Վաշինգտոնին դեռ որքան կհաջողվի վերահսկել Նիկոլին

Ա­լիե­ւը հեր­թա­կան ան­գամ, մեղմ ա­սած, ան­հար­մար դրութ­յան մեջ դրեց Նի­կո­լին: Դի­տա­վոր­յալ, թե՝ ոչ, հար­ցի մի կողմն է: Բայց այն, որ Շու­շիում նրա կազ­մա­կեր­պած «Թ­յուր­քա­կան պե­տութ­յուն­նե­րի կազ­մա­կեր­պութ­յան» ոչ պաշ­տո­նա­կան գա­գա­թա­ժո­ղո­վը, ա­վե­լի կոնկ­րետ՝ գա­գա­թա­ժո­ղո­վի մաս­նա­կից­նե­րը ոչ թե պար­զա­պես ծանր հար­ված հասց­րին, այլ բա­ցա­հայ­տե­ցին Նի­կո­լի ա­րարք­նե­րի ի­մաս­տը, դա փաստ է:

ԵՄ-Ի ՀԱՍՑԵԻՆ ՈՉ ՄԻ ԹԹՈՒ ԽՈՍՔ

Ա­մե­նաակ­նա­ռուն, ի­հար­կե, Հուն­գա­րիա­յի վար­չա­պետ Օր­բա­նի հայ­տա­րա­րութ­յուն­ներն էին: Ոչ պա­կաս սուր, քան ա­րել էր Լու­կա­շեն­կոն Շու­շիում: Բայց ե­թե Լու­կա­շեն­կո­յի հետ կապ­ված Նի­կոլն ի­րեն էր կո­տո­րում, թե ո՛չ ին­քը, ո՛չ իր իշ­խա­նութ­յու­նը ներ­կա­յաց­նող որ­եւէ պաշ­տոն­յա ոտք չի դնի Բե­լա­ռուս, Օր­բա­նի պա­րա­գա­յում փաս­տի ա­ռաջ է կանգ­նել: Նախ, Լու­կա­շեն­կո­յին նի­կոլ­յան խուն­տան ի սկզբա­նե էլ ներ­կա­յաց­նում էր, այս­պես ա­սենք, ոչ բա­րե­կա­մի եւ Ա­լիե­ւի ըն­կե­րոջ կար­գա­վի­ճա­կով, ու­մից ա­մեն բան սպա­սե­լի է: Իսկ ա­հա Օր­բա­նը ներ­կա­յաց­նում է նույն խուն­տա­յի ե­րա­զանք­նե­րի Եվ­րո­պան, ա­վե­լին, ներ­կա պա­հին նա­խա­գա­հում է այդ Եվ­րո­պա­յում: Ու­րեմն, այդ ին­չո՞ւ Նի­կո­լը ո­րո­շեց «Բե­լա­ռուս չգնալ», բայց Օր­բա­նի, Հուն­գա­րիա­յի, Եվ­րո­պա­յի մա­սին ան­գամ մեկ թթու խոսք չի ա­սում: Այ­սինքն` ի՞նչ է ստացվում, Լու­կա­շեն­կո­յից այդ­պես «վի­րա­վոր­վե­լը» ար­հես­տա­կա՞ն էր, սո­վո­րա­կան խա՞ղ, ա­րեւմտ­յան հրա­հա՞նգ: Թե՞ Օր­բա­նից էլ է նե­ղա­ցել, բայց բան չի ասում՝ ել­նե­լով քա­ղա­քա­կան նկա­տա­ռում­նե­րից:

­Կա­րե­լի է նաեւ այս հար­ցադ­րումն ա­նել. իսկ Լու­կա­շեն­կո­յից կնե­ղա­նա՞ր, ե­թե նա չներ­կա­յաց­ներ ՀԱՊԿ-ը: Կամ Օր­բա­նի հաս­ցեին նույ­նը չէ՞ր ա­սի, ինչ Լու­կա­շեն­կո­յի, ե­թե Հուն­գա­րիան չլի­ներ եվ­րո­պա­կան պե­տութ­յուն: Կարճ ա­սած, գա­լիս ենք ա­մե­նա­պարզ մտքին. խոսքն այս­տեղ նե­ղա­նալ-չնե­ղա­նա­լու մա­սին չէ: Այլ պար­զա­պես, ի դեմս Լու­կա­շեն­կո­յի, Նի­կո­լը հեր­թա­կան հար­վա­ծը հասց­րեց ՀԱՊԿ-ին եւ, ի դեմս Օր­բա­նի, ան­գամ մեկ թթու բառ չի ա­սում ԵՄ-ին: Կարճ ա­սած՝ աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան կողմ­նո­րոշ­ման հարց կամ սո­վո­րա­կան քա­րոզ­չա­կան շոու՝ ա­րեւմտ­յան տե­րե­րին հա­ճե­լի է, որ նի­կոլ­յան խուն­տան ցույց է տա­լիս, թե «որ­քան վատն են» ՀԱՊԿ-ն­ ու նրա ան­դամ­նե­րը, իսկ ԵՄ-ի եւ նրա ան­դամ­նե­րի նույն ա­րար­քը պետք է ա­մեն կերպ ի ցույց չդնել: Միայն թե այս­տեղ շատ պարզ մեկ նյո­ւանս կա՝ նման է­ժան քա­ղա­քա­կան շոու­նե­րով «տուն չես պա­հի»: Ե­թե փո­ղը գա­լիս է եվ­րա­սիա­կան ուղ­ղութ­յու­նից, իսկ Եվ­րո­պա­յի եւ գլխա­վոր տի­րոջ՝ ԱՄՆ-ի հետ ա­ռեւտ­րատն­տե­սա­կան հա­րա­բե­րութ­յուն­ներդ էա­պես ցածր մա­կար­դա­կի վրա են, ա­պա ա­ռա­վե­լա­գույ­նը, որ հնա­րա­վոր է հաս­նել նման տրյուկ­նե­րով, ե­կամ­տի հիմ­նա­կան աղբ­յու­րից կտրվելն է: Ընդ ո­րում, ա­ռանց մյուս կող­մից քիչ թե շատ հա­մար­ժեք փոխ­հա­տուց­մամբ: Բ­նա­կա­նա­բար` այս ի­րա­վի­ճա­կից բխող հե­տե­ւանք­նե­րով:

­Մի խոս­քով, ինչ­պես քա­նիցս նշել ենք, Նի­կո­լը հենց այդ խո­րը հա­կա­սութ­յան ա­ռաջ է կանգ­նած: Քա­րոզ­չա­կան դաշ­տում՝ ԵՄ-ա­կան Օր­բա­նի հաս­ցե­ին ոչ մի թթու խոսք, ան­գամ այն դեպ­քում, երբ, ինչ­պես Շու­շիի դեպ­քը հիմ­նա­վո­րեց, նա բա­ռա­ցիո­րեն թքած ու­նի, թե Նի­կոլն ինչ կմտա­ծի կամ կա­նի: Գործ­նա­կան դաշ­տում մի­գու­ցե «կա­րե­լի» է Լու­կա­շեն­կո­յին  «կպնել», բայց ոչ ա­վե­լին՝ ռուս­նե­րի հաս­ցեին «դո­զան շատ ան­ցած», փո­ղից կտրվե­լու հե­ռան­կարն է: Իսկ ա­մե­րիկ­յան տե­րերն ա­նընդ­հատ դրդում են այդ վեր­ջին «կար­միր գի­ծը» կամ ան­վե­րա­դառ­նա­լիութ­յան կետն անց­նել՝ ա­նընդ­հատ սպառ­նա­լով իշ­խա­նա­փո­խութ­յամբ, ո­րը խոս­տա­նում է նաեւ բան­տա­յին ա­պա­գա: Ի­հար­կե, հե­ղաշր­ջում ա­նե­լը հեշտ գործ չէ, ե­թե ի­հար­կե, ու­ժա­յին հա­մա­կար­գը շա­րու­նա­կի մնալ Նի­կո­լի հե­նա­րա­նի դե­րում: Բայց հարց է՝ կմնա՞, օ­րի­նակ ո՞րն է ե­րաշ­խի­քը, որ հա­նուն մի քա­նի կո­պե­կի սե­փա­կան սրբութ­յուն­ներն ան­գամ ծա­խե­լու պատ­րաստ կարմի­րբե­րե­տա­վոր­նե­րը հա­նուն ա­րեւմտ­յան ա­վե­լի մեծ փո­ղի սե­փա­կան տի­րո­ջը չեն ծա­խի:

ՎՐԱՑԱԿԱՆ ՆՈՐ «ՀԵՂԱՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆ»

Ա­հա, մո­տա­վո­րա­պես նման խայ­տա­ռակ վի­ճա­կում ենք: Միայն թե ա­րեւմտ­յան այս մե­խա­նիզ­մը կշա­րու­նա­կի՞ նույնկերպ գոր­ծել, այս­տեղ մեծ հար­ցա­կան կա:

Վ­րաս­տա­նի դեպ­քը Վա­շինգ­տո­նի հա­մար լուրջ ա­հա­զանգ էր: Հա­րա­վա­յին Կով­կա­սում ա­մե­նա­հա­վա­տա­րիմ եր­կի­րը, «դե­մոկ­րա­տիա­յի հիմ­նաս­յու­նը» այն­պի­սի ա­րա­գութ­յամբ է ձեռ­քից գնում, որ ամ­ե­րի­կա­ցի­ներն ար­դեն չեն էլ պատ­կե­րաց­նում, թե ինչ կա­րե­լի է ա­նել: Ս­պառ­նա­ցին պատ­ժա­մի­ջոց­նե­րով՝ օ­գուտ չտվեց: ԵՄ դես­պան Պա­վել Գեր­չինս­կին նա­խօ­րեին էլ ա­վե­լի կոշ­տաց­րեց տո­նը, թե՝ Բր­յու­սե­լը սա­ռեց­րել է 30 մի­լիոն եվ­րոն, ո­րը նա­խա­տես­ված էր պաշտ­պա­նա­կան ո­լոր­տում Թ­բի­լի­սիին ա­ջակ­ցե­լու հա­մար։ «Եվ սա միայն ա­ռա­ջին քայլն է, կլի­նեն ու­րիշ­ներ։ Մեր ան­մի­ջա­կան օգ­նութ­յու­նը Վ­րաս­տա­նի կա­ռա­վա­րութ­յա­նը կկրճատ­վի, եւ մենք կփոր­ձենք այդ ուղ­ղա­կի օգ­նութ­յու­նը տե­ղա­փո­խել քա­ղա­քա­ցիա­կան հա­սա­րա­կութ­յուն եւ լ­րատ­վա­մի­ջոց­ներ: Չեմ կա­րող պատ­կե­րաց­նել, որ Վ­րաս­տանն այս տա­րի ա­ռաջ կգնա, քայ­լեր կա­նի, քա­նի որ Եվ­րա­միութ­յան ղե­կա­վար­նե­րը ո­րո­շել են սա­ռեց­նել ան­դա­մակ­ցութ­յան գոր­ծըն­թա­ցը։ Հի­մա նրանք համ­բե­րա­տար սպա­սում են Վ­րաս­տա­նի կա­ռա­վա­րութ­յու­նից ա­վե­լի հստա­կութ­յան»,- ա­սել է Գեր­չինս­կին: Սա էլ հա­զիվ թե օգ­նի. վ­րա­ցա­կան իշ­խա­նութ­յուն­ներն ար­դեն խո­սում են ԼԳԲՏ-նե­րին լիո­վին ար­գե­լե­լու մա­սին: Իսկ ԵՄ ան­դա­մակ­ցութ­յան գոր­ծըն­թա­ցը սա­ռեց­նելն ան­գամ լուրջ չեն հա­մա­րում. տաս­նամ­յակ­նե­րով սպա­սում են այդ ան­դա­մակ­ցութ­յա­նը, եւ վեր­ջը չի էլ ե­րե­ւում: Հի­մա, կսա­ռեց­նեն, թե՝ ոչ, ի՞նչ է փո­խում:

SVR-ի պնդմամբ, ԱՄՆ-ն գ­նում է ար­մա­տա­կան քայ­լե­րի՝ Վ­րաս­տա­նում իշ­խա­նա­փո­խութ­յան: Այն է՝ հոկ­տեմ­բե­րի 26-ին կա­յա­ցած խորհր­դա­րա­նա­կան ընտ­րութ­յուն­նե­րում կփոր­ձեն հաս­նել իշ­խա­նա­փո­խութ­յան՝ գլխա­վոր դե­րում դնե­լով Վ­րաս­տա­նի նա­խա­գահ Զու­րա­բիշ­վի­լիին: Իսկ մինչ այդ կծա­վա­լեն լայ­նա­մասշ­տաբ տե­ղե­կատ­վա­կան ար­շավ՝ Վ­րաս­տա­նում հա­կա­կա­ռա­վա­րա­կան տրա­մադ­րութ­յուն­ներ հրահ­րե­լու հա­մար: Միայն թե սա նոր բան չէ, այդ տեխ­նո­լո­գիա­նե­րին վրա­ցա­կան իշ­խա­նութ­յուն­ներն էլ են շատ լավ տի­րա­պե­տում: Գու­մա­րած, «Օ­տա­րերկր­յա գոր­ծա­կալ­նե­րի մա­սին» աղ­մուկ հա­նած օ­րեն­քը պաշ­տո­նա­կան Թ­բի­լի­սիին լայն հնա­րա­վո­րութ­յուն­ներ է տա­լիս՝ «հե­ղա­փո­խութ­յան» հա­մար դրսից ե­կած փո­ղե­րը վե­րահս­կե­լու հա­մար: Ընդ­հուպ, ար­գե­լա­փա­կել են Հա­յաս­տա­նից ա­րեւմ­տա­մոլ­նե­րի մուտ­քը Վ­րաս­տան, այն է՝ «չա­մա­դան­նե­րով» փող տա­նե­լու տար­բե­րա­կը եւս լրջո­րեն սահ­մա­նա­փակ­ված է: Իսկ ա­ռանց մեծ փո­ղե­րի հա­զիվ թե «սայ­լը տե­ղից շարժ­վի». հա­մե­նայն­դեպս, վեր­ջին զանգ­վա­ծա­յին ցույ­ցե­րը պարզ ցույց տվե­ցին, որ մեծ «հե­ղա­փո­խա­կան մաս­սա­ներ» հա­վա­քե­լու շան­սե­րը բա­վա­կա­նին փոքր են: Վեր­ջա­պես, Վ­րաս­տա­նում ընտ­րութ­յուն­նե­րը տե­ղի են ու­նե­նա­լու ա­մե­րիկ­յան ընտ­րութ­յուն­նե­րից մոտ մեկ շա­բաթ ա­ռաջ: Այ­սինքն, մեծ հարց է, թե ի­րենց ներ­քին սպաս­վող գեր­լա­րում­նե­րի հետ մեկ­տեղ Բայ­դե­նի վար­չա­կազմն ի զո­րու կլի­նի՞ անհ­րա­ժեշտ վե­րահս­կո­ղութ­յան տակ պա­հել վրա­ցա­կան ընտ­րութ­յուն­նե­րը:

ԻՆՉԻ ՄԱՍԻՆ Է ՏԻԿԻՆ ՍԱՄԱՆՏԱՅԻ ՀԵՐԹԱԿԱՆ ԱՅՑԸ

­Բայց վե­րա­դառ­նանք Հա­յաս­տա­նին՝ նախ ֆիք­սե­լով փաս­տը, որ Վ­րաս­տա­նում տե­ղի ու­նե­ցող այս զար­գա­ցում­նե­րը պար­զա­պես չեն կա­րող իրենց ազ­դե­ցութ­յու­նը չու­նե­նալ նաեւ Նի­կո­լի տրա­մադ­րութ­յուն­նե­րի վրա: Դա, ի­հար­կե, հաս­կա­նում են նաեւ Վա­շինգ­տո­նում, ին­չը հու­շում է նաեւ այն հան­գա­ման­քը, որ ար­դեն տե­ւա­կան ժա­մա­նակ Նի­կո­լի գլխին կախ­ված են թո­ղել իշ­խա­նա­փո­խութ­յան սպառ­նա­լի­քը: Միայն թե, երբ Վ­րաս­տա­նում ա­մե­րիկ­յան ծրագ­րե­րը մի գլուխ ձա­խող­վում են, Նի­կո­լը դեռ որ­քա՞ն ժա­մա­նակ իր գլխին կա­խած այդ սպառ­նա­լի­քը ռեալ կհա­մա­րի. սա ար­դեն հե­տաքր­քիր հարց է:

Ա­մեն դեպ­քում, ա­մե­րիկ­յան «հե­ղա­փո­խա­կան» մե­քե­նա­յի գլխա­վոր ֆի­գու­րանտ­նե­րից մե­կի՝ ԱՄՆ Մի­ջազ­գա­յին զար­գաց­ման գոր­ծա­կա­լութ­յան ղե­կա­վար Սա­ման­տա Փաո­ւե­րի հեր­թա­կան հա­յաս­տան­յան այ­ցը ե­կավ հու­շե­լու, որ Նի­կո­լի հետ կապ­ված մտա­վա­խութ­յուն­ներ Վա­շինգ­տո­նում ի­րոք կան: Կրկ­նենք, այդ­պես էլ չեն կա­րո­ղա­նում Ա­լիե­ւին տա­նել «Խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նա­գիր» ստո­րագ­րե­լու, եւ դա աս­տի­ճա­նա­բար նաեւ Նի­կո­լի հա­մար էլ է դառ­նում հիմ­նա­կան ազ­դակ, որ ա­մե­րի­կա­ցի­ներն ար­դեն պար­զա­պես ի զո­րու չեն հար­ցեր լու­ծել:

Ի դեպ, այն տպա­վո­րութ­յունն է, որ տի­կին Սա­ման­տա­յի այս այ­ցի նպա­տակ­նե­րից մեկն էլ Ա­լիե­ւի վրա հա­վել­յալ ճնշում գոր­ծադ­րելն է: Հա­մե­նայն­դեպս այն, որ հա­զիվ Հա­յաս­տան հաս­նե­լուն պես նա վա­զեց ար­ցախ­յան ինչ-որ փոք­րիկ ար­տադ­րա­մաս՝ սե­փա­կան ձեռ­քե­րով ժենգ­յա­լով հաց թխե­լու եւ մի քա­նի ար­ցախ­ցի­նե­րի հետ զրու­ցե­լու, հենց այդ տպա­վո­րութ­յունն է թող­նում: Ի­հար­կե, գու­մա­րած նաեւ այն, որ «պա­տա­հա­կան զու­գա­դի­պութ­յամբ» հենց նույն պա­հին ար­ցա­խցի կա­նանց մեկ փոք­րիկ եւ, ան­կեղծ ա­սած, ա­մե­նե­ւին էլ մա­զա­պուրծ փախս­տա­կա­նի տեսք չու­նե­ցող խումբ ՄԱԿ-ի դի­մաց բարձ­րաց­նում էր ար­ցա­խա­հա­յութ­յան տուն վե­րա­դառ­նա­լու ի­րա­վուն­քի հար­ցը: Լավ են ա­նում, թող բարձ­րաց­նեն, ցան­կա­լի է՝­ շատ ա­վե­լի հա­ճախ: Միայն թե, երբ տի­կին Սա­ման­տան ի ցույց է դնում, թե, տե­սեք, Վա­շինգ­տոնն ար­ցա­խա­հա­յե­րին ու ժենգ­յա­լով հա­ցը չի մո­ռա­նում, դա կա­րո՞ղ է ո­րե­ւէ կերպ ազ­դել տասն­յակ երկր­նե­րի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րի հետ Շու­շիում մի­ջո­ցա­ռում­ներ կազ­մա­կեր­պող Ա­լիե­ւի վրա:

Խնդ­րի հա­ջորդ շեր­տը. նման պար­զու­նակ քայ­լե­րի արդ­յուն­քում ա­մե­րիկ­յան «հե­ղա­փո­խա­կա­նութ­յան» հիմ­նա­կան գրո­հա­յին ու­ժե­րից մե­կը՝ տի­կին Սա­ման­տան, կա­րո՞ղ է Ա­լիե­ւին «բեր­ման են­թար­կել» «Խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նա­գիր» ստո­րագ­րե­լու. ան­լուրջ է: Իսկ Նի­կոլն էլ սկսել է ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րի մոտ ա­վե­լի ու ա­վե­լի հա­ճա­խա­կի տրտնջալ, թե այս ի՞նչ է, մի հարց էլ չեք կա­րո­ղա­նում լու­ծել: Սա­ման­տան մի­գու­ցե մի փոքր գոռ­գո­ռա, «հե­ղա­փո­խութ­յամբ» սպառ­նա, «քա­ղա­քա­ցիա­կան հա­սա­րա­կութ­յան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րի» հետ հան­դի­պի, մի քա­նի կո­պեկ բա­ժա­նի: Բայց ե­թե չեն կա­րո­ղա­նում լու­ծել Նի­կո­լի ակն­կա­լած հիմ­նա­կան՝ «Խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նագ­րի», դրա­նից հե­տո՝ տնտե­սա­կան այ­լընտ­րան­քի հար­ցը, միայն ա­մե­րիկ­յան նման ճնշու­մա­յին մի­ջո­ցա­ռում­նե­րը դեռ որ­քա՞ն ժա­մա­նակ Նի­կո­լին զերծ կպա­հեն հա­կա­ռակ դաշտ տե­ղա­փոխ­վե­լու, ա­րա­գո­րեն պայ­մա­նա­գիր ու­նե­նա­լու, ձեռ­քի հետ էլ կող­քին կանգ­նած, բայց գլխին կախ­ված սպառ­նա­լիք դար­ձած ծայ­րա­հեղ ա­րեւմ­տա­մոլ­նե­րից ա­զատ­վե­լու գայ­թակ­ղութ­յու­նից: Ա­ռա­վել եւս, կրկնենք` Վ­րաս­տա­նի օ­րի­նակն աչ­քի ա­ռաջ ու­նե­նա­լով: