Հիմա էլ «խաղաղության պայմանագրի» ձախողումն են փորձում «նախկինների ջեբը» գցելր

­Վեր­ջին օ­րե­րի այն քայ­լե­րը, ո­րոնք կա­տա­րեց Միր­զոյ­ան Ա­րո­յի դուք­յա­նը, հեր­թա­կան ան­գամ այն հարցն ա­ռաջ քա­շեց, որ այս մար­դիկ տրա­մա­բա­նութ­յան հետ կապ­ված խնդիր­ներ ու­նեն: Չ­նա­յած, ե­թե մի կա­ռույց ղե­կա­վա­րում է «Օ­մե­գան», դրա քայ­լե­րի տակ ոչ թե տրա­մա­բա­նութ­յուն, այլ` հրա­ման է պետք գտնել: Այն­պես որ, դուք­յան աս­վա­ծը տե­ղին է, քա­նի որ այս կա­ռույցն իր փաս­տա­ցի գոր­ծու­նեութ­յամբ հա­զիվ այդ մա­կար­դա­կին է ձգում, այլ ոչ թե քա­ղա­քա­կան գե­րա­տես­չութ­յան:

ՄԵԿ ՇԱԲԱԹՈՒՄ ԵՐԿՈՒ ՆՈՏԱ

Այդ քայ­լե­րից մե­կը Պա­ղես­տի­նի ճա­նա­չումն էր, ո­րի տակ դրված էր ա­մե­նա­տա­փակ բա­ցատ­րութ­յու­նը, ո­րը կա­րող էր լի­նել. «Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տութ­յունն ան­կեղ­ծո­րեն շա­հագրգռ­ված է Մեր­ձա­վոր Ար­եւել­քում խա­ղա­ղութ­յան եւ կա­յու­նութ­յան հաս­տատ­մամբ, հրեա եւ պա­ղես­տին­ցի ժո­ղո­վուրդ­նե­րի միջեւ տեւա­կան հաշ­տութ­յան կա­յաց­մամբ: Մի­ջազ­գա­յին տար­բեր հար­թակ­նե­րում մենք մշտա­պես հան­դես ենք ե­կել պա­ղես­տին­յան հար­ցի խա­ղաղ եւ հա­մա­պար­փակ կար­գա­վոր­ման օգ­տին եւ պաշտ­պա­նում ենք իս­րա­յե­լա-պա­ղես­տին­յան հա­կա­մար­տութ­յան լուծ­ման՝ «եր­կու պե­տութ­յուն» սկզբուն­քը»:

­Լավ, շրջան­ցենք այն ուղ­ղութ­յու­նը, թե` այ Ա­րո, իսկ հա­յե­լու մեջ նա­յե՞լ ես, դու ո՞վ ես, որ մի­ջազ­գա­յին հար­թա­կում ո­րե­ւէ մի «պա­հա­կի» քո կար­ծի­քը գո­նե մի քա­նի վայրկ­յա­նով հե­տաքրք­րի:­Մե­կը, որ ար­դեն չգի­տես երբ­վա­նից խա­ղա­ղութ­յու­նից է խո­սում, բայց այդ­պես էլ դրա վեր­ջը չի ե­րե­ւում: Ու ա­հա հի­մա Ա­րոն ո­րո­շել է «Մեր­ձա­վոր Ար­եւել­քում խա­ղա­ղութ­յան եւ կա­յու­նութ­յան» հա՞րց լու­ծել կամ դրա լուծ­մա՞­նը մաս­նակ­ցել: Թող­նենք սա` կենտ­րո­նա­նա­լով այլ հար­ցի վրա: Իսկ ո՞րն է հիմ­նա­վո­րու­մը, ու­նե՞ն ան­գամ քիչ թե շատ մա­կե­րե­սա­յին հաշ­վարկ, որ «եր­կու պե­տութ­յուն» սկզբուն­քը ձեռն­տու է Հայաս­տա­նին: Խո­շոր հաշ­վով, կա­րե­լի է Ադր­բե­ջա­նի հա­վա­տա­րիմ բա­րե­կամ եւ զի­նող Իս­րա­յե­լին մի թե­թեւ «կծել»: Բայց հա­նուն ո՞ւմ, Թուրք­իա­յի վե­րահս­կած պա­ղես­տին­յան խմբա­վո­րում­նե­րի՞, ո­րոնք ի­րենց հեր­թին էին 44-օր­յա պա­տե­րազ­մում ա­զե­րի­նե­րի կող­մից: Եր­կուսն էլ մեզ բա­րե­կամ չեն, ա­վե­լին` թշնա­մի են, ու հի­մա մեզ ի՞նչ, թե ինչ­պես կվար­վեն:

­Մի­գու­ցե Ա­րոն (­Նի­կո­լը) լավ քա­ղա­քա­կան դի­վի­դենտ են հա­մա­րում, որ Ի­րա­նից, Թուր­քիա­յից, ա­րա­բա­կան այլ երկր­նե­րից Հա­յաս­տա­նի հաս­ցեին գո­վես­տի խոս­քե՞ր ե­ղան: Բայց ե­թե Պա­ղես­տի­նը ճա­նա­չելն այդ­քան գո­վե­լի է, այդ ին­չո՞ւ են ի­րենց հիմ­նա­կա­նում նա­խընտ­րում «ոտ­քե­րը կախ գցել»: Կամ այս­պես. ե­թե նրանք «ոտ­քե­րը կախ են գցում», հաս­տատ մի ար­գե­լա­կող գոր­ծոն ու­նեն: Այդ դեպ­քում ին­չո՞ւ է Ա­րոն ա­ռաջ վա­զում: Այդ ար­գե­լա՞­կը չի տես­նում, թե՞ պար­զա­պես ինչ-որ մե­կը «խնդրել» է` ճա­նա­չեք, սրանք էլ ճա­նա­չել են: Իսկ այդ վար­կածն էա­պես սրում է այն, որ այս­քան ժա­մա­նակ Պա­ղես­տի­նի մտքով էլ չէր անց­նում, ու հան­կարծ «մեկ օ­րում» ո­րո­շե­ցին գնալ նման ար­մա­տա­կան քայ­լի:

Ո՞վ է խնդրել: Ա­մե­նա­հա­վա­նա­կան տար­բե­րա­կը մնում է Էր­դո­ղա­նը, թեեւ այլ վար­կած­ներ եւս չենք ու­զե­նա լիո­վին հաշ­վից ա­նել: Սա­կայն այս դեպ­քում նույ­նիսկ «ով է խնդրե­լը» չէ ա­մե­նաէա­կա­նը: Շատ ա­վե­լի լուրջ է, որ սրանք Հա­յաս­տա­նը հասց­րել են մի այն­պի­սի վի­ճա­կի, որ դրսից ե­կած ա­մեն մի խնդրան­քով կա­րող են ար­մա­տա­կան քայ­լե­րի գնալ: Իսկ Նիկոլն այս­քա­նից հե­տո կի­լո­մետ­րա­նոց ճա­ռեր է հնչեց­նում ան­կա­խութ­յան եւ պե­տա­կա­նութ­յան օգ­տին: Ու ստա­նում ենք` «ան­կա­խութ­յուն` վի­լա­յե­թի շրջա­նակ­նե­րում»:

Ու, հա­նուն չգի­տես ին­չի ար­ված այս քայ­լի պատ­ճա­ռով ստա­ցանք Իս­րա­յե­լի բո­ղո­քի նո­տան: Կա­րե­լի է նաեւ ա­սել` թքած, ա­ռանց այդ էլ մեր թշնա­մին է: Բայց սրա­նով Հա­յաս­տանն իր դեմ է հա­նում հա­մաշ­խար­հա­յին հերթա­կա­նութ­յան գո­նե մեկ հատ­վա­ծին: Մի­գու­ցե կա­րե­լի է դրան եւս գնալ, բայց միայն ինչ-որ հստակ շա­հի, այլ ոչ թե Էր­դո­ղա­նի կամ մեկ այլ կող­մի «մա­տե­րի ճտո­ցի»:

Ու միան­գա­մից Ա­րո­յին հա­ջող­վեց շա­լա­կել երկ­րորդ բո­ղո­քի նո­տան`­Բե­լա­ռու­սից, ու նո­րից բա­ցար­ձա­կա­պես պարզ չէ, թե հա­նուն Հա­յաս­տա­նի այդ ո՞ր շա­հի: Պատ­ճառն այն է, որ Ա­րոն ո­րո­շել է հան­դի­պել ոմն Տի­խո­նովս­կա­յա­յի: Մի­գու­ցե նա Ա­րո­յի հա­մար հո­գե­հա­րա­զատ կին է, բան չու­նենք ա­սե­լու: Բայց նա ար­դեն ան­գամ Ա­րեւ­մուտ­քի հա­մար է դար­ձել «մա­րած աբ­լի­գա­ցիա», պար­զա­պես պա­հում են, որ մեկ-մեկ նման հան­դի­պում­ներ կազ­մա­կեր­պեն` ընդգ­ծե­լով այդ հան­դիպ­ման երկ­րորդ կող­մի վատ վե­րա­բեր­մուն­քը Լու­կա­շեն­կո­յի հան­դեպ: Է­ժան տրյուկ է, սրա­նից ան­գամ քիչ-քիչ հրա­ժար­վում են, ու ե­րե­ւի նախ Ա­լե­նին, ա­պա` Ա­րո­յին նման հան­դիպ­ման տա­նե­լը վեր­ջին­ներից կլի­նի:

­Բայց ամ­բողջ հար­ցը սա է` ի­րեն ԱԳ նա­խա­րար հա­մա­րո­ղը կա­րո՞ղ է բա­ցատ­րել, թե հա­նուն Հա­յաս­տա­նի այդ ո՞ր շա­հի էր Տի­խո­նովս­կա­յա­յին հան­դի­պում: Կո­պիտ ա­սած` «քյա­րը ո՞րն է», թե ըն­դա­մե­նը ա­րել է, որ ա­րեւմտ­յան ինչ-որ մի­ջին կար­գի պաշ­տոն­յա իր ան­վան դի­մաց «պտիչ­կա» դնի, թե` նման «հան­ճա­րեղ» օ­պե­րա­ցիա եմ ա­րել: Մ­յուս կող­մից, Լու­կա­շեն­կոն եւս թքած ու­նի` ո՞վ է Տի­խա­նովս­կա­յա­յի հետ հան­դի­պում, ի՞նչ նպա­տա­կով. մի­ջու­կա­յին հո­վա­նո­ցի տակ գտնվող երկ­րի հա­մար սա ո­րե­ւէ խնդիր չէ: Բայց նաեւ դար­ձավ ա­ռիթ, որ Հա­յաս­տա­նին նո­տա տվե­ցին: Ընդ ո­րում, միան­գա­մայն հան­գիստ, դի­վա­նա­գի­տա­կան ձե­ւե­րով, ոչ թե Լու­կա­շեն­կոն հիս­տե­րիա սար­քեց, թե վերջ, էլ Հա­յաս­տան չեմ գնա:

­Միայն թե մեկ տա­րօ­րի­նակ պահ. նո­տան Բե­լա­ռու­սի ԱԳՆ-ում հանձն­վեց ՀՀ գոր­ծե­րի ժա­մա­նա­կա­վոր հա­վա­տար­մա­տար Նա­րեկ Տի­րա­տուր­յա­նին: Բայց չէ՞ որ Նի­կո­լը սպառ­նում էր` ոչ ին­քը, ոչ էլ որ­եւէ այլ հայ պաշ­տոն­յա չի այ­ցե­լի Բե­լա­ռուս, քա­նի դեռ այն­տեղ նա­խա­գահ է Լու­կա­շեն­կոն: Ինչ որ բա՞ն է դրա­նից հե­տո փոխ­վել, թե՞ Տի­րա­տուր­յա­նը հայ պաշ­տոն­յա չէ:

Որ այս դեպ­քում պատ­վի­րա­տո­ւի դե­րում ա­մեր­կա-բրի­տա­նա­ցի­ներն են, դա ա­սե­լու կա­րիք ան­գամ չկա:

ՆԻԿՈԼԸ ՆՈՐԻՑ ԴԵՐԻ ՄԵՋ Է

Ա­մե­նա­կա­րե­ւոր հե­տե­ւութ­յունն այս եր­կու նո­տա­յից. սրան­ցով հեր­թա­կան ան­գամ ֆիքս­վեց, թե ի­րա­կա­նում ար­տա­քին հար­թա­կում ին­չով են ա­ռաջ­նորդ­վում Նի­կոլն ու Ա­րոն: Ու այդ տրա­մա­բա­նութ­յամբ փոր­ձենք մո­տե­նալ Նի­կո­լի վեր­ջին հայ­տա­րա­րութ­յա­նը:

Այս­պես, նման է, որ փոր­ձում է «բա­ցատ­րութ­յուն» մո­գո­նել, ո­րով կկա­րո­ղա­նա «հան­ցա­վոր նախ­կին­նե­րի ջե­բը գցել» նաեւ իր իսկ քա­րո­զած «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նագ­րի» բա­ցա­հայտ պրա­վա­լը: Այս­պես, Նի­կո­լի պնդմամբ՝ Ադր­բե­ջանն ա­սում է` դու ինձ չես թո­ղել, որ ես 30 տա­րի ապ­րեմ, ես էլ քեզ չեմ թող­նի, որ դու ապ­րես․ պի­տի վրեժս քե­զա­նից լու­ծեմ, եւ սա ա­մե­նա­մեծ մար­տահ­րա­վերն է, ո­րը պի­տի հաղ­թա­հա­րենք։ Պարզ է, չէ՞. «հան­ցա­վոր նախ­կին­նե­րը» 30 տա­րի «չեն թո­ղել ապ­րել խեղճ» ա­զե­րի­նե­րին, ու հի­մա Ա­լիեւն էլ վրեժ է լու­ժում՝ չստո­րագ­րե­լով «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նա­գի­րը»:

Ու սա­հուն ան­ցում ռուս­նե­րին. «Կան նաեւ մեծ երկր­ներ, մի­ջազ­գա­յին խա­ղա­ցող­ներ, ո­րոնք ա­սում են` մի րո­պե, ոնց թե դու ու­զում ես ապ­րել․ դու ախր ապ­րող ժո­ղո­վուրդ չես, դու տա­ռա­պող ժո­ղո­վուրդ ես, դու պետք է տա­ռա­պես, պետք է գաղ­թես, կո­տոր­վես, մա­քա­ռես, եւ­ այդ ա­մեն ին­չի մի­ջո­ցով պետք է գաս ինձ­նից փրկութ­յուն ա­ղեր­սես, եւ­ ես պետք է գամ քեզ փրկեմ, որ դու շա­րու­նա­կես կո­տոր­վել, մա­քա­ռել»: Ինչ­պես միշտ, նրա մոտ սա եւս սո­վո­րա­կան կեղ­ծիք է. ե­թե Նի­կո­լը կա­րող է, թող ցույց տա գո­նե մի քա­նի հա­ջոր­դող տա­րի­ներ, երբ Ռու­սաս­տա­նի կող­մից վերս­տեղծ­ված Հա­յաս­տա­նը «կո­տոր­վել, մա­քա­ռել» է՝ լի­նե­լով այս կամ այն դաշ­նա­յին հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի մեջ ռուս­նե­րի հետ: Ընդ­հա­կա­ռա­կը, «կո­տոր­վել, մա­քա­ռել» է՝ ինչ-որ կարճ ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում ընկ­նե­լով բրի­տա­նա­կան ա­վանտ­յու­րա­նե­րի խել­քին, ինչ­պես Ա­ռա­ջին հան­րա­պե­տութ­յան երկ­րորդ տար­վա մեջ, կամ այս հան­րա­պե­տութ­յան նի­կոլ­յան փու­լում: Էլ չա­սած, որ մին­չեւ Նի­կոլը, Ա­լիե­ւը լա­վա­գույն դեպ­քում մտա­ծում էր ոչ թե վրեժ լու­ծե­լու, այլ՝ գո­նե 5 շրջան հետ ստա­նա­լու հույ­սե­րով՝ պատ­րաստ լի­նե­լով ան­գամ դրա հա­մար վճա­րել:

Ի­րա­կա­նում, բո­լորն են ար­դեն պարզ հաս­կա­ցել՝ Հա­յաս­տանն այս վի­ճա­կում է, ո­րով­հե­տեւ ու­նենք հի­շա­տակ­ված մեթոդ­նե­րով՝ սրա-նրա «խնդրանք­նե­րով» ար­տա­քին քա­ղա­քա­կա­նութ­յուն վա­րող իշ­խա­նա­կան հա­մա­կարգ: Ու այդ ի­րա­վի­ճա­կում, որ­քան էլ հեր­թա­կան հրա­ման­նե­րով շա­րու­նա­կես հա­րա­բե­րութ­յուն­ներ փչաց­նել սրա-նրա հետ, խո­շոր հաշ­վով, ո´չ մեր տե­ղա­կան խուն­տա­յին է բան տա­լու եւ ո´չ­ էլ նրա տե­րե­րին, ո­րոնց մտա­վոր պո­տենց­իա­լի ցու­ցիչն այ­սօր Բայ­դենն է: Ու մյուս կող­մից. շատ ա­վե­լի բարձր մտա­վոր պո­տենց­իալ ու­նե­ցող Հեյ­դա­րո­վի­չի ա­րարք­նե­րը «վրե­ժի զգա­ցո­ղութ­յամբ» բա­ցատ­րե­լը, մեղմ ա­սած, ծի­ծա­ղե­լի է: Նա, եւս մեկ ան­գամ կրկնենք, վա­ղուց է ներ­կա­յաց­րել տես­լա­կան, թե որ դեպ­քում կգնա պայ­մա­նագ­րի ստո­րագր­ման. ե­թե կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րի գոր­ծարկ­ման մա­սը հա­մա­պա­տաս­խա­նի նո­յեմ­բե­րի 9-ի հա­մա­ձայ­նագ­րին, ո­րի տակ, նո­րից ֆիք­սենք, նաեւ նույն Նի­կո­լի ստո­րագ­րութ­յունն է: Իսկ ա­հա Նի­կո­լին էլ ա­մեն ան­գամ թար­մաց­ված ձե­ւով ար­գե­լա­կում է նման բան ստո­րագ­րել: Մ­նա­ցա­ծը հե­քիաթ­նե­րի դաշ­տում է, ան­կախ նրա­նից, թե Նի­կո­լը հեր­թա­կան հե­քիա­թին ինչ շա­րադ­րանք կտա: Կա´մ­ այն­պես ստո­րագր­վում է շատ ա­րագ, կա´մ­ այս­պես չի ստո­րագր­վե­լու. ա­հա միակ բա­նա­ձե­ւը: Իսկ նի­կոլյ­ան հույ­սե­րը, թե Ա­րեւ­մուտքն Ա­լիե­ւին կպար­տադ­րի, էլ ա­վե­լի ծի­ծա­ղե­լի են, քան նրա հե­քիաթ­նե­րը: Լավ, այս­պես ա­մառն էլ ձգեց, հե­տո՞… Այ, հենց այդ հե­տոն է նրա հիմ­նա­կան խնդի­րը, այլ ոչ թե Բագ­րատ սրբա­զա­նի ոչ պա­կաս տա­րօ­րի­նակ շար­ժու­մը: