Կրթական, մշակութային ծրագրեր` ի նպաստ ռուսաստանյան Սփյուռքին

«Իրավունք TV»-ի հյուրն է Համազգային հայ կրթական և մշակութային միության Ռուսաստանի կառույցի վարչության ատենապետ ԱՐԹՈՒՐ ՓԱՅՏՅԱՆԸ:

— Պարոն Փայտյան, Ռուսաստանում կրթական, մշակութային ի՞նչ գործունեություն եք ծավալում:

— Համազգային հայ կրթական և մշակութային միությունը, ինչպես արդեն անվանումից հասկանալի է, կրթական և մշակութային գործունեություն է ծավալում ընդհանրապես Սփյուռքում: Ռուսաստանի Դաշնությունում միությունն իր աշխատանքները սկսել է 2021թվականի մարտ-ապրիլ ամիսներին: Ի տարբերություն շատ ու շատ կառույցների՝ մենք ինքներս ենք դիմել Համազգայինի կենտրոնական վարչությանը, որը Բեյրութում է` Լիբանանում: Եվ խնդրել, որպեսզի ՌԴ-ում ևս ստեղծվի նմանատիպ կառույց: Որովհետև անհրաժեշտություն էր առաջացել բացը լրացնելու թե՛ կրթական, թե՛ մշակութային միջավայրում: Ես 26 տարի է ապրում եմ ՌԴ-ում: Հետևաբար, ծանոթ եմ ռուսաստանյան Սփյուռքի մեր հայրենակիցների թե՛ կրթական, թե՛ մշակութային ստեղծված միավորների, թե՛, բնականաբար, եկեղեցու համայնքային այլ կառույցների և դեսպանատան գործունեությանը: Եվ հաշվի առնելով այն բոլոր հանգամանքները՝ ինչը մեզ ստիպեց նման խնդրանքով դիմել Կենտրոնական վարչությանը, առաջին հերթին հայ երեխաների հայերեն չխոսելու և ծնողների կողմից ոչ բավարար աշխատանքի հետևանքով ստեղծված կացությունն էր, վիճակը: Այսինքն` հայ մարդիկ տեղափոխվելով Հայաստանի Հանրապետությունից Սփյուռք, մասնավորապես` այս դեպքում ՌԴ, մի քանի տարի ապրելով, իրենց երեխաներին ուղարկում են սովորական հանրակրթական դպրոցներ, որտեղ ուսուցումը ռուսերեն լեզվով է: Հետևաբար, թե՛ բակում, թե՛ դպրոցում երեխաները շփվում են ռուսերեն լեզվով: Ոչ բոլոր ընտանիքներում են հայ մարդիկ խոսում հայերեն: Այստեղ մի քանի պատճառ կա:

— Որո՞նք են այդ պատճառները:

— Շատերը մտածում են, որ ապրելով ՌԴ-ում, իրենց երեխաները, բնականաբար, պետք է ավարտեն դպրոցը, այնուհետև բուհերում սովորեն, աշխատանքի անցնեն, քաղաքացիություն ստանան ՌԴ-ում: Արդյունքում՝ հայոց լեզուն պահանջված չէ: Եվ մի քանի տարի անց հասկանում են, որ իրենց երեխաներն ուղղակի չեն խոսում հայերեն: Շատ դեպքերում ծնողները գիտակցաբար են դրան գնում: Որոշ դեպքերում չհասկանալով, որ երեխաներն ուզած թե չուզած ապրելով նման միջավայրում, կրելով տվյալ երկրի մշակույթի ազդեցությունը, պետք է խոսեն ռուսերեն լեզվով: Եվ այս դեպքում լրացուցիչ ջանքեր են պահանջվում, որպեսզի կարողանան երեխաների հետ խոսել հայերեն, նրանց ուղղորդել դեպի իրենց պատմական հայրենիքը, ավելի շատ ծանոթացնել մեր մշակութային ժառանգությանը: Որովհետև, վերջիվերջո, իմ կարծիքով՝ ցանկացած մշակութային կրթական միավորի կամ կազմակերպության վերջնանպատակը պետք է լինի Սփյուռքում ապրող հայերին ուղղորդելը դեպի հայրենիք:

— Դուք նաև գրքերի շնորհանդեսներ եք կազմակերպում: Կարդո՞ւմ են այսօր Սփյուռքում հայ գրականություն:

— Քանի որ Համազգայինը կրթական և մշակութային միություն է, իսկ մենք՝ հայերս, ունենք պատկառելի մշակութային ժառանգություն: Հետևաբար, մենք չենք կարող Սփյուռքում ապրող մեր հայրենակիցներին, երիտասարդությանը չծանոթացնել այդ գրական ժառանգության հետ: Այդ թվում նաև՝ ժամանակակից գրականության, որովհետև շատ դեպքերում տպավորություն կա, որ ժամանակակից գրականություն ավելի քիչ են կարդում, բայց չմոռանանք, որ հիմա սոցցանցերում` թե՛ Յութուբում, թե՛ Ֆեյսբուքում, թե՛ այլ հարթակներում ժամանակակից բանաստեղծները, գրողները հնարավորություն ունեն տեղադրել իրենց ստեղծագործությունը և ավելի շատ լսարան ունենան: Բայց եթե խոսքը գնում է կոնկրետ տպագրվող գրքերի մասին, Համազգային հայ կրթական և մշակութային միությունը Ռուսաստանում, ցավոք, առայժմ հնարավորություն չունի գրքեր տպագրելու: Բայց մեր երևանյան գրասենյակը, որը գործում է բավականին երկար ժամանակ, ՀՀ-ում տպագրում է բազմաթիվ գրքեր: Եվ այդ գրքերը հետևաբար մենք տեղափոխում ենք ՌԴ և կազմակերպում տարբեր շնորհանդեսներ:

— Այսինքն` Ձեր գործունեությամբ դուք նաև նպաստում եք ռուս-հայկական մշակութային կապերն ամրապնդելո՞ւն:

— Ռուսաստանում գործում են բազմաթիվ մշակութային միավորներ, տարբեր ձևաչափով կազմակերպվում են միջոցառումներ, ցերեկույթներ, երեկույթներ: Բայց մենք մշտապես կողմնակից ենք, որպեսզի յուրահատուկ ձևաչափով նոր ներկայացումներ լինեն՝ օտարազգիներին ներգրավելու, հայ-ռուսական մշակութային կապերն ամրապնդելու համար: Երկու տարի առաջ մենք կազմակերպեցինք շարականները եկեղեցու պատերից դուրս, որը յուրահատուկ ձևաչափով հետաքրքիր միջոցառում էր: Որովհետև մեր եկեղեցական երգեցողությունը հրաշալի է: Մեր շարականները գոհարներ են, որ մշտապես հնչում են, բայց շատ քիչ են հնչում եկեղեցու պատերից դուրս: Երբ եկեղեցու պատերից դուրս` Ազգությունների տանը, մենք կազմակերպեցինք, ավելի շատ հրավիրված էին ռուսական շրջանակների ներկայացուցիչներ: Անկեղծ պետք է ասեմ` հիացած էին:

— Դուք նաև պարային խումբ ունեք:

— Իհարկե, առայժմ երկու պարախումբ ունենք: Հուսով ենք, որ այս տարի ավելի կշատանան, որովհետև հայկական պարի, երգի նկատմամբ հետաքրքրությունը ռուսահայության մեջ քանի գնում, ավելի պահանջված է դառնում: Բացի դրանից, ՌԴ-ում պարախմբերի ներկայության և աշխատանքի առումով մենք բավականին լուրջ հաջողություններ ենք գրանցել:

ՆՈՒՆԵ ԶԱՔԱՐՅԱՆ