«60-ամյակս հետաքրքիր ձեւով նշեցին թատրոնում». ԺԻՐԱՅՐ ԴԱԴԱՍՅԱՆ

 Նոյեմբերի 27-ին` Թատրոնի միջագային օրը, հոբելյանական էր Երևանի մնջախաղի պետական թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար, ՀՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ ԺԻՐԱՅՐ ԴԱԴԱՍՅԱՆԻ համար: Նա դարձավ 60 տարեկան: Այս առիթով էլ զրուցեցինք ԺԻՐԱՅՐ ԴԱԴԱՍՅԱՆԻ հետ:

-Պարոն Դադասյան, սիրո՞ւմ եք շքեղ նշել Ձեր ծննդյան օրը և լինել ուշադրության կենտրոնում:

- Ես չեմ սիրում իմ ծննդյան օրը նշել և երբեք էլ չեմ նշել:

-Այդ օրը մտովի վերադառնո՞ւմ եք անցյալ:

- Ցանկացած հոբելյանական տասնամյակ ինչ-որ մի առիթ է` հետ նայելու, տեսնելու, թե ինչ է արված, ինչ կյանք ես ապրել, ինչու ես ապրել, ինչ ես թողել, քեզ դրանով բավարարված զգում ես, թե՞ ոչ: Այսպիսի գաղափարներ, իհարկե, ծնվում են: Բայց քանի որ սովորություն չունեմ շատ անցյալին նայելու և անցյալով ապրելու, ավելի շատ նայում եմ առաջ: Հենց այդ պատճառով ապագայի ծրագրերն ավելի շատ են, քան թե այս 60 տարիների ընթացքում կուտակածն ու իմ արածը: Այդ իմաստով, իհարկե, անելիքներ դեռ շատ-շատ կան:

-Ձեր 60-ամյակը հարազատ թատրոնում ինչպե՞ս անցկացրիք:

-Այս տարի ինձ մեր թատրոնն անակնկալ արեց: Շատ հետաքրքիր ձևով նշեցին 60-ամյակս, որ ուղղակի ինձ լավ զգացի և հասկացա, որ երևի իզուր չի այն աշխատանքը, որը որ մենք անում ենք և այդպիսի գնահատականի ենք արժանանում կոլեգաների ու հատկապես մեր թատրոնի կողմից: Շատ հաճելի է, երբ արժանանում ես քո ընկերների, համախոհների, դերասանների, ադմինիստրացիայի բարձր գնահատականին:

-Ինչպե՞ս  նշեցին:

-Մենք տեղափոխվել ենք մեր նոր տարածքի նորոգված հատվածը և այդտեղ դեռևս փորձերը չէինք սկսել, քանի որ ցուրտ էր, չէինք կարողանում այդ խնդիրը լուծել, որովհետև զուգահեռ էլ շինարարական աշխատանքներ են տարվում: Հենց այդ պատճառով սպասում էինք, որ մի քիչ տաքանա, նոր սկսենք փորձերը: Այդ օրը փորձասենյակն այնքան էր ջերմացել իրենց դրական էներգիայով, ֆուրշետի սեղանով, քաղցրավենիքով: Շատ գեղեցիկ ձևավորել էին, նույնիսկ հատուկ լուսանկարիչ էին հրավիրել: Շատ տպավորիչ էր:

-«Արտավազդ» մրցանակաբաշխությանը անցյալ տարիներին սովորաբար միշտ երկար ու ծավալուն Ձեր խոսքն ասել եք: Ինչո՞ւ այս անգամ շատ հակիրճ խոսեցիք:

-Իրականում ասելիք չկա: Այս տարի մեր թատրոնի 50-ամյակն է, բայց դեռ մեր թատրոնի շինարարությունն ընթացքի մեջ է ու ոչ մի կերպ չի ավարտվում: Հույս ունեի, որ գոնե այս տարի կկարողանանք բացել մեր թատրոնը, որ գոնե 50-ամյակին մեր շենքում խաղանք ներկայացումները: Բայց, ցավոք սրտի, դեռ շինարարությունն ընթացքի մեջ է, ու չգիտեմ` այս տարի կավարտվի, թե` ոչ: Եվ ասելիք էլ, մեծ հաշվով, չկա, որովհետև առանձնապես շատ չեմ էլ ուզում թատրոնի մասին խոսենք, որովհետև այսօր այնպիսի վիճակում է մեր երկիրը, մեր հասարակությունն այնքան լարված վիճակում է, որ ավելի շատ այդ խնդիրներն են ինձ մտահոգում: Ասելիքն էլ վերջացել է, ու մի տեսակ անզորություն կա, որ ոչ մի քայլ չի ձեռնարկվում: Մի այնպիսի սխալ տպավորություն կա` մեր ժողովուրդը, չգիտես ինչու, մտավորականների վրա է իր հույսը դրել: Անընդհատ ասում են` մեր մտավորականներն ինչո՞ւ չեն խոսում: Անձամբ ես 2018 թվականից եմ խոսում, բայց ոչ մի ազդեցություն դա չի ունենում: Հատկապես 2021 թվականից հետո անիմաստ է խոսել որևէ բանի մասին: Ի վերջո, մենք ունենք քաղաքական գործիչներ, որոնք պետք է քաղաքական իրավիճակը փոփոխեն, բեկում մտցնեն, ինչ -որ բաներ անեն: Ու այդ գործիչներն էլ որևէ քայլի չեն դիմում, ու այս համատարած ապատիան, մարդկանց մեջ անորոշությունը, վաղվա օրվա հանդեպ անհույս վիճակը, որ չեն կարողանում պատկերացնել, թե ինչ է իրենց սպասում: Այս իրավիճակում շատ էլ չես խոսի հատկապես թատրոնի մասին: Մենք էլ ենք սպասում շինարարության ավարտին: Գոնե ինչ-որ մի գործողություն սկսվի, գոնե ինչ-որ փոփոխություն, որոշակիություն մտնի մեր կյանքի մեջ: Ի վերջո, հասկանանք` ինչ է լինելու:

-Այսօր խոսվում է խաղաղության պայմանագրի ուժի մասին:

-Ախր ո՞վ է դեմ խաղաղությանը: Դեռ պատմությունից հազար անգամ ապացուցված ճշմարտություններ կան` ուժեղի հետ են հաշվի նստում: Ուժեղ լինելու դեպքում է լինում խաղաղությունը: Խաղաղություն չի լինում թույլ, ծնկաչոք աղաչողի, խնդրողի կարգավիճակում: Բացառի՞կ ենք մենք: Մեր դեպքում լինելո՞ւ է: Դա ուղղակի անհնար է: Դրա համար է այս անորոշությունն ու ապատիան ժողովրդի մեջ: Հենց դա է խնդիրը: Բոլորն էլ ուզում են խաղաղություն: Բայց խաղաղության ձևը կա: Այդ ձևը ենթադրում է, որ դու պետք է համակարգում շատ ամուր դիրքեր ունենաս, լավ գործընկերներ ունենաս, ինչ-որ հարաբերություններ կարգավորված ունենաս այնպիսի ուժերի հետ, որոնք կարող են ինչ որ ձևով երաշխավորել քո խաղաղությունը: Հիմա այս պարագայում մենք ուղղակի մեն-մենակ ենք: Քարտեզին էլ նայում ես, մեր երկրին քարկտիկ է մնացել: Եվ այս սպասողական վիճակի մեջ սպասում ենք, թե ինչ է մեր գլխին գալու:

- Հիմա էլ Տավուշի մարզի չորս գյուղերի ճակատագիրն է վտանգված:

-Պատմությունն ապացուցել է բազմաթիվ անգամներ, թե ինչ է լինում հետոն... Այդ նույն ձևով 1920 թվականին էին մտածում, երբ Նախիջևանն ու Արցախը մնացին Ադրբեջանի կազմի մեջ: Այդ նույն ձևով եղավ: Իսկ հիմա իմ ամենամեծ մտահոգությունը Սյունիքն է: Նույնիսկ այդ չորս գյուղերը չեն: Դա նրա համար է, որ հաջորդ քայլը լինի Սյունիքը: Շատ մեծ ցավով պետք է ասեմ, որ պատմությունը ցույց է տալիս, և տրամաբանությունը գնում է նրան, որ եթե այսպես շարունակենք, ապա ուղղակիորեն կկորցնենք Սյունիքը: Դա ես չեմ հորինում: Դա պատմությունն է ասում: Եվ ցավում եմ, որ ինձ համար առաջին թիրախը դիտարկվում է Սյունիքը:

 -Հարցազրույցի սկզբում ասում էիք, որ լավատես եք: Այս ամենը տեսնելով և գիտակցելով` լավատեսորե՞ն եք տրամադրված մեր ապագայի հանդեպ:

-Իհարկե, լավատես եմ նույնիսկ այն աստիճանի, որ ես վստահ եմ, որ Արցախը վերադառնալու է մեզ, և արցախցիները վերադառնալու են Արցախ: Եվ այդ հարցերը կարգավորվելու են: Ինչ որ ձևով փրկօղակ կարող է լինի մեզ համար, բայց իհարկե կորուստների գնով: Անխուսափելիորեն կլինի, որովհետև այդպես չի լինում, այն, ինչ-որ մեզ հետ տեղի ունեցավ: Կամ այն հաղթարշավը, որ ունի մեր «հարևանը», այդպիսի հաղթարշավներ չեն լինում պատմության մեջ: Դրանք վատ են վերջանում:

-Պատրաստվում եք Սանկտ Պետերբուրգ մեկնել, կմանրամասնե՞ք:

-Փառատոների հրավերներ հաճախակի են լինում: Փորձում ենք ռիթմ պահել, գոնե մասնակցությունն ապահովել, որովհետև այսօր մենք քանի որ տեղ չունենք ցուցադրություններ անելու, մեզ տարբեր հարթակներ են մեր գործընկերները տրամադրում: Երգի պետական թատրոնում, Ստանիսլավսկու անվան ռուսական դրամատիկական թատրոնում ենք ցուցադրություններ անում: Տարբեր հարթակներում փորձում ենք ցուցադրությունները կազմակերպել և նաև փառատոներին մասնակցել, որպեսզի մեր թատրոնի գործունեությունը և ռիթմը կարողանանք պահպանել: Այդ փառատոնը Սանկտ Պետերբուրգում ամեն տարի անցկացվում է, որը անցկացվելու է ապրիլի 1-ից մինև 7-ը: Այդտեղ նաև տեղի է ունենալու շատ հետաքրքիր արարողություն: Հյուրանոցի բակում դեղձի ծառ են տնկելու, որը նվիրված կլինի Փարաջանովի ծննդյան 100-ամյակին: Եվ ես նաև մի փոքրիկ ինտերակտիվ դասախոսություն պետք է անցկացնեմ Փարաջանովի ստեղծագործության վերաբերյալ, Փարաջանովի տուն-թանգարանի մասին պատմելով և այլն: Եվ նաև մի ներկայացում պետք է ցուցադրենք այդ փառատոնի շրջանակներում:

-Ի՞նչ ներկայացում եք ցուցադրելու:

-Դա Նաիրա Եդիգարյանի «Դեպի ներս» մոնոներկայացումն է, որն արդեն շատ փառատոների է մասնակցել, և բավականին հետաքրքիր ներկայացում է:

- Մնջախաղը Ձեր կյանում ի՞նչ տեղ է զբաղեցնում:

-15 տարեկան էի, երբ սկսեցի մնջախաղով զբաղվել ու մնացի այդտեղ մինչև հիմա, երբ որ արդեն 60 տարեկան եմ: Արդեն բավականին երկար ժամանակ է անցել` ուրիշ որոշում կայացնելու համար: Թերևս, պետք է այդ ճակատի խաչը տանել մինչև վերջ: Իհարկե, իմ գերնպատակն է, որ, ի վերջո, Մնջախաղի թատրոնի շենքը գործի, և մեր ապագա սերունդները տեղ ունենան աշխատելու այս հրաշալի ժանրով, որը ես անվանում եմ թատերական աշխարհի ամենագեղեցիկ ժանրը: Վստահ եմ, երբ շենքը լինի, մեր երիտասարդները նոր ավյուն, նոր լիցք և նոր ոգի կբերեն այս ժանրում: Եվ զարմանալի, հրաշալի, գեղեցիկ ներկայացումներ կանեն:

ՆՈՒՆԵ ԶԱՔԱՐՅԱՆ