Անկարան նայում է ոչ թե Նիկոլի ջերմեռանդությանը, այլ, որ չբախվի Մոսկվայի հետ

­Թե­րեւս, այն­քան էլ տե­ղին չէ կար­ծի­քը, թե Նի­կոլն իր վեր­ջին ա­սու­լի­սում, բա­ցի իր ար­դա­րաց­մանն ուղղ­ված տա­րաբ­նույթ եւ ա­վե­լի շատ հա­կա­ռակ է­ֆեկտն ա­ռա­ջաց­րած մտքե­րից, ո­րե­ւէ այլ կա­րե­ւոր բան չխո­սեց: Ընդհա­կա­ռա­կը, ո­րոշ պարզ ակ­նարկ­ներ նրա կող­մից ե­ղան, ո­րոնք հեր­թա­կան ան­գամ շատ լուրջ մտա­հո­գութ­յուն­նե­րի տե­ղիք են տա­լիս:

­Խոս­քը` մաս­նա­վո­րա­պես Նի­կո­լի եր­կա­րա­շունչ ճա­ռի այն հատ­վա­ծի մա­սին է, ո­րով նա փոր­ձում է օ­րա­կար­գից հա­նել Ա­րեւմտ­յան Հա­յաս­տան տեր­մի­նը: Հի­շեց­նենք, նա նման միտք հնչեց­րեց.  «Հի­մա մենք ինչ­քան նեղ­վում ենք, ծանր ենք տա­նում, պրոբ­լեմ ենք հա­մա­րում, որ ինչ-որ տեղ ինչ-որ մար­դիկ օգ­տա­գոր­ծում են «Ա­րեւմտ­յան Ադր­բե­ջան» տեր­մի­նը, չէ՞, բա մենք որ ա­սում ենք «Ա­րեւմտ­յան Հա­յաս­տան», չենք մտա­ծո՞ւմ, որ ինչ-որ մարդ­կանց դա գրգռում ա։ Ոնց ա­սում են «Ա­րեւմտ­յան Ադր­բե­ջան», մեզ ա գրգռում, նենց էլ ոնց ա­սում ենք «Ա­րեւմտ­յան Հա­յաս­տան», ու­րիշ­նե­րին ա գրգռում։ Հի­մա է­լի ա­սե­լու են՝ ա՜, հեր­թա­կան դա­վա­ճա­նութ­յու­նը, էս ստոր տա­կան­քութ­յու­նը…»:

­Մեկ բա­նում Նի­կոլն այս­տեղ ճիշտ է՝ ա­յո´, ա­սե­լու ենք՝ հեր­թա­կան դա­վա­ճա­նութ­յու­նը: Բայց այս դեպ­քում հեր­թա­կան աս­վա­ծը մեզ չի վե­րա­բե­րում. Նի­կո­լը մեզ դա­վա­ճա­նել է մեկ ան­գամ՝ 2018թ.-ից սկսած, եւ այն նույն շղթա­յով մինչ օրս շա­րու­նակ­վում է: Իսկ այս դեպ­քում Նի­կո­լը դա­վա­ճա­նում է բո­լոր այն երկր­նե­րին, որոնք ճա­նա­չել են Հա­յոց ցե­ղաս­պա­նութ­յու­նը. ե­թե չպետք է ա­սենք «Ա­րեւմտ­յան Հա­յաս­տա­ն», ինչ է, թե դա Ան­կա­րա­յին «գրգռում է», նշա­նա­կում է՝ «չկա» նաեւ Ցե­ղաս­պա­նութ­յու­նը:

­Բայց հար­ցին այլ կող­մից մո­տե­նանք. տես­նես, ըստ Նի­կո­լի, ի­րա­կա­նում այդ ո՞ւմ է «գրգռում» Ա­րեւմտ­յան Հա­յաս­տան եզ­րույ­թը: Ե­թե նա դա հա­մե­մա­տութ­յան մեջ է դնում Բաք­վի «Ա­րեւմտ­յան Ադր­բե­ջան» տեր­մի­նի հետ, նշա­նա­կում է՝ Բաք­վի՞ն: Բայց Բա­քուն այդ ի՞նչ գործ ու­նի, թե հա­յերն ա­սո՞ւմ են Ա­րեւմտ­յան Հա­յաս­տան, թե՝ ոչ: Ա­րեւմտ­յան Հա­յաս­տան տեր­մի­նը հա­յերն օգ­տա­գոր­ծել են դեռ ԽՍՀՄ-ի ժա­մա­նակ, ա­պա նաեւ մին­չեւ Նի­կո­լի իշ­խա­նութ­յան գա­լը, եւ այդ ըն­թաց­քում ա­զե­րի­ներն ա­ռանձ­նա­պես չէին «գրգռվում»: Ու ե­թե հի­մա «գրգռվում» են, ա­պա իր խոս­քի նման են­թա­տեքս­տով Նի­կո­լը հեր­թա­կան ան­գամ մեկ բան է խոս­տո­վա­նում՝ իր իշ­խա­նութ­յան ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում Հա­յաս­տա­նը սուր հա­կա­մար­տութ­յան մեջ է ոչ թե միայն Ադր­բե­ջա­նի, այլ` թուրք-ա­զե­րիա­կան տան­դե­մի հետ: Չէ, մին­չեւ Նի­կոլն էլ էր փաս­տա­ցի նման վի­ճակ: Պար­զա­պես այն ժա­մա­նակ Հա­յաս­տա­նը հզոր դաշ­նա­կից ու­ներ, եւ թուրք-ա­զե­րիա­կան տան­դե­մը, այ­սինքն՝ դրա Թուր­քիա բա­ղադ­րի­չը խու­սա­փում էր Հա­յաս­տա­նի հան­դեպ Ադր­բե­ջա­նի հետ հա­մա­տեղ հա­կա­մար­տութ­յու­նում իր դերն ա­ռա­ջին պլան հա­նել, Բա­քուն էլ գե­րա­դա­սում էր ա­ռանձ­նա­պես «չգրգռվել» մաս­նա­վո­րա­պես Ա­րեւմտ­յան Հա­յաս­տան եզ­րույ­թից: Ե­կավ Նի­կո­լը, ար­հես­տա­ծին պատ­ճա­ռա­բա­նութ­յուն­նե­րով մի կողմ մղեց Հա­յաս­տա­նի դաշ­նակ­ցին, եւ հի­մա ար­դեն Բա­քուն նա­խա­պայ­ման­ներ է դարձ­նում նաեւ թուր­քա­կան թե­մա­տի­կան: Նի­կոլն էլ կսկսի կա­մաց-կա­մաց այն միտքն ա­ռաջ տա­նել, թե հո պա­տե­րազմ չե՞նք սկսի մի «հա­սա­րակ» Ա­րեւմտ­յան Հա­յաս­տա­նի կամ Ցե­ղաս­պա­նութ­յան հա­մար:

­Կարճ ա­սած, Նի­կո­լը, այս­պես ա­սենք, հեր­թա­կան ան­գամ ի ցույց դրեց, թե ինչ­պես է կա­ռու­ցում ոչ թե իր քա­ղա­քա­կա­նութ­յու­նը, այլ, առ­հա­սա­րակ, վե­րա­ձե­ւում Հա­յաս­տա­նի ան­կա­խութ­յան հիմք դար­ձած կա­րե­ւո­րա­գույն գա­ղա­փար­նե­րը՝ թուրք-ա­զե­րի­նե­րի «գրգռվել»-«չգրգռվե­լու» սկզբուն­քով, այլ ոչ թե մեր պե­տութ­յան ի­րա­կան շահն ինչ է պա­հան­ջում: Թե­րեւս, դրա­նով հեր­թա­կան ան­գամ ենթա­տեքս­տում ցույց տա­լով, թե ին­չու է ար­դի Հա­յաս­տա­նի հիմք դար­ձած Ան­կա­խութ­յան հռչա­կա­գիրն ա­տում այն­քան, ե­թե ոչ ա­վե­լի շատ, որ­քան Ա­լիեւն ու Էր­դո­ղա­նը:

­Բայց ա­հա, այս ի­րա­վի­ճա­կում նո­րից ո­րոշ փաս­տե­րի մա­սին հի­շեց­րեց Մոսկ­վան, այս ան­գամ Հա­յաս­տա­նում ՌԴ դես­պան Սեր­գեյ Կո­պիր­կի­նը: Նախ, որ գո­նե տնտե­սա­կան դաշ­տում հայ-ռու­սա­կան հա­րա­բե­րութ­յու­ննե­րը դեռ պա­հում են ա­ճի լուրջ դի­նա­մի­կա. «Ե­թե խո­սենք կոնկ­րետ թվե­րի մա­սին, ա­պա ար­դեն 2024թ. ա­ռա­ջին կի­սամ­յա­կում ապ­րան­քաշր­ջա­նա­ռութ­յու­նը Ռու­սաս­տա­նի եւ Հա­յաս­տա­նի մի­ջեւ գե­րա­զան­ցել է 8,3 մլրդ դո­լա­րը՝ ան­ցած տար­վա 7,4 մլրդ դո­լա­րի փո­խա­րեն։ Ակն­կա­լում ենք պահ­պա­նել տեմ­պե­րը եւ դուրս գալ ռե­կոր­դա­յին՝ 14-16 մլրդ դո­լա­րի մա­կար­դա­կի»: Սա ան­հա­մե­մա­տե­լի է նի­կոլ­յան խուն­տա­յի կող­մից այդ­քան սիր­ված Ա­րեւ­մուտ­քի հետ ապ­րան­քաշր­ջա­նա­ռութ­յան հա­մե­մատ, եւ ե­թե ռու­սա­կան այդ գոր­ծո­նը դուրս գա հա­յաս­տան­յան տնտե­սութ­յու­նից, երկ­րի պայթ­յու­նը օ­րե­րի, ե­թե ոչ ժա­մե­րի հարց կդառ­նա:

­Հա­ջորդ մե­սի­ջը, որ ե­կավ ՌԴ դես­պա­նից, այս է. «Խո­սե­լով Հա­յաս­տա­նի անվ­տան­գութ­յան ա­պա­հով­ման խնդիր­նե­րի մա­սին՝ մենք հա­վա­տա­րիմ ենք այն դիր­քո­րոշ­մա­նը, որ ռուս-հայ­կա­կան դաշ­նակ­ցա­յին հա­մա­գոր­ծակ­ցութ­յա­նը հա­մե­մա­տե­լի ի­րա­կան այ­լընտ­րանք­ներ չկան, այդ թվում՝ ՀԱՊԿ շրջա­նակ­նե­րում։ Ռու­սաս­տա­նը հա­վա­տա­րիմ է մնում իր պար­տա­վո­րութ­յուն­նե­րին` ա­պա­հո­վե­լու Հա­յաս­տա­նի անվ­տան­գութ­յու­նը ինչ­պես երկ­կողմ ձեւա­չա­փով, այն­պես էլ ՀԱՊԿ-ի մի­ջո­ցով»:

­Վեր­ջա­պես, որ Ռու­սաս­տա­նը շա­հագրգռ­ված է Հա­յաս­տա­նի եւ Ադր­բե­ջա­նի միջեւ կա­յուն խա­ղա­ղութ­յան շու­տա­փույթ հաս­տատ­մամբ. «Ռու­սաս­տա­նը միշտ պատ­րաստ է մեր հայ եւ­ ադր­բե­ջան­ցի գոր­ծըն­կեր­նե­րին ա­ջակ­ցութ­յուն ցու­ցա­բե­րել երկ­կողմ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի կար­գա­վոր­ման հար­ցում՝ հետ­եւե­լով Ռու­սաս­տա­նի, Հա­յաս­տա­նի եւ Ադր­բե­ջա­նի ղե­կա­վար­նե­րի միջեւ 2020-2022 թվա­կան­նե­րի ե­ռա­կողմ հա­մա­ձայ­նագ­րե­րի ո­գուն եւ տա­ռին»:

Այն, որ այս ե­րեք բա­ղադ­րի­չը գոր­ծում է հա­մա­տեղ, դա, ի­հար­կե, լավ հաս­կա­նում է նաեւ Նի­կո­լը: Ա­վե­լի կոնկ­րետ, սա հեր­թա­կան ակ­նարկն է Մոսկ­վա­յից՝ կողմ­նո­րոշ­վել այս ուղ­ղութ­յամբ, ո­րի այ­լընտ­րան­քը ներ­կա պա­հին մնա­ցել է թուրք-ա­զե­րիա­կան ուղ­ղութ­յու­նը: Ու դա­տե­լով Ա­րեւմտ­յան Հա­յաս­տա­նի մա­սին Նի­կո­լի ճա­ռե­րից, շա­րու­նա­կում է հիմ­նա­կան մնալ այն տե­սա­կե­տը, որ նրա հա­մար «հո­գե­հա­րա­զա­տը» թուր­քա­կան վի­լա­յե­թի տար­բե­րակն է:

Չ­նա­յած, Հա­յաս­տա­նի վի­լա­յե­թաց­ման հա­մար Ան­կա­րան նա­յում է ոչ թե Նի­կո­լի խոս­քերին՝ դրա­նով «գրգռվե­լով» կամ «չգրգռվե­լով», այլ որ այդ հար­ցում սուր հա­կա­սութ­յան մեջ է մտնե­լու Մոսկ­վա­յի հետ: