«Շատ եմ ուզում, որ մեր ռեժիսորները քիթ սրբելու ժամանակ չունենան». Արմեն Պետրոսյան

 Հայաստանում կասկադյորական արվեստի հիմնադիր, Հայաստանի կասկադյորների ազգային ասոցիացիայի նախագահ, Հայաստանում կասկադյորական հնարքների միակ բեմադրող ԱՐՄԵՆ ՊԵՏՐՈՍՅԱՆԻ հետ «Իրավունքի» զրույցը ծավալվեց կորոնավիրուսից մինչեւ կասկադյորական հնարքների ու կինեմատոգրաֆիայի թերությունների եւ առավելությունների մասին:

«ՄԻ ՏԵՍԱԿ ՄՈՌԱՑԿՈՏ ԵՆՔ ԴԱՐՁԵԼ»

- Արցախյան ազատամարտի, ապրիլյանի դեպքերի ժամանակ եւս մեկ անգամ համոզվեցի, որ վտանգի ժամանակ ազգիս գենոֆոնդ տղերքը հավաքվում են եւ իրենց երկրին տեր ու տիրական են կանգնում: Ցավն այն է, որ միայն վտանգի դեպքում են համախմբվում` թեւ ու թիկունք կանգնում, իսկ առօրյա կյանքում… Այսօր ի՞նչ է կատարվում, ազգս կիսված է երկու մասի, մեկը մյուսին հայհոյում է, անիծում, ինչո՞ւ այսքան թուլացանք: Իմ սերնդին ճիշտ ռազմահայրենասիրական դաստիարակություն էին սերմանում, որը հիմա փորձում են ավիրել, հանել դպրոցներից: Այսինքն` մեր բանակին էլ զինվորներ, առյուծ տղերք պետք չե՞ն: Բայց, որքան էլ ուզեն հանել, չեն կարող, որովհետեւ ցանկացած հայ մայր ասլան է ծնում: «Հայ մայրեր, հովազներ ծնեք, այլ ոչ թե փիսիկներ». Գարեգին Նժդեհի այս փառահեղ «անեծքը» հենց այնպես չէ: Ցանկացած հայ կին էլ հովազ է ծնում, պարզապես այդ հովազին կռվել է պետք սովորեցնել, որովհետեւ մենք բորենիներով ենք շրջապատված, որոնք բոլոր ժամանակներում էլ մեզ փորձել են ցավեցնել: Ես լավ հիշողություն ունեմ, բայց մի տեսակ մոռացկոտ ենք դարձել…

«ԽՈՒՃԱՊԻ ՄԵՋ ԳՏՆՎՈՂ ՄԱՐԴՈՒՆ ԱՎԵԼԻ ՀԵՇՏ Է ԿԱՌԱՎԱՐԵԼԸ»

– Մեր օրերում պատուհասած թագավարակ կոչվող այս վիրուսից, բացի հիգիենային հետեւելը, ասում են` պետք է պաշտպանվել բարձր դիմադրողականությամբ, Դո՞ւք ինչպես եք դիմակայում:

– Ես ունեմ բարձր դիմադրողականություն, հիմա ձեր առաջ նստած եմ առանց դիմակի ու ձեռնոցների եւ բացարձակ չեմ վախենում ոչ մի տեսակի վիրուսից: Միգուցե, որպես վիրուս, այն գոյություն ունի, բայց շատ մասնագետների հետ եմ զրուցել, ասում են, որ այն սովորական գրիպից վտանգավոր չէ: Այստեղ կա մի ուրիշ խնդիր` կա քաղաքականության հարց: Երբ մի բանի մասին սկսում են խոսել շատերը` կառավարական մակարդակով, եւ բոլոր ԶԼՄ-ները` անընդհատ, մարդիկ անկախ իրենցից, հոգեբանորեն ամրապնդում են այն փաստը, որ եթե խոսում են, ուրեմն` կա: Բայց ոչ ոք չի ուզում սեփական հետաքննություն իրականացնել, թե սա ինչ է եւ ինչի համար է արվում: Բազում ֆիլմեր կան համացանցում, նայեք, թե աշխարհի գիգանտներն ինչ են խոսում այդ մասին: Սա ավելի շատ քաղաքականություն է, ուռճացված մի երեւույթ, որն առաջին հերթին մարդկանց մեջ առաջացնում է խուճապ, իսկ խուճապի մեջ գտնվող մարդուն շատ հեշտ է կառավարելը:

«ԱՅՍ ԱՄԵՆՆ ԱՐՎԵՑ, ՈՐՊԵՍԶԻ ԵՐԿՐԱԳՆԴՈՒՄ ՍՏԵՂԾՎԻ ՄԱՐԴԿԱՆՑ ՀԵՏԵՎԵԼՈՒ ՏՈՏԱԼ ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ԾՐԱԳԻՐ` ՉԻՊԱՎՈՐՈՒՄ»

– Այսինքն, այս ամենն արվում է, որ ամբողջ աշխարհը կառավարվի՞:

– Գոյություն ունի համաշխարհային կառավարություն հասկացողություն, որի մեջ մտնում են մի քանի ընտանիքներ, որոնք կառավարում են ամբողջ երկրագունդը: Բոլոր պատերազմները կա՛մ տարածքների, կա՛մ կրոնական հողի վրա են, կա՛մ պարզապես այս ամենն արվեց, որպեսզի երկրագնդում ստեղծվի մարդկանց հետեւելու տոտալ կառավարման ծրագիր` չիպավորում: Վերջերս մի բժիշկ ինձ հարցրեց, ձեր տղաները պատվաստվա՞ծ են… Իմ տղաներին ոչ մի պատվաստման չեմ տարել, իրենք առողջ մեծանում են, որովհետեւ Աստված գիտի, թե ինչ նորանոր դեղորայքներ են թաքնված չփորձարկված այդ պատվաստանյութերի մեջ, որոնք պարզապես ուզում են փորձարկել մարդկանց վրա: 2-րդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ, կենտրոնացված ճամբարներից մեկում, կար մի բժիշկ` դոկտոր Յոզեֆ Մենգելեն, որը թեպետ եղել է շատ անմարդկային անձնավորություն, բայց փորձարկումներ է կատարել գերիների վրա: Հիմա նման համատարած պատերազմ չկա, կա համաշխարհային կառավարություն, հատուկ ծառայություններ, որոնց հրամանով ԶԼՄ-ների միջոցով ամբողջ աշխարհով մեկ շեփորահարում են, թե ինչ է կատարվում: Իսկ իրականում.

1. Ամբողջ աշխարհով մեկ տարածվում է ինֆորմացիա ինչ-որ մի սարսափելի վիրուսի մասին:

2. Մարդկանց մեջ առաջացնում են խուճապ, բնականաբար, ոչ ոք չի ուզում մահանալ եւ պատրաստ է ընդունել ցանկացած դեղամիջոց` ողջ մնալու համար:

3. Ի հայտ են գալիս հակավիրուսներ եւ համատարած պատվաստում, որոնք էլ հենց հանդիսանում են նորանոր ստեղծված պրեպարատներ եւ կփորձարկվեն մարդկանց վրա: Ահա ամբողջ նկարգիրը:

Բնականաբար, կլինեն նաեւ մահացության դեպքեր, որոնք կվերագրվեն վիրուսի ահավոր լինելուն, սակայն ինքներս ենք հասկանում, թե տվյալ մարդիկ ինչից կարող են մահանալ: Ցանկացած խելամիտ, գիտակից մարդ կհասկանա, թե ինչ է թաքնված այս «կուլիսների» հետեւում: Ինչեւէ, ես էլ շատ մարդկանց նման հասկանում եմ, թե ինչ է կատարվում, եւ չեմ վախենում ոչ մի վիրուսից, խուճապի չեմ մատնվում եւ ապրում եմ առողջ կյանքով:

«ԿԱՍԿԱԴՅՈՐԱԿԱՆ ԴՊՐՈՑ ՀԻՄՆԵԼՈՒ ՀԱՄԱՐ ՊԵՏԱԿԱՆ ՄՈՏԵՑՈՒՄ Է ՊԵՏՔ»

– Հայաստանում Դուք կասկադյորական հնարքների միակ բեմադրողն եք, այսօր ինչո՞ւ չունենք մասնագիտացված դպրոց:

– Այո, Հայաստանում առաջինը ես եմ այս արվեստը հիմնել, գուցե սովետական ժամանակներում եղել են մարդիկ, որ զբաղվել են: Լուսահոգի հայրս եւ մայրս նույնպես եղել են սպորտսմեններ: Իսկ ես հիմնել եմ Հայաստանի կասկադյորների ազգային ասոցիացիան, մեր թիկունքում արդեն ունենք մոտ 80 գեղարվեստական ֆիլմ` հայրենական եւ արտերկրյա համագործակցություն: Բավականին պրոֆեսիոնալ խումբ ունենք, սակայն որպես այդպիսին, կասկադյորական դպրոց հիմնելու համար պետք է լինի պետական մոտեցում եւ հզոր կինեմատոգրաֆ:

– Դե, անկախությունից հետո կաղում ենք այդ ոլորտում: «Հայֆիլմից» հետո հայ կինեմատոգրաֆիան կարծես թե իր տեղը չի գտնում: Կինոյի մասին օրենքներ են քննարկում, սակայն այդպես էլ մնում է օդում: Ի վերջո, ի՞նչ է մեզ պետք, որպեսզի ոտքի կանգնեցնենք այդ ոլորտը:

– Համամիտ եմ, բայց այս ընթացքում ոմանք ունեցվածք են վաճառել, որ ֆիլմ նկարեն: Նրանց ես կինոյի ջատագովներ եմ համարում: Բայց շատ եմ ուզում, որ մեր ռեժիսորները քիթ սրբելու ժամանակ չունենան, շատ ֆիլմեր նկարեն, անկախ նրանից` ես մասնակցություն կունենամ, թե` ոչ: Ռեժիսորն ու սցենարիստը կինոյի աստվածն են, չնայած` կինոն մի երեխա է, որին ծնում են շատ «ծնողներ»: Հայ հարուստները պետք է աջակցեն, որ ֆիլմարտադրությունը զարգանա: Ունենք տաղանդավոր ռեժիսորներ, որոնք կարող են լավ ֆիլմ նկարել: Կինոյի մասին օրենքի մասին լսել եմ, բայց չգիտեմ, թե դա մեզ երբ եւ ուր կհասցնի: Մեր պետությունում սարսափելի շատ թերի բաներ կան, որոնց մասին արդեն վաղուց արտերկրներում չեն խոսում, մոռացել են, իսկ մենք հիմա այդ թերի օրենքներով, թերի գործերով ու աշխատանքներով փորձում ենք ներկայանալ աշխարհին:

– Բայց այսօր հասել ենք այնտեղ, որ ֆիլմերի ստեղծման համար հացադուլով են պայքարում…

– Ստեղծագործողը պետք է ստեղծագործի, նա միշտ պետք է լինի ըմբոստ, բոլոր ստանդարտներից դուրս: Եթե այդ մարդուն դնում ես կաղապարների մեջ, սահմանափակումներ ես դնում նրա առջեւ, ասում է` վերջ, ու էլ ոչինչ չի ծնվում: Մի հին ռուսական ասացվածք կա` ամեն ինչ ֆրոնտի համար: Եթե պետք է պատերազմի մասին ֆիլմ նկարվի, ապա` այնպիսին, որ առաջնագծում տղերքը նայեն ու գոտեպնդվեն, ոգեւորվեն:

«ՀԵՐՈՍ ԲԱՌԸ ՉԻ ԿԱՐԵԼԻ ԱՆՏԵՂԻ ԱՐԺԵԶՐԿԵԼ»

– Բայց այսօր, որպես ժամանակակից հերոս, պետական աջակցությամբ Մել Դալուզյանի սեռափոխության մասին են ֆիլմ նկարահանում: Իսկ այդ ֆիլմն, օրինակ, առաջնագծի տղաներին ի՞նչ պիտի տա:

– Մեր օրերում ամեն ինչ խեղաթյուրված է: Ընդհանրապես, հերոս բառը չի կարելի անտեղի արժեզրկել ու որտեղ պատահի օգտագործել: Հերոսն ինձ համար Մոնթե Մելքոնայնն է, Աշոտ Նավասարդյանն է, Լեոնիդ Ազգալդյանն է, Կարոտն է, ի վերջո, Վիկտոր Համբարձումյանն է, Շառլ Ազնավուրն է… Մել Դալուզյանն ինձ համար ի՞նչ հերոս: Նրա հերոսությունը ո՞րն է, որ աղջիկ էր, տղա դարձա՞վ: Շատերն ասում են` նա մեր երկրի դրոշն է բարձրացրել… Ուրեմն` շատ դրոշ բարձրացնողներ կան, որոնց դուք չեք հիշում, որոնք մինչ օրս մնացել են տղա… Իմ աչքի առաջ եկավ մի խենթանալու պատկեր, 1990-ականների սկզբին Վիկտոր Համբարձումյանը իրենց տանը, հողաթափերով, վառարանի կողքին կուչ եկած-նստած էր, բայց նա աշխարհահռչակ գիգանտ էր, աշխարհի տիեզերագնացության հանճարներից մեկը: Մեր ազգի վատը նա է, որ իրենց ողջության օրոք չենք գնահատում մեր հանճարներին:

– Տեղյակ եմ, որ գրված սցենարներ ունեք, ինչո՞ւ չեք նախաձեռնում, որպեսզի այդ սցենարներն էկրանավորվեն:

– Ֆինանսներ եթե լինի, անպայման կնկարենք: Եվ, հետո ես ռեժիսոր կամ պրոդյուսեր չեմ, այլ հնարքների բեմադրող եմ, իսկ ֆիլմը պետք է նկարի ռեժիսորը: Եթե լինի իմ դերասանական, խորհրդատվական կամ հնարքների բեմադրության կարիքը, ես օր ու գիշեր պատրաստ եմ:

ԳՈՒՅՔԻ ՊԱԿԱՍԸ ԲԵՐՈՒՄ Է ԹԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ

– Առաջիկայում հանդիսատեսն ի՞նչ ֆիլմերում Ձեզ կտեսնի, որոնք դեռ արտադրական փուլում են:

– Վերջերս մի ֆիլմում նկարահանվեցի, որտեղ դերս կասկադյորական հնարքներ չէր պահանջում: Վերջերս ռուսների հետ եմ աշխատել, որոնք ժամանել էին Հայաստան, ու մի քանի կադր նկարահանեցին այստեղ, մնացածը` ՌԴ ում: Իմ ֆիլմացանկում մոտ 30-ը միայն ռուսական ֆիլմեր են եղել, շնորհակալ եմ այդ բոլոր կինոարտադրող ընկերություններին, որ վստահել են ինձ: Կարծում եմ` արդարացրել եմ, այլապես չէին հրավիրի: Մոտ 6 պարսկական ֆիլմում եմ նկարվել, չեմ աշխատում քանակի, այլ` որակի վրա: Բնականաբար, թերություններ էլ են լինում, աշխարհի ամենահզոր ռեժիսորներն ունեն հաջողված եւ չհաջողված ֆիլմեր, ես ինչո՞վ եմ նրանցից ավելի: Մեր գործում էլ ունենք ձախողումներ, սխալներ, դրանցով ենք սովորում, չէի ասի` շատ են, բայց` կան: Գույքի պակաս ունենք, որը բերում է թերությունների, որոնք էլ իրենց հերթին կարող են բերել վնասվածքների: Բնականաբար, վնասվածքներ եղել են, առանց դրա չի կարող լինել, սակայն մենք աշխատում ենք վնասվածքների տոկոսը հասցնել մինիմումի:

Զրուցեց  ԼԻԼԻԹ ԵՂԻԱԶԱՐՅԱՆԸ