Նոր նախագահն Իրանը կդարձնի համաշխարհային նշանակության գերտերություն

Ի­րա­նում այ­սօր ընտ­րում են երկ­րի նա­խա­գա­հին: Թե ով կա­րող է փո­խա­րի­նել երկ­րի ներ­սում եւ դրսում հսկա­յա­կան հե­ղի­նա­կութ­յուն վա­յե­լող Սեյ­յեդ Իբ­րա­հիմ Ռաի­սիին, այս պա­հին ար­դեն կան­խա­տե­սելն ի­մաստ չու­նի. մեկ-եր­կու օր, եւ ա­մեն բան պարզ կդառ­նա:

Ի­րա­նի պա­րա­գա­յում ի­մաստ չու­նի նաեւ կան­խա­տե­սել, թե նոր նա­խա­գա­հից ինչ փո­փո­խութ­յուն­ներ են պետք սպա­սել: Ներ­քին քա­ղա­քա­կա­նութ­յան, տնտե­սութ­յան մեջ, մի­գու­ցե, ո­րո­շա­կի այլ կուրս նոր նա­խա­գա­հի մոտ կա­րող է լի­նել: Ա­սենք, ար­տա­քին քա­ղա­քա­կա­նութ­յան հար­ցում մի­գու­ցե ո­րո­շա­կի տակ­տի­կա­կան տե­ղա­շար­ժեր հնա­րա­վոր են: Բայց ռազ­մա­վա­րա­կան ա­ռու­մով, ով էլ ընտ­րվի հինգ թեկ­նա­ծու­նե­րից (վե­ցե­րորդ թեկ­նա­ծուն՝ Ա­միր­հո­սեյն Ղա­զի­զա­դե Հա­շե­մին վեր­ջին պա­հին դուրս ե­կավ մրցա­պայ­քա­րից), գործ­նա­կա­նում անհ­նար է, որ Ի­րա­նի ներ­կա կուր­սը փոխ­վի: Ու որ էա­կան փո­փո­խութ­յուն­ներ չեն լի­նե­լու, քա­նիցս ֆիքս­վեց նաեւ այս մի­ջանկ­յալ փու­լում, երբ եր­կիրն ու­ներ ժա­մա­նա­կա­վոր նա­խա­գահ, սա­կայն ո­րե­ւէ գլո­բալ գոր­ծըն­թա­ցի շա­րու­նա­կա­կա­նութ­յուն այդ­պես էլ չխա­թար­վեց:

Ի­րա­նի ներ­կա­յիս քա­ղա­քա­կան կուր­սը, ընդ­հան­րա­կան ի­մաս­տով, թե­րեւս հաս­կա­նա­լի է: Ա­ռա­ջին պլա­նում է ՌԴ-ի, Չի­նաս­տա­նի, Հնդ­կաս­տա­նի հետ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի հար­ցը, ո­րի արդ­յուն­քում Ի­րանն էա­պես ամ­րապն­դում է իր տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին դիր­քե­րը: Բայց միա­ժա­մա­նակ այդ դիր­քե­րը չա­րա­շա­հե­լու մի­տում եւս տե­սա­նե­լի է. Թեհ­րա­նը վեր­ջին մեկ-եր­կու տար­վա ըն­թաց­քում գնում է նաեւ իր տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին եր­բեմ­նի մրցա­կից­նե­րի, ան­գամ կա­րե­լի է ա­սել՝ թշնա­մի­նե­րի հետ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի կա­յու­նաց­ման ուղ­ղութ­յամբ:

Եվ ա­հա ընդ­հուպ՝ նա­խընտ­րա­կան վեր­ջին օ­րե­րին ի հայտ ե­կան նյո­ւանս­ներ, ո­րոնք ցույց են տա­լիս, որ նախ՝ ՌԴ-ի հետ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի կան­խա­տես­վող ըն­թաց­քը ոչ թե պար­զա­պես պահ­պա­նում է նույն դի­նա­մի­կան, այլ նաեւ կտրուկ զար­գա­ցում­նե­րի հե­ռան­կար­ներն աչ­քի ա­ռաջ են: Խոս­քը նախ Ի­րան-ՌԴ «Հա­մա­պար­փակ հա­մա­ձայ­նագ­րի» մա­սին է, ո­րի առն­չութ­յամբ նա­խօ­րեին ՌԴ-ում Ի­րա­նի դես­պա­նը հեր­թա­կան ան­գամ փաս­տեց. «Անց­յալ շա­բաթ լավ բա­նակ­ցութ­յուն­ներ ե­ղան Ի­րա­նի եւ Ռու­սաս­տա­նի միջեւ հա­մա­պար­փակ հա­մա­գոր­ծակ­ցութ­յան հա­մա­ձայ­նագ­րի շուրջ, եւ մենք վերջ­նա­կան փու­լում ենք։ «Հա­մա­պար­փակ հա­մա­ձայ­նագ­րի» վերջ­նա­կան ստո­րագ­րու­մը կի­րա­կա­նաց­նի Ի­րա­նի հա­ջորդ կա­ռա­վա­րութ­յու­նը»: Ռու­սաս­տա­նը եւս հաս­տա­տել է, որ պայ­մա­նագ­րի տեքս­տը պատ­րաստ է, եւ սպա­սում են նա­խա­գա­հա­կան ընտ­րութ­յուն­նե­րին եւ նոր կա­ռա­վա­րութ­յան ձե­ւա­վոր­մա­նը՝ այն ստո­րագ­րե­լու հա­մար: Իսկ ա­հա ի­րա­նա­կան հար­թակ­նե­րում ակ­տիվ են խո­սակ­ցութ­յուն­նե­րը, որ նոր նա­խա­գա­հը չի հա­պա­ղի իր ա­ռա­ջին ար­տա­քին այ­ցե­րի հար­ցում, ընտր­ված են Մոսկ­վան եւ Պե­կի­նը: Եվ մեծ հա­վա­նա­կա­նութ­յամբ հենց մոս­կով­յան այ­ցի շրջա­նակ­նե­րում էլ կստո­րագր­վի այդ հա­մա­ձայ­նա­գի­րը, ո­րը են­թադ­րում է մասշ­տա­բա­յին գոր­ծակ­ցութ­յուն բո­լոր ուղ­ղու­թյուն­նե­րում եւ հատ­կա­պես՝ ռազ­մա­կան:

Իսկ ա­հա ընտ­րութ­յուն­նե­րի շե­մին ստո­րագր­վեց ռուս-ի­րա­նա­կան եւս մեկ հա­մա­ձայ­նա­գիր, ո­րը, գու­մար­վե­լով կո­մու­նի­կա­ցիոն հսկա պո­տենց­իա­լին, միան­գա­մայն հե­տաքր­քիր ի­րա­վի­ճակ է խոս­տա­նում Ի­րա­նին: Այս­պես, գնա­հա­տե­լով նա­խօ­րեին Թեհ­րա­նի եւ Մոսկ­վա­յի միջեւ հու­շագրի ստո­րագ­րու­մը, ո­րով դե­պի Ի­րան ռու­սա­կան գա­զի մեծ ար­տա­հա­նում­ներ են սպաս­վում, ի­րան­ցի փոր­ձա­գետն այն կար­ծիքն է հայտ­նել, որ դա. «Կա­րե­ւո­րա­գույն քայլ է Ի­րա­նը հա­մաշ­խարհ­ա­յին նշա­նա­կութ­յան գա­զա­յին հան­գույց դարձ­նե­լու հա­մար»: Փոր­ձա­գե­տի ներ­կա­յաց­մամբ. «Ըն­դա­մե­նը պետք է, որ այս հա­մա­ձայ­նա­գի­րը կյան­քի կոչ­վի, եւ դուք կտես­նեք, որ Ի­րա­նը կդառ­նա ինք­նա­բավ գա­զա­յին արդ­յու­նա­բե­րութ­յան շատ ո­լորտ­նե­րում, կհաս­նի գի­տա­կան ​​ բարձր մա­կար­դա­կի եւ, ա­մե­նա­կար­եւո­րը, աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան նշա­նա­կա­լի կշիռ կստա­նա»: Այ­սինքն, ե­թե մինչ այս Թուր­քիան ի­րեն պատ­կե­րաց­նում էր տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին հիմ­նա­կան գա­զա­յին հա­բի դե­րում, տե­ւա­կան եւ ծայ­րա­հեղ տա­տա­նո­ղա­կան քա­ղա­քա­կա­նութ­յան արդ­յուն­քում հի­մա կա­րող է հա­վակ­նել երկ­րոր­դա­կան հաբի դե­րին: Այն է՝ ի­րա­նա­կան հիմ­նա­կան հա­բի եւ ռու­սա­կան ու­ղիղ մա­տա­կա­րա­րում­նե­րի հաշ­վին դառ­նալ Եվ­րո­պա­յին սնու­ցող օ­ղակ: Ընդ ո­րում, ե­թե շտա­պի պայ­մա­նա­վոր­վել, հաշ­վի առ­նե­լով, որ Ի­րա­նի հա­մար, որ­պես գա­զա­յին հա­բի, կա­րող է շատ ա­վե­լի նա­խընտ­րե­լի դառ­նալ ա­սիա-հնդկա­կան եւ աֆ­րիկ­յան ուղ­ղութ­յուն­նե­րը, որ­տեղ տնտե­սա­կան բուռն զար­գա­ցում­ներ են: Ու սա պատ­ճառ­նե­րից մեկն էր, որ Ան­կա­րան խո­սեց դե­պի ԲՐԻՔՍ թեք­վե­լու տրա­մադ­րութ­յուն­նե­րի մա­սին, թեեւ մի փոքր ար­դեն ու­շա­ցած: ԲՐԻՔՍ-ը, որ­տեղ ար­դեն Ի­րա­նը եւ Սաուդ­յան Ա­րա­բիան՝ Թուր­քիա­յի հիմ­նա­կան մրցա­կից­նե­րը, կա­յուն դիրք ու­նեն, անց­նում է նոր ան­դամ­նե­րի ըն­դու­նե­լութ­յան (այս պա­հին կա 30-ից ա­վել հայտ) ա­վե­լի բարդ մե­խա­նիզմ­նե­րի` թե­րեւս մտա­ծե­լով նախ լու­ծել մի քա­նի հար­ցեր: Այդ թվում՝ միաս­նա­կան ար­ժույ­թի, որ նոր ան­դամ­նե­րը կա­րո­ղա­նան ըն­դա­մե­նը միա­նալ դրան, այլ ոչ թե ստանձ­նեն «հարց լու­ծո­ղի» ֆունկ­ցիա:

Ե­թե սրան էլ ա­վե­լաց­նում ենք Թեհ­րա­նի առ­կա ռազ­մա­կան պո­տենց­իա­լը, դրա ա­ճի հե­ռան­կար­նե­րը ՌԴ-ի հետ հա­մա­գոր­ծակ­ցութ­յան արդ­յուն­քում, ա­պա Ի­րա­նի մոտ ա­պա­գան պատ­կեր­վում է հա­մաշ­խար­հա­յին նշա­նա­կութ­յան տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին գեր­տե­րութ­յան տես­քով: Հենց դա էլ նոր նա­խա­գահն ի­րա­կա­նութ­յուն է դարձ­նե­լու: