Մակրոնի տերերի հրամանը պետք է կատարել, եւ վերջ

­Վեր­ջին ա­սուլի­սում Նի­կո­լը հեր­թա­կան ան­գամ միաց­րեց հին բա­յա­թին: Թե` ՀԱՊԿ-ը պետք է ա­սի` որն է մեր սահ­մա­նը. ճա­նա­չի այդ սահ­մա­նը, ու­րեմն լավ, ե­թե` ոչ, ա­պա Նի­կոլն ա­ռա­ջին ան­գամ պաշ­տո­նա­պես հայ­տա­րա­րեց, թե Հա­յաս­տա­նը դուրս կգա ՀԱՊԿ-ից: «Ե­թե ՀԱՊԿ­–ը կպա­տաս­խա­նի մեր հար­ցե­րին, ու այդ պա­տաս­խան­նե­րը կհա­մընկ­նեն մեր պատ­կե­րա­ցում­նե­րին, ա­պա դա կնշա­նա­կի, որ ՀՀ­–ի ու ՀԱՊԿ­–ի մեջ հար­ցե­րը լուծ­ված եւ ամ­փոփ­ված են: Ե­թե ոչ, ա­պա Հա­յաս­տա­նը դուրս կգա ՀԱՊԿ­–ից: Ե՞րբ... չեմ կա­րող ա­սել»:

ԲԱՅՑ ՉԷ՞ ՈՐ ՀԱՊԿ-Ը ՎԱՂՈՒՑ Է ՃԱՆԱՉԵԼ ԱՅՍ ՍԱՀՄԱՆՆԵՐԸ

Այն, որ սա սո­վո­րա­կան ա­վանտ­յու­րա­յից այն կողմ «չի քա­շում», հաս­կա­նա­լի էր ի սկզբա­նե եւ շատ պարզ նկա­տա­ռում­նե­րով: Նախ, Նի­կո­լը, դեռ տխրահռ­չակ Պ­րա­հա­յում է պարզ­վել, Հա­յաս­տան ա­սե­լով` նկա­տի ու­նի Խորհր­դա­յին Հա­յաս­տա­նի տա­րած­քը: Նաեւ, թե դա հաս­տատ­վել է Ալ­մա-Ա­թա­յում, այ­սինքն` այդ հռչա­կագ­րով է, որ ստո­րագր­ման պա­հին ար­դեն նախ­կին ԽՍՀՄ հան­րա­պե­տութ­յուն­նե­րը ճա­նա­չել են մի­մյանց տա­րածք­նե­րը: Ընդ ո­րում, Ալ­մա-Ա­թա­յի այդ հռչա­կա­գիրն ա­մե­նե­ւին էլ միայն Հա­յաս­տանն ու Ադր­բե­ջա­նը չէ, որ ըն­դու­նել են, ա­վե­լին, ստո­րագր­ման պա­հին Ադր­բե­ջանն ան­գամ այն­տեղ չէր: Այդ փաս­տա­թուղ­թը Հա­յաս­տա­նի հետ միա­սին ստո­րագ­րել են նաեւ ՀԱՊԿ ներ­կա ան­դամ երկր­նե­րը: Այ­սինքն, թե Նի­կո­լի հա­մար հիմք է Ալ­մա-Ա­թա­յի հռչա­կա­գի­րը, ա­պա ըստ դրա, ՀԱՊԿ ան­դամ երկր­նե­րը դեռ էն ժա­մա­նակ են ճա­նա­չել Հա­յա­ստանն այն սահ­ման­նե­րով, ո­րոնց մա­սին Նի­կո­լը հի­մա խո­սում է:

­Գու­մա­րած դրան, Նի­կո­լի պա­հան­ջը սա է` Հա­յաս­տանն ու­նի 29,8 հա­զար քկմ տա­րածք, եւ Բաք­վից քա­նիցս պա­հան­ջել է` հրա­պա­րա­կավ դա ա­սել: Ու ա­հա մեկ էա­կան դրվագ. ՀԱՊԿ-ի պաշ­տո­նա­կան կայ­քում, այն բաժ­նում, որ­տեղ ներ­կա­յաց­ված են կազ­մա­կեր­պութ­յան ան­դամ երկր­նե­րը (Տե´ս լու­սան­կա­րը` կայ­քի հա­մա­պա­տաս­խան բա­ժին­նե­րի սքրին շո­թե­րը), Հա­յաս­տա­նի մա­սին աս­ված է. «Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տութ­յու­նը զբա­ղեց­նում է 29,8 հա­զար քկմ տա­րած­ք» (https://odkb-csto.org/countries/armeniya/#loaded): Այն, ինչ պա­հան­ջում է Նի­կո­լը: Չէ, դա Նի­կո­լի պա­հան­ջով չէ, որ կայ­քում ա­վե­լաց­րել են, այդ­պես ներ­կա­յաց­ված էր ի սկզբա­նե:

Այս վեր­ջին փաս­տը միան­շա­նակ մեկ բան է ցույց տա­լիս` ՀԱՊԿ-ը, ըստ այդմ` ան­դամ երկր­նե­րը ի սկզբա­նե են Հա­յաս­տանն ըն­դու­նել այն տա­րած­քով, ո­րը հի­մա պա­հան­ջում է  Նի­կո­լը: Իսկ թե կոնկ­րետ մետ­րի ճշգրտութ­յամբ որ­տեղ է կա­մա­յա­կան հատ­վա­ծում ա­վարտ­վում Հա­յաս­տա­նը եւ սկսվում Ադր­բե­ջա­նը, դա ան­գամ Նի­կոլն ու Ա­լիեւն այս պա­հին ա­սել չեն կա­րող, ուր մնաց ՀԱՊԿ երկր­նե­րը. հենց դրա հա­մար է պետք հստակ, քար­տե­զա­յին սահ­մա­նա­զա­տու­մը: Ընդ ո­րում, այն քար­տեզ­նե­րով, ո­րը հի­մա միայն Մոսկ­վա­յում են:

Ու թե հի­մա Նի­կոլն ի՞նչ է ու­զում ՀԱՊԿ-ից, այդ­պես էլ ոչ մե­կը չի կա­րո­ղա­նում հաս­կա­նալ: Թե այս բլու­րը, կամ այն մյուսն ո՞ւմն է. սահ­մա­նա­զա­տում ա­րեք, պար­զեք, որ նրանք էլ կոնկ­րետ դա ճա­նա­չեն, ին­չի՞ մա­սին է խոս­քը: Փո­խա­րենը, նա նույն ա­սու­լի­սում ա­մե­նայն ջա­նա­սի­րութ­յամբ փոր­ձում էր հա­մո­զել, թե գի­տեք, ԵՄ-ն ճա­նա­չել է, գնա­ցել էինք Եվ­րո­պա, այն­տեղ պա­տից մեր քար­տեզն էր կախ­ված: Ի­հար­կե, այս­տեղ կա­րե­լի է նաեւ եր­կար-բա­րակ խո­սել Նի­կո­լի նման մեկ­նա­բա­նութ­յուն­նե­րի լրջութ­յան աս­տի­ճա­նից, բայց հի­մա ար­դեն դա չէ մեր խնդի­րը: Փաս­տը, որ այդ ա­սու­լի­սից հե­տո՝ կա­ռա­վա­րութ­յան ե­րեկ­վա նիս­տում նա սկսեց խո­սել, թե՝ ել­նե­լով նրա­նից, որ «պա­տա­հա­բար» այս ա­մե­նին զու­գա­հեռ Եվ­րո­պա­կան խորհր­դա­րա­նը ըն­դու­նել է Եվ­րա­միութ­յան հետ Հա­յաս­տա­նի ա­վե­լի սերտ կա­պե­րի մա­սին բա­նա­ձեւ, ու­րեմն՝ ԵՄ ան­դա­մութ­յան թեկ­նա­ծու դառ­նա­լու հար­ցը ՀՀ-ում հան­րա­յին քննարկ­ման ա­ռար­կա պետք է դառ­նա, ար­դեն իսկ ա­վե­լորդ ան­գամ հիմ­նա­վո­րում է, թե ինչ է դրած ՀԱՊԿ-ի, այն է՝ ՌԴ-ի ուղ­ղութ­յամբ հա­րա­բե­րութ­յուն­ներն այդ­քան սրե­լու նի­կոլ­յան թի­մի այս գոր­ծու­նեութ­յան տակ: Ընդ ո­րում, խոս­քը նույն բա­նի մա­սին է, ին­չը պնդում էինք 2018թ.-ից սկսած: Այն է՝ նի­կո­լա­կան թի­մին իշ­խա­նութ­յան բե­րե­լու հիմ­նա­կան խնդի­րը մեր եր­կի­րը ռու­սա­կան ուղ­ղութ­յու­նից պո­կելն է, ընդ ո­րում, ան­կախ այն բա­նից, թե դրա արդ­յուն­քում Հա­յաս­տա­նի հետ ինչ կլի­նի, կամ առ­հա­սա­րակ, Հա­յաս­տան կմնա, թե՝ ոչ: Ա­մեն դեպ­քում, այլ հիմ­նա­վո­րում, թե ին­չու է Նի­կո­լը հենց այս պա­հին այս­քան եւ այս­պես ար­հես­տա­կա­նո­րեն սրել հա­կա­ռու­սա­կան կուր­սը, նույն­քան ար­հես­տա­կա­նո­րեն ուռ­ճաց­րել եվ­րո­պա­կա­նութ­յու­նը, դժվար է գտնել:

­Կամ, ու­րիշ ի՞նչ բա­ցատ­րութ­յուն տաս, երբ եր­կի­րը, իր իսկ խոս­տո­վան­մամբ, կանգ­նած է նոր պա­տե­րազ­մի շե­մին, եւ այդ նույն պա­հին գնում ես թիվ 1 ռազ­մա­­քա­ղա­քա­կան դաշ­նակ­ցի հետ բա­ցա­հայտ թշնա­ման­քի ուղ­ղութ­յամբ: Ու ի՞նչ է, մեզ պետք է ա­պա­հո­վագ­րի մա­քուր ուլտ­րա­լի­բե­րա­լիս­տա­կան Եվ­րո­պա­կան խորհր­դա­րան կոչ­ված կա­ռույ­ցի հայ­տա­րա­րութ­յո՞ւ­նը, թե մենք պաշտ­պա­նում ենք Հա­յաս­տա­նի ամ­բող­ջա­կա­նութ­յու­նը: Այդ նույն ԵՄ-ն­ այ­սօր իր ամ­բող­ջա­կա­նութ­յու­նը չի կա­րո­ղա­նում պաշտ­պա­նել, ի­րե­նից հա­զա­րա­վոր կի­լո­մետ­րեր հե­ռու գտնվող Հա­յաս­տա­նին այդ ինչ­պե՞ս պետք է պաշտ­պա­նի, ընդ ո­րում, չլի­նե­լով ռազ­մա­կան կա­ռույց: Այն դեպ­քում, երբ Բա­քուն շատ հան­գիստ ար­ձա­գան­քեց. «Ադր­բե­ջա­նի եւ Հա­յաս­տա­նի մի­ջեւ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի կար­գա­վոր­ման գոր­ծըն­թա­ցին մի­ջամ­տե­լու փո­խա­րեն, ա­վե­լի օգ­տա­կար կլի­ներ, ե­թե Եվ­րա­խորհր­դա­րա­նը սկսեր զբաղ­վել Եվ­րո­պա­յին պա­տու­հա­սող ա­վե­լի լուրջ խնդիր­նե­րով»: Կարճ ա­սած, թքած ու­նեն, թե ի­րե­նից բան չներ­կա­յաց­նող Եվ­րո­պան ինչ ո­րո­շում­ներ կկա­յաց­նի:

Չ­նա­յած, այս ա­մե­նին կա­րե­լի է շատ ա­վե­լի պարզ նա­յել: Այն, որ Մակ­րոնն այ­սօր վե­րած­վել է հա­կա­ռու­սա­կա­նութ­յան տե­սա­նե­լի լի­դե­րի (հաս­կա­նա­լի է, անգ­լո­սաք­սո­նա­կան, ա­վե­լի կոնկ­րետ՝ տա­րաբ­նույթ ռոտ­շիլ­դա­կան վե­րին տե­րե­րի հրա­հան­գով), ո­րե­ւէ լուրջ փոր­ձա­գետ չի կաս­կա­ծում: Ու միայն փաս­տը, որ Նի­կոլն այս ի­րա­վի­ճա­կում, այն էլ՝ բրի­տա­նա­կան MI6-ի շե­ֆի հետ հան­դի­պու­մից հե­տո վա­զում է իր «ա­մե­նաա­զիզ մեր­ձա­վոր» Մակ­րո­նի մոտ՝ Հա­յաս­տա­նի «բա­նա­լի­նե­րը մա­տու­ցե­լու», թե­րեւս ման­կա­պար­տե­զա­հա­սակ ե­րե­խա­յի հա­մար էլ է պարզ դառ­նում այս ա­մե­նի պատ­ճա­ռա­հե­տե­ւան­քա­յին զար­գա­ցում­նե­րը:

«ԱԼԵՔՍԱՆԴՐՈՊՈԼԻ ՊԱՅՄԱՆԱԳԻՐ 2»-Ի ՎԵՐՋԻՆ ՓՈՒԼԸ

­Թե ուր է տա­նե­լու նի­կոլ­յան թի­մի այս ուղ­ղութ­յու­նը մեզ, դա եւս դժվար չէ հաս­կա­նալ: Այն, որ Ֆ­րան­սիան գլո­բալ մասշ­տաբ­նե­րով ի­րե­նից գրե­թե բան չի ներ­կա­յաց­նում, որ մի բան էլ հա­զա­րա­վոր կի­լո­մետ­րե­րով հե­ռու գտնվող Հա­յաս­տա­նի անվ­տան­գա­յին հար­ցեր լու­ծի, միան­շա­նակ է: Իսկ ԵՄ-ն, կրկնենք, ե­թե դեռ ինչ-որ ար­ժեք ի­րե­նից ներ­կա­յաց­նում է, մեկ է՝ ռազ­մա­կան կա­ռույց չէ եւ այս պա­հին ան­գամ սե­փա­կան անվ­տան­գութ­յու­նը չի կա­րող ե­րաշ­խա­վո­րել:

­Կարճ ա­սած, Հա­յաս­տա­նին խոս­տա­նում են այն, ինչ ար­դեն խոս­տա­ցել են Ուկ­րաի­նա­յին: Ինչ վի­ճա­կում է Ուկ­րաի­նան այդ խոս­տում­նե­րի արդ­յուն­քում, տես­նում են բո­լո­րը: Ինչ վի­ճա­կում կա­րող է հայտն­վել Հա­յաս­տա­նը՝ Նի­կո­լի բե­րա­նով հնչեց­վող նույ­նան­ման խոս­տում­նե­րի արդ­յուն­քում, դժվար չէ կռա­հել՝ ել­նե­լով պար­զա­գույն դե­տալ­նե­րից: Պարզ օ­րի­նակ էր Տա­վու­շի ի­րա­վի­ճա­կը: Այս դեպ­քում կա­րո՞ղ են ռուս­նե­րի կամ ՀԱՊԿ-ի վրա ինչ-որ մեղք բար­դել. տրա­մա­բա­նո­րեն՝ ոչ, բայց նի­կո­լյան խուն­տան կա­րող է: Մինչ­դեռ ի­րո­ղութ­յու­նը սա է. Ա­լիե­ւը պա­հան­ջում է այն, ին­չը ԽՍՀՄ քար­տեզ­նե­րով ի­րենն է հա­մա­րում: Ու խնդիրն այն է, որ այդ տա­րածք­նե­րի մեջ կան Հա­յաս­տա­նի հա­մար ռազ­մա­վա­րա­կան նշա­նա­կութ­յան ճա­նա­պարհ­ներ: Ու Նի­կոլն ա­մե­նայն սի­րա­լի­րութ­յամբ ինչ-որ տրա­ֆա­րետ է ցույց տա­լիս, ա­սե­լով՝ այն, ինչ Խորհր­դա­յին Հա­յաս­տա­նի սահ­ման­նե­րից դուրս է, տա­լիս եմ, ու ան­մի­ջա­պես էլ պատ­րաստ­վում է հանձն­մա­նը. ա­մեն դեպ­քում, Բ­րի­տա­նիան, մի շարք այլ երկր­ներ ար­դեն իսկ հոր­դո­րել են ի­րենց քա­ղա­քա­ցի­նե­րին՝ այդ ճա­նա­պար­հով հան­կարծ չանց­նեք: Ընդ ո­րում, Պ­րա­հա­յի հայտ­նի տխրահռ­չակ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րից եւ բազ­միցս Նի­կո­լի կող­մից դրա վե­րա­հաս­տա­տե­լուց հե­տո նա ար­դեն չի էլ կա­րող այդ անկ­լավ­նե­րը չտալ: Ողջ աշ­խար­հի հա­մար դա այս պա­հին Ադր­բե­ջա­նի տա­րածք է, ո­րը Հա­յաս­տա­նի վե­րահս­կո­ղութ­յան տակ է. ու­րեմն պար­տա­վոր է տալ: Փո­խա­րե­նը, Նի­կո­լը հո­դա­բաշխ բառ ան­գամ չի ա­սում նույն ԽՍՀՄ սահ­մա­ննե­րով Ադր­բե­ջա­նի տի­րա­պե­տու­թան տակ մնա­ցած մեր հո­ղե­րի մա­սին: Ընդ ո­րում, Ա­լիեւն էլ այդ մա­սին, Նի­կո­լի պես, բառ ան­գամ մինչ այս չի ա­սել եւ հի­մա հան­գիստ պա­տաս­խա­նում է՝ ոչ մի հայ­կա­կան հող էլ ինձ մոտ չկա: Աշ­խար­հի աչ­քին սա մնում է բաց թե­մա՝ կար­վի սահ­մա­նա­զա­տում, կլուծ­վի: Փո­խա­րե­նը, Նի­կոլն այն խղճուկ վի­ճա­կին է այս եր­կի­րը հասց­րել, որ հի­մա հո­խոր­տան­քի բառ ան­գամ չի ուղ­ղում Ա­լիե­ւին, թե՝ մեր հողն է, չտաս, ա­պա կվերց­նենք:

­Մեկ այլ դե­տալ: Թ­յուր­քա­գետ Վա­րու­ժան Գե­ղամ­յա­նը պնդում է. «Թուր­քիա­յի մեր­ձիշ­խա­նա­կան «Սեր­դար Քը­լը­չի գլխա­վո­րած թուր­քա­կան պատ­վի­րա­կութ­յու­նը ՀՀ ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րին ա­ռա­ջար­կել է Ս­յու­նի­քի մար­զին (­Զան­գե­զու­րին) տալ հա­տուկ կար­գա­վի­ճակ այն­պի­սի մո­դե­լով, ինչ­պի­սին որ ու­նի «Ռու­սաս­տա­նին կապ­ված, բայց միա­ժա­մա­նակ ինք­նա­վար մար­զի կար­գա­վի­ճա­կով հան­դես ե­կող Կա­լի­նինգ­րա­դը»... ա­ռա­ջի­կա­յում հա­վա­նա­կան է, որ ադր­բե­ջան­ցի­նե­րի բնա­կե­ցու­մը ա­պա­հո­վե­լուց հե­տո Ս­յու­նի­քը պո­կե­լու հա­մար ա­ռա­ջարկ­վի Ս­յու­նի­քի հա­տուկ կար­գա­վի­ճակ՝ Թուր­քիա­յի վե­րահս­կո­ղութ­յան ներ­քո»: Ո­րե­ւէ մե­կը կաս­կա­ծո՞ւմ է, որ ե­թե բան չփոխ­վի, ա­պա նի­կոլ­յան իշ­խա­նութ­յուն­նե­րը դեմ­քի շատ տխուր ար­տա­հայ­տութ­յամբ վա­ղը-մյուս օ­րը կսկսեն «բա­ցատ­րել»՝ բա որ չտանք նման կար­գա­վի­ճակ, պա­տե­րազմ է լի­նե­լու…

Ա­հա եւ վերջ. սա է ներ­կա ու­ժա­յին բա­լան­սը, եւ ՌԴ-ի ու ՀԱՊԿ-ի հետ թշնա­մա­նա­լը եւ ԵՄ-ին ան­դա­մութ­յան թեկ­նա­ծո­ւի դի­մումն այս բա­լան­սում ո­չինչ չի փո­խում: Ո­րե­ւէ մե­կի մոտ կաս­կած մնա­ցե՞լ է, որ այս ա­մե­նը դի­տա­վո­րութ­յամբ չի ար­վում, որ նի­կոլ­յան իշ­խա­նութ­յուն­ներն ըն­դա­մե­նը չեն հաս­կա­նում ա­րած­նե­րը: Կամ այս­պես. ո­րե­ւէ մե­կի մոտ կաս­կած մնո՞ւմ է, որ, ինչ­պես քա­նիցս ենք պնդել, ըն­թաց­քի մեջ է այն ծրա­գի­րը, ո­րը Բ­րի­տա­նիան թուր­քե­րի հետ հա­մա­տեղ փոր­ձում էր կյան­քի կո­չել ան­ցած դա­րի մինչ 20-ա­կան­նե­րը՝ «Ա­լեք­սանդ­րո­պո­լի պայ­մա­նա­գիր», «Բա­թու­միի պայ­մա­նա­գիր» ան­վա­նում­նե­րով: Այս ան­գամ կստաց­վի՞…

Քերոբ Սարգսյան