ՄՈՍԿՎԱՆ ԵՎ ՊԵԿԻՆԸ ՑՈՒՅՑ ՏՎԵՑԻՆ, ՈՐ ՄԻՆՉԵՎ ՎԵՐՋ ԿԳՆԱՆ

­Մեկ բան է հաս­տատ. թե որ ուղ­ղութ­յամբ կգնան մեր տա­րա­ծաշր­ջա­նում ի­րա­դար­ձութ­յուն­նե­րը (Տե´ս նաեւ https://iravunk.com/?p=267656&l=am), մե­ծա­պես կախ­ված են ու­ժե­րի այն փոխ­հա­րա­բե­րութ­յու­նից, որն այ­սօր ձե­ւա­վոր­վում է աշ­խար­հում, եւ ո­րի ին­դի­կա­տորն է դար­ձել Մեր­ձա­վոր Ա­րե­ւել­քի ի­րա­վի­ճա­կը:

Այս հար­ցում նախ­նա­կան ցու­ցիչ կա­րե­լի է հա­մա­րել նա­խօ­րեին Գա­զա հու­մա­նի­տար օգ­նութ­յուն ու­ղար­կե­լու հետ կապ­ված ՄԱԿ-ի ԱԽ-ում կա­յա­ցած ռու­սա­կան բա­նա­ձե­ւի քվեար­կութ­յու­նը: Փաս­տաթղ­թին ա­ջակ­ցել են Ռու­սաս­տա­նը, Չի­նաս­տա­նը, ԱՄԷ-ն, Գա­բո­նը եւ Մո­զամ­բի­կը: Դեմ՝ ԱՄՆ-ն, Մեծ Բ­րի­տա­նիան, Ֆ­րան­սիան եւ Ճա­պո­նիան:

Բ­նա­կա­նա­բար, ռուս-չի­նա­կան ոչ պաշ­տո­նա­կան դա­շին­քին պետք է ա­վե­լաց­նել Ի­րա­նին, ա­րա­բա­կան, ա­վե­լի կոնկ­րետ՝ իս­լա­մա­կան աշ­խար­հին, որ­տեղ շա­տե­րը թեեւ ու­նեն Ա­րեւ­մուտ­քի ուղ­ղութ­յամբ սերտ շփում­ներ, սա­կայն Պա­ղես­տի­նի հար­ցում նրանց խա­ղե­րը դառ­նում են սահ­մա­նա­փակ:

Ա­մե­րիկ­յան բլո­կին էլ պետք է ա­վե­լաց­նել հիմ­նա­կա­նում եվ­րո­պա­կան երկր­նե­րին, սա­կայն այս­տեղ խնդիր­ներ կան: Օ­րի­նակ, նա­խօ­րեին Լե­հաս­տա­նում կա­յա­ցած ընտ­րութ­յու­ննե­րում թեեւ իշ­խող «Օ­րենք եւ ար­դա­րութ­յուն» կու­սակ­ցութ­յու­նը ստա­ցավ մյուս­նե­րի հետ հա­մե­մա­տած ա­մե­նա­շատ ձայ­նե­րը՝ 35,38%-ը, բայց ընդ­դի­մա­դիր ե­րեք կու­սակ­ցութ­յուն­ներն ու­նեն միաս­նա­կան 53,71 տո­կոս, եւ փոր­ձա­գետ­նե­րի գնա­հատ­մամբ, այս­տեղ կլի­նի իշ­խա­նա­փո­խութ­յուն: Այն դեպ­քում, երբ ընդ­դի­մութ­յու­նը հիմ­նա­կա­նում գոր­ծում էր թեեւ կա­յուն ա­րեւմտ­յան, բայց նաեւ՝ ուկ­րաի­նա­կան պա­տե­րազ­մի եւ Ռու­սաս­տա­նի հետ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի մա­սով ներ­կա իշ­խա­նութ­յուն­նե­րի քա­ղա­քա­կա­նութ­յու­նը կտրուկ փո­խե­լու դիր­քե­րից: Նույն ներ­քին պատ­կերն է Գեր­մա­նիա­յում, Ֆ­րան­սիա­յում, թեեւ Մակ­րո­նը մինչ հա­ջորդ ընտ­րութ­յուն­նե­րը դեռ բա­վա­կան ժա­մա­նակ ու­նի: Ա­մեն դեպ­քում, Լե­հաս­տա­նում հեր­թա­կան ան­գամ ֆիքս­վեց, որ հան­րա­յին կար­ծի­քը դեմ է գոր­ծող քա­ղա­քա­կան իշ­խա­նութ­յուն­նե­րի մո­տե­ցում­նե­րին: Դ­րան էլ գու­մար­վում են իս­րա­յել­յան պա­տե­րազ­մից ա­ռա­ջա­ցող վա­խե­րը, որ այն կա­րող է ողջ Եվ­րո­պա­յով մեկ ներ­քին պայթ­յուն­ներ ա­ռաջ բե­րել, հաշ­վի առ­նե­լով իս­լա­մա­կան, այդ թվում՝ ծայ­րա­հեղ իս­լա­մա­կան տար­րի քա­նա­կը: Եվ այս ա­ռու­մով, ԱՄՆ-ը հա­մար Եվ­րո­պան մնում է ոչ այն­քան հու­սա­լի դաշ­նակ­ցի դե­րում:

Խն­դիր­ներ, ի­հար­կե, կան նաեւ ռուս-չի­նա­կան ա­ռանց­քում, այդ թվում՝ Ուկ­րաի­նա­յում Ռու­սաս­տա­նի կաշ­կանդ­վա­ծութ­յան փաս­տը, սա­կայն Չի­նաս­տա­նի եւ Ի­րա­նի պո­տենց­իա­լը դա նկա­տե­լիո­րեն կոմ­պեն­սաց­նում է: Միա­ժա­մա­նակ այն, որ Պետ­դու­ման սկսեց Մի­ջու­կա­յին հա­մա­պար­փակ հա­մա­ձայ­նագ­րի վա­վե­րա­ցու­մը չե­ղար­կե­լու ըն­թա­ցա­կար­գը, դա էլ իր հեր­թին հու­շում է, որ Ռու­սաս­տա­նը մին­չեւ վերջ ձեր­բա­զատ­վում է ի­րեն կաշ­կան­դող մի­ջազ­գա­յին գոր­ծիք­նե­րից, որն էլ իր հեր­թին է լու­ծում Ուկ­րաի­նա­յում կաշ­կանդ­ված լի­նե­լուց բխող շատ հար­ցեր: Բա­ցի այդ, Պու­տի­նի ե­րեկ մեկ­նար­կած այ­ցը Չի­նաս­տան եւ հան­դի­պու­մը նա­խա­գահ Սիի հետ, CNN-ի գնա­հատ­մամբ՝ «Կընդգ­ծեն նրանց ընդ­հա­նուր տես­լա­կա­նը նոր մի­ջազ­գա­յին կար­գի վե­րա­բեր­յալ, որ­տեղ այ­լեւս չի տի­րի Միաց­յալ Նա­հանգ­նե­րի եւ նրա դաշ­նա­կից­նե­րի գե­րիշ­խա­նութ­յու­նը»:

­Միա­ժա­մա­նակ, պետք է նաեւ հաշ­վի առ­նել, որ Պու­տի­նի այ­ցը «Մեկ գո­տի՝ մեկ ճա­նա­պարհ» ծրագ­րի եր­րորդ հա­մա­ժո­ղո­վին մաս­նակ­ցութ­յան նպա­տակ էր հե­տապն­դում, եւ այն, որ այս մի­ջո­ցառ­ման ժա­մա­նակ ՌԴ նա­խա­գա­հի ե­լույթն ան­մի­ջա­պես հա­ջոր­դեց Չի­նաս­տա­նի նա­խա­գա­հի ե­լույ­թին, իր հեր­թին է ցույց տա­լիս այն կա­րե­ւո­րութ­յու­նը, ո­րը Պե­կի­նը տա­լիս է Մոսկ­վա­յին: Գու­մա­րած դրան, չմո­ռա­նանք, որ չի­նա­կան այդ նա­խագ­ծի հիմ­նա­կան բա­ղադ­րիչ­նե­րի թվում է Ի­րան-­Հա­րա­վա­յին Կով­կաս ուղ­ղութ­յու­նը, եւ այս մի­ջո­ցա­ռումն իր հեր­թին ե­կավ հու­շե­լու, որ կով­կաս­յան հար­թակն Ա­րեւ­մուտ­քին հանձ­նե­լու միտք ան­գամ ռուս-չի­նա­կան հար­թա­կում չի դի­տարկ­վում:

Այս­պի­սով, ու­նենք նման պատ­կեր: Ձե­ւա­վոր­վել է եր­կու այն­պի­սի հզոր եր­կու դա­շինք, ո­րոնց բա­խու­մը կնշա­նա­կի բո­լո­րի ոչն­չա­ցում: Ընդ ո­րում, կող­մե­րը շա­րու­նա­կում են ցու­ցա­բե­րել մաք­սի­մալ վճռա­կա­նութ­յուն, թե­րեւս դրա­նով փոր­ձե­լով հա­կա­ռա­կոր­դին զի­ջում­ներ պար­տադ­րել, սա­կայն նկա­տե­լի չէ, որ ո­րե­ւէ մե­կը պատ­րաստ­վում է նա­հան­ջել: Այ­սինքն, չպետք է բա­ցա­ռել, որ դեռ կշա­րու­նա­կեն մի փոքր էլ կռվել՝ ձգտե­լով դա պա­հել լո­կալ բա­խում­նե­րի կար­գա­վի­ճա­կում: Ա­սենք, Իս­րա­յե­լի հար­ված­նե­րը ՀԱՄԱՍ-ին, մի­գու­ցե բա­խում­ներ լի­նեն նաեւ Հեզ­բո­լա­հի հետ, ո­րը շատ ա­վե­լի լուրջ փոր­ձութ­յուն կլի­նի: Բայց ե­թե բա­նը հա­սավ, ա­սենք, Ի­րա­նի դեմ ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղութ­յուն­նե­րին, ա­մե­նայն հա­վա­նա­կա­նութ­յամբ, ա­մեն ինչ միան­գա­մից կպայ­թի: Մինչ այս գոր­ծել են մե­խա­նիզմ­ներ, ո­րոնք նման ի­րա­վի­ճա­կում միան­գա­մից սեղ­մել են ար­գե­լակ­նե­րը: Ի­հար­կե, ե­րաշ­խա­վոր­ված չէ, որ այս ան­գամ դրանք ան­պայ­մա­նո­րեն կգոր­ծեն: Սա­կայն մի­ջու­կա­յին պայ­մա­նագ­րից դուրս գա­լու ՌԴ-ի քայլն այս պա­հին հենց այն նա­խազ­գու­շա­ցումն է, ո­րը Վա­շինգ­տո­նը չի կա­րող ան­տե­սել: Այս ա­ռու­մով, շատ ա­վե­լի ռեալ տեսք ու­նի այն տար­բե­րա­կը, որ ար­գե­լակ­նե­րը, ա­մեն դեպ­քում, կաշ­խա­տեն, եւ խո­շոր­նե­րը կփոր­ձեն գնալ լե­զու գտնե­լու ուղ­ղութ­յամբ: Ինչ պայ­ման­նե­րով, ի­հար­կե, դժվար է ա­սել: Բայց մեկ բան հաս­տատ է. կով­կաս­յան տա­րա­ծաշր­ջա­նը Մոսկ­վան, աս­ենք նաեւ՝ Ի­րա­նը ոչ մի դեպ­քում չեն տա: 

ՔԵՐՈԲ ՍԱՐԳՍՅԱՆ