Ուկրաինայում ներքին պայթյունի կոճակը սեղմեցին

Ի­րա­դար­ձութ­յուն­նե­րը, ո­րոնք նա­խօ­րեին ծա­վալ­վե­ցին Ուկ­րաի­նա­յում, ե­կան հու­շե­լու, որ այն սպաս­վող ներ­քին պայթ­յու­նը, ո­րը դար­ձել էր միան­գա­մայն ռեալ, ար­դեն իսկ սկս­ված է: Ա­մեն դեպ­քում, նա­խա­գահ ­Զե­լենս­կին փոր­ձեց կա­տա­րել իր քայ­լը, թեեւ ա­սել, թե իր ո­րոշ­մամբ, դա եւս սխալ կլի­ներ:

ԼՈՆԴՈՆԻ ԱԿԱՆՋՆԵՐԸ

­Բայց նախ բուն փաս­տե­րը: ­Նա­խօ­րեին շրջա­նա­ռութ­յան մեջ հայտն­վե­ցին լու­րեր, որ նա­խա­գահ ­Զե­լենս­կին Ուկ­րաի­նա­յի զին­ված ու­ժե­րի գլխա­վոր հրա­մա­նա­տա­րի պաշ­տո­նից ա­զա­տել է ­Զա­լուժ­նիին: ­Պաշ­տո­նա­կան հաս­տա­տում այդ պա­հին չե­ղավ, թեեւ ուկ­րաի­նա­կան լրատ­վա­մի­ջոց­նե­րում տա­րած­ված լու­րե­րի հա­մա­ռութ­յու­նը հաս­տա­տում էր, որ նման հրա­մա­նա­գիր ի­րա­կա­նում գո­յութ­յուն ու­նի: Ա­ռա­վել եւս, որ կար նաեւ փո­խա­րի­նո­ղի ա­նու­նը՝ Անվ­տան­գութ­յան ծա­ռա­յութ­յան ղե­կա­վար ­Կի­րիլ ­Բու­դա­նով:

Դ­րան հա­ջոր­դե­ցին` հե­ռաց­րել է-չի հե­ռաց­րել թե­մա­յով «դա­ժան» հա­մա­ցան­ցա­յին քննար­կում­ներ, մին­չեւ որ ­Զե­լենս­կու գրա­սեն­յա­կից կի­սա­բե­րան հայտ­նե­ցին` դեռ հե­ռաց­ված չէ: ­Դա մեկ բան էր հու­շում՝ ո­րո­շու­մը կա, սա­կայն ­Զե­լենս­կին ինչ-ինչ պատ­ճառ­նե­րով հա­պա­ղեց այն հրա­պա­րա­կել: Ա­սենք, մի շարք տե­ղե­կաց­ված աղբ­յուր­ներ եւս սկսե­ցին ակ­նար­կել, որ այդ­պես էլ կար՝ ստո­րագր­ված, բայց չհրա­պա­րակ­ված հրա­մա­նա­գիր, եւ դա ա­ռաջ քա­շեց տե­ղի ու­նե­ցա­ծի մա­սին ա­մե­նա­հա­վա­նա­կան եւ շատ էա­կան վար­կած, ո­րը բա­ցի նե­րուկ­րաի­նա­կա­նից, շատ ա­վե­լի խո­րը ի­մաստ ու­նի՝ այլ ու նաեւ մեր տա­րա­ծաշր­ջա­նի մատ­նանշ­մամբ:

Այս­պես, ուկ­րաի­նա­կան քա­ջա­տեղ­յակ աղբ­յուրն այդ պատ­մութ­յու­նը կա­պում է բրի­տա­նա­կան հա­տուկ ծա­ռա­յութ­յուն­նե­րի հետ: ­Բայց այս­տեղ կա մի փոքր նա­խա­պատ­մութ­յուն: Այն, որ ­Զե­լենս­կու եւ ­Զա­լուժ­նու հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րը ծայ­րա­հեղ սրված են, նոր բան չէ: ­Հայտ­նի են նաեւ այդ հա­կա­մար­տութ­յան «ստվե­րա­յին» կող­մերն ու հիմ­քե­րը: ­Զա­լուժ­նին, լի­նե­լով զին­վո­րա­կան եւ պա­տե­րազ­մա­կան հար­ցե­րում շատ ա­վե­լի պրագ­մա­տիկ, ան­գամ մի­ջազ­գա­յին մա­մու­լով խո­սեց այն մա­սին, որ ներ­կա տեմ­պե­րով Ուկ­րաի­նան հաղ­թա­նա­կի ո­րե­ւէ ռեալ շանս չու­նի, եւ շատ ա­վե­լի մեծ կո­րուստ­ներ չու­նե­նա­լու հա­մար պետք է մտա­ծի բա­նակ­ցութ­յուն­նե­րի մա­սին: ­Սա, չմո­ռա­նանք, այն թեզն է, ո­րը նաեւ ա­մե­րի­կա­ցի­ներն են ա­ռաջ տա­նում, եւ պա­տա­հա­կան չէ, որ ­Զա­լուժ­նին այս պա­հին ու­նի Ուկ­րաի­նա­յում ­Վա­շինգ­տո­նի աչ­քին ­Զե­լենս­կուն փո­խա­րի­նե­լու հար­մար հիմ­նա­կան ֆի­գու­րան­տը: Ի տար­բե­րութ­յուն ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րի, բրի­տա­նա­ցի­ներն էն գլխից են ա­ռաջ տա­նում «մին­չեւ վեր­ջին ուկ­րաի­նա­ցին» պա­տե­րազ­մը շա­րու­նա­կե­լու թե­զը: ­Դա հիմ­նա­վոր­վեց, երբ հայտ­նի դար­ձավ, որ ժա­մա­նա­կին հենց նախ­կին վար­չա­պետ ­Ջոն­սոնն է ձա­խո­ղել ­Մոսկ­վա­յի հետ բա­նակ­ցութ­յուն­նե­րը՝ ձեռ­նա­մուխ լի­նե­լով ­Զե­լենս­կուն ֆի­նան­սա­վո­րե­լու հա­մար ա­րեւմտ­յան կոա­լի­ցիա­յի ստեղծ­մա­նը: ­Դա ցույց տվեց նաեւ գոր­ծող վար­չա­պետ ­Սու­նա­կը, ով այն ֆո­նին, երբ Ա­րեւ­մուտ­քը սկսել էր միա­բե­րան խո­սել ­Զե­լենս­կուն խա­ղա­ղութ­յան բա­նակ­ցութ­յուն­ներ պար­տադ­րե­լու մա­սին, ցու­ցադ­րա­բար մեկ­նեց ­Կիեւ ու ինչ-որ փո­խօգ­նութ­յան պայ­մա­նա­գիր ստո­րագ­րեց: Այդ պայ­մա­նա­գի­րը, ի­հար­կե, ի­րե­նից մեծ ար­ժեք չի ներ­կա­յաց­նում: ­Սա­կայն դա ցու­ցադ­րա­կան ազ­դակ էր, որ ­Լոն­դո­նը կանգ­նած է պա­տե­րազ­մը շա­րու­նա­կե­լու թեզն ա­ռաջ տա­նող ­Զե­լենս­կու թի­կուն­քին:

­Բայց չնա­յած ­Լոն­դո­նի նման քա­յին, ­Վա­շինգ­տո­նը ցույց տվեց, որ դա­դա­րեց­նում է Ուկ­րաի­նա­յի ֆի­նան­սա­վո­րու­մը, եւ ե­թե Բ­րի­տա­նիան այդ­քան ցան­կա­նում է, թող իր վրա վերց­նի: ­Լոն­դո­նը փոր­ձեց ԵՄ օ­ղակ­նե­րի մի­ջո­ցով ֆի­նան­սա­վո­րու­մը թող­նել Եվ­րո­պա­յի վրա: ­Բայց չնա­յած մի շարք «ա­ֆե­րիս­տա­կան» քայ­լե­րի, Եվ­րո­պան այդ­պես էլ նման բեռ չի վերց­նում: Իսկ ­Դա­վո­սի վեր­ջին հա­մա­ժո­ղո­վը ցույց տվեց, որ ան­գամ բրի­տա­նա­կան մաս­նա­վոր հատ­վա­ծը չի գնա ­Զե­նելս­կուն ֆի­նան­սա­վո­րե­լու, քա­նի որ դա հա­մա­րում է փո­ղե­րի ա­նի­մաստ վատ­նում:

­Սա­կայն ­Լոն­դո­նի հա­մար խնդիրն այս­տեղ այլ է եւ չա­փա­զանց գլո­բալ: Ե­թե ­Վա­շինգ­տոնն ի­րոք հետ քաշ­վի ուկ­րաի­նա­կան, ա­պա նաեւ այլ գլո­բալ հա­կա­մար­տութ­յուն­նե­րը ֆի­նան­սա­վո­րե­լուց, սկսի ա­ճել ­Ռու­սաս­տա­նի դե­րը, ­Գեր­մա­նիան եւ Ֆ­րան­սիան վե­րա­դառ­նան ­Մոսկ­վա­յի հետ տնտե­սա­կան հա­մա­գոր­ծակ­ցութ­յան դաշտ, ա­պա հան­րա­գու­մա­րում Բ­րի­տա­նիան հայտն­վում է հա­մաշ­խար­հա­յին գլո­բալ շար­ժի ճամ­փեզ­րին հայտն­վե­լու ռեալ վտան­գի ա­ռաջ: Այ­սինքն, հա­նուն սե­փա­կան «ա­պա­հով ա­պա­գա­յի» պետք է որ ԱՄՆ-ն­ այս պա­հին հան­կարծ խա­ղից դուրս չգա: ­Նաեւ հաշ­վի առ­նե­լով, որ ան­կախ ա­մեն բա­նից, Թ­րամ­փը, ե­թե հան­կարծ վե­րա­դառ­նա իշ­խա­նութ­յան, խոս­տա­նում է ինք­նա­կամ հետ քաշ­վել: Ու քա­նի դեռ ­Բայ­դենն է իշ­խա­նութ­յան, պետք է մի բան ա­նել: ­Միայն թե ­Բայ­դենն էլ այս պա­հին իր ներ­քին ծան­րա­գույն խնդիր­ներն ու­նի, պետք է հիմ­նա­կան ու­ժերն այն­տեղ կենտ­րո­նաց­նել: Ու հենց դա էլ տա­նում է ուկ­րաի­նա­կան պա­տե­րազ­մից եւ մյուս հա­կա­մար­տութ­յուն­նե­րից ինչ-որ բա­նակ­ցա­յին տար­բե­րա­կով դուրս պրծնե­լու գա­ղա­փա­րին, որն էլ նե­րա­մե­րիկ­յան պայ­քա­րում կներ­կա­յաց­վի, որ­պես ձեռք­բե­րում՝ ­Բայ­դե­նի ներ­կա վար­կա­նի­շը փրկե­լու հույ­սով:

Արդ­յուն­քում, ­Կիե­ւում ­Վա­շինգ­տոնն ու ­Լոն­դոնն ու­նեն միան­գա­մայն հա­կա­դիր շա­հեր, որն էլ ար­տա­հայտ­վում է ­Զե­լենս­կու եւ ­Զա­լուժ­նիի այդ պայ­քա­րի տես­քով:

ԵՐԲ ՏԵՐԵՐՆ ԻՐԱՐ ՉԵՆ ՀԱՍԿԱՆՈՒՄ

Այս­պի­սով, ուկ­րաի­նա­կան հի­շա­տակ­ված աղբ­յուր­նե­րը վստահ են, որ օգտ­վե­լով ԱՄՆ-ի` այս պա­հին ­Տե­խա­սի հետ կապ­ված ներ­քին խա­ռը վի­ճա­կից, բրի­տա­նա­ցի­ներն ան­ցան հար­ձակ­ման՝ փոր­ձե­լով չե­զո­քաց­նել Զա­լուժ­նիին: Ու ե­թե ­Զե­լենս­կին լիա­կա­տար վե­րահս­կո­ղութ­յուն ստա­նա բա­նա­կի նկատ­մամբ, ա­պա նրա պաշ­տո­նան­կութ­յան եւ ռուս­նե­րի հետ բա­նակ­ցութ­յուն­նե­րի ո­րե­ւէ տար­բե­րակ ­Վա­շինգ­տո­նին չի մնա: Ի­հար­կե, դա ­Զե­լենս­կու հա­մար եւս փրկութ­յան ու­ղի է. նա լավ հաս­կա­նում է, որ ցան­կա­ցած ել­քով խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նագ­րի դեպ­քում լիո­վին կորց­նում է Ա­րեւ­մուտ­քի հա­մար անհ­րա­ժեշտ լի­նե­լու ֆունկ­ցիան, ո­րից հե­տո  անձ­նա­կան ա­պա­հո­վութ­յան հա­մար ո­րե­ւէ մե­կը քոռ կո­պեկ ան­գամ չի ծախ­սի: Ու այդ դեպ­քում դեմ առ դեմ է մնա­լու պա­տե­րազ­մի պատ­ճա­ռով բա­զում զո­հեր եւ զրկանք­ներ տե­սած ուկ­րաի­նա­ցի­նե­րի հետ:

Աղբ­յու­րը նաեւ տե­ղե­կաց­նում է, որ լա­վա­գուն տար­բե­րակ են հա­մա­րել, որ ­Զա­լուժ­նին հա­մա­ձայն­վի ինք­նա­կամ հե­ռա­նալ, հենց բրի­տա­նա­ցի­ներն են նրա հետ կա­պի մեջ մտել, ա­ռա­ջար­կել են մեծ փո­ղեր եւ աշ­խար­հի մի տա­քուկ անկ­յու­նում լավ պաշ­տոն` դի­վա­նա­գի­տա­կան ան­ձեռնմ­խե­լիութ­յամբ: ­Կարճ ա­սած` գնա-վա­յե­լի: ­Սա­կայն բա­նակ­ցութ­յուն­ներն արդ­յունք չեն տվել, քա­նի որ ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րը ժա­մա­նա­կին մի­ջամ­տել են: Արդ­յուն­քում, պաշ­տո­նան­կութ­յան մա­սին լու­րեր գո­նե ե­րեկ, օր­վա ա­ռա­ջին կե­սի դրութ­յամբ այդ­պես էլ մնա­ցին չհաս­տատ­ված, թեեւ ­Զե­լենս­կին դեռ շա­րու­նա­կում է օ­պե­րա­ցիան: ­ Բանն այն է, որ նա այս քայ­լով ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րի հետ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րում հա­տել է կար­միր գի­ծը եւ հի­մա հաս­կա­նում է, որ նրանք ար­դեն կա­րող են իր հան­դեպ քայ­լե­րի գնալ` ­Զա­լուժ­նիին հա­նե­լու փոր­ձե­րը չկրկնե­լու հա­մար, պնդում է աղբ­յու­րը: Այ­սինքն, այ­սօր-վա­ղը դեռ ա­նակն­կալ­ներ լի­նե­լու են:

ԻՍԿ ՌՈՒՍՆԵՐԸ ՀԱՐՁԱԿՎՈՒՄ ԵՆ

­Վա­շինգ­տո­նի եւ ­Լոն­դո­նի այդ ներ­քին պայ­քա­րի խնդրին դեռ կվե­րա­դառ­նանք, հաշ­վի առ­նե­լով, որ դրա տար­րե­րը նկատ­վում են ոչ միայն Ուկ­րաի­նա­յում, այլ նաեւ ­Մեր­ձա­վոր Ա­րե­ւել­քում եւ հենց մեր տա­րա­ծաշր­ջա­նում: ­Սա­կայն մինչ այդ, ամ­փո­փենք ուկ­րաի­նա­կան թե­ման:

Ի­հար­կե, ­Կիե­ւի այս ներ­քին հա­կա­սութ­յուն­նե­րը հենց այն­պես չէ, որ ի հայտ ե­կան: ­Վա­շինգ­տո­նի հոգ­նա­ծութ­յու­նը Ուկ­րաի­նա­յից, խո­շոր հաշ­վով, սկսե­ցին սրվել ռազ­մաճա­կա­տա­յին ի­րո­ղութ­յուն­նե­րից ել­նե­լով: Այ­սինքն, ե­թե ուկ­րաի­նա­կան բա­նա­կը պարտ­վում է, ա­պա ­Բայ­դե­նի հա­մար դա վե­րած­վում է լուրջ վար­կա­նի­շա­յին ան­կում­նե­րի նե­րա­մե­րիկ­յան պայ­քա­րում: Ու մնում է պարտ­վող կող­մից կա­մաց-կա­մաց հետ քաշ­վել՝ գո­նե նրա հետ չխոր­տակ­վե­լու հա­մար:

­Հենց այդ խնդիրն է, որ ներ­կա փու­լում գնա­լով էլ ա­վե­լի է խո­րա­նում: ­Դա­վո­սից հե­տո, երբ ար­դեն վերջ­նա­կա­նա­պես ակն­հայտ էր, որ հա­նուն սե­փա­կան մոր­թու, ­Զե­լենս­կին ոչ մի դեպ­քում բա­նակ­ցութ­յուն­նե­րի չի ու­զում գնալ, ռու­սա­կան ու­ժե­րի հա­մընդ­հա­նուր հար­ձա­կում­նե­րը վերսկս­վե­ցին նոր տեմ­պե­րով: Ե­րեկ­վա դրութ­յամբ կար նման պատ­կեր: ­Հիմ­նա­կան՝  Ավ­դեեւ­կա­յի հատ­վա­ծում ռու­սա­կան ու­ժե­րը վեր­ջին օ­րե­րին գրա­վել են քա­ղա­քի ողջ հա­րա­վա­յին հատ­վա­ծը, որ­տեղ, ի դեպ, կայն 2014թ.-ից կա­ռուց­ված ուկ­րաի­նա­կան ամ­րութ­յուն­նե­ր: Ե­րեկ էլ սկսվեց հա­րա­վից դե­պի քա­ղա­քի կենտ­րո­նա­կան ուղ­ղութ­յամբ հեր­թա­կան մասշ­տա­բա­յին հար­վա­ծը: ­Շա­րու­նակ­վում են նաեւ մար­տե­րը քա­ղա­քի ամ­բող­ջա­կան շրջա­փակ­ման հա­մար: ­Կարճ ա­սած, Ավ­դեեւ­կան սպուն­գի նման շա­րու­նա­կում է ներծ­ծել ուկ­րաի­նա­կան ռե­զերվ­նե­րը, եւ այն, որ դրանք ար­դեն սպառ­վում են, ցույց է տա­լիս ընդ­հա­նուր պատ­կե­րը: ­Մասշ­տա­բա­յին հար­ձա­կում է ըն­թա­նում նաեւ ­Խար­կո­վի մար­զում՝ մար­զի ա­ռանց­քա­յին բնա­կա­վայ­րե­րից մե­կի, Ուկ­րաի­նա­յի եր­րորդ մայ­րա­քա­ղա­քի հա­մա­րում ու­նե­ցող ­Կուպ­յանս­կի ուղ­ղութ­յամբ: Այս­տեղ՝ ­Կուպ­յանս­կից հա­րավ-ա­րե­ւելք՝ ­Տո­բաեւ­կա բնա­կա­վայ­րի հատ­վա­ծում ռու­սա­կան ու­ժե­րը վեր­ջին օ­րե­րին խո­րը ճեղ­քում­ներ կա­րո­ղա­ցան ու­նե­նալ, գործ­նա­կա­նում վե­րահս­կո­ղութ­յան տակ են վերց­նում դե­պի ­Կուպ­յանսկ տա­նող ողջ բարձ­րա­դիր գո­տին: ­Զու­գա­հեռ հար­ձա­կում է ըն­թա­նում նաեւ ­Կուպ­յանս­կի հյու­սի­սում, եւ ակն­հայ­տո­րեն, ռե­զերվ­նե­րի պա­կա­սի խնդիրն այս դեպ­քում ար­դեն շատ ա­վե­լի շո­շա­փե­լի է ուկ­րաի­նա­կան բա­նա­կի մոտ: ­Ռուս­նե­րը մասշ­տա­բա­յին հար­ձա­կում են ի­րա­կա­նաց­նում նաեւ ­Չա­սով ­Յա­րի (­Բախ­մու­տից ա­րե­ւելք), ­Սե­ւերս­կի, հա­րա­վում՝ Ուգ­լե­դա­րի ուղ­ղութ­յամբ: Ու ա­մե­նուր նույն՝ ռե­զերվ­նե­րի եւ զի­նամ­թեր­քի ա­ճող խնդի­րը ուկ­րաի­նա­կան բա­նա­կի մոտ ակն­հայտ է:

Այն դեպ­քում, երբ ա­ռա­ջին իսկ խո­շոր բնա­կա­վայ­րի, հատ­կա­պես՝ Ավ­դեեւ­կա­յի ան­կու­մը կտրուկ մե­ծաց­նե­լու է նե­րուկ­րաի­նա­կան ա­ռանց այդ էլ պայ­թող լար­վա­ծութ­յու­նը:

ՔԵՐՈԲ ՍԱՐԳՍՅԱՆ