Երրորդ աշխարհամարտի ռիսկը երբեք այսքան ռեալ չի եղել

­Հայ-ադր­բե­ջա­նա­կան հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի հետ կապ­ված Մոսկ­վա­յի տես­լա­կա­նը հաս­կա­նա­լի է՝ ա­րա­գաց­նել «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նագ­րի» եւ դրան ա­ծանց­յալ գոր­ծո­ղութ­յուն­նե­րի թե­ման (Տե´ս նաեւ https://iravunk.com/?p=267561&l=am): Իսկ ի՞նչ է մտա­ծում այդ մա­սին Ա­րեւ­մուտ­քը:

Ա­րեւ­մուտ­քի ներ­կա ծրագ­րե­րի մա­սին պարզ ակ­նարկ կա­րե­լի է տես­նել Զե­լենս­կու վեր­ջին հայ­տա­րա­րութ­յուն­նե­րից մե­կում: Այս­պես, Ուկ­րաի­նա­յի նա­խա­գահն ա­ռաջ է տա­նում այն թե­զը, թե՝ Վ­րաս­տա­նը պետք է պա­տե­րազմ սկսի Աբ­խա­զիա­յի եւ Հա­րա­վա­յին Օ­սիա­յի դեմ: Ն­րա խոս­քով՝ «Անվ­տան­գութ­յան նոր հե­ռան­կար­ներ կհայտն­վեն Սեւ ծո­վի հա­րե­ւան հա­րավ­կով­կաս­յան տա­րա­ծաշր­ջա­նում փո­փո­խութ­յուն­նե­րի շնոր­հիվ… Ռու­սա­կան ագ­րե­սիա­յից մեր պաշտ­պա­նութ­յան շնոր­հիվ Վ­րաս­տա­նի հա­մար նոր հե­ռան­կար­ներ կբաց­վեն՝ վե­րա­կանգ­նե­լու իր տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նութ­յու­նը»: Ի­հար­կե, ա­ռա­ջին հա­յաց­քից այն տպա­վո­րութ­յունն է, որ Զե­լենս­կին այդ­պի­սով փոր­ձում է վրա­ցի­նե­րին ներ­քա­շել պա­տե­րազ­մի մեջ, դրա­նով շե­ղել ռուս­նե­րի ու­շադ­րութ­յու­նը եւ թե­թե­ւաց­նել Ուկ­րաի­նա­յի վի­ճա­կը: Մա­սամբ՝ այդ­պես էլ կա, միայն թե հարցն այն է, թե դա միայն Զե­լենս­կու ծրա­գի՞րն է:

Վ­րա­ցա­կան ներ­կա իշ­խա­նութ­յուն­նե­րը, ի­հար­կե, հաս­կա­նում են, թե ի­րենց հա­մար ին­չի կվե­րած­վի նման պա­տե­րազ­մը, դեմ են դրան: Դ­րա հա­մար շրջա­նառ­վում է Վ­րաս­տա­նում նոր «գու­նա­վոր հե­ղաշրջ­ման» գա­ղա­փա­րը: Բայց ե­թե հա­ջող­վի Վ­րաս­տա­նին ներ­քա­շել պա­տե­րազ­մի մեջ, է­լի դրա­նից Ուկ­րաի­նա­յին օ­գուտ չկա. այս պա­հին Աբ­խա­զիա­յում եւ Հվ.Օ­սե­թիա­յում գտնվող ռու­սա­կան ու­ժե­րը լիո­վին բա­վա­կան են ո­րե­ւէ լուրջ բա­նակ չու­նե­ցող Վ­րաս­տա­նի հարցն ա­րա­գո­րեն լու­ծե­լու հա­մար: Ուկ­րաի­նա­կան ի­րա­դար­ձութ­յուն­նե­րի վրա ազ­դե­լու հա­մար պետք է ա­վե­լի մեծ պա­տե­րազմ, եւ հենց այն­պես չէ, որ հնչեց­վեց Բ­լին­քե­նին վե­րագր­վող հայ­տա­րա­րութ­յուն՝ Հա­յաս­տան Ադր­բե­ջա­նի ներ­խուժ­ման հա­վա­նա­կա­նութ­յան մա­սին: Այդ դեպ­քում ար­դեն ռուս­նե­րին շե­ղել կկա­րո­ղա­նան: Միայն թե դա Զե­լենս­կու ծրա­գի­րը չէ: Իսկ ո՞ւմն է՝ Վա­շինգ­տո­նի՞­նը, թե՝ լոն­դոն­յան օ­ֆիս­նե­րի­նը:

­Պետ­քար­տու­ղա­րութ­յու­նը հե­տո հեր­քեց, թե Բ­լին­քե­նը նման բան է ա­սել: Ու դա կա­րե­լի է հաս­կա­նալ, հաշ­վի առ­նե­լով այն ի­րա­դար­ձութ­յուն­նե­րը, ո­րոնք այ­սօր ծա­վալ­վում են Իս­րա­յե­լի շուրջ:

­Փաստ է, որ դեռ հա­զիվ էին սկսվել Իս­րա­յե­լի հետ ՀԱՄԱՍԻ այս նոր բա­խում­նե­րը, որ Վա­շինգ­տո­նը շտա­պեց հայ­տա­րա­րել, թե չու­նի հիմ­քեր, որ դա կազ­մա­կեր­պել է Ի­րա­նը: Ու սա այն դեպ­քում, երբ բրի­տա­նա­կան աղբ­յուր­նե­րը նույն պա­հին ակ­տի­վո­րեն մե­ղադ­րում էին Թեհ­րա­նին: Բ­լին­քե­նը եւս, մեկ­նե­լով տա­րա­ծաշր­ջան, շա­րու­նա­կեց Ի­րա­նին մե­ղադ­րանք­նե­րի տա­կից հա­նե­լու նույն թեզն ակ­տի­վո­րեն ա­ռաջ տա­նել՝ դրա­նով ո­րո­շա­կի հա­կա­սութ­յան մեջ մտնե­լով ոչ միայն Բ­րի­տա­նիա­յի, այլ նաեւ՝ իս­րա­յել­յան իշ­խա­նութ­յուն­նե­րի հետ:

­Սա­կայն այն բա­նից հե­տո, երբ Իս­րա­յե­լը վերջ­նա­գիր ներ­կա­յաց­րեց Գա­զա­յի բնակ­չութ­յա­նը, թե ցա­մա­քա­յին օ­պե­րա­ցիա է սկսե­լու, Ի­րա­նը ՄԱԿ-ի մի­ջո­ցով նա­խազ­գու­շա­կան ու­ղերձ է հղել՝ կմի­ջամ­տի: Ում էր դա ուղղ­ված, ե­թե ոչ Վա­շինգ­տո­նին. ե­թե չեք կա­րո­ղա­նում կանգ­նեց­նել Իս­րա­յե­լին, մե­զա­նից մի պա­հան­ջեք՝ չխառն­վել: Արդ­յուն­քում, թեեւ սահ­ման­ված ժամ­կե­տում ցա­մա­քա­յին օ­պե­րա­ցիան չե­ղավ, բայց այն ա­մե­նե­ւին էլ չե­ղարկ­ված չէ: Այ­սինքն, սպա­սում են ԱՄՆ-ի վերջ­նա­կան խոս­քին:

Տ­պա­վո­րութ­յունն այն է, որ ԱՄՆ-ում ի սկզբա­նե էին պարզ գի­տակ­ցում, թե ինչ հե­տե­ւանք­ներ կա­րող է ու­նե­նալ Գա­զայում` Իս­րա­յե­լի բա­նա­կի ցա­մա­քա­յին ներ­խու­ժու­մը: Նախ, ՀԱՄԱՍ-ը միան­շա­նակ կպա­տաս­խա­նի, ա­պա, գրե­թե միան­շա­նակ է, որ Հզ­բո­լա­հը եւս կներ­քաշ­վի պա­տե­րազ­մի մեջ, եւ այդ դեպ­քում կտրուկ ա­ճում է Ի­րա­նի (եւ մեծ հա­վա­նա­կա­նութ­յամբ` այլ երկր­նե­րի եւս) մի­ջամ­տութ­յան հա­վա­նա­կա­նութ­յու­նը: Այս ի­րա­վի­ճա­կում ԱՄՆ-ն ս­տիպ­ված է լի­նե­լու մի­ջամ­տել, քա­նի որ Իս­րա­յե­լին ան­գամ մի­ջու­կա­յին զի­նա­նո­ցը կա­րող է չփրկել: Իսկ թե դա ինչ է նշա­նա­կում, ինչ գլո­բալ ռիս­կեր են ա­ռա­ջա­նում, հաս­կա­նում են բո­լո­րը: Պու­տինն էլ ա­վե­լորդ ան­գամ հի­շեց­րեց՝ Ա­րեւ­մուտ­քի եւ Ռու­սաս­տա­նի թեժ հա­կա­մար­տութ­յու­նը կլի­նի բո­լո­րո­վին այլ պա­տե­րազմ:

Այն, որ այս պա­հին Իս­րա­յե­լը Գա­զա­յի դեմ կի­րա­ռում է Ար­ցա­խի դեմ օգ­տա­գործ­ված ռազ­մա­վա­րութ­յան մո­դեռ­նի­զաց­ված տար­բե­րա­կը, պարզ ցույց է տա­լիս, որ առ­կա են MI6-ի «ա­կանջ­նե­րը»: Ու նաեւ չմո­ռա­նանք, թե ի­րա­կա­նում ում է են­թարկ­վում նոր պա­տե­րազմ հրահ­րող Զե­լենս­կին: Հու­սով են, թե ԱՄՆ-ի մի­ջո­ցով բո­լո­րին վա­խեց­նե­լով, կկա­րո­ղա­նա՞ն նույն հա­ջո­ղութ­յա­նը հաս­նել: Եվ արդ­յոք դրա բաղ­կա­ցու­ցիչ չէ՞ր նաեւ Հա­յաս­տա­նի հետ կապ­ված Բ­լին­քե­նին մտքեր վե­րագ­րե­լը, ո­րը նույն­պես կա­րող է վերջ­նարդ­յուն­քում վե­րած­վել Ի­րա­նին հար­վա­ծե­լու օ­պե­րա­ցիա­յի՝ Պա­ղես­տի­նի հետ այս պա­տե­րազ­մի ֆո­նին: Միա­ժա­մա­նակ, այս ամ­բողջ պատ­մութ­յու­նը նաեւ Նե­թան­յա­հու­ի վար­չա­կազ­մին է կանգ­նեց­րել նե­րիս­րա­յել­յան ճգնա­ժա­մի, պաշ­տո­նան­կութ­յան եւ այդ դեպ­քում՝ բանտ գնա­լու հե­ռան­կա­րի շե­մին, եւ փոր­ձում են պա­տե­րազ­մա­կան թե­զը մին­չեւ վերջ ա­ռաջ տա­նել: Պա­տե­րազ­մա­կան ի­րա­վի­ճա­կում նրա դեմ ներ­քին 500 հա­զա­րա­նոց հան­րա­հա­վա­քը, ի­հար­կե, մռայլ մտքեր են ներշն­չե­լու:

­Բայց նաեւ նման է նրան, որ Վա­շինգ­տո­նը սկսել է չհա­վա­տալ, թե այս ան­գամ սպառ­նա­լով, մյուս­նե­րին կկանգ­նեց­նի: Ի­րա­նի ռեակ­ցիան միան­շա­նակ էր՝ ե­թե մեծ պա­տե­րազ­մի գնաք, «մա­տա­ղա­ցու ոչ­խա­րի» կեր­պար չենք ըն­դու­նի, կպա­տաս­խա­նենք, ան­կախ նրա­նից, որ դա Եր­րորդ հա­մաշ­խար­հա­յին է նշա­նա­կում: Նույն ազ­դա­կը նա ստա­ցավ ա­րա­բա­կան երկր­ներ շրջայ­ցից: Սաուդ­յան գա­հա­ժա­ռան­գը Բ­լին­քե­նին ստի­պեց մի ամ­բողջ գի­շեր սպա­սել հան­դիպ­ման, ո­րը շատ պարզ ցու­ցիչ է: Վեր­ջա­պես, Չի­նաս­տա­նը մտավ խա­ղի մեջ՝ հայ­տա­րա­րե­լով, որ միակ լու­ծու­մը կա­րող է լի­նել Պա­ղես­տի­նի ինք­նիշ­խա­նութ­յան ֆիք­սու­մը: Մ­յուս կող­մից, դաշ­նա­կից­նե­րի հետ մեծ հույ­սեր կա­պել չի լի­նի. Եվ­րո­պա­յում հա­կաիս­րա­յել­յան այն­պի­սի մասշ­տա­բա­յին մի­ջո­ցա­ռում­ներ են, որ եվ­րո­պա­կան դաշ­նա­կից­նե­րը լիո­վին կաշ­կանդ­ված վի­ճա­կում են հայտն­վել:

Արդ­յուն­քում, Վա­շինգ­տո­նը կա՛մ պետք է պատ­րաստ լի­նի ԱՄՆ-ի ներգ­րավ­մամբ մեծ պա­տե­րազ­մի՝ միան­գա­մայն ա­նո­րոշ հե­տե­ւանք­նե­րով, ե­թե բա­նը չհաս­նի մի­ջու­կա­յին զեն­քի: Կա՛մ պետք է կա­րո­ղա­նա Նե­թան­յա­հո­ւին հա­մո­զել՝ գնալ բանտ: Թե­րեւս, ար­դեն այ­սօր-վա­ղը պարզ կլի­նի:

Ինչ վե­րա­բե­րվում է Ա­լիե­ւին, ա­պա նա այն­քան խելք ու­նի, որ զերծ կմնա ա­վե­լորդ ռիս­կե­րից, եւ Պու­տի­նի հետ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րը նաեւ դրա ցու­ցիչն էր:

­Նի­կո­լի մա­սին բան ա­սել չենք կա­րող. նրա­նից ա­մեն ինչ սպա­սե­լի է:

ՔԵՐՈԲ ՍԱՐԳՍՅԱՆ