ՌՈՒՍԱԿԱՆ ԱԶԳԱՅՆԱԿԱՆ ՇՐՋԱՆԱԿՆԵՐԻ ՀԱՄԱՐ ԱԼԻԵՎԸ ՎԵՐԱԾՎՈՒՄ Է ԹՇՆԱՄՈՒ

Ան­ցած շա­բաթ­վա կա­րե­ւոր ի­րա­դար­ձութ­յուն­նե­րից մե­կը կա­րե­լի կլի­ներ հա­մա­րել Նի­կո­լի այցն Ալ­բա­նիա եւ Ա­լիե­ւի հետ հան­դի­պու­մը: Բայց դժվար է ա­սել` դա կա­րե­ւո՞ր էր, թե` ոչ: Ա­մեն ինչ «ժո­ղովր­դի հետ քննար­կե­լու» մա­սին ճա­ռեր հնչեց­նող Նի­կոլն այս ողջ գոր­ծըն­թացն այն գաղտ­նիութ­յան տակ է պա­հում, որ գնա­հա­տե­լը դժվար է` սա ո­րե­ւէ արդ­յունք չտվող հեր­թա­կան «ոտ­քի վրա» հան­դի­պո՞ւմն է, թե ինչ-որ տե­ղա­շար­ժեր ե­ղել են:

ՈՒ Ի՞ՆՉ ԷԻՆ ԽՈՍՈՒՄ ՏԻՐԱՆԱՅՈՒՄ

Ա­մեն դեպ­քում, Ա­լիե­ւի հետ հան­դիպ­ման մա­սին պաշ­տո­նա­կան լրատ­վութ­յու­նը մեղմ կլի­ներ ան­գամ խղճուկ հա­մա­րել: Ըն­դա­մե­նը, որ Տի­րա­նա­յում անց­կաց­վող Եվ­րո­պա­կան քա­ղա­քա­կան հա­մայն­քի 6-րդ գա­գա­թա­ժո­ղո­վի շրջա­նա­կում տե­ղի է ու­նե­ցել Ա­լիե­ւի եւ Նի­կո­լի հան­դի­պում, ա­պա` «Եր­կուս­տեք կար­եւոր­վել է Հա­յաս­տան-Ադր­բե­ջան խա­ղա­ղութ­յան հա­մա­ձայ­նագ­րի տեքս­տի հա­մա­ձայ­նե­ցու­մը։ Կող­մե­րը քննար­կել են ըն­թա­ցիկ վի­ճա­կը եւ կար­եւո­րել ստո­րագր­ման ուղ­ղութ­յամբ գոր­ծըն­թա­ցի շա­րու­նա­կա­կա­նութ­յու­նը»: Դ­րան էլ կցել են ձայ­նազրկ­ված տե­սագ­րութ­յուն, որ ոչ մի ա­վե­լորդ բառ դուրս չլո­ղա: Ու սա այն դեպ­քում, երբ խոս­քը պե­տութ­յան հա­մար կա­րե­ւո­րա­գույն թե­մա­յի մա­սին է:

Կարճ ա­սած, Նի­կո­լը նո­րից «բա­նակ­ցում է, ինչ- որ ու­զում է», թեեւ այդ «ռազ­մա­վա­րութ­յամբ» ար­դեն կա­րո­ղա­ցել է եր­կի­րը հասց­նել կոր­ծան­ման: Բայց սա չէ այս պա­հին ա­մե­նա­հիմ­նա­կա­նը. որ Նի­կոլն այդ­պես է ա­րել եւ շա­րու­նա­կե­լու է ա­նել, այն է` ա­րեւմտ­յան թե­լադ­րան­քով եր­կի­րը ոչն­չաց­նել, դա նոր բան չես հա­մա­րի: Այլ բան, թե ին­չո՞ւ հան­կարծ Ա­լիե­ւը ո­րո­շեց խո­սել Նի­կո­լի հետ, երբ «խա­ղա­ղութ­յան հա­մա­ձայ­նա­գիր» կոչ­վա­ծի մա­սով, գո­նե ադր­բե­ջա­նա­կան պաշ­տո­նա­կան հայ­տա­րա­րութ­յուն­նե­րից դա­տե­լով, խո­սե­լու բան պար­զա­պես չկա: Այն է` պաշ­տո­նա­պես հայ­տա­րար­վել է, որ հա­մա­ձայ­նա­գի­րը պատ­րաստ է: Նաեւ կա Բաք­վի քա­նիցս կրկնած վերջ­նա­գի­րը` այն չի ստո­րագ­րի, քա­նի դեռ Նի­կո­լը չի փո­խել Հա­յաս­տա­նի Սահ­մա­նադ­րութ­յու­նը: Սահ­մա­նադ­րութ­յու­նը փոխ­ված չէ, եւ քիչ հա­վա­նա­կան է, որ Նի­կո­լը, իր ներ­կա­յիս «պլին­տու­սից ցածր» վար­կա­նի­շով, կկա­րո­ղա­նա դրա­կան արդ­յուն­քով հան­րաք­վե անց­կաց­նել, ան­գամ ե­թե ե­ղած-չե­ղած ողջ վար­չա­կան ռե­սուր­սը դրան ուղ­ղի: Այ­սինքն, Ա­լիե­ւի վերջ­նա­գի­րը կա­տա­րել հնա­րա­վոր չէ, ո­րը տա­նում է հե­տեւ­յա­լին. կա´մ նա պետք է իր վերջ­նագ­րից հրա­ժար­վի, կա´մ, կրկնենք, Նի­կո­լի հետ խո­սե­լու բան պար­զա­պես չկա: Ի­հար­կե, կա­րող են նաեւ այլ բա­նե­րից խո­սել: Բայց դա էլ կնշա­նա­կի, որ ան­գամ նի­կոլ­յան այդ խղճուկ պաշ­տո­նա­կան լրատ­վութ­յունն է կեղ­ծիք. այլ բա­նե­րից են խո­սել, բայց ներ­կա­յաց­նում են, թե քննար­կել են «խա­ղա­ղութ­յան հա­մա­ձայ­նագ­րի» հետ կապ­ված հար­ցե­րը:

Այս­պի­սով, հնա­րա­վո՞ր է, որ Ա­լիե­ւը, հան­դի­պել-քննար­կե­լով Նի­կո­լի հետ, ակ­նար­կում է, որ կա­րող է Սահ­մա­նադ­րութ­յան վերջ­նագ­րից հրա­ժար­վել եւ գնալ «խա­ղա­ղութ­յան հա­մա­ձայ­նագ­րի» ստո­րագր­ման: Սա էլ է տար­բե­րակ: Բայց այս­տեղ պետք է հե­տեւ­յալ նյո­ւան­սը հաշ­վի առ­նել: Այն, որ Սահ­մա­նադ­րութ­յունն ի­րա­կա­նում Ա­լիե­ւին այն­քան էլ «կեն­սա­կան անհ­րա­ժեշ­տութ­յուն» չէ, ի սկզբա­նե էր հաս­կա­նա­լի: Նաեւ, որ դա ըն­դա­մե­նը պատր­վակ էր, որ ո­րե­ւէ հա­մա­ձայ­նա­գիր Նի­կո­լի հետ չստո­րագ­րի: Ա­վե­լին, որ ան­գամ այդ «խա­ղա­ղութ­յան հա­մա­ձայ­նա­գիր» աս­վածն է, խո­շոր հաշ­վով, ա­նի­մաս­տութ­յուն, որն ա­րեւմտ­յան լի­բե­րաստ­ներն ար­հես­տա­կա­նո­րեն մտցրին օ­րա­կարգ` դրա քո­ղի տակ Նի­կո­լի հա­մար Ար­ցա­խից հրա­ժար­վե­լու պատր­վակ սար­քե­լով, նաեւ, հայ-ադր­բե­ջա­նա­կան գոր­ծըն­թա­ցը ռու­սա­կան ուղղ­վա­ծութ­յու­նից, այն է` Հա­յաս­տան-­Ռու­սաս­տան-Ադր­բե­ջան ե­ռա­կողմ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րի դաշ­տից դուրս բե­րե­լու հա­մար: Բայց ա­հա, Ար­ցախն ի­րե­նով ա­նե­լուց հե­տո Ա­լիե­ւը պար­զա­պես «գցեց» լի­բե­րաստ­նե­րին` կտրուկ սրե­լով հա­րա­բե­րութ­յուն­ներն ինչ­պես բայ­դեն­յան ԱՄՆ-ի, այն­պես էլ` եվ­րո­պա­ցի­նե­րի հետ: Եվ այդ ֆո­նին էլ մեյ­դան ե­կան նրա այդ նա­խա­պայ­ման­նե­րը, այդ թվում` ՀՀ Սահ­մա­նադ­րութ­յան հետ կապ­ված` այդ ա­մե­նը դարձ­նե­լով պայ­մա­նա­գի­րը չստո­րագ­րե­լու հար­ցում «մա­տի փա­թա­թան»: Ընդ ո­րում, այդ փու­լում Ա­լիեւն ի­րեն դրսե­ւո­րում էր ռու­սա­կան դաշ­տի ա­մե­նա­ջերմ ա­ջակ­ցի դիր­քե­րում եւ քա­նիցս հայ­տա­րա­րել է, որ ոչ մի այլ բա­նակ­ցա­յին հար­թակ չի ըն­դու­նում, բա­ցի ռու­սա­կա­նից:

Եվ ա­հա, ալ­բա­նա­կան այս հան­դի­պու­մը միան­գա­մից հա­կա­սութ­յան մեջ է մտնում Ա­լիե­ւի բո­լոր նախ­կին հայ­տա­րա­րութ­յուն­նե­րի հետ: Նախ, որ ա­րեւմտ­յան ոչ մի բա­նակ­ցա­յին հար­թակ չի ըն­դու­նում: Ի­հար­կե, ձե­ւա­կա­նո­րեն սա կա­րե­լի է հա­մա­րել ոչ թե բա­նակ­ցա­յին հար­թակ, այլ, որ ըն­դա­մե­նը ինչ-որ տեղ միա­սին էին, եւ երկ­կողմ հան­դի­պում անց­կաց­րին: Բայց մյուս կող­մից, այդ պա­հին Տի­րա­նա­յում էր լի­բե­րաս­տա­կան ողջ «ծաղ­կա­բույ­լը», եւ փոր­ձում էին լու­ծել ար­դեն ոչ միայն Ռու­սաս­տա­նի, այլ` ար­դեն նաեւ թրամփ­յան ԱՄՆ-ին դեմ գնա­ցող հար­ցեր: Այ­սինքն, Տի­րա­նան այդ պա­հին աշ­խար­հի թիվ 1 ուլտ­րա­լի­բե­րա­լա­կան հար­թակն էր, եւ միայն այն­տեղ գտնվելն ար­դեն իսկ աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան կողմ­նո­րոշ­ման ե­րանգ­ներ էր պա­րու­նա­կում: Նի­կո­լի այն­տեղ գտնվե­լը, ի­հար­կե, սեն­սա­ցիա չես հա­մա­րի. այդ հար­թա­կում նա յու­րա­յի­նի հա­մա­րում ու­նի: Բայց ա­հա Ա­լիե­ւի մա­սով, ով դեռ միայն վեր­ջերս էր «բե­րա­նից ե­կածն ա­սում» Տի­րա­նա­յի այդ հար­թա­կում «ռու­լիտ ա­նող» եվ­րա­լի­դեր­նե­րի հաս­ցեին, բայց ա­հա, սի­րա­հո­ժար կեր­պով գնում է այդ «որ­ջը», ար­դեն իսկ հար­ցեր են ա­ռա­ջա­նում: Այդ թվում, թե մի­գու­ցե ար­դեն նաեւ պատ­րա՞ստ է ա­րեւմտ­յան լի­բե­րալ­նե­րի ցան­կութ­յամբ «խա­ղա­ղութ­յան հա­մա­ձայ­նա­գիր» ստո­րագ­րել Նի­կո­լի հետ:

ԻՆՉՈՒ ԱԼԻԵՎԸ ՄՈՍԿՎԱՅԻՆ ՄԵՐԺԵԼՈՎ` ՄԵԿՆԵՑ ԵՎՐԱԼԻԲԵՐԱԼՆԵՐԻ ՄՈՏ

Նաեւ նկա­տենք, որ Ա­լիե­ւի Տի­րա­նա մեկ­նելն էլ ա­վե­լի ցցուն դարձ­րին այն հա­կա­սութ­յուն­նե­րը, ո­րոնք նկատ­վե­ցին այդ այ­ցի շե­մին: Այ­սինքն, երբ Հեյ­դա­րո­վի­չը մտա­ցա­ծին պատր­վա­կով չգնաց Մոսկ­վա, ուր ան­գամ Նի­կոլն էր չու­զե­նա­լով գնա­ցել:

Հի­շեց­նենք, որ այս այ­ցի ֆո­նին` ա­լիեւ­յան իշ­խա­նութ­յուն­նե­րը սկսե­ցին խո­սել Մոսկ­վա­յի հետ ու­նե­ցած խո­րը հա­կա­սութ­յուն­նե­րի մա­սին: Ու թեեւ ան­մի­ջա­պես էլ դրա­նից հրա­ժար­վե­ցին, թե` նման բան չի աս­վել, բայց ա­հա դրան հե­տե­ւած ՌԴ ԱԳՆ-ի, թե` ու­զում ենք Բաք­վի հետ «ա­ռա­ջա­ցող բո­լոր հար­ցե­րը լու­ծել փոխ­շա­հա­վետ եւ փո­խա­դարձ հար­գան­քի սկզբուն­քով», ե­կավ հու­շե­լու, որ Մոսկ­վա­յում պարզ տես­նում են, թե ի­րա­կա­նում ո­րոնք են Ա­լիե­ւի` ան­ցած տա­րե­վեր­ջից սկսած հա­կա­ռու­սա­կան խա­ղե­րի ի­մաս­տը: Եվ, կրկնենք, որ այդ հա­կա­սութ­յուն­նե­րը կան, ե­կավ նաեւ հաս­տա­տե­լու նրա Տի­րա­նա մեկ­նե­լը:

Ա­մեն դեպ­քում, ի տար­բե­րութ­յուն ռու­սա­կան դի­վա­նա­գի­տութ­յան այդ մեղմ տո­նին, ռու­սա­կան ազ­գայ­նա­կան դաշ­տում ար­դեն ա­ռանց այդ բո­լոր դի­վա­նա­գի­տա­կան նրբե­րանգ­նե­րի են սկսել գնա­հա­տա­կան­ներ տալ Բաք­վին, այն դեպ­քում, երբ ըն­դա­մե­նը մեկ տա­րի ա­ռաջ այս ուղ­ղութ­յու­նից միայն ա­լիե­ւա­հա­ճո խոս­քեր էին լսվում: Օ­րի­նակ, Ռու­սա­կան ազ­գայ­նա­կան ուղղ­վա­ծութ­յան ա­ռանց­քա­յին կենտ­րոն­նե­րից մե­կի` «Ցարգ­րա­դի» գնա­հատ­մամբ` Ադր­բե­ջա­նին հա­տուկ դեր է տրվել Արեւ­մուտ­քի հա­կա­ռու­սա­կան ծրագ­րե­րում։ Այն է, Բա­քուն փո­խում է իր քա­ղա­քա­կան ուղղ­վա­ծութ­յու­նը։ «Դա ա­նում է ա­վե­լի ու ա­վե­լի բա­ցա­հայտ։ Եվ Իլ­համ Ա­լի­եւը դեմ չէ դրան։ Ֆոր­մալ ա­ռու­մով չե­զո­քութ­յան հռե­տո­րա­բա­նութ­յու­նը մնում է, բայց գոր­ծո­ղութ­յուն­նե­րը ցույց են տա­լիս, որ ճաք է ա­ռա­ջա­ցել եւ մե­ծա­նում է։ Սա վե­րա­բե­րում է Ռու­սաս­տա­նը շրջան­ցե­լով գա­զի մա­տա­կա­րա­րում­նե­րին, քա­ղա­քա­կան ժես­տե­րին եւ Ռու­սաս­տա­նից փա­խած տար­բեր ան­ձանց ա­պաս­տան տրա­մադ­րե­լուն»,- նշում է աղբ­յու­րը:

Մաս­նա­վո­րա­պես, «Ցարգ­րա­դի» ուղ­ղութ­յան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ Ա­լեք­սանդր Բա­բից­կին կար­ծում է, որ Ադր­բե­ջանն ան­գամ Ռու­սաս­տա­նից փա­խած դա­վա­ճան­նե­րին է փոր­ձում օգ­տա­գոր­ծել «Ռու­սաս­տա­նի դեմ ուղղ­ված որ­եւէ նա­խագ­ծում… «Ա­լի­եւը ակն­հայ­տո­րեն ընտ­րում է «կադ­րեր», ո­րոնց կա­րող է օգ­տա­գոր­ծել Ռու­սաս­տա­նի դեմ։ Նա ազ­դան­շան է ու­ղար­կում «հին­գե­րորդ շա­րաս­յա­նը». մի՛ ա­մա­չեք՝ դա­վա­ճա­նեք Ռու­սաս­տա­նին։ Երբ ժա­մա­նա­կը գա, դուք կու­նե­նաք փախ­չե­լու տեղ՝ ող­ջույն Ադր­բե­ջան։

Նույն պատ­կերն է է­ներ­գե­տի­կա­յի ո­լոր­տում, որ­տեղ, ըստ աղբ­յու­րի, Բա­քուն նույն­պես ա­վե­լի ու ա­վե­լի է խա­ղում Մոսկ­վա­յի հա­կա­ռակ թի­մում։ Եվ­րո­պան փնտրում է ռու­սա­կան գա­զի փո­խա­րի­նող եւ գտ­նում է, որ ադր­բե­ջա­նա­կան գա­զը «ան­բա­սիր հե­ղի­նա­կութ­յուն» ու­նի։ Եվ այս­պես շա­րու­նակ:

Եվ հան­րա­գու­մա­րում` «Հ­նա­րա­վոր է, որ Ադր­բե­ջա­նի իշ­խա­նութ­յուն­նե­րի գոր­ծո­ղութ­յուն­նե­րը, ո­րոնք ուղղ­ված են Ռու­սաս­տա­նից հե­ռա­նա­լուն, հա­մա­կարգ­վում են Արեւ­մուտ­քի, մաս­նա­վո­րա­պես՝ Լոն­դո­նի կող­մից։ Եվ Ա­լի­եւը, կար­ծես թե, բո­լո­րո­վին էլ դեմ չէ դրան: Նախ­կին խորհր­դա­յին հան­րա­պե­տութ­յու­նը գլխա­վոր դե­րե­րից մեկն է խա­ղում Արեւ­մուտ­քի՝ Ռու­սաս­տա­նը ռազ­մա­վա­րա­կան ա­ռու­մով թու­լաց­նե­լու ծրագ­րե­րում։ Մեր երկ­րի հա­րա­վա­յին եւ կով­կաս­յան սահ­ման­նե­րին մշտա­կան ​​պո­տեն­ցիալ սպառ­նա­լի­քի ստեղ­ծու­մը մեր թշնա­մի­նե­րի երկ­նա­գույն ե­րա­զանքն է»,- ընդգ­ծեց Բա­բից­կին։

Այ­սինքն, ար­դեն խոս­քը Մոսկ­վա­յի եւ Բաք­վի ըն­դա­մե­նը հա­կա­սութ­յուն­նե­րի մա­սին չէ, այլ որ Ադր­բե­ջա­նը ա­վե­լի ու ա­վե­լի է հաս­տատ­վում ռու­սա­կան թշնա­մու կեր­պա­րի դե­րում: Ի­րա­կա­նում այդ­պե՞ս է, թե Ա­լիեւն ըն­դա­մե­նը փոր­ձում է նման խա­ղե­րով Մոսկ­վա­յում խանդ ա­ռա­ջաց­նել` հաս­նե­լով ինչ-ինչ հար­ցե­րում ո­րո­շա­կի զի­ջում­նե­րի: Եր­կու տար­բե­րակն էլ, ի­հար­կե, մնում է հա­վա­նա­կան: Բայց այս պա­հին խոսքն այլ բա­նի մա­սին է. ռու­սա­կան ազ­գայ­նա­կան դաշ­տում Ադր­բե­ջա­նին աս­տի­ճա­նա­բար սկսում են նա­յել որ­պես թշնա­մու, եւ դա ան­կախ այն բա­նից, թե ի­րա­կա­նում ինչ ծրագ­րե­րով է ա­ռաջ­նորդ­վում Ա­լիե­ւը: Այն դեպ­քում, երբ դեռ ըն­դա­մե­նը վեր­ջերս նույն շրջա­նակ­նե­րում այն հիմ­նա­կան թեզն էր, որ Ադր­բե­ջա­նին պետք է ընտ­րել, որ­պես հիմ­նա­կան դաշ­նա­կից, ո­րը մե­խա­նի­կո­րեն ռու­սա­կան դաշ­տում կպա­հի նաեւ Հա­յաս­տա­նին: Ու պարզ­վեց, որ այդ­պես չէ. Ա­լիեւն ու Նի­կո­լը, եւ որ էլ ա­վե­լի վատ է` Էր­դո­ղա­նի քա­վո­րութ­յամբ կա­րող են միա­սին նստել ուլտ­րա­լի­բե­րա­լա­կան որ­ջում ու ինչ-որ բա­նից խո­սել` փաս­տի ա­ռաջ կանգ­նեց­նե­լով: Ու թե սա ուր կտա­նի, ե­թե ա­րա­գո­րեն մոս­կով­յան այդ ողջ քա­ղա­քա­կան կուր­սը չվե­րախմ­բագր­վի, մեծ հարց է:

Չ­նա­յած, ինչ­պես ա­վե­լի վաղ հայտ­նել էինք, հաս­տատ­վեց, որ մա­յի­սի 21-ին Լավ­րո­վը, եր­կար ընդ­մի­ջու­մից հե­տո, կայ­ցե­լի Հա­յաս­տան: Ս­պա­սենք այս այ­ցի արդ­յունք­նե­րին: