Պետությունը պարտավոր է հատուցել իր անգործության հետեվանքով պատճառված վնասը. Աշոտ Նուրիջանյան

Նորություն ասած չենք լինի, եթե նշենք, որ իշխանությունը բառի ամենաբուն իմաստով տապալված է: Տապալված է ամեն ոլորտում՝ ողջ հանրապետությունով մեկ կատարած եւ այդպես էլ չկատարած իր աշխատանքներով, ներքին եւ արտաքին քաղաքականությամբ, քաղաքային կառավարման կազմակերպման թերություններով եւ այլն: Ահա, եւս մեկ ահազանգ «Իրավունք»ի խմբագրություն, այս անգամ կապված լուսամփոփի եւ այն փակող նշանների հետ: 3-րդ մասում գտնվող լուսամփոփերից մեկը բացարձակապես անհասանելի է դարձնում վարորդի տեսանելիությունը, քանի որ հենց լուսամփոփի դիմաց բերել եւ տնկացրել են հետիոտնի համար նախատեսված նշաններ: Այսպիսով պետության սխալների պատճառով տուգանքի մատերիալ է դառնում կրկին քաղաքացին, այս դեպքում՝ վարորդը: Այս մասին «Իրավունք»-ը զրուցել է փաստաբան ԱՇՈՏ ՆՈՒՐԻՋԱՆՅԱՆԻ հետ՝ պարզելու, թե նման իրավիճակում ով է պատասխանատվություն կրելու եւ արդյոք քաղաքացին պիտի տուգանվի պատկան մարմնի ոչ պատշաճ աշխատելաոճի պատճառով:

— Ովքե՞ր են պատասխանատվություն կրում ճանապարհային երթեւեկության անվտանգության պահանջների խախտումների համար:

— Ճանապարհային երթեւեկության անվտանգության ապահովման մասին օրենսդրությունը խախտող անձինք պատասխանատվություն են կրում օրենքով սահմանված կարգով: Պրակտիկայում, պատասխանատվության ենթարկվում են հիմնականում վարորդները։

— Արդյոք պատասխանատու անձինք կամ մարմինները տուգանվում են, եթե չեն ապահովում Ճանապարհային երթեւեկության անվտանգության համար անհրաժեշտ պայմանները:

— Համապատասխան մարմինները՝ ոչ, չեն տուգանվում: Պետությունն ինքն իրեն տուգանել չի կարող։ Մինչդեռ, պաշտոնատար անձինք կամ պատասխանատու անձինք, ովքեր թերացել են կատարել իրենց աշխատանքային կամ ծառայողական պարտականությունները, կարող են վերադասի կամ գործատուի կողմից ենթարկվել կարգապահական պատասխանատվության։ Օրինակ, եթե լուսացույցը տեւական ժամանակ սարքին չէ, այն պատասխանատու անձը, ով պարտավոր է ապահովել լուսացույցի լույսերի անխափան աշխատանքը, կարող է ենթարկվել կարգապահական պատասխանատվության։ Պրակտիկայում, իհարկե, նման գործառույթներ չեն իրականացվում։

— Բազմաթիվ են դեպքերը, երբ լուսացույցը, օրինակ, ծածկված է ծառի ճյուղերով եւ պարզ չի երեւում։ Այս դեպքում ինչպես է լուծվում սխալ լույսի ներքո խաչմերուկ մուտք գործած վարորդին տուգանելու հարցը։

— Այստեղ հարկ է նկատել, որ վարչական իրավախախտում (զանցանք) է համարվում պետական կամ հասարակական կարգի, պետության անվտանգության ապահովման, սեփականության, քաղաքացիների իրավունքների եւ ազատությունների, կառավարման սահմանված կարգի դեմ ոտնձգվող հակաիրավական, մեղավոր (դիտավորյալ կամ անզգույշ) այնպիսի գործողությունը կամ անգործությունը, որի համար օրենսդրությամբ նախատեսված է վարչական պատասխանատվություն: Նշված հասկացության սահմանումից հետեւում են վարչական իրավախախտման հետեւյալ հատկանիշները.
1․հակահասարակական բնույթը,
2․հակաիրավական բնույթը,
3․մեղավորությունը,
4․արարքի պատժելիությունը։

Վարչական պատասխանատվության սկզբունքներից է «պատասխանատվությունը մեղքի համար» սկզբունքը, ինչը նշանակում է, որ վարչական տույժը կարող է կիրառվել միայն վարչական իրավախախտում կատարելու մեջ մեղավոր անձի նկատմամբ։ Հետեւաբար, մեղքը, որպես վարչական զանցակազմի սուբյեկտիվ կողմի պարտադիր տարր, հանդիսանում է վարչական պատասխանատվության իրավական միակ նախապայմանն ու նախադրյալը։ Անձի արարքը իրավախախտում որակելու համար անհրաժեշտ է, որպեսզի հաստատվի նրա մեղքը, որի առկայության պայմաններում միայն արարքը կարող է որակվել որպես իրավախախտում: Նշված չափորոշիչների լույսի ներքո հարկ է նկատել, որ այն դեպքում, երբ, օրինակ, լուսացույցի լույսը ծածկված է մեկ այլ ճանապարհային նշանով կամ ծառի ճյուղերով, եւ լուսացույցը հստակ չի երեւում՝ խաչմերուկը սխալ լույսի ներքո անցնող վարորդը պատասխանատվության ենթարկվել չի կարող, քանի որ բացակայում է նրա մեղքը։

— Արդյոք ճանապարհային նշանների կամ լուսացույցի հետ կապված՝ նմանօրինակ խնդիրների առկայության դեպքում պատասխանատու անձինք պարտավոր չեն անմիջապես նկատել խնդիրները եւ ուղղել։

— Իհարկե, պարտավոր են վերահսկել, մաքսիմալ արագ նկատել խնդիրները եւ դրանք վերացնել։ Պրակտիկայում, իհարկե, նույնիսկ Երեւան քաղաքի կենտրոնում կարելի է նկատել, որ լուսացույցը կամ ճանապարհային նշանը օրեր շարունակ վնասված է լինում։

— Որքա՞ն է կազմում տուգանքի չափը լուսացույցի լուսային նշանների պահանջների խախտմամբ խաչմերուկը հատելու համար։

— Տրանսպորտային միջոցների վարորդների կողմից լուսացույցի կամ կարգավորողի արգելող ազդանշանին չենթարկվելն առաջացնում է տուգանքի նշանակում` սահմանված նվազագույն աշխատավարձի քսանհինգապատիկի չափով, տուգանային միավորի կիրառում` 2 միավոր: Նվազագույն աշխատավարձի քսանհինգապատիկ սահմանումը՝ 25 հազար ՀՀ դրամն է։

— Իսկ նման դեպքերում եթե վարորդը բողոքարկի տուգանքի որոշումը, արդյո՞ք հօգուտ վարորդի որոշում կկայացվի:

— Վարչական իրավախախտման վերաբերյալ գործի որոշումը կարող է գանգատարկվել այն անձի կողմից, որի նկատմամբ այն կայացվել է։ Վարչական իրավախախտման վերաբերյալ վարույթն իրականացնող մարմնի կայացրած վարչական իրավախախտման վերաբերյալ որոշումը կարող է բողոքարկվել վարչական կարգով, այնուհետեւ՝ ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքով սահմանված դատական կարգով՝ ՀՀ Վարչական դատարան։ Արդյոք վարորդի օգտին որոշում կամ վճիռ կկայացվի, թե՝ ոչ, միանշանակ ասել չի կարելի։ Դա կախված է տվյալ գործի առանձնահատկություններից։ Որպես այդպիսին, որեւէ գործով գանգատարկման կամ դատական կարգով բողոքարկման վերջնական արդյունքը երաշխավորված լինել չի կարող։

— Իսկ երբ պետական լիազոր մարմնի թերի աշխատանքի հետեւանքով է տեղի ունենում վթար, արդյո՞ք այդ դեպքում պետությունը պարտավոր չէ հատուցել վնասը։

— Այն դեպքում, երբ վթարը տեղի է ունեցել պատասխանատու օղակի թերի աշխատանքի պատճառով, այո, պետությունը պարտավոր է հատուցել իր անգործության հետեւանքով պատճառված վնասը։ Այստեղ կարեւոր է, որ հիմնավորվի պատճառահետեւանքային ուղղակի կապը պատասխանատու օղակի անգործության եւ վնասի առաջացման միջեւ։

ՆԱՆԱ ՍԱՐԳՍՅԱՆ