«Իրանական կողմը իր պարտավորություններից հրաժարվում է». քաղաքագետ (Տեսանյութ)

Ըստ քաղաքագետ, իրավաբան ՌՈԲԵՐՏ ՄԱՐԳԱՐՅԱՆԻ, Իրանի համար Հայաստանը միշտ էլ գործընկեր է համարվել եւ իրանական կողմը միշտ էլ ձգտել է մեզ հետ գործընկերության, հատկապես ներկա ժամանակաշրջանում, երբ Իրանը լուրջ խնդիրներ ունի միջազգային ասպարեզում ամերիկյան պատժամիջոցների հետ կապված: Հետեւաբար, նրանք ամենափոքր առիթն օգտագործում են հայ-իրանական հարաբերությունների ընդլայնման համար:

- Համոզված եմ, որ իրանական կողմից որեւիցե խնդիր գոյություն չունի՝ հարաբերությունների խորացման համար: Խնդիրը մեր կողմում է գտնվում, որն, ի դեպ, նոր չէ: Անկեղծ լինելով՝ պետք է ասեմ, որ այնպես չէ, թե հեղափոխությունից հետո է հայ-իրանական հարաբերություններում խնդիրներ առաջացել: Խնդիրները գոյություն է ունեցել դեռ Սերժ Սարգսյանի շրջանում: Հայ-իրանական հարաբերություններում մեր լավագույն շրջանը եղել է Ռոբերտ Քոչարյանի օրոք: Սա միակ շրջանն է, երբ ինչ-որ նախագիծ է ձեռնարկվել եւ հասել է ավարտին ու շահագործման հանձնվել: Դրանից հետո մենք չունենք համատեղ որեւիցե նախագիծ, որ իրականացված լինի: Անցյալ կատարյալ ժամանակով կարող ենք միայն Ռոբերտ Քոչարյանի մասին խոսել, իսկ հիմա ամեն ինչն ապառնի է: Օրինակ, միջկառավարական հանձնաժողովի նիստը, որը գումարվեց Թեհրանում, ձեռք բերված պայմանավորվածություններից մեկն այն էր, որ Արաքս գետի վրա էլեկտրակայան կառուցվի: Շատ հետաքրքիր է, որ 2007 թվականին դեռ Ռոբերտ Քոչարյանի շրջանում երկու երկրների միջեւ նման համաձայնագիր է կնքվել: Ընդ որում՝ այդ համաձայնագիրը երկու կողմ ուներ. պետք է  էլեկտրակայան կառուցվեր երկու ափին՝ Մեղրիում եւ Իրանի տարածքում: 2012 թվականին, եթե չեմ սխալվում, երկու երկրների էներգետիկայի նախարարների մինչեւ տեղի ունեցած հանդիպումից հետո՝ հայտարարեցին, որ արդեն իսկ սկսել ենք կառուցել այն եւ շուտով շագագործման ենք հանձնելու: Մինչդեռ անցած տարի նոր այդ համաձայնագիրը խորհրդարանը վավերացրեց, իսկ հիմա զարմանքով տեսնում ենք, որ նոր պայմանավորվածության մեջ իրանական կողմը իր պարտավորություններից հրաժարվում է եւ միայն հայկական կողմն է էլեկտրակայան կառուցում: Այդտեղ մի ձեւաչափ է գործադրվում, որը սկսվել է դեռ Սերժ Սարգսյանի շրջանից՝  Իրան-Հայաստան երկաթգծի հետ կապված: Այսինքն՝ հիմա պայմանավորվել են, որ կառուցեք-վերջացրեք, հետո մեզ ասեք մենք էլ մեր բաժինը կկատարենք: Սա նշանակում է՝ իրանական կողմը զգացել է, որ հայկական կողմը լուրջ չի վերաբերում,  ինքն իր բաժինը չի կատարում եւ հիմա սրանից հետո պատճառ չի տեսնում, որ ինքն այդ ամբողջ պատասխանատվությունը կրի իր վրա: Ըստ էության, Իրանն ասում է՝ ես խնդիր չունեմ, դուք գնացեք արտաքին ներդրող գտեք, էլեկտրակայանը կառուցեք, էլեկտրաէներգիա արտադրեք եւ երբ արտադրեցիք, ինձ ասեք, կգամ, երաշխավորված գներով ձեզնից կգնեմ: Նույնը երկաթգծի պարագայում եղավ, ասացին՝  դուք գնացեք ներդրող գտեք, կառուցեք ձեր բաժինը, երբ վերջացրեցիք, մենք էլ մեր բաժինը կկառուցենք, կմիացնենք, մերը կարճ տարածք է, խնդիր չունենք:  Այսինքն՝ նրանք գիտեն, որ մենք դժվարանում ենք այս հարցերում, խնդիրներ ունենք եւ չեն ցանկանում պարտավորություններ ստանձնել:

- Իսկ գուցե դժվարանում ենք, որովհետեւ այսօր կաշկանդվո՞ւմ ենք Միացյալ նահանգներից՝ հաշվի առնլով Իրանի դեմ առկա պատժամիջոցները:

- Այո, պատժամիջոցների հարցը կա: Եվ եթե հիշում եք, Նիկոլ Փաշինյանը մի քանի անգամ անդրադարձել է այս հարցին: Դեռեւս նախորդ տարվա նոյեմբերի սկզբին նա հայտարարեց, որ Իրան-Հայաստան սահմանը կարող է դե ֆակտո փակվել:  Հետո կառավարության ծրագրի քննարկման ժամանակ նաեւ հայտարարվեց, որ մեր հարաբերությունները պետք է այնպես լինի, որ դրանից չտուժվի երրորդ կողմը, մինչդեռ ընդհանրապես ձեւաչափն այնպիսին է, որ դու մի երկրի հետ քո հարաբերությունները կառուցում ես՝ անկախ երրորդ կողմի շահերից: Այսինքն՝ դու նկատի ես ունենում երկկողմանի շահերը, սակայն այդտեղ ներմուծվեց մի ձեւաչափ, որ մենք հարաբերություն ենք կառուցում մեր հարեւան երկրի հետ այնպես, որ երրորդ կողմը դրանից չդժգոհի:

- Փաստորեն, այս դեպքում Իրանի հետ հարաբերություններ ենք կառուցում այնքանով, որքանով թույլ կա Միացյալ նահանգնե՞րը:

- Բնական է, որ խոսքը Միացյալ նահանգների մասին է, ուրիշ ոչ ոք չի կարող Իրան-Հայաստան հարաբերություններից դժգոհ լինել: Ադրբեջանը, Թուրքիան, բնականաբար, Հայաստանին չեն կարող ճնչել: Վրաստանը՝ նույնպես: Եվրամիությունը դեռ կողջունի Իրան-Հայաստան հարաբերությունների ընդլայնումը եւ միակ կողմը, որ կարծում եմ՝ խնդիրներ կունենա եւ ունի Միացյալ նահանգներն են: Հիմա պարզապես Միացյալ նահանգների ներկա իշխանությունները՝ Թրամփի վարչակազմը, այլ հետաքրքրություններ ունեն: Նրանք հիմնականում հետաքրքրված են Միջին Արեւելքով

ՀՐԱՆՏ ՍԱՐԱՖՅԱՆ

Հ.Գ.- Հարցազրույցն ամբողջությամբ դիտե՛ք տեսանյութում.