ՆՄԱՆ Է, ՈՐ ԿՐԵՄԼՆ ՈՒ ՍՊԻՏԱԿ ՏՈՒՆԸ ԼՈՒՐՋ ՊԱՅՄԱՆԱՎՈՐՎԱԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԵԿԱՆ

Այս­պի­սով, ինչ­պես են­թադ­րե­լի էր, ռու­սա­կան ստրա­տե­գիա­կան ա­վիա­ցիային ուղղ­ված ուկ­րաի­նա­կան (եւ ոչ միայն) աղ­մուկ հա­նած հար­ված­նե­րը դառ­նում են ա­ռանցքա­յին, հան­գու­ցա­յին կար­գի գոր­ծոն: Դ­րա­նով պայ­մա­նա­վոր­ված, հե­տա­գա զար­գա­ցում­ներ կու­նե­նա ինչ­պես ուկ­րաի­նա­կան պա­տե­րազ­մը, այն­պես էլ` ՌԴ-ԱՄՆ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի հարցն ու դրա­նից բխող մյուս թե­մա­նե­րը:

ԻՆՉՈՒ ԹՐԱՄՓԸ ԶԱՆԳԵՑ ՊՈՒՏԻՆԻՆ

­Թե ին­չու է ռու­սա­կան օ­դա­նա­վա­կա­յան­նե­րին հար­վա­ծե­լու փաստն այդ աս­տի­ճան կա­րե­ւոր, ա­վե­լորդ ան­գամ բա­ցատ­րում է Թ­րամ­փի թի­մա­կից, ԱՄՆ ռազ­մաօ­դա­յին ու­ժե­րի պաշ­տո­նա­թող գե­նե­րալ Բ­լեյն Հոլ­թը. «Ես եր­բեք իմ կյան­քում այս­քան չեմ ան­հանգս­տա­ցել գլո­բալ կամ ազ­գա­յին անվ­տան­գութ­յան հա­մար, որ­քան հի­մա։ Ես հաս­կա­նում եմ, որ ուկ­րաի­նա­ցի­նե­րը մար­տա­վա­րա­կան հաղ­թա­նակ ու­նեն, բայց նրանք խո­ցել են ռազ­մա­վա­րա­կան ռմբա­կո­ծիչ­ներ, ո­րոնք ընդգրկ­ված են Հար­ձա­կո­ղա­կան սպա­ռա­զի­նութ­յան (СНВ) 2010 թվա­կա­նի պայ­մա­նագ­րում։ Բայց Ռու­սաս­տա­նի զին­ված ու­ժե­րում չկա ոչ մի ռուս, ո­րը կհա­վա­տա, որ Ուկ­րաի­նան կա­րո­ղա­ցել է դա ա­նել ա­ռանց արեւմտ­յան հե­տա­խու­զութ­յան օգ­նութ­յան, այդ թվում՝ մեր սե­փա­կա­նի», - ա­սել է Հոլ­թը։ Ա­պա նա ա­վե­լաց­րեց ա­մե­նավ­տան­գա­վո­րը. «Ռու­սաս­տա­նի հրթի­ռա­յին ու­ժե­րի ղե­կա­վա­րը դրա­նից հե­տո բա­ցա­հայտ հայ­տա­րա­րել է, որ նրանք այժմ գրան­ցում են Փա­րի­զի, Լոն­դո­նի եւ Վա­շինգ­տո­նի կոոր­դի­նատ­նե­րը։ Սա էս­կա­լա­ցիա­յի ճա­նա­պարհ է՝ ա­ռանց որ­եւէ ել­քի։ Ես ա­ղո­թում եմ, որ նա­խա­գահ Թ­րամ­փը կա­րո­ղա­նա գտնել Պու­տի­նի մոտ վե­րա­դառ­նա­լու ճա­նա­պար­հը»։

Այ­սինքն, ինչ­պես ներ­կա­յաց­նե­լու ա­ռիթ ու­նե­ցել ենք, հատ­վել է շատ հաստ «կար­միր գիծ», ո­րը են­թադ­րում է պա­տաս­խան: Այ­սինքն, ի դեմս ԱՄՆ-ի, հա­վա­քա­կան Ա­րեւ­մուտ­քը ստաձ­նել է փո­խա­դարձ պայ­մա­նագ­րա­յին պար­տա­վո­րութ­յուն, որ մաս­նա­վո­րա­պես ռազ­մա­վա­րա­կան ա­վիա­ցիան պետք է լի­նի վե­րահս­կելի, ըստ այդմ էլ՝ ան­ձեռնմ­խե­լի: Հենց այդ պայ­մա­նագ­րից ել­նե­լով է, որ ռու­սա­կան ստրա­տե­գիա­կան ռմբա­կո­ծիչ­նե­րը (նաեւ ա­րեւմտ­յան) գտնվում են ոչ թե ան­գար­նե­րում, այլ՝ բաց երկն­քի տակ. դա թույլ է տա­լիս կող­մե­րին ար­բան­յա­կա­յին հսկո­ղութ­յուն ի­րա­կա­նաց­նել, բայց նաեւ, կրկնենք, են­թադ­րե­լով, որ դրանց դեմ հար­ձա­կում­ներ չեն լի­նի: Ու միան­գա­մայն ի­րա­վա­ցի է կոմ­պի­տենտ ա­մե­րի­կա­ցի գե­նե­րա­լը. ո­րե­ւէ մե­կը չի հա­վա­տա, որ Ուկ­րաի­նան նման հար­ված է հասց­րել ա­ռանց արեւմտ­յան հե­տա­խու­զութ­յան օգ­նութ­յան, քա­նի որ նման բան պար­զա­պես չի կա­րող լի­նել, հա­մա­պա­տաս­խան տեխ­նո­լո­գիա­կան լու­ծում­ներ Կիե­ւի վե­րահս­կո­ղութ­յան տակ գո­յութ­յուն չու­նեն: Եվ այն, որ ռու­սա­կան հի­թիռ­ներն ան­մի­ջա­պես էլ թի­րա­խա­վո­րել են «Փա­րի­զը, Լոն­դո­նը եւ Վա­շինգ­տո­նը», հենց այդ «հաստ կար­միր գի­ծը» հա­տե­լու տրա­մա­բա­նա­կան հե­տե­ւանքն է:

Ըստ այդմ էլ, պա­տա­հա­կան չէր նաեւ ՌԴ փո­խարտ­գործ­նա­խա­րար Ռ­յաբ­կո­վի հայ­տա­րա­րութ­յունն այն մա­սին, որ Ռու­սաս­տա­նը պա­հան­ջում է ԱՄՆ-ից եւ Մեծ Բ­րի­տա­նիա­յից հստակ ար­ձա­գանք՝ հի­շե­ցու­մով, որ Ռու­սաս­տանն ար­դեն իսկ «ցու­ցա­բե­րել է ա­ռա­վե­լա­գույն զսպվա­ծութ­յուն»: Եվ ե­թե հա­մա­պա­տաս­խան պաշ­տո­նա­կան բա­ցատ­րութ­յուն չլի­նի, Մոսկ­վան կա­րող է այդ հար­ձա­կու­մը գնա­հա­տել ոչ թե Ուկ­րաի­նա­յի, այլ հա­մա­պա­տաս­խան տեխ­նո­լո­գիա­կան մի­ջոց­ներ ու­նե­ցող Ա­րեւ­մուտ­քի կող­մից հար­ձա­կում ռու­սա­կան ստրա­տե­գիա­կան հա­մա­կար­գի վրա՝ հե­տե­ւանք­նե­րով հան­դերձ, այդ թվում՝ մի­ջու­կա­յին պա­տաս­խան հար­վա­ծի տես­քով: Իսկ ա­րեւմտ­յան հրա­պա­րա­կա­յին հայ­տա­րա­րութ­յուն­նե­րը, թե՝ «մենք տեղ­յակ չենք», ինչ­պես որ աս­վեց Ս­պի­տակ տնից, նման հար­ցե­րում հիմ­նա­վոր պար­զա­բա­նում չեն կա­րող գնա­հատ­վել:

­Մո­տա­վո­րա­պես նույն մտքե­րը, բայց ար­դեն Ուկ­րաի­նա­յի վրա ֆո­կու­սաց­ված, կա­րե­լի էր կար­դալ նաեւ ՌԴ նա­խա­գա­հի՝ նա­խօ­րեին կա­ռա­վա­րութ­յան ան­դամ­նե­րի հետ ու­նե­ցած խորհր­դատ­վութ­յան ժա­մա­նակ ու­նե­ցած հրա­պա­րա­կայ­նաց­ված ե­լույ­թի տո­ղա­տա­կե­րում: Այն է՝ Կի­եւի ռե­ժի­մը, որն ար­դեն իսկ ա­նօ­րի­նա­կան է, վե­րած­վում է ա­հա­բեկ­չա­կան կազ­մա­կեր­պութ­յան, իսկ Կի­եւի հո­վա­նա­վոր­նե­րը ա­հա­բե­կի­չութ­յա­նը ֆի­նան­սա­վո­րող­ներ են։ Հա­ջոր­դը՝ Կի­եւի ռե­ժի­մին «խա­ղա­ղութ­յուն ընդ­հան­րա­պես պետք չէ», եւ Զե­լենս­կու հետ էլ հան­դի­պում չի լի­նի, քա­նի որ՝ «Ո՞վ է ընդ­հան­րա­պես բա­նակ­ցում ա­հա­բե­կիչ­նե­րի հետ»:

Ե­թե սրան ա­վե­լաց­նենք, որ Զե­լենս­կին ա­նի­մաստ է հա­մա­րել հե­տա­գա բա­նակ­ցութ­յուն­նե­րը, կնշա­նա­կի, որ պետք է սպա­սել ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղութ­յուն­նե­րի կտրուկ խո­րաց­ման: Ընդ ո­րում, Մոսկ­վան կա­րող է ի­րեն թույլ տալ՝ ա­ռանց սահ­մա­նա­փա­կում­նե­րի գոր­ծադ­րել ու­նե­ցած բո­լոր մի­ջոց­նե­րը: Մ­նա­ցածն ար­դեն Ա­րեւ­մուտ­քի ո­րո­շե­լիքն է, քա­նի որ չեն ցան­կա­ցել կամ չեն կա­րո­ղա­ցել կան­խել հի­շա­տակ­ված «հաստ կար­միր գծի» հա­տու­մը: Բայց ո­րո­շում կա­յաց­նե­լիս նաեւ պետք է հաշ­վի առ­նել ինչ­պես այդ փաս­տը, այն­պես էլ, որ «Փա­րի­զի, Լոն­դո­նի եւ Վա­շինգ­տո­նի կոոր­դի­նատ­նե­րը» վե­րա­բեռն­ված են ռու­սա­կան հրթի­ռա­յին հա­մա­կար­գում:

ՈՐՆ ԷՐ ՊՈՒՏԻՆ-ԹՐԱՄՓ ՆՈՐ ՀԵՌԱԽՈՍԱԶՐՈՒՅՑԻ ԻՄԱՍՏԸ

Այն, որ Թ­րամփն այս ի­րա­վի­ճա­կում շտա­պեց զան­գա­հա­րել Պու­տի­նին, բխում է Ռ­յաբ­կո­վի հի­շա­տակ­ած, կա­րե­լի է ա­սել, վերջ­նագ­րից. պետք է պաշ­տո­նա­պես հիմ­նա­վո­րել, որ ԱՄՆ-ն­ այդ հար­վա­ծի հետ կապ չու­նի: Ու այն հա­ղոր­դագ­րութ­յու­նը, որ զրույ­ցից ան­մի­ջա­պես հե­տո հրա­պա­րա­կեց, ա­պա՝ ցան­ցից հա­նեց եւ նո­րից նույն տեքս­տով ներ­կա­յաց­րեց Թ­րամ­փը, շատ հե­տաքր­քիր մե­սիջ­ներ  է պա­րու­նա­կում: «Մենք քննար­կե­ցինք Ուկ­րաի­նա­յի կող­մից ռու­սա­կան ինք­նա­թիռ­նե­րի վրա հար­ձա­կու­մը օ­դա­նա­վա­կա­յան­նե­րում, ինչ­պես նաեւ եր­կու կող­մե­րի կող­մից ի­րա­կա­նաց­ված այլ հար­ձա­կում­ներ։ Դա լավ զրույց էր, բայց ոչ այն­պի­սին, ո­րը կհան­գեց­նի ան­հա­պաղ խա­ղա­ղութ­յան։ Նա­խա­գահ Պու­տի­նը շատ վճռա­կա­նո­րեն ա­սաց, որ ին­քը պետք է ար­ձա­գան­քի օ­դա­նա­վա­կա­յան­նե­րի վրա վեր­ջերս կա­տար­ված հար­ձակ­մա­նը։ Մենք նաեւ քննար­կե­ցինք Ի­րա­նի հար­ցը եւ­ այն փաս­տը, որ Ի­րա­նի հա­մար ժա­մա­նա­կը սպառ­վում է մի­ջու­կա­յին զեն­քի վե­րա­բեր­յալ ո­րո­շում կա­յաց­նե­լու հա­մար, եւ­ այն պետք է ա­րագ կա­յաց­վի։ Ես նա­խա­գահ Պու­տի­նին ա­սա­ցի, որ Ի­րա­նը չի կա­րող մի­ջու­կա­յին զենք ու­նե­նալ, եւ կար­ծում եմ, որ մենք հա­մա­ձայ­նութ­յան ե­կանք դրա շուրջ։ Նա­խա­գահ Պու­տի­նը ա­ռա­ջար­կեց մաս­նակ­ցել Ի­րա­նի հետ քննար­կում­նե­րին եւ­ որ գու­ցե կա­րող է օգ­տա­կար լի­նել այս գոր­ծըն­թա­ցը ա­րագ ա­վար­տին հասց­նե­լու հա­մար։ Ես կար­ծում եմ, որ Ի­րա­նը դան­դաղ է ո­րո­շում կա­յաց­նում այս շատ կար­եւոր հար­ցի վե­րա­բեր­յալ, եւ մեզ շատ կարճ ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում անհ­րա­ժեշտ կլի­նի վերջ­նա­կան պա­տաս­խան»,- գրում է ԱՄՆ նա­խա­գա­հը: Իսկ ա­հա ՌԴ նա­խա­գա­հի օգ­նա­կան Յու­րի Ու­շա­կո­վը դրան ա­վե­լաց­րեց մեկ-եր­կու կա­րե­ւոր դե­տալ: Նախ, Թ­րամ­փը հա­վաս­տիաց­րել է, որ ԱՄՆ-ն տե­ղե­կաց­ված չէ ռու­սա­կան օ­դա­նա­վա­կա­յան­նե­րին հար­վա­ծե­լու ծրագ­րե­րի մա­սին: Այ­սինքն, ռու­սա­կան հրթի­ռա­յին թիր­ախ­նե­րում մնում են «Փա­րի­զը եւ Լոն­դո­նը»: Ա­պա նաեւ, թե Թ­րամփն ա­սել է, որ շնոր­հա­կալ կլի­նի, ե­թե Ռու­սաս­տա­նը Ի­րա­նի հետ աշ­խա­տի մի­ջու­կա­յին գոր­ծար­քի շուրջ։ Վեր­ջա­պես, որ խոսել են եր­կու երկր­նե­րի միջեւ հա­մա­գոր­ծակ­ցութ­յան վե­րա­կանգն­ման հե­ռան­կար­նե­րի վե­րա­բեր­յալ, ո­րը մեծ նե­րուժ ու­նի:

­Կա­րե­լի է ա­սել, որ այդ զրույ­ցը դար­ձավ ներ­կա­յիս մի­ջազ­գա­յին կոն­ֆի­գու­րա­ցիա­յի եւ ռուս-ա­մե­րիկ­յան երկ­կողմ երկ­խո­սութ­յան ա­ռա­ջըն­թա­ցի ա­մե­նա­բա­ցա­հայ­տող դրվագ­նե­րից մե­կը: Նախ, ԱՄՆ-ի ա­ռաջ­նոր­դը չի դա­տա­պար­տել Ռու­սաս­տա­նի ա­ռա­ջի­կա պա­տաս­խա­նը, չի պա­հան­ջել զսպվա­ծութ­յուն եւ չի հի­շա­տա­կել պատ­ժա­մի­ջոց­նե­րի մա­սին: Ա­վե­լին, զրույ­ցը ան­վան­վել է «լավ», ին­չը այս դեպ­քում կա­րե­լի է մեկ­նա­բա­նել որ­պես քա­ղա­քա­կան նշան: Մոսկ­վան եւ Վա­շինգ­տո­նը շա­րու­նա­կում են օ­րա­կար­գա­յին փո­խա­նա­կում­ներ կա­տա­րել, այդ թվում՝ տնտե­սա­կան դաշ­տում: Եվ Ուկ­րաի­նան դուրս է բեր­վում երկ­կողմ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի շրջա­նա­կից եւ­ որ­եւէ ռազ­մա­վա­րա­կան ար­ժեք չու­նի ԱՄՆ-ի հա­մար: Ա­ռա­վել եւս, որ Թ­րամ­փը միան­գա­մից անց­նում է հա­ջորդ կա­րե­ւո­րա­գույն թե­մա­յին՝ հրա­վի­րե­լով Մոսկ­վա­յին միա­նալ Թեհ­րա­նի մի­ջու­կա­յին ծրագ­րի շուրջ բա­նակ­ցութ­յուն­նե­րին` որ­պես միջ­նորդ: Սա Ռու­սաս­տա­նի Դաշ­նութ­յան դե­րի կար­եւո­րութ­յան ճա­նա­չում է հա­մաշ­խար­հա­յին անվ­տան­գութ­յան հիմ­նա­կան ո­լորտ­նե­րում, ո­րոն­ցից մե­կը Մեր­ձա­վոր Ար­եւելքն է:

­Մեկ նյո­ւանս եւս. Թ­րամ­փը, ի­հար­կե, բո­լո­րից էլ լավ է հաս­կա­նում, որ ԱՄՆ-ն­ է ե­րաշ­խա­վո­րը, որ ռու­սա­կան ստրա­տե­գիա­կան օբ­յեկտ­նե­րի վրա հար­ձա­կում­ներ չեն կա­րող լի­նել: Նաեւ, որ այս ի­րա­վի­ճա­կում չի կա­րո­ղա­ցել կա­տա­րել ե­րաշ­խա­վո­րի իր ֆունկ­ցիան, եւ դրա մե­ղա­վո­րը Բ­րի­տա­նիան է: Հաս­կա­նա­լի է, Բ­րի­տա­նիա­յին Մոսկ­վա­յի կող­մից պա­տաս­խան հար­վա­ծի գա­ղա­փա­րի հետ Թ­րամ­փը չէր հա­մա­ձայն­վի: Բայց այդ նուրբ ի­րա­վի­ճա­կից ել­նե­լու հա­մար պետք էր զի­ջել Կիե­ւը: Բայց նաեւ, դե­պի ի­րա­նա­կան ուղ­ղութ­յուն Մոսկ­վա­յին հրա­վի­րե­լով, Բ­րի­տա­նիա­յին ցույց տա­լով, որ ծայ­րա­հեղ կա­տա­ղած է այդ ինք­նագ­լուխ քայ­լի պատ­ճա­ռով:

Եվ այն, որ դրան ան­մի­ջա­պես հա­ջոր­դեց Ուկ­րաի­նա­յում ԱՄՆ դես­պա­նա­տան հայ­տա­րա­րութ­յու­նը, որ սպա­սում են ռու­սա­կան հար­ված­նե­րին, իր հեր­թին էր շատ բան նշա­նա­կում: Ա­ռա­վել եւս, որ դրան էլ հա­ջոր­դեց New York Times-ի լու­րը, թե՝ Թ­րամ­փը Զե­լենս­կու նկատ­մամբ ա­ռանձ­նա­հա­տուկ թշնա­մանք ու­նի՝ նրան հա­մա­րե­լով «վատ տղա», ով աշ­խար­հը մղում է դե­պի մի­ջու­կա­յին պա­տե­րազ­մի»:

ՈՐՊԵՍ ՎԵՐՋԱԲԱՆ

Ս­տա­նում ենք նման ի­րա­վի­ճակ: Թ­րամ­փը, փաս­տո­րեն, գտավ ա­ռի­թը, թե ինչ­պես կա­րող է «ձեռ­քե­րը լվանալ» ուկ­րաի­նա­կան հա­կա­մար­տութ­յու­նից, ընդ ո­րում, մնա­լով մե­ղադ­րո­ղի դե­րում: Թե, վի­ճա­կը հասց­րիք մի­ջու­կա­յին բա­խում­նե­րի շե­մին, ռուս­ներն ու­նեն ծանր հար­ված­նե­րի բո­լոր ի­րա­վունք­նե­րը, ու հի­մա թող Կիե­ւը, այն է՝ Լոն­դո­նը դրա տա­կից դուրս գա: Եվ այն, որ պետ­քար­տու­ղար Ռու­բի­նոն Վա­շինգ­տոն մեկ­նած ուկ­րաի­նա­կան «գորշ կար­դի­նալ» Եր­մա­կին ըն­դու­նեց մի­ջանց­քում, դա ե­րե­ւի պարզ ազ­դակ էր, որ Կիե­ւի հետ խո­սե­լու բան առ­հա­սա­րակ չու­նեն:

­Կա­րո՞ղ է Եվ­րո­պան փա­կել այն բա­ցը, որ կա­ռա­ջա­նա, երբ ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րը դուրս գան խա­ղից: Այս պա­հին եվ­րո­պա­ցի­նե­րը հայ­տա­րա­րում են Կիե­ւին ցու­ցա­բե­րե­լիք օգ­նութ­յան նոր ծա­վալ­նե­րի մա­սին, ո­րը, սա­կայն, ե­թե ան­գամ ի­րա­կա­նա­նա, քիչ հա­վա­նա­կան է, որ ա­ռա­ջա­ցող պա­կա­սը կլրաց­նի: Ա­ռա­վել եւս, որ Ուկ­րաի­նան հա­սել է այն վի­ճա­կի, երբ ար­դեն պաշ­տո­նա­պես հայտն­վել է դե­ֆոլ­տի մեջ, այն էլ՝ ՀՆԱ-ի հետ կապ­ված պե­տա­կան պար­տա­տոմ­սե­րի մա­սով, այ­սինքն, նման պար­տա­տոմ­սե­րի նոր ծա­վալ­ներ թո­ղար­կե­լու մի­ջո­ցով ֆի­նան­սա­կան ճեղ­քե­րը փա­կե­լու հնա­րա­վո­րութ­յու­ն եւս չկա:

Իսկ մյուս կող­մից, Թ­րամ­փից զատ, Պու­տի­նը խո­սեց նաեւ Հ­ռո­մի պա­պի հետ, այն է՝ զգու­շաց­րեց այն հե­տե­ւանք­նե­րի մա­սին, ո­րը ներ­կա ի­րա­վի­ճա­կում կա­րող է ա­ռա­ջա­նալ:

Իսկ ա­հա ուկ­րաի­նա­կան փոր­ձա­գետ­ներն ըն­դա­մե­նը քննար­կում են, թե Մոսկ­վան ինչ մա­կար­դա­կի կհասց­նի սրա­ցու­մը՝ «Օ­րեշ­նիկ»-նե­րի՞, թե՝ տակ­տի­կա­կան մի­ջու­կա­յին զեն­քի կի­րառ­ման, ի՞նչ թի­րախ­ներ կընտ­րի: Այ­սինքն, սրաց­ման ո­րո­շա­կի ա­ճը հա­մա­րում են միան­շա­նակ: Այ­սինքն, հար­ցը տե­ղա­փոխ­վում է այն հար­թութ­յուն, թե այս ի­րա­վի­ճա­կում ռուս­նե­րը որ­քա՞ն կխո­րա­նան ուկ­րաի­նա­կան տա­րածք­նե­րում, կամ մյուս կող­մից նե­րուկ­րաի­նա­կան ու­ժե­րը կամ գնա­լով ան­հան­դուր­ժո­ղա­կան դար­ձող բա­նա­կը կկա­րո­ղա­նա՞ն խա­ղից դուրս թող­նել ներ­կա ղե­կա­վա­րութ­յա­նը՝ նոր իշ­խա­նութ­յու­ններ եւ այլ ըն­թացք ստա­նա­լու հե­ռան­կա­րով: