Հայերի, պարսիկների հանդեպ հրեաների վերաբերմունքի պատմական հիմքերը

Ազգային պատմական հիշողությունը երբեք չի մարում: Բավական է ակնարկել, որ Հայոց պատմության մեջ ունենք 500 տարվա վրիժառության փաստ:

     Հայոց Տիգրան Մեծ արքայից արքան Ք. ա. 71 թ. գրավում է Պաղեստինը, որտեղից Հայաստան է բերում բազմահազար հրեա գերիների` Հյուրկանոս քահանայապետի գլխավորությամբ և նրանց բնակեցնում մեր երկրի խոշոր քաղաքներում: Դարերի ընթացքում հրեաների թիվը Հայաստանում բազմապատկվում է: Նրանք, բացի Վանի հրեաներից, թեև IV դ. սկզբներին ընդունել էին քրիստոնեություն, բայց հայերին չէին ձուլվել:

   369 թ. պարսից Շապուհ Երկարակյաց արքան, հարձակվելով Հայաստանի վրա, գրավում, քարուքանդ է անում Արտաշատ, Վաղարշապատ, Երվանդաշատ, Զարեհավան, Զարիշատ, Վան, Նախիջևան քաղաքները, հայ քաղաքաբնակների հետ միասին Պարսկաստան գերության քշում ընդհանուր առմամբ հարյուրհինգ հազար տուն հրեայի: Եթե այս թիվը բազմապատկենք միջինը հինգով (թեև մեր ձեռքի տակ ունենք պատմական հիշատակություն, երբ մեկ այլ ողբերգությամբ տեղահանվածների թիվը բազմապատկվել է ութով), ապա ստանում ենք ավելի քան կես միլիոն մարդ:

  Պատմահայր Մովսես Խորենացու վկայությամբ` հրեա գերիներին Շապուհը տարել  է Սպահան:

  Ավելի վաղ (Ք. ա. VI դ.) հրեաները պիտի որ երախտապարտ լինեին պարսիկներին` բաբելոնյան գերությունից ազատվելու և Երուսաղեմի կործանված տաճարը վերականգնելու համար:

Աշոտ Մանուչարյան`

ավագ գիտաշխատող