Որ կողմը նայում ես՝ մարտնչող տգիտություն է միայն

Ով որ իրեն ազգային է համարում, չգիտես թե ինչու ժողովրդավարություն չի սիրում, չհասկանալով որ առանց ժողովրդավարության ազգը չի կայանալու, քանի որ առանց ժողովրդավարության ազգի մի մասը արտոնյալ կարգավիճակում կլինի, իսկ մյուս մասը կհայտնվի հպատակի կարգավիճակում, այսինքն ազգը կպառակտվի, կթուլանա ու կբարոյազրկվի (սա այն է, ինչ որ ունենք հիմա), այս մարդիկ չեն հասկանում, որ միայն ժողովրդավարությունը կարող է քաղաքացուն, այսինքն ազգի յուրաքանչյուր անդամին, դարձնել սեփական երկրի իրական տերը: Հիշենք Նժդեհի խոսքերը, նա ասում էր՝ «Մի ժողովուրդ, որի որդիները հավասար չեն օրենքի և մահվան առջև, հաղթական հայրենիք չի ունենա», իսկ օրենքի ու մահվան առջև հավասար լինելու հանգամանքը հենց իսկական լիբերալիզմի (հիմա, ցավոք սրտի, այս բառի իմաստը այլասերել են) ու ժողովրդավարության գլխավոր սկզբունքն է:

Կան նաև այս տեսակետի ուղիղ հակառակ տեսակետն ունեցողները, ովքեր որ իրենց ժողովրդավար են համարում, լիբերալ արժեքների կրող են համարում, բայց չգիտես թե ինչու, սեփական ազգային ինքնության դեմ են դուրս գալիս, չհասկանաով, որ լիբերալիզմի հիմնական սկզբունքներից են ազգերի իրավահավասարությունը, ու մարդու կողմից սեփական իդենտիֆիկացիայի ազատորեն ընտրելու, պահելու և զարգացնելու իրավունքը: Իսկ մարդու ինքնաիդենտիֆիկացման մեջ պարտադիր կերպով նաև ազգային ինքնության գիտակցումն է մտնում:

Այսինքն մարդկանց այն խումբը, որոնք իրենց իդենտիֆիկացրել են որպես հայ, իրավունք ունեն պայքարել իրենց հայկականության ու ազգային պետականության համար, և ոչ ոք իրավունք չունի արգելել կամ սահմանափակել նրանց այդ իրավունքը, և դա ոչ թե դեմ է լիբերալիզմին ու ժողովրդավարությանը, այլ ընդհակառակը, հնեց դա է իսկական լիբերալիզմն ու ժողովրդավարությունը:

Կարճ ասած, որ կողմը նայում ես՝ մարտնչող տգիտություն է միայն: Այնպես են բռնաբարել հայ ժողովրդի ուղեղները, ու հոգեբանական տրավման այնքան խորն է, որ արդեն չեմ կարծում, թե որևէ բան կարելի է անել այս խայտառակ վիճակը շտկելու համար:

ԹՈՐՈՍ ԱԼԵՔՍԱՆՅԱՆ