շատ հանգիստ ասես՝ տվեք, թող գնա՞: Չեմ հասկանում, նա մարդկություն, նամուս, տղամարդկություն չունի՞: Նա գյուղացի չի, այլ՝ գեղցի է, իսկ զարգացած գեղցին վտանգավոր կենդանի է», – շեշտում էր Սամվել Սարգսյանը:

Արտիստի զայրույթը մեծ էր նաև համավարակի շրջանում այս իշխանության որդեգրած քայլերից, այն ժամանակ քաղաքապետի պաշտոնում հայտնված դերասան Հայկ Մարությանից:

«Վրացիները, երբ համավարակը սկսվեց, ժողովրդին ազատեցին հարկերից, որովհետև մարդիկ աշխատանք չունեին: Սրանք հակառակն արեցին` գները բարձրացրին, հարկերն ավելացրին: Բացի վատությունից, լավություն արե՞լ են: Մի օգուտ տվե՞լ են ժողովրդին: Այնպիսի մարդկանց են նշանակում պաշտոնների, որոնք այդ գործից գաղափար չունեն՝ կիսադերասան քաղաքագետից սկսած»,– ասում էր արտիստն ու փորձում նյարդերը պարպել` կրկին ծխախոտը ձեռքը վերցնելով:

Խոսելով հայ–ռուսական հարաբերությունների մասին` արտիստը շարունակեց իրեն բնորոշ անկեղծությամբ` ամեն ինչ կոչել իրենց անուններով.

«Պուտինը շատ լավ, գիտակից, խելացի նախագահ է, բայց չի ընդունում Փաշինյանին, որովհետև տեսնում է, թե նա ով է: Գյումրիից սկսած` ամեն տեղ ռուսական բանակ կա: Ռուսների նկատմամբ վախից է, որ այսքան ժամանակ պատերազմ չի եղել: Այս պատերազմում հաղթելու էինք… Կռվող տղերքը իրենց կյանքը զոհեցին հաղթելու համար… Ու կհաղթեին, որովհետև թուրքերը վախկոտ ժողովուրդ են: Ուղղակի նրանք շատ են, ու Թուրքիան էլ իրենց կողմից է: Դրա համար վարչապետը պետք է ռուսներին ավելի մոտենար, որ նրանք օգնեին մեզ: Մխիթար Սպարապետը, Վարդան Մամիկոնյանը, Աղբյուր Սերոբը՝ մեր այդ հերոսները գնացել հանձնվե՞լ են»,– մեր հարցերը կիսատ թողնելով` արտիստն ինքն էր հարցեր բարձրացնում ու պատասխան փնտրում` թաքցնելով արցունքները: Նա վստահ էր` եթե Նիկոլ Փաշինյանը ցանկանար, «Իսկանդերն» էլ կկիրառվեր, ինչպես հարկն էր:

Սամվել Սարգսյանն այն համարձակներից էր, որ երբ լռում էին արվեստագետներից շատերը, նա ուղիղ զգուշացնում էր. «Ազգանունն ի՞նչ է… Փաշինյան չէ՞… Թուրքական «փաշա» բառից է գալիս, ազգանունը կդարձնի` Փաշինով և վերջ… Նա Ադրբեջանի ուղարկած շպիոնն է, որովհետև այն, ինչ անում է, միայն թշնամին կաներ: Կարևորը` ինքը լավ է, վաղը նեղն ընկնի, այնքան հնարավորություններ արդեն ունի, որ կգնա ուրիշ երկիր: Կգնա Թուրքիա կամ Ադրբեջան, իրենք հաստատ կընդունեն»:

Հիշատակն արդարոց օրհնությամբ եղիցի…

ՆՈՒՆԵ ԶԱՔԱՐՅԱՆ