ԹՈՒՐՔԻ «ԳԵՐԻՆ», ԵՎՐԱԿԼՈՈՒՆՆԵՐԸ ԵՎ ԱՊՈԿԱԼԻՊՍԻՍԸ

Գ­րա­նա­դա­յի կլոու­նա­դան ի ցույց դրեց մի ա­ներ­ևա­կա­յե­լի բան` որ կա­պի­տուլ­յան­տի տեր և փր­կիչ Ա­լի­ևին նույ­նիսկ ան­ձամբ էլ պետք չէ գալ` հեր­թա­կան կա­պի­տուլ­յա­ցիան ըն­դու­նե­լու: Բա­վա­կան է, պատ­կե­րա­վոր ա­սած, սե­փա­կան կո­շիկն ու­ղար­կել, և­ եվ­րակ­լոուն­նե­րի աչ­քի ա­ռաջ այն համ­բու­րող կլի­նի: Իսկ հե­տո կա­պի­տուլ­յան­տի պաշ­տած «եվ­րա­քե­ռի­նե­րից» որ­ևէ մե­կի հետ զրու­ցե­լիս ձեռ­քի հետ կա­րող է հնչեց­նել հա­ջորդ պա­հան­ջը: Այ դու կկու, հի­մար կկու, ա­սա քա­նի՞ հատ ձագ ու­նես դու` հի­մա էլ Բաք­վի կու­սա­կա­լը բա­րե­հա­ճեց ու­զել 8 գյուղ` այս­պես կոչ­ված անկ­լավ­նե­րը: Եվ ա­վագ «տեր ու փրկիչ» Էր­դո­ղա­նի պաշտ­պա­նութ­յան նա­խա­րարն էլ լրա­ցու­ցիչ հա­թա­թա տվեց...

Ի՞ՆՉ ՈՒՆԵՆՔ ՍՈՎՈՐԵԼՈՒ «ՎԱՅՐԵՆԻ» ՊԱՂԵՍՏԻՆՑԻՆԵՐԻՑ

Թշ­նա­մին չի բա­վա­րար­վում ֆի­զի­կա­կան և վեր­բալ սպառ­նա­լիք­նե­րով, այլև թու­նա­վոր հա­կա­հայ­կա­կան է դարձ­նում և վիր­տո­ւալ տա­րա­ծութ­յու­նը, որ­պես­զի ի­րա­կա­նից վիր­տո­ւալ փախ­չե­լով էլ հա­յե­րը չա­զատ­վեն սար­սա­փից: Զանգ­վա­ծա­յին գոր­ծո­ղութ­յուն­նե­րով Գուգ­լի և Յան­դեք­սի քար­տեզ­նե­րում գե­նե­րաց­նում են թուր­քա­կան տե­ղա­նուն­ներ հենց Եր­ևա­նի տա­րած­քում: Ինչ­պես նշում է պատ­մա­բան Վա­հե Սարգս­յա­նը. «Ադր­բե­ջա­նը Գուգլ հա­մա­կար­գի մի­ջո­ցով Եր­ևա­նի սրտում տե­ղադ­րել է Թե­զե­փիր ան­վամբ մզկիթ։ Էն, որ Ադր­բե­ջա­նը Հա­յաս­տա­նին և հայ ժո­ղովր­դին ոչն­չաց­նե­լու իր ծրագ­րի­րը մինչև վերջ տա­նե­լու է, դա միայն խա­շած հա­վին պարզ չէ, ան­գամ դա պարզ է ար­դեն նի­կո­լիզ­մի հետ­ևորդ դա­վա­ճան­նե­րին, սրի­կա­նե­րին ու մո­լոր­յալ­նե­րին։ Ինձ ու­րիշ բան է հե­տաքր­քիր. 2018–ին ՏՏ ո­լոր­տի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը միա­հա­մուռ դուրս էին ե­կել և փո­ղոց էին փա­կում, խիստ մտա­հոգ էին երկ­րի ճա­կա­տագ­րի հար­ցում։ Հարց` հի­մա ո՞ւր են։ Դ­րանց ծան­րակ­շիռ մա­սը ոչ միայն փո­ղոց դուրս չե­կավ Ար­ցա­խի ող­բեր­գութ­յան, ուղ­ղա­կի հանձն­ման ու Ադր­բե­ջա­նի կազ­մում ճա­նա­չե­լու Մեծ դա­վա­ճա­նութ­յան փու­լում, այլև տո­տալ թքած ու­նի ան­գամ այն­պի­սի հար­ցե­րի վրա, ո­րոնք վե­րա­բե­րում են կոնկ­րետ ի­րեն։ Սույն հար­ցը «անգ­րա­գետ պո­ղոս­նե­րի» ա­նե­լի­քը չէ, սա կոնկ­րետ ի­րենց թե­ման է` ու­ղիղ պար­տա­կա­նութ­յու­նը. պի­տի աշ­խա­տեն, բա­նակ­ցեն, ազ­դեն, փո­խեն, աշ­խար­հին ցույց տան»:

­Մեր գոր­ծըն­կեր Վա­հե Սարգս­յա­նը բարձ­րաց­նում է հար­ցի բա­րո­յա­կան կող­մը: Բայց չէ՞ որ մինչև 2018–ը այդ հար­ցե­րը լուծ­վում էին պե­տա­կան ա­ջակ­ցութ­յամբ և­ ուղ­ղորդ­մամբ, կի­բեր­պա­տե­րազ­մին մաս­նա­վո­րա­պես 2016–ին մաս­նակ­ցում էին և տար­րա­կան ՏՏ գի­տե­լիք­ներ ու­նե­ցող տասն­յակ հա­զա­րա­վոր հա­սա­րակ քա­ղա­քա­ցի­ներ: Իսկ 2018–ին թշնա­մու դեմ կի­բեր­տա­րած­քում պա­տե­րազ­մե­լու հա­մար նա­խա­տես­ված ՊՈԱԿ­–ը իշ­խա­նութ­յու­նը զավ­թած նի­կո­լա­դա­վա­ճան­նե­րը վե­րա­ծե­ցին «ֆեյ­քե­րի ֆաբ­րի­կա­նե­րի», ու այն, ին­չը պետք է կի­րառ­վեր թուր­քի դեմ, օգ­տա­գործ­վեց հայ ազ­գի դեմ տե­ղե­կատ­վա­կան–­հո­գե­բա­նա­կան պա­տե­րազմ մղե­լու հա­մար... Եվ 5 տար­վա ըն­թաց­քում թրքահ­պա­տակ խուն­տան հա­սավ նրան, որ պատ­վաս­տեց քա­ղա­քա­ցուն հա­յի «ան­զո­րութ­յան» «պար­տութ­յան դա­տա­պարտ­վա­ծի» մի­ֆե­րը...

Իսկ այժմ տե­ղի ու­նե­ցավ ամ­բողջ աշ­խար­հին լար­վա­ծութ­յան մեջ պա­հող Իս­րա­յել–­Պա­ղես­տին պա­տե­րազ­մը: Թե հե­ռա­վոր կամ միջ­նա­ժամ­կետ ինչ հետ­ևանք­ներ դա կու­նե­նա հա­յե­րիս հա­մար` այլ հարց է, սա­կայն այն ոչ միայն պա­տե­րազմն ու քաո­սը Հա­րա­վա­յին Կով­կա­սից «տե­ղա­փո­խեց» ա­ռա­վել քան 1000 կի­լո­մետր հա­րավ, ու ոչ միայն ոչն­չաց­րեց Իս­րա­յե­լի հետ կապ­ված մի­ֆե­րը, այլև ի ցույց հա­նեց շատ կար­ևոր բան` որ փոքր ու­ժե­րով և հան­դուգն նա­խա­ձեռ­նութ­յամբ հնա­րա­վոր է կռվել ան­հա­մե­մատ ծանր­քա­շա­յին հա­կա­ռա­կոր­դի հետ:

Իսկ «Հա­մա­սի» օ­պե­րա­ցիա­յի նկա­րա­գի­րը տվել է քա­ղա­քա­գի­տութ­յան դոկ­տոր, ի­ռե­գուլ­յար պա­տե­րազմ­նե­րի գծով մաս­նա­գի­տա­ցած Հ­րաչ­յա Ար­զու­ման­յա­նը.

1. ՀԱՄԱՍ­–ը, ըստ եր­ևույ­թին, հա­սավ օ­պե­րա­տիվ ա­նակն­կա­լի, երբ իս­րա­յե­լա­կան հե­տա­խու­զութ­յու­նը բաց թո­ղեց հար­ձա­կու­մը: Ին­չու՞ դա տե­ղի ու­նե­ցավ. Իս­րա­յե­լը կպար­զի պա­տե­րազ­մից հե­տո։ Հ­նա­րա­վոր պատ­ճառ­նե­րից մեկն այն է, որ անվ­տան­գութ­յան հա­մա­կար­գը կենտ­րո­նա­ցել է Ի­րա­նի սահ­ման­նե­րին, Ար­ցա­խում և Հա­յաս­տա­նում գոր­ծո­ղութ­յուն­ներ նա­խա­պատ­րաս­տե­լու վրա, ու բաց է թո­ղել ի­րա­վի­ճա­կը իր իսկ սահ­ման­նե­րում –­ եր­կու ճա­կատ­նե­րի հա­մար ռե­սուրս­նե­րը բա­վա­րար չէին:

2. Վեր­ջինս բազ­մա­ֆունկ­ցիո­նալ գոր­ծո­ղութ­յունն է, որն ընդգր­կում է ցա­մա­քը, օ­դը, ծո­վը և կի­բեր­տա­րա­ծութ­յու­նը: Ն­ման գոր­ծո­ղութ­յուն պլա­նա­վո­րե­լը ու ի­րա­կա­նաց­նե­լը պա­հան­ջում է գի­տե­լիք, կոմ­պե­տեն­տութ­յուն և փորձ։ Վս­տահ եմ, որ սա Ի­րանն է և ն­րա հնա­րա­վո­րութ­յուն­նե­րը, ին­չը տագ­նա­պա­լի ազ­դան­շան է Իս­րա­յե­լի և տա­րա­ծաշր­ջա­նի մյուս բո­լոր երկր­նե­րի հա­մար: Աշ­խար­հում կան շատ քիչ երկր­ներ, ո­րոնք ու­նակ են նման գոր­ծո­ղութ­յուն­ներ ի­րա­կա­նաց­նել։

­Քա­ղա­քա­գե­տը մեծ դեր է տա­լիս պլա­նա­վոր­մա­նը և հե­տա­խու­զութ­յա­նը ու վստահ է, որ ի­րա­գոր­ծել է Ի­րա­նը, թեև ին­չո՞ւ բա­ցա­ռենք անգ­լո­սաք­սե­րի տար­բե­րա­կը: Բայց, բո­լոր դեպ­քե­րում, մար­տա­կան գոր­ծո­ղութ­յուն­նե­րին մաս­նակ­ցել են մի քա­նի հա­զար թեթև զին­ված գրո­հա­յին­ներ` մո­տո­ցիկ­լետ­նե­րով, պա­րապ­լան­նե­րով, ավ­տո­մե­քե­նա­նե­րով, գու­մա­րած 5000 է­ժան, հիմ­նա­կա­նում ինք­նա­շեն հրթիռ­ներ, ինչ­պես նաև քա­ղա­քա­ցիա­կան դրոն­նե­րի պար­սեր (լուրջ դրոն­նե­րը բա­վա­կա­նին քիչ էին): Գ­րո­հա­յին­նե­րի փոքր մո­բիլ խմբե­րը մ­տան Իս­րա­յե­լի խորք տասն­յակ կի­լո­մետ­րե­րով, տա­րա­ծե­լով ա­հու­սասր­սափ, և պարզ է, որ ե­թե այդ խմբե­րի հետ­ևից մտնեին կա­նո­նա­վոր բա­նա­կա­յին ստո­րա­բա­ժա­նում­ներ, ա­պա Իս­րա­յել այլևս չէր լի­նի:

­Հի­մա ա­սա­ցե՛ք, հա­յեր, այդ «վայ­րե­նի­նե­րից» սո­վո­րե­լու բան չու­նե՞նք:

ԻՆՉՆ Է ԽԱՆԳԱՐՈՒՄ ԻՇԽԱՆԱՓՈԽՈՒԹՅԱՆԸ

Եվ այս­պես, արդ­յո՞ք պա­ղես­տին­ցի­նե­րի հան­դուգն օ­պե­րա­ցիան չի հու­շում, որ ռևանշն ու Ար­ցա­խի ռե­կոն­կիս­տան միան­գա­մայն ի­րա­գոր­ծե­լի է: Միայն թե պար­տա­դիր պայ­ման կա՝ Հա­յաս­տա­նի ղե­կին չպետք է լի­նի ոչ ազ­գա­դավ, ոչ ա­նա­սուն, ոչ էլ թուր­քի վիժ­վածք:

­Հայ­կա­կան սո­ցիա­լա­կան ցան­ցե­րում հի­մա լո­թիա­վա­րի ծաղ­րում են Իս­րա­յե­լի վար­չա­պետ Բեն­յա­մին Նա­թան­յաո­ւին՝ հա­մե­մա­տե­լով նրան Նի­կո­լի հետ: Կար­ծում ենք՝ սա ա­նըն­դու­նե­լի մո­տե­ցում է: Ի տար­բե­րութ­յուն մեր անգ­րա­գետ գեղ­ցու՝ Նա­թան­յաուն ա­մե­րիկ­յան 2 հա­մալ­սա­րան է ա­վար­տել: Ի տար­բե­րութ­յուն բա­նա­կից թռած ազ­գա­դա­վի՝ Նա­թան­յաուն 1967–ի և 1973–ի ա­րա­բա­–իս­րա­յե­լա­կան պա­տե­րազմ­նե­րի մաս­նա­կից է, հա­տուկ­ջո­կա­տա­յին, որ բազ­մա­թիվ մար­տե­րի մաս­նա­կից է, նաև վի­րա­վոր­վել է: Եղ­բայ­րը՝ քա­ջա­բար զոհ­վել է և Իս­րա­յե­լի ազ­գա­յին հե­րոս է: Ի տար­բե­րութ­յուն մեր կա­պի­տուլ­յան­տի՝ զին­վո­րա­կան, դի­վա­նա­գի­տա­կան ու պե­տա­կան ծա­ռա­յութ­յան ահ­ռե­լի փորձ ու­նե­ցող Նա­թան­յաուն եր­բեք ու ոչ մե­կի դե­մը չի կզել:

­Հի­շենք նաև` իս­րա­յել­ցի­նե­րը մեկ այլ վար­չա­պետի սպա­նե­ցին «խա­ղա­ղութ­յուն» բառն ար­տա­բե­րե­լու հա­մար: Ից­հակ Ռա­բին, իս­րա­յել­ցի քա­ղա­քա­կան և ռազ­մա­կան գոր­ծիչ, սպան­վել է 1995 թվա­կա­նի նո­յեմ­բե­րի 4–ին Թել Ա­վի­վում՝ Իս­րա­յե­լի Թա­գա­վոր­նե­րի հրա­պա­րա­կում։ 1995 թվա­կա­նի նո­յեմ­բե­րի 4–ին, երբ Իս­րա­յե­լի Թա­գա­վոր­նե­րի հրա­պա­րա­կում հօ­գուտ խա­ղա­ղութ­յան գոր­ծըն­թա­ցի բազ­մա­հա­զա­րա­նոց մի­տին­գում ե­լույթ ու­նե­նա­լուց հե­տո Ից­հակ Ռա­բի­նը մո­տե­ցավ մե­քե­նա­յին, նրա վրա 3 ան­գամ կրա­կե­ցին։

Իսկ մե­զա­նում ու­նենք ամ­բի­ցիա­նե­րի խաղ: Եր­ևա­նի ա­վա­գա­նիում կտես­նենք` ին­չով կա­վարտ­վի Նի­կո­լին ոչն­չով բա­ցա­սա­կան ա­ռու­մով չզի­ջող Հայ­կո խա­ղաց­նե­լը: Նիս­տը բոյ­կո­տող «Մայր Հա­յաս­տան» շարժ­ման ղե­կա­վար Անդ­րա­նիկ Թ­ևան­յա­նը նաև հայ­տա­րա­րել է, որ ընդ­դի­մութ­յու­նը կա­նո­նա­վոր բա­նա­կի պես կուռ պետք է լի­նի, տուրք չտա գզվռտոց­նե­րին և­ ամ­բի­ցիա­նե­րին... Ուշ է, Անդ­րա­նիկ, ձեր դերն ար­դեն ու­նե­ցել եք ցա­սու­մով լե­ցուն զանգ­ված­նե­րին տուն ու­ղար­կե­լու գոր­ծում:

Իսկ ցա­սում­նա­լից զանգ­վա­ծի հետ խաղ չխա­ղա­ցած ՀՀԿ­–ի քաղ­բան­տարկ­յալ փոխ­նա­խա­գահ Ա­շոտ­յա­նը մտավ դա­տա­վա­րութ­յան փուլ: Ինչ վե­րա­բե­րում է ՀՀԿ­–ին, ա­պա հատ­կա­պես Սերժ Սարգս­յա­նի դեմ փոր­ձում են կի­րա­ռել ա­մե­նա­կեղ­տոտ քա­րոզ­չութ­յու­նը: 

Ի դեպ, Բաք­վում էլ Ար­ցա­խի գե­րե­վար­ված ղե­կա­վար­նե­րից «նպա­տա­կա­հար­մար» ցուց­մունք­ներ կոր­զե­լու գոր­ծըն­թացն է սկսվել` մո­տա­վո­րա­պես այն­պես, ինչ­պես գրե­թե քա­ռորդ դար ա­ռաջ փոր­ձում էր ա­նել Գա­գիկ Ջ­հան­գիր­յա­նը սիո­նիստ­նե­րի հետ կապ ու­նե­ցող շրջա­նակ­նե­րի պատ­վե­րով: Իսկ Ա­լիև­ը այդ­պի­սի մե­թո­դով պատ­վիր­ված և հայտ­նի մե­թո­դով ստաց­ված ցուց­մունք­նե­րը կփոր­ձի կի­րա­ռել ինչ­պես Հա­յաս­տա­նի, այն­պես էլ ան­գամ մեծ պե­տութ­յուն­նե­րի ներ­քին գոր­ծըն­թաց­նե­րի վրա ազ­դե­լու նպա­տա­կով: Եվ զզվե­լին ու ան­բա­րոն այն է, որ նեղ խմբա­կա­յին շա­հով դրդված` ո­րոշ շրջա­նակ­ներ ար­դեն փոր­ձում են Բաք­վի այդ «ար­տադ­րանքն» ուղ­ղել մաս­նա­վո­րա­պես ՀՀ եր­րորդ նա­խա­գա­հի դեմ... Լավ, դուք թուր­քե­րից ու նի­կոլ­նե­րից ին­չո՞վ եք տար­բեր­վում:

ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ԳԱԼԱՋՅԱՆ